Morgunblaðið - 30.12.1954, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 30. des. 1954

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðann.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
(Nýr báhrr lil
| Veslmannaeyja
KLUKKAN 6 í gærkvöldi kom
til Vestmannaeyja nýr bátur,
eign Helga Benediktssonar. Er
báturinn byggður í Svíþjóð í
hinni alkunnu skipasmíðastöð í
Djupviken, sem íslendingum er
að góðu kunn. Báturinn hefur
hlotið nafnið Trausti V.E. 363.
„Sam-tilvera"
megin járntjaldsins
I ERLENDUM BLOÐUM er þess
oft getið að einhverskonar tilvik
til stefnubreytingar geri vart við
sig í sambúð komúnísku stjórn-
arvaldanna og hinna vestrænu
þjóða beggja megin járntjalds-
ins. Er í meira og minna óljós-
um orðum vikið að því að hin
austrænu einræðisríki muni vera
tilleiðanleg. til að finna leiðir til
varanlegra samskipta milli hinna
austrænu og vestrænu ríkja. Er
þessi nýja stefna nefnd „co-
existens“ er mætti kalla á ís-
lenzku „samtilveru".
Þ. e. a. s. að þjóðirnar gætu
leitast við, að haga samskiptum
sínum þannig, einræðisstjórnar-
farið fengi að njóta sín óáreittar
enda þótt þjóðir sem aðhyllast
frelsi og lýðræði fengju að lifa
í heiminum.
En allt áferðarfagurt umtal
um slíka „samtilveru“ þjóð-
anna beggja megin járntjalds-
ins kemur að vafasömu gagni
nema þessu fylgi vilji til veru-
legra sætta og nauðsynleg hug
arfarsbreyting stjórnmála-
mannanna komist á er ákveða
athafnir og stefnur í heims-
málunum.
Sú breyting hefur orðið á fram-
komu Sovétstjórnarinnar síðan
Stalin féll frá, að vestrænu lýð-
ræðisþjóðirnar hafa haft greið-
ari aðgang til að kynna sér at-
hafnir og hugarfar áhrifamanna
1 ar eystra. 1 kjölfar friðardúfu-
ílokkanna er hafa fengið að gista
Sovétríkin hefur ýmsum merk-
um mönnum verið gefinn kostur
á, að koma í heimsóknir þangað
austur án þess að þeir hafi verið
skuldbundnir til að vera þar und-
ir ströngu eftirliti trúnaðar-
manna Sovétstjórnarinnar, svo
menn hafa getað kynnt sér ástand*
ið þar eystra í ríkara mæli en á
undanförnum árum
A síðastliðnu sumri fengu t. d.
ýmsir brezkir áhrifamenn að
ferðast til Sovétríkjanna og hafa
tal af málsmetandi mönnum þar
eystra. 1 þeirra hópi var foringi
brezkra námuverkamanna, Sam
Watson, og formaður utanríkis-
málanefndar Verkamannaflokks-
ins Colerain lávarður. Er þeir
snéru til heimalands síns, voru
þeir að sjálfsögðu spurðir hvernig
þeim hefði geðjast að hugmynd-
um og hugarfari hinna allsráð-
andi kommúnista þar eystra.
Sérstaklega voru þeir beðnir
um að skýra frá hvað kommún-
istar meintu með „samtilveru"
þjóðanna.
