Morgunblaðið - 20.04.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 20. apríl 1955
MORGVNBLAÐIÐ
Ég ætla ekki
að iýsa
Hamborg
en....
MÉR kom Bjarni Guðmundsson
blaðafulltrúi í stjórnarráð-
inu heima í hug, er forstjóri
blaðadeildar öldungaráðsins í
Hamborg sýndi oss salinn, þar
sem öldungaráðið heldur fundi
sína. Öldungaráðið er nokkurs-
konar ríkisráð í ríkinu Hamborg,
en Hamborg er eitt af níu ríkjum
í þýzka sambandslýðveldinu.
Ráðherrarnir, eða senatorarnir,
eins og þeir eru kallaðir eru
fjórtán, auk yfirborgarstjóra og
borgarstjóra. Ekki man ég hve
þingmennirnir eru margir, en þeir
eru ugglaust á annað hundrað, og
með völdin fer nú um sinn sam-
steypa hægri flokka.
Við hlýddum góða stund á
þingfund, er Hamborgarþingið
ræddi um húsaleigumál og gerð-
ist þar í raun og veru lítið mark-
vert, allt virtist með svipuðum
hætti og heima, ræðumenn
fengu lítinn málfrið, stöðugt voru
andstæðingarnir að „grípa fram
í“, og efnislega var sama sagan
þar og hér, hægri flokkarnir
vildu láta hressandi andblæ hins
frjálsa framtaks leika um allar
framkvæmdir, (enda mun vera
farið að sýna sig þar að svo verði
þessi mál bezt leyst), en vinstri
flokkarnir vilja aukin afskipti
hins opinbera. Húsaleiga er
greidd með tvennum hætti í Ham-
borg, í íbúðum styrktum af opin-
beru fé, er greitt 1,15 d.mark á
fermeter, en í öðrum íbúðum
1.40 d.mark á fermeter. Raunin
hefir orðið sú, að opinbert fé
hefir hrokkið skammt til bess að
svara eftirspurn eftir hiisnæði
með hinni lægri leigu, en bvgg-
Hvað er „postgiro“-stöfnunin?
Greinargerð frá Neyfendasamtökunum
ungarnir sitja á fundum, þá benti .
hann okkur á einn stólinn og
sagði: „Og hérna sit ég. Ég verð
að hlusta á allt það, sem fram
fer á fundum öldungaráðsins, til
þess að geta gefið blaðamönnun-
| um upplýsingar um það sem er
j að gerast, en venjulega enda fund
i irnir svo, að blátt bann er lagt
við því að ég segi nokkuð. Með
þetta verð ég að fara til blaða-
mannanna — og er ekki ofsagt að
ég sé eins og milli steins og
’ sleggju“.
Vér þóttumst vel geta skilið
forstjórann, að honum liði ekki
alltaf vel í þessu starfi sínu Þessi
ágæti maður hafði forsæti í ár-
depisverðarboði, sem oss blaða-
mönnunum var haldið á veeum
borgarstiórans, í kjallara ráðhúss
ins. Við það tækifæri fluttu ræð-
ur m. a. Dannemeyer prófessor,
sem er mikill íslandsvinur, og
stjórnar „félagi íslandsvina í
Hamborg“ og Árni Siemsen, ræð-
ismaður íslands í Hamborg. Kom
Árni Siemsen þarna fram fvrir
hönd sendiherra fslands, V. Fin-
sens, og gerði það af miklum skör
ungsskap.
★★★
Þegar gengið er upp eftir
Mönehebergstrasse, einni
mestu verzlunargötunni í Ham-
borg. og virt er fvrir sér allt
mannhafið úti á götunni og í
himirn stóru verzlunaíhúsum, er
°kki óeðhleyt að spurt sé: Á
hveríu lifir allt hetta fólk? Allt
fólkið vel haldið og gengur vel
til fara.
Fvrir tólf árum. í júlí 1943,
gerðu bandamenn hverja stór-
Það sem öðru fremur auðkennir Hamborgarhöfn eru hinir fjöl-
mörgu nýtízku kranar, sem rennt er á teinum um hafnargarðana.
Þarna eru samtals 682 kranar. Losun og hleðsla mun óviða ganga
greiðlegar heldur en í Hamborg.
ingaframkvæmdir eru hinsvegar
orðnar svo miklar (m. a. vegna
hærri leigunnar), að skortur er
að' verða á iðnaðarmönnum. í
þessu efni mun breyting mikil
hafa gerzt eftir að hægTÍ flokk-
arpir tóku við völdum í Hamborg,
árih 1953.
