Morgunblaðið - 09.06.1955, Blaðsíða 12

28
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 9. júní 1955
*
Hverjum er um að kenna? Martinus kemur til IsEands
PÉTIJR bóndi Guðmundsson í
Ófeigsfirði, sendir mér kveðju
sína í Mbl. 10. marz s. 1. í löngu
máli og vel meintum föðurlegum
áminningum út af því að mér
hefði orðið það á að skrifa í
sama þlað tvær greinar seint á
árinu sem leið og ræða þar í
Stórum dráttum helztu dægurmál
og jafnvel yfirsjónir okkar for-
ystumanna innan hreppsins.
Athyglisverðast í grein P. G.
fannst mér vera þar sem hann
lætur í það skína að bæði ég og
aðrir lami starfsgetu kaupfélags-
ins með því að standa ekki í full-
um skilum árlega. Þetta eitt út
af fyrir sig veit ég vel að hann
segir alveg satt og rétt, enda
mun enginn gera það að gamni
sínu að skulda en ýmiskonar ó-
höpp geta leitt til þess að svo
verði að vera þó illt sé, skuldin
hleður utan um sig með háum
vöxtum, sem skuldaþrjóturinn
verður að greiða, sem virðist
sanngjöm krafa.
Fyrir félagið er þetta óþæg-
indi, en þarf ekki að vera fjár-
hagslegt tap fyrir það. En hvers-
vegna var mér synjað um að
borga skuld mína við kaupfélag-
ið s. 1. haust? En svo er það
hérna svolítið atriði annáð, sem
bezt er þá að taka með í leið-
inni, dálítið hliðstætt því er hér
um ræðir, sem ég veit ekki hvort
við erum sammála um. Við vit-
um að fleiri óhöpp geta fallið á
kaupfél. en skuldir félagsmanna,
þar sem hvorki eru borgaðir
vextir eða höfuðstóll. Meira að
eegja getur kaupfélagið orðið fyr-
ir áföllum af tómu fyrirhyggju-
leysi og vanbúnaði sjálfrar kaup-
félagsstjórnarinnar, sem er til
þess kvöldd að sjá um heill og
blessun stofnunarkmar.
SALTLEYSBÖ
f grein minni í Mbl. frá 15.
okt. s. 1. út af saltleysinu s. 1.
sumar eru framsettar þrjár fyr-
irspurnir til kaupfélagsstjórnar-
innar, sem hvorugur skriffinnur-
inn hefir lagt út í að svara. Þær
bíða þar enn svars. Eiginlega
furðæf mig á hálft í hvoru að P.
G. sjíyldi ekki koma inn á það
mál úr því hann lét þessi skrif
mín sig nokkru skipta vegna þess
að það var aðalmálið, sem hleypti
skrifum mínum á stað.
Eg hringdi í sumar sem leið
i einn úr kaupfélagsstjórninni,
Guðmund Valgeirsson, og spurð-
ist fyrir um hvernig á saltleysinu
stæði, hverjum væri um að
kenna? En fékk aðeins skömm
í hattinn fyrir að vera að grensl-
ast um það sem mér kæmi ekki
við. Þessar viðtökur komu róti
í blóðið og þessvegna varð málið
opinbert. Eg veit vel að allur sá
innleggsfiskur, sem kaupfélagið
varð að ýta frá sér síðastl. sumar,
cinungis vegna saltleysis og svo
öll sú verzlun, sem þar hefði fylgt
með í kjölfarinu, sem kaupfélag-
ið varð að missa af, getur eng-
inn reiknað í krónutali. Og þá
liggur beinast fyrir að spyrja:
Hverjum er um að kenna?