Sam Watson hafði til dæmis
þá sögu að segja, að hann hefði
beinlínis lagt þá spurningu fyrir
hinn kommúnlska flokksritara,
* Trausti var 6 sólarhringa í hafi
á leiðinni heim og hreppti hin
verstu veður, sem eins og kunn-
ugt er, hafa geisað á Atlantshafi
undanfarna daga. Bátinn eða
1 áhöfn hans, sem allt voru ungir
i Vestmannaeyingar, sakaði þó
. _ ... . ... ekki, en ferðin gekk all erfið-
það eitt að bloðug styrjold ]ega Voru að jllfnaði farnar 8
brytist ekki ut milli kommun- sjómílur
istaríkjanna og lýðræðisríkj-
anna. En Watson segir það frá I bátnum er 180 hestafla June-
leitt að Khrushchev teldi að Munktelvél og er hann vel búinn
um nokkra linkind gæti orðið að öllum nýjustu siglingatækj-
að ræða í stjórnarfari komm- um- Skipstjóri á Trausta er Jón
únista jagnvart lýðræðisríkj- Sigurðsson. Telur skipstjórinn að
um. Baráttu kommúnista yrði báturinn hafi reynzt mjög vel i
óhikað haldið áfram með sömu *>efsarl fyrstu ferð sinm, sem yar
eínbeitni og áður gegn jafn- ekkl með olluhættulaus svo htl-
* “ , , , um bati í shku veðri. Kvaðst
aðarmannaflokkum Vestur- , ,
, hann hafa tekið þann kost að
vropu. leggja af stað heimleiðis með
Brezkur stjórnmálamaður, bátinn þótt veðurspáin væri ekki
Christopher Mayhew var í brezku' hagstæð í þeirri von að veðrið
sendinefndinni sem í haust var lægði er kæmi undir íslands-
í Moskvu. Hafði hann þar tæki- strendur og gott leiði yrði síðasta
færi til að tala við Malenkov og spölinn til lands. En slíkt þykir
Molotov og Gromyko, um það sjómönnum spá góðu fyrir nýju
hvað kommúnistar meintu með fleyi-
umtali sínu um „samtilveru“. I Gísli Johnsen stórkaupmaður i
Af þeim upplýsingum sem hann Reykjavík var milligöngumaður
fékk hjá þessum mönnum, kom varðandi bátakaup þessi.
það í ljós, að kommúnistar þar
eystra líta allt öðrum augum á ----------------------------------
hugtakið „samtilvera" og hvað í
því felst, en menn hér vestan j
járntjalds sumir hverjir viljaj
leggja í orðið.
Kámarkshraði
MESTI leyfilegi ökuhraði í
Reykjavík er 25 km á klukku-
stund. Fróðlegt væri að gera at-
hugun á ökuhraða strætisvagn-
anna, en einkanlega þó h^aðferð-
anna. Varla leikur nokkur vafi
á, að hann er eigi minni en 50
km á klukkustund á milli við-
komustaðanna, jafnvel upp undir
70 km á klukkustund t. d. á Hring
brautinni milli Háskólahverfisins
og Landspítalans. En ef þú bíl-
stjóri góður, leyfir þér að aka
á yfir 25 Km hraða á sama stað,
þá átt þú á hættu að vera stöðv-
aður af lögreglunni, dreginn íyrir
dómarann og dæmdur til að
greiða 50 krónur í sekt fyrir af-
brot þitt.
Ekki er þó neitt athugavert við
starf lögreglunnar. Hún er fullum
rétti til að stöðva bifreið, sem
ekur með meiri hraða en 25 km,
jafnvel þótt ekki sé nein bifreið
eða önnur umferð í nánd. Lögin
heimila þessar aðgerðir. Hitt er
svo annað mál, hvort réttmætt
getur talist gagnvart þegnum
þjóðfélagsins að hegna sumum
fyrir afbrot, sem aðrir fá að
fremja óátalið. Nú er vandinn
hinsvegar ekki leystur, þótt allar
bifreiðir yrðu stöðvaðar, sem
færu hraðar en lögboðið er, því
sú ráðstöfun myndi m. a. útiloka
allan rekstur strætisvagnanna,
svo ekki sé hér rætt nánar um
hraðann á vegum úti, sem auð-
VeU ancli óhrijar:
róN
Um kirkjurækni og
sálmasöng
HALLDÓRSSON á Hóla-
Hér geta menn litið svo á, að
hin svonefnda „samtilvera" eigi
að binda endi á afskipti þjóðanna
sín á milli svo lýðræðisþjóðirnar
gætu t. d. verið lausar við hvers
konar afskiptasemi frá hendi ein- , . , „ . ,
ræðisþjóðanna á málefni sín. Með f kirkjurækm Reykvikmga hafi
því móti yrði að sjálfsögðu ekki h+ra£að a slðarl arum> hvaða a-
stæour sem til þess kunna að
I
J vallagötu 9 hér í bæ skrifar:
Það mun víst vera sannmæli,
um nein afskipti að ræða hjá
lýðræðisþjóðunum á málefni
austrænna þjóða.