★★★
En hversvegna Bjarni Guð-
mundsson? Þegar forstjóri blaða-
deildarinnar í öldungaráðinu
(samsvarandi okkar blaðafull-
trúa) var að sýna oss salinn, þar
sem ráðið heldur fundi sína, en
salur þessi er fagur mjög, gerður
í miðaldastíl, og í honum miðjum
er skeifulagað borð, þar sem öld-
árásina af annarri á Hamborg.
Má heita að borgin hafi þá hrun-
ið í rúst. Nú lifa í þessari borg
tvær milljónir manna. Raunar má
viða sjá auð svæði, þar sem áður
stóðu margra hæða hús. Og þeg-
ar farið er um hinar mörgu hafn-
ir borgarinnar, blasa viða við
'-ústir, fallnarog hálffallnar vöru
skemmur og hafnarbakkar, sem á
er letrað með stórum stöfum:;
„Leggist ekki að, getur hrunið.“
★★★
En nú eru þetta þó aðeins
minjar. Það sem fýrst og fremst
vekur athygli i dag er allt hið
nýja, sem við aúgum blasir, ný
hús, nýir hafriarbakkar, nýjar
Tæplega helmingur fiskhallanna
í Hamborg eyðilögðust i
stríðinu, en eru nú fjórðungi
stærri að flatarmáli heldur en
þær voru fyrir stríð. Flatarmál-
ið er nú tæplega 29.000 fermetrar.
Árið 1953 var landað í Hamborg
107.3 millj. kg: af nýjum fislti, að
verðmæti 29,6 mill.i. DM. Ham-
borgarinn borðar 30 kg af fiski á
ári, en í Suður Þýzkalandi nem-
ur nevzlan aðeins 3 kg á mann.
Myndin ev tékin á fískuxjpboði í
Ilamborg.
vöruskemmur, nýjar vélar og
verkfæri. 16 þópund skin frá 41
bióð fóru um Hamborgarhöfn ár-
ið sem leið. Þó stóð ekki eftir
nema 10 hlutinn af geymslurými
við höfnioa fyrir tíu árum. Og
20.7 milljónir smálesta af vör-
um fóru um höfnina árið 1954 og
á þessu árj- er vert ráð fvrjr vöru-
magni sem „omiir 27 milli. smá-
lestu’"'' eo bað varð mest
áður á-;ö es.7 millj.) I fri-
höfn;”ni einni vinna nú milli 30
og 40 þús. manos.
Eiohv^r góður maður. sem á
veei okkar vpr?ý Bnnn, saeði við
okkur, blessaðír farið bíð ekki að
skrifa um ..þúzka furðuverkið“,
við erum búnir að hevra og lesa
nóa af slíku. þið aetið sagt að hér
Vri vinonsöm bióð. sem uoi glöð
við sitt. En í raun og veru — er
bæat að +ala um annað en furðu-
”erk í Fam’-'nrv — 0g raunar
víðar í Þýzkalandi?
★★★
Vér vorum á ferð með tuttugu
blaðamönnum frá Berlín er við
sigldum um Hamborgarhöfn og
skoðuðum þar mannvirki og
nokkrar vöruskemmur. ísland er
í raun og veru ekki svo lítið, þeg-
ar um utanríkisverzlun er að
ræða. Vér sáum skemmur,
sem sérstaklega eru hitaðar fyrir
suðræn aldini, lyftur fyrir bíla
og fyrir banana og einnig skála
með stvkkjavöru. í þessum gríð-
armiklu skálum rákumst vér á
nokkrar vörusendingar, sem fara
áttu til íslands. Hamborg byggir
tilveru sína annarsvegar á lönd-
unum handan hafsins, og hins-
vegar á „baklandinu“, í Austur-
og Vestur-Þýzkalandi, í Mið-
Evrópu og í Norður Evrópu.
Berlinar-blaðamennirnir voru
fulltrúar fyrir nokkurn hluta
„baklandsins". Það þykir Ham-
borgurum á vanta, að höfnin
þeirra geti orðið eins og hún var
áður fyrr, að verzlunin við Aust-
ur-Þýzkaland og yfirleitt við
löndin handan „járntjaldsins"
(nema Tékkóslóvakíu) er lítil _
en þó vaxandi.
