Morgunblaðið - 09.06.1955, Blaðsíða 13

fT’
Fimmtudagur 9. júní 1955
MORGIJTSBLAÐIÐ
29
Áyúst Pálsson, Fáskrúðsfirði
F. 11/8 1886
D. 6/4 1955
ÞESS er sjaldan getið í feitletr-
uðum forsíðugreinum dag-
blaðanna eða endurteknum út-
varpsfréttum, þó lúin augu gam-
als og örþreytts alþýðumanns.
liveðja
- Kvennasíða
Frh. af bls. 24
MIKILL ÁHUGI FYRIR VÍS-
INDARITUM UH HEIMSKAUTA
LÖNDIN
Samfundir okkar urðu strjálli' Nú sem stendur hefir fólk mik-
og samverustundum fækkaði, því inn áhuga fyrir þessari fræði-
oftast lá vík milli vina, en jafnan grein. Þeir 2300 stúdentar, sem
er við fundumst, varð viðmótið stunda nám við Dartmoor-háskól-
óbreytt og vinarþelið hið sama. ann, sækja bókasafnið mikið.
Maðurinn minn er einskonar
ráðgjafi í þessari fræðigrein við
Um 20 refír drepnir í
Rauðasandshr. í vetur
Veðurfar, fundahöld o. fl.
skólann og þar að auki kennir
einhvers staðar á íslandi, lokist j óneitanlega þætti mér nú
í hinzta sinn. Heimurinn hirðir j Búðakauptún fátækara og eyði-
lítið um það, þótt sigggróin og i ieSra að ganga um götur þess,
sinaber verkamannshönd stirðni þegar maður mætir ekki lengur | hann þessa fræðigrein tvær
og margreynt mannshjarta hætti hinu vingjarnlega brosi hans, stundir á viku. Kennslustund-
að slá. Slík ævisaga er fáum hlýja handtakinu, vinarkveðjun- irnar eru mjög vel sóttar og
kunn. Hún er „ekki rituð á blað,
en rist inn í fáein hjörtu“, hjörtu
vina og vandamanna, hjörtu ætt-
ingja og ástvina, hjörtu félaga og
ekki hefði öllum tekizt að sleppa
úr kulda lífsins og kröppum kjör-
um þess, miskunnarleysi og
förunauta. Þar, á helgum stað hörku, jafn hjartaheilir, haturs-
minninganna, getur sú saga verið . lausir, góðtrúaðir og óspilltir sem
rituð þeim rúnum, sem timinn | hann.
fær ei grandað og mölur ekki
eyðir.
Ég er einn þeirra mörgu
manna, sem geymi minninguna
um Ágúst Pálsson í hjarta mínu,
hlýja og hugljúfa minningu um
góðan dreng. Þess vegna mun ég
ávallt minnast hans og þess
vegna rita ég nú, þegar leiðir
okkar skilja um skeið, þessi
kveðjuorð, ekki til þess að kynna
nafn hans og sögu, heldur til þess
eins, að leggja þau sem fátækleg-
an laufsveig á leiði góðs vinar,
tákn þakklætis míns fyrir allt
og allt.
Ágúst Pálsson fæddist að Þilju-
völlum á Berufjarðarströnd hinn
11. ág. 1886, sonur hjónanna þar,
Guðlaugar Magnúsdóttur og Páls
Þorvarðarsonar.
Ungur kvaddi hann föðurtún
og hélt út í lífsbaráttuna, aðeins
16 ára gamall. Dvaldist hann þá,
fjögur árin fyrstu, í vinnu-
mennsku í Hornafirði, en stund-
aði síðan sjósókn frá verstöðvum
austanlands.
Árið 1917 gekk hann að eiga
heitkonu sína, Sigurlaugu Einars-
dóttur, hina ágætustu konu. Hófu
þau búskap að Hofi á Berufjarð-
arströnd, en fluttust, að þremur
árum liðnum, til Eskifjarðar og
fimm árum síðar til Berufjarðar
aftur. Árið 1930 fluttust þau
hjónin svo til Fáskrúðsfjarðar og
dvöldust þar upp frá því.
Börn eignuðust þau ellefu, dóu
tvö þeirra í æsku, en hin eru nú
búsett á Austfjörðum og í Vest-
mannaeyjum.
Ágúst heitinn andaðist á sjúkra
um. Mér er nær að halda, að eínnig þeir fyrirlestrar er hann
flytur um þetta efni.
★ ★ ★
— Er bókin, sem þér eruð nú
að rita mjög frábrugðin þeim
tveim, er þér hafið þegar skrifað?