vera. Enn sækja þó Reykvíking-
ar kirkju á stórhátíðum, og kom-
ast færri að en vilja. Var ég vott-
En Rússarnir líta svo á, sam-' ur að Því síðasta aðfangadags-
kvæmt umsögn þessarra kvöld í dómkirkjunni.
manna að vestrænu þjóðirnari Menn vilja heyra fallega há-
einar eigi að láta sig engu! tíÖaprédikun og taka þátt í söng
skipta ailt sem einræðisþjóð-!fagurra salma uudir fögrum log-
irnar gera á sínu sviði. Sam- ‘um' ?g er fflr að hakka>
í j. i. • , r . > að salmabok okkar hefur ao
kvæmt þeirra skoðun, a komm w ^ ,,__
. . . „ , „ . , geyma fjolda aðdaanlegra salma
un^stum að vera það leyf.legt Qrkta undir fö lögum sem
að halda uppi ollum sinum hinn íslenzkri) kristiiegi söfnuð-
aroðn gegn lyðræðisnkjunum,|ur hefur notið og dáðst að um
öllum þeim „fimmtu herdeild- J iangan aldur. Hvaða kirkjugest-
um“ sem þeir starfrækja á ur minnist ekki jólasálmsins „I
dag er glatt í döprum hjörtum"
og páskasálmsins „Sigurhátíð sæl
og blíð“ og viðurkennir ekki
jafnframt fegurð sálma og laga'7
Þessa sálma viljum við líka
syngja við fyrstu guðsþjónustu á
þessum stórhátíðum.
Vesturlöndum.
Málefnabarátta kommúnista á
Vesturlöndum á að haldast ó-
breytt og eins öflug og þeir hafa
frekast föng á. Sendiboðar þeirra
og erindrekar eiga að grafa und-
an verkalýðshreyfingunni, hver
sem betur getur.
Með öðri.m orðum: Enda þótt
í orði kveðnu kommúnistar láti
það í veðri vaka, að þeir dragi
úr málefnabaráttu sinni í bili þá
komi það ekki til mála, að sá
undansláttur í orði kveðnu tákni
Fengum ekki að heyra
„f dag er glatt“
VIÐ FENGUM þó ekki að heyra
„í dag er glatt....“ á að-
fangadagskvöld, en í þess stað
söng kórinn nýjan sálm undir
nýju lagi, sem fáir eða engir
neitt frávik frá lokatakmarkinu j kirkjugesta kunna að syngja.
að leggja undir sig allax þjóðir. Þessi sálmur var nr. 70 í sálma
jarðar undir hið kommúníska ok.' bókinni, „Gleð þig, særða sál.“
En þannig er ástatt í hinum Hann hefur heyrzt fyr í kirkj-
kommúniska austræna heimi í unni á jólum og þykir sumum
Khrushchev, hvið Rússar ætluðu' dag að einræðisherrarnir telja hann ef til vill fallegur og við-
kynna lagið hlustendum og stuðla
að því, að það verði vinsælt. Ég
lít svo á, að þetta sé tilgangslaust
og að það hafi gagnstæð áhrif.