★★★
Að loknu ferðalagi um Ham-
borgarhöfn sátum vér hóf
mikið með Berlínurunum um
borð í nýtízku 9 þús. smálesta
skipi, eign Hamborg-Sú'd skipa-
félagsins. Einnig á sviði utan-
landssiglir.ga eru Þióðverjar að
rétta við aftur. Hambure-Súd
skipafél. hefir nú þegar sex 7—9
bús. smálesta nýtízku vélskip í
förum ti! hafna í Suður Arr.sríku.
Úr borðsal á ..Santa Ines“, þar
sem hófið stóð. mátti sjá stærsta
oHuflutninpaskip h«=ims, 75 bús.
smálestir. hvítmálað og fagurt,
srniðað í Hamborg fvrir Önassis,
hinn æ-íska, ep bundið í höfn,
vegna pélí sð firiassis’á í efium
. , . -Frwmh,
EINS og skýrt hefur verið frá,
hefur nýlega verið borin fram
á Alþingi tillaga til þingsálykt-
unar um að fela ríkisstjórninni
að láta fara fram athugun á því,
hvort hagkvæmt myndi vera að
koma hér á póstgrciðsiufyrir-
komulagi eins og því, sem mjög
hefur tíðkast erlendis og kallað er
„postgiro“ á Norðurlöndum. Til-
lagan var borin fram samkvæmt'
ósk Neyvendasamtakanna, en
flutningsn.enn eru beir Sigurður
Bjarnason, Ásgeir Bjarnason og
Gylfi Þ. Císlason.
Neytend.'samtökin hafa undir-
búið þetta mál vandlega og aflað
vítækra gagna um „postgiro“-
stofnanirnar á Norðurlöndum. —
Eftirfandi grein hafa bau sent
blaðinu til nánari skýringar á
starfsemi og tilgangi slíkra stofn-
ana:
Eitt helzta verkefni Neytenda-
samtakanna er að stuðla að bættri
þjónústu í félaginu. Eins og kunn
ugt er, ha+a þau hafið 'baráttu
fjrnir bættum afgreiðsiuháttum á
ýmsum svíðum. t. d. íyrir hag-
kvæmari afgreiðslutíma og skyn-
samlegra .-kipulagi afgreiðslunn-
ar með eígreiðslunúmerum og
verðmerkingum. Reyndin hefur
ávallt orðið sú, að bættir þjón-
ustuhættir hafa ekki sizt orðið
þjónustuveitendum til hagsbóta.
Neytendasamtökin hafa oft
vakið athvgli á því, hve ýmsum
greiðsluháúum er ábótavant hér
á landi, og er þá sérstaklega átt
; við þá óhemju sóun á dýrmætum
’ vinnutíma. sem fólgin er því, að
almenningrr verður að inna af
höndum íhiákvæmilegar greiðsl-
ur hingað og bangað um bæinn
í vinnutíma sínum. Bent hefur
verið á, aó gefa þýrfíi fólki kost
á einhverjum öðrum timum til
þessa að einhverju leyti. En það
má einnig á annan hátt leysa
vandann •- ft verulegu leýti, og
skal nú skýrt nánar frá þvi.
J Neytendasamtökin hafa um all-
| langt skeið viðað að sér gögnum
um póstgrmðslukerfi, sem notað
er í nær öllum löndum Evrópu
nema íslandi, og leysir að miklu
leyti ofai.greint vandamál og
ýmiss fle;ri í hinu margþætta
peningagre ðslu-þjóðfélagi nú-
tímans. Nefnist þetta kerfi , post-
giro“ á albióðamáli. cg mun það
orð notað nér á þessu stigi máls-
ins.
Postgiro-starfsemin er yfirleitt
í höndum rérstakrar deildar póst
málaskrifS'Cfunnar. Kjarni kerf-
isins er sá, að einstaKlingar, fé-
lög og fyr rtæki opns reikning,
„postgiro-reikning1, sem hefur
visst númer, og senda greiðslur
þaðan og visa greiðslum þangað.
En það fer fram á þann einfalda
hátt, að kcrt er útfýllt og síðan
sett í póstkassa hvar og hvenær,
sem mönnum hentar. Þessi kort
eru þrenns konar: Innborgunar-
kort, sem notuð eru af þeim, sem
ekki hafa postgiro-reikning, til
þess að gieiða þeim sem hann
hafa. Þannig • gætu menn, sem
ekki hafa ^stgiro-reiKning greitt
hvers konar gjöld á einum stað
og á sami tíma til sllra þeirra
aðila, sem hann skuldar, sem
hafa postgiro-reikning. En hann
myndu öll íyrirtæKi og stonanir
hafa, einkafyrirtæki, tryggingar-
félög (veg.na iðgjalda), sjúkra-
samlagið, rafmagnsveitan o. s.
frv.