Úr því stjórn kaupfélagsins
vill halda umræðum uppi um
þessi mál, er ekki úr vegi að
bæta hér við einni fyrirspurn við
þær fyrri. Eg dæmi ekkert um
Bannleiksgildi hennar. En ég hef
heyrt frá því sagt, að eitt sinn,
Bem kannski oftar, hafi stjórn
kaupfél. okkar — hverjir sem þá
hafa verið í stjórninni — misst
af strætisvagninum — sennilega
Bofið yfir sig, en vaknað við
vondan draum, því allt stóð fast
í það skifti fyrir saltleysi. En
þá á stjórnin að hafa sett á sig
rögg og dubbað upp í skyndi góð-
an vélbát og röska menn og sent
til Hólmavíkur eftir salti. Vita-
Ekuld varð að kaupa saltið þar
á staðnum út úr pakkhúsi á
fyllsta verði eða með allri álagn-
ingu þangað komið — og svo
hlýtur enn að leggjast allstór
kostpaðarupphæð á þennan litla
Baltfarm þar til hann er kominn
undir þak hér á staðnum? Hvort
heldur þessi saga er sönn eða
Ifeönn eða eitthvað þar á milli,
Svar frá Reginu
Thorarensen, Gjögri
þá tek ég hana sem dæmi um
það, að svona getur kaupfélags-
skapurinn orðið fyrir hinum ó-
líklegustu kostnaðaróhöppum,
I fleirum en lausaskuldum félags-
| manna, sem jafnan er haldið
hæst á lofti, en yfirsjónin, fyrir-
hyggjuleysi og glappaskot fyrir-
liða og ráðamanna koma sjald-
i an til greina, þó þeir séu kannski
raunverulega óafvitandi engu
minni dragbítar á sjóðum félag-
anna en verstu skuldakóngarnir
í félögunum.
j Eg geri eins vel ráð fyrir að
P. G. og kaupfélagsstjórnin sé
þessu ekki samþykk, þó veit ég
það ekki fyrr en á reynir. aMrgir
eru naskari að sjá flísina en bjálk
ann! Eg spyr — Hverju er um
að kenna?
; FRAMFARIR OG
FRUMSTÆÐ FARARTÆKI
I Mér datt í hug að slá hér botn-
inn í þessa ritgerð en fann þó
‘ að hún var skolli snubbótt til að
senda hana svona öðrum eins
heiðursmanni og Pétri bónda í
I Ófeigsfirði. Eg las núna grein G.
, G. aftur yfir og fann þá púnta,
sem ég þyrfti og hefði ánægju af
i að athuga lítið eitt, enda þótt það
, kunni að þykja lélegur blaðamat-
' ur. Svo er hitt að blöðin vilja
ekki taka nema stuttar greinar
, vegna rúmleysis og því verð ég
að vera afar stuttorð.
P. G. hefir hneykslast mjög á
orðum mínum, þar sem ég er
að lýsa kirkjuferð okkar hjón-
anna með börnin í vor. Þennan
skratta hefði ég aldrei gert, ef
ég hefði þá vitað hve P. G. er
sæll og einlægur, sem lítið barn,
í sálu sinni yfir þeim feikilegu
framförum og hlunnindum, sem
við Strandabúar búum nú við,
einkum hin síðustu 20 árin. Ég
tel synd að trufla sæluríka trú-
menn. Þeir eiga að vera með hana
í friði. Sem von er tekur P. G.
orðrétt upp úr grein minni: „Á
þessu herrans ári 1954 má svo
heita að við Strandabúar búum
hér við hin .frumstæðustu tæki,
sem búið hefir verið við um um-
liðnar aldir.“
Hið fyrsta, sem P. G. verður
að orði, þegar hann nær jafn-
vægi eftir skuggalegt áfall, er
þetta: „Þetta er varla hægt að
segja þeim, sem komnir eru til
vits og ára.“ Lítið neðar í sama
dálki herðir P. G. átakið og seg-
ir: „Þessi tilvitnuðu ummæli
frúarinnar bera aðeins vitni um
undraverða vanþekkingu hennar
á högum þjóðarinnar á liðnum
tímum.“ — Þegar búið er, með
föðurlegum áminningum að
benda mér á undraverða van-
þekkingu mína, þá svo sem sé
ég mína vogalegu ógætni í orð-
um, að segja slíkt og mun aldrei
gera svona glappaskot meir!
En nú velti ég vöngum og spyr
í fáfræði minni: — Hvaða farar-
tæki á landi voru frumstæðari
á umliðnum öldum, jafnvel frá
landnámsöld, en tveir jafnfljótir
og svo hesturinn? Og vorum við
ekki einmitt að baslast við að
komast til kirkjunnar nákvæm-
lega á þeim sömu tækjum á því
herrans ári 1954?
■ VEGURINN
j P. G. er drengur sem viðgengst.