— Annars gegnir allt öðru máli
um útvarpið en kirkjuna, þar
sem þessar stofnanir eru í eðli
sínu svo gerólíkar.
Til hins lakara
EN ÞETTA gefur tilefni til að
halda, að það sé einn liður i
þeim ásetningi að festa lagið í
guðsþjónustunum. Sé þetta rétt
skilið, álít ég það til hins lakara,
og að lagið sé ekki þess virði.
Ég er þeirrar skoðunar, að
söngur fallegra sálma í kirkj-
unni geti enn haft áhrif til góðs
á kirkjusókn bæði ungra og gam-
alla og að gæta beri allrar var-
úðar við að taka upp og gera
hefðbundna nýja sálma og lög
og láta gömlu sálmana víkja.
Að lokum vil ég beina því til
þeirra kirkjunnar manna, er hér
eiga hlut að máli, að láta þetta
nýja lag hvíla í friði.
E
sér í þeim efnum, og hvað þeir
meintu með tali sínu um „sam-
tilveru" þjóða.
Flokksritarinn leysti frá skjóð-
unni og sagði:
sér ekki hentugt að láta til skar-' eigandi og að hann sómi sér vel
ar skríða á næstunni, því þeir í sálmabókinni. Ég vil ekki and-
eru svo önnum kafnir að leysa mæla því. Annað mál er, hvort
aðkallandi vandamál sín og hann á erindi í kirkju. Ég álít
þjóða sinna að þeir telja sér ekki að svo sé ekki, og er það vegna
— Rússar vilja að viðskipti fært að færast meira í fang í
vestrænu þjóðanna verði aukin
og diplomatisk viðskipti sömu-
leiðis.
En að áliti Khrushchev gæti
aldrei neitt samstarf á neinn hátt
komið til greina á milli komm-
úiiistaríkjanna og hinna frjálsu
vesturlandaþjóða.
Watson skildi þetta því þannig
að „samtilvera“ sem kommún
istar tala um ætti að tákna
bili.
En hinir brezku fulltrúar er
fengu tækifæri til að skyggn-
ast um á bak við járntjaldið
lagsins, sem notað er við hann.
Lagið stendur sálminum langt að
baki. Það er staglkennt og and-
laust og er því sneytt allri feg-
urð.
, _ _ Það hefur þó fundið náð fyrir
í haust, telja að eina vonin til augum útvarpsins og verið flutt
þess, að heimsfriður komist á af þvi nokkrum sinnum utan
sé að varnir lýðræðisríkjanna messu, svo ég hafi heyrt (sungið
verði óbilandi, svo einræðis- af dómkirkjukórnum), og laginu
öflin í Kreml geti áttað sig á, valinn dagskrártími, þegar marg-
að friðurinn er bjargráð allra ir hlusta. Sennilega vill útvarp-
þjóða. ið með þessu gera sitt til að
Sálmasöngbókin
væntanleg
FTIRFARANDI athugasemd
barst mér um jólin frá Bóka-
verzlun Sigfúsar Eymundsson-
ar h.f.:
„Velvakandi góður.
Vegna fyrirspurnar í dáklum
yðar 22. þ. m. um Sálmasöngbók 1
biðjum vér yður að birta eftir-
farandi:
Sálmasöngsbók Sigfúsar Ein-
arssonar og Páls ísólfssonar hefir
tvisvar komið út og að staðaldri
verið til sölu í bókaverzlun vorri,
þar til á þessu ári, að hún seld-
ist upp, sökum sívaxandi eftir-
spurnar. Ráðstafanir hafa verið
gerðar til að bókin komi út
snemma á næsta ári.
Virðingarfyllst,
Bókaverzl. Sigfúsar Eymunds-
sonar h.f.“
1 lygnu vatni
er langt til
botns.
vitað er sama marki brenndur.
Einfaldast er að athuga tímatölur
áætlunarbifreiða og strætis-
vagna, draga frá tafir við við-
komustaði og finna þannig meðal
hraða þessara farartækja.