Útborgunarkort, sem notuð erú
af þeim, sem hafa postgiro-reikn-
ing, til að senda þeirn greiðslur,
sem ekki liafa slíkan reikning.: i
Að lokum eru svo „giro-kort“
svo kölluð, sem notuð eru þegar
greiðslur eru sendar milli aðilá*,1
sem báðir hafa postgiro-reikniná?!
Slík millifærsla er kjarni þesák1
kerfis, hið hagkvæmrtsta og fy»ö
irhafnarmmnsta greiðsluform,
sem hugsí.zt getur. Það hefirr
einnig reynzt fólki hvarvetna aiíð
skiljanlegt og auðnotað, en mikfti
máli skiptir, að sem flestir aðilar
opni postgiro-reikning, svo að
sem mest vcrði um hreinar milli-
færslur. ú'é
t
riT
KOSTIR I’ESSA C.REIÐSLU-
liv
KERFIS
Skal nú vikið að hmum miklú'
og margháttuðu kostum, seí?i"
þessir greiðsluhættir hafa olf
nauðsyninni á bví, að slíkri staríl
semi sé knnið á í sérhverju nfP-
tímaþjóðfé'agi.
í fyrsta iagi má benda á þan9i"
stóra kost sem fólginn er í þvú
! að þurfa ckki að nota reiðuf^;'
þegar greiðslur eru inntar í?f
henti. Þannig verður komizt hj^.
allri áhæ.ru við geymslu perif-
inga, og enginn hætta verður
mistalningu. þar sem menn losriá
hreinlega við alla talningu. Bók-
hald og endurskoðun verðúr
: einnig einfaldari og léttari í vöf-
um, því að póstgreiðslu-stofnun-
in skráir að sjálfsögðu allar
greiðslur og tilkynnir reiknings-
hafa jafnöðum um þær.
Annar meginkostur þessa
greiðslukerfis er sá, sem áður cr
vikið að. oð menn spara mikinri
tíma með því, að geta greitt á
einum stað öll sín gjöld, en mesta
fyrirhöfn rpara þeir sér, sem háfa
! postgiro-reikning, því að þeir
! geta fyllt kortin út heima hjá
sér og sett þau i næsla póstkassá.
Öll innheimta, bæði hins opin-
bera og hjá einstaklingum verð-
ur einfaldari og ódýrari, og það
hefur eigi svo litla þjóðhagslegá
þýðingu. Að geta g“eitt skatta,
, rafmagns- og simareikninVá^
| sjúkrasamlags- og trvgginvav' V
' gjöld heima hjá sér, ef svo ' rá
segja, er narla róttæk fram 'ör,'
frá því, sem nú er Og hvað'
skyldu gialdkerar félaga segja
. um slíkt fyrirkomulag?
| Nú kunnc menn að spyrja:
■ Kostar slík stofnun ekki offjár?
j Því er til að svara, að slíkar
1 stofnanir nafa hvarvetna bofið
sig, og t. d. 5 Sviþjóð hefur stofn-
: unin 2 milljarða sænskra króriá'
til umráða. og lánar hún úr stór-
j fé. Danska postgiio-stofnuriin
hefur möt % hundruð rnilljónií í
! sinni vörzlu. Þetta er athyglss-
\ vert atriði fyrir okkar þjóðfélág,
sem þjáist af lánsfjárskorti.
j Neytendasamtökin vænta þriss-,
að það undirbúningsstarf, sem
þau hafa unnið að bessu máli,
megi bera góðan ávöxt.
■ •
Hoivirki 8§ mélml \
Rafvirki og málari geta fengið fasta atvinnu hjá ríkis- : ;
stofnun strax að lokrtu yfirstandandi verkfalli.
Nauðsynlegt er, að umsækjandi hafi rnargra ára <
reyrzlu í iðngrein sinni, helzt verkstjóraæfingu. — ■
Áherzla lögð á fyllstu reglusemi Til greina kemur að :
kjör verði. í sámræmi við gildandi kaupgjald hlutað- j.
eigandi stéttarfélags eða eftir reglu- launalaga. ■
Umsóknir merktar „Framtíðarstarf —100“, leggist ;
inn á afgreiðslu blaðsins.