Hann tekur alveg á sig í grein
: sinni þann slóðaskap að vegur-
inn komst ekki á leiðarenda síð-
astliðið sumar. Enda fríaði ég
| þingmann okkar frá þeirri synd,
! nóg hvílir á hans herðum samt
i og vil ég ekki vera einn hlekkur
| í þeirri keðju, sem hengja á hann
' syndapinklana, þó bakið sé
j breitt. — Annars var þetta grýt-
1 is ómynd hjá okkur Árneshrepps-
búum, sem stafað hefir af drift-
arleysi að klára ekki veginn á
leiðarenda, svo hægt hefði verið
að hampa honum á merkilegu af-
j mæli þingmannsins. Á komandi
I sumri, 1955, mun P. G. koma veg-
inum í höfn, úr því pemngarnir
eru löngu komnir í hans umsjá.
Slíkar framfarir á Ströndum
gleðja bæði afa og ömmu.
MORRANDI SVEFNMÓK
kveðst P. G. ekki skilja: „Þetta
ástand, sem er víst fremur slæmt,
ef ég skil málið rétt“, segir hann.
Orðið morra merkir móka, liggja
kyr, báturinn morrar í kafi —
lá þá skipið kyrrt og morraði í
byrleysunni o. s. frv. Mig furðaði
á, að slíkur sjómaður, sem P. G.
og okkar mesti bóka- og fræði-
maður, skuli lengi hikzta á jafn
algengu orði. Hitt lái ég honum
ekki, þó honum hafi fundizt orð-
ið illa valið og ekki trúað sér
að „frúin“ notaði svo slyttumátt-
lausa orðmerkingu yfir athafna-
líf sjálfrar kaupfélagsstjórnarinn.
ar. Þetta var skrifað á tímum
byrleysunnar, nú virðist byr kom
inn í seglin. |
Fyrir síðustu jól fékk kaupfé-
lagið okkur prýðilega álnavöru
og smávarning, sem hér hafði
aldrei í búð sézt og nú í vetur
leggur kaupfélagið út í það fyr-
irtæki, að koma í verð hrogn- j
kelsaveiði okkar. Frá þessum
góðu fréttum hef ég greint opin-
berlega og þarf því ekki að
skýra það meir hér. Ég vil þó
skjóta því hér inn í, að maður- .
inn minn, Karl Thorarensen, var,
búinn fyrir nokkrum árum, að
færa þetta hrognkelsismál í tal
við kaupfélagsstjórann okkar. Þá
morraði hér allt í byrleysunni og
því gerði kaupfélagsstjórinn ekki
hætis hót mér vitanlega í því
máli. En fyrir tilstilli Guðmund-
ar Guðjónssonar framkv.stj. í
Djúpavík var þessu bráðnauð-
synlega máli hrundið í fram-
kvæmd, en kaupfélagið kom
ekki nærri því fyrr en á þessum
vetri.
Annars kemur það hér ber-
sýnilega í ljós, að það er eins og
skrif mín hafi verkað á kaup-
félagsstjórnina eins og argasta
plága!
Það er eins og vesalings menn-
irnir séu slegnir af angri hörðu.
Þeir hrópa í angist sinni og biðja
góðar vættir um að þessum ó-
sköpum linni! Hér virðist liggja
mikið við. Þeim líður illa? En
ég held þeir þurfi ekki að vera
svona hræddir, jafnvel þó þess
um ósköpum linni ekki. í raun
og sannleika eru flestir menn
samvizkusamir og réttvísir og
vilja hvergi vamm sitt vita, og
því er það að þeim hefir fallið
þungt að verið væri að benda
á yfirsjónir, sem þeim hefir orðið
á, eins og alla getur hent, í hvaða
stöðu sem er. Eg legg þetta þann-
ig út í beztu meiningu, og vona
ég að við P. G. séum að mestu
sammála um það.
Regína Thorarensen.
ars fólks færðist yfir á hann. En
smámsaman tókst honum að ná
valdi yfir sér og umhverfinu og
nú fékk hann ákafa þrá til að
kenna mönnum þann veg, sem
þeir þyrftu að ganga til að losna
við böl og sjúkdóma, kvalir og
kvíða. En til þess varð hann að
nema, finna sér öruggt og ákveð-
ið tjáningarform. Og það var
þung þraut sem geta má nærri
fyrir ólærðan sveitamann að
kveðja sér hljóðs sem yrði veitt
athygli meðal alls, sem ys og
glaumur veraldarinnar snerist
um.
í sjö ár stundaði hann þetta
nám, en þó ekki í skólum. Og
nú ritar hann og talar um andleg
og guðfræðileg efni' af þeirri inn-
! sýni og þekkingu, sem flestir guð-
DANMÖRK hefur hvað eftir fræðingar gætu öfundað hann af.
annað eignazt stórmenni. Mál far hans eitt er líkt og krafta
Ekki einungis þau stórmenni verk, en samt er það skilningur
andans, sem öll veröldin ásamt hans og rökræn framsetning, sem
heimalandinu hefur viðurkennt sérstaklega grípur hug og hjarta
strax eins og Brandes, Bang og Þess, sem fer að hlusta og fylgj-
Oehlenschláger, heldur sérstak- ast með í kenningum hans. —
lega þá, sem lifa líkt og í skugga Frjálslyndi hans, dirfska og inn-
heima í Danmörku, unz Ijómi sagi varpar nýju og áður óþekktu
þeirra hefur breiðzt um heim Ijósi yfir ýmis torskilin atriði
allan. En í þeirra hópi mætti ritningarinnar og tilverunnar.
telja H. C. Andersen, Sören Öll tilveran er ritning hans skrif-
Kierkegaard, Kaj Munk og nú uð fingri Guðs með eilífri feg-
síðast spekinginn — Martinus. — , urð, speki og kærleika.
Martinus er meðal dularfyllstu 1 En sérstaklega er það persóna
persónuleika í heimi núlifandi Krists, sem fær nýjan og fersk-
fólks. Umkomulaus drengur elzt an sviP í boðskap Martinusar.
upp hjá frænda sínum og Kreddur og tildur aldagamallar
frænku. Enginn veit föðurætt gnðfræði hrynur brott eins og
hans. Móðirin er ráðskona á-stór-I hjóm, en Kristur sjálfur birtist
búi í grendinni. Hann dreymir! líkt og á ummyndunarfjallinu
stóra drauma um skólanám og
frama. Og þegar hann heimsæk-
forðum, líkt og sýnin við köllun
Martinusar, líkt og ljós heims-
ir mömmu sína tala þau oft um ins ofar öllum orðum og form-
það, að hann skuli þó að minnzta
kosti verða barnakennari, þegar
hann verði stór. En svo deyr hún,
þegar hann er ellefu ára að aldri,
og eftir það leyfir fátæktin eng-
ar leiðir til náms og drauma-
landa. Skólinn í litla józka þorp-
inu verður eina menntastofnun-
in, sem veitir þekkingarþrá hans
svölun.
En hann les mikið biblíuna og
hún verður grundvöllurinn í
menntun hans og hugarheimi og
barnsleg trú á Guð verður hið
sterkasta afl, sem tengir hann |
við tilveruna. Strax í æsku lifir |
hann og starfar í anda orðanna: j
— Hvað mundi Kristur gera í
þessum kringumstæðum? Hann
lifir í sterkri sannfæringu um
um.
Nú hafa fylgjendur þessa
danska spekings myndað um
hann fræðsluhring og skapað
honum starfsskilyrði í ofurlítilli
nýlendu myndaðri af bústöðum
þeirra, sem vilja hlýða boðskap
hans. Þar eru haldin námskeið
við mikla aðsókn víðsvegar að úr
veröldinni.
Stærsta verk Martinusar er
Bók lífsins. Eru nú þegar komin
af henni 5 þykk bindi. Þau eiga
að verða 7 alls.
Martinus ætlar að koma til ís-
lands í júní næst komandi og
halda námskeið bæði á Akureyri
og hér í Reykjavík. Hann kom
hingað í sept. 1952 og er ákaflega
hrifinn bæði af landi og þjóð,
handleiðslu kærleiksríks föður og en þó finnst honum mest til um
vissu um vernd hans og ná-
lægð.
Störf hans eru svo hversdags-
leg sem hugsazt getur. Hann
vinnur lengi á mjólkurbúi og um
þrítugt er hann kominn þar á
skrifstofu. Þá kemst hann af
Þingvelli. En þar telur hann einn
fegurstu staða í heimi.
Margir ágætir menn eru gagn-
teknir af Martinusi og boðskap
hans. Persónan öll er gædd mjög
aðlaðandi þokka, sem þeir kalla
seiðmagn, sem þekkja hann bezt.
hendingu yfir bók um guðspeki.1 Margir álíta hann frumherja í
Hún kveikir nýtt Ijós í vitund Þeirri trúarboðun, sem framtið
hans. Þó ekki þannig, að hann Þjóðanna muni viðurkenna sem
verði guðspekingur í venjulegri þá, er bezt fullnægi hugsun og
merkingu. En hann finnur sjálf- tilfinningu hins þroskaða og
an sig, köllun sína. Skyndileg menntaða manns.
hugljómun og innsæi fer um sál
hans. Hann segir sjálfur svo frá:
„Ég leit beint í ásjónu einhverr-
ar veru, sem sveipuð var ljósi
Frtðarboðar á ferð
BELGRAD OG LONDON, 6. júní.
TITO marskálkur ók í opnum
vagni um götur Belgrad í
dag með U Nu forsætisráðherra
Burma. U Nu er í opinberri
heimsókn í Júgóslafíu.
Sendiherrar vesturveldanna og
ennfremur sendiherrar Grikkja
og Tyrkja voru kvaddir í júgó-
slafneska utanríkisráðuneytið í
dag og þeim skýrt frá viðræð-
um Titos og Krutschevs.
Nehru, inn indverski, er í Prag
og fer þaðan til annara höfuð-
borga í Austur-Evrópu og til
Moskvu. Nehru hefir nýlega hrós-
að mjög Eisenhower forseta fyrir
aðgerðir hans, sem miða að því
að draga úr viðsjám í heiminum.
í Moskvu gengu sendiherrar
vesturveldanna í gær á fund
Molotoffs og stungu upp á því
fyrir hönd ríkisstjórna sinna, að
„fundur toppanna" verði hald-
inn í Genf dagana 18.—21. júlí. *
Ber því að fagna komu hans
og sýna þann fögnuð og skilning
í verki með því að fjölmenna til
að hlusta á fyrirlestrana, sem
eða loga. Það var líkt og Krists hann flytur, en aðalefni þeirra
mynd úr blikandi morgunsól mun verða túlkað á íslenzku.
nálgaðist mig og breiddi faðm-
inn móti mér. Ég var gjörsam-
lega lamaður, gat hvorki hrært
legg né lið, en starði hugfanginn
í ljómann, sem á næsta andar-
taki virtist hverfa inn í vitund
mína, gagntaka hold mitt og
Rvík, 18. maí 1955.
Arelíus Níelsson.
Heibmerkurljóð
blóð. Dásamleg sælukennd fyllti yið skulum halda á Heiðmörk
sál mína. Hið guðdómlega Ijós,! enn
sem hafði tekið bústað í mér,
veitti mér hæfileika til að sjá til-
veruna uppljómaða í þessari
— hólana björkin vefur —.
Græða landið góðir menn
í grenilundum þrýtur senn.
birtu, sem ég hafði öðlast í vit- Trú á landið gull í mundu gefur.
und minni.“
Nú hófst
strangur reynslu-1 Getur ekki einhver ljóðalaga-
tími. Martinus varð að hætta við fróður maður fundið gott lag við
starf sitt á skrifstofunni. Hann
varð ákaflega einmana og feim-
inn og þorði helzt ekki að um-
þessa gróðursetningarvísu, eða
góður lagasmiður samið við hana
lag. Eg kann að vísu tvö lög,
gangast fólk. Enda fannst honum sem e. t. v. má nota, það eru
oft eins og hann sæi í gegn um „Sofðu unga ástin mín“ og
það. Jafnvel í strætisvagni gat „Hættu að hrína Mangi minn, á
hann greint andlega eða líkam- morgun kemur skipið", en eflaust
lega vanlíðan þeirra, sem um- má finna lag sem betur fer við
hverfis hann voru, og það var (þetta efni.
líkt og sjúkdómar og ógæfa ann-
Ingólfur Davíðsson.