Sú var tíðin í bernsku bifreið-
anna í Bretlandi, að hámarks-
hraði var ákveðinn 3—5 km á
% sú, og skyldi maður ganga
lyrir framan og veifa rauðum
fána til aðvörunar áður en bif-
reiðin nálgaðist. Við virðumst hér
vera komnir feti framar, þar eð
leyfður er 25 km hraði. Enn þá
virðist löggjafanum hinsvegar
ekki hafa skilist, að lög, sem öll-
um er ljóst, að brotin eru hvern
einasta dag af meginþorra, ef
ekki öllum þeim, sem hlut eiga
að máli, eru verri en engin lög.
Nágrannaþjóðir okkar hafa fyrir
alllöngu síðan uppgötváð, að lög
ákveðinn hámarkshraði hefur
ekki í för með sér minnsta snefil
af auknu öryggi í umferðamál-
um. Danir hafa t. d. nú fyrir
nokkru afnumið öll ákvæði um
hámarkshraða, en sett í staðinn,
að hver ökumaður skuli meta
umferðaröryggið og ákveða öku-
hraða þannig, að hann ávallt hafi
fullt vald yfir bifreiðinni, hvern-
ig sem umferðinni er háttað
hverju sinni. Það hefur sýnt sig,
að bifreiðaslys hafa ekki íærst
í aukana við þessa ráðstöfun, og
þau myndu áreiðanlega ekki gera
það frekar hér. I miðbænum í
Reykjavík er jafnvel stundum
25 km hraði ógurlegur vegna
umferðateppunnar, sem alltaf
vill myndast þar, en hinsvegar
er sami hraði jafnmikil fásinna
á þeim stöðum í bænum, þar sem
götur eru breiðari og svo til engin
umferð gangandi fólks.
Varla er nokkur vafi á því, að
við hér á landi komumst að raun
um að reynsla nágrannaríkja
okkar hefir við rök að styðjast
og að lög, sem ekki eiga sér rétt-
mætan grundvöll lengur í dag-
legu lífi eru verri en engin lög.
Hér er ekki nema um tvennt
að ræða. Annað hvort verður að
framfylgja lögunum gagnvart öll-
um einstakiingum þjóðfélagsins,
þó að til þess þyrfti eflaust að
þrefalda eða fjórfalda lögi'eglu-
liðið og auka refsingar t. d. með
ökuréttindamissi eða fangelsi. —
Með því móti myndi líka eflaust
fækka verulega bifreiðum í
notkun í landinu.
Siðari möguleikinn er sá, að
viðurkenna, að við lifum á árinu
1954, að ökutæki nú eru mun full-
komnari en fyrrum og að mikill
meirihluti ökumanna er gæddur
nokkurri dómgreind og kurteisi
í umferð. Þeir ökumenn, sem ekki
kunna að hafa þessa eiginleika
til brunns að bera, öðlast þá held-
ur ekki, þótt í lögunum standi
að þeir megi ekki aka með meiri
hraða en 25 km á klukkustund,
en lögin geta náð til þeirra jafnt
samt, því ógætilegur akstur er
og verður alla tíð vítaverður.
„Einn, sem stundum ekur
meira en 25 km/klst.“
Vamarliðið gleður
gamla féikið
FYRIR jólin barst vistmönnum
Elliheimilisins Grundar í Reykja
vík og Ási í Hveragerði jólagjaf-
ir frá varnarliðinu á Keflavíkur-
flugvelli. Var í jólapökkunum
ýmis konar góðgæti og jólavarn-
ingur. Hefur forstjóri Grundar,
Gísli Sigurbjörnsson, beðið blað-
ið að flytja gefendum kærar
þakkir fyrir þessa hugulsemi við
gamla fólkið, sem gladdist mjög
við þesar rausnarlegu og kær-
komnu gjafir.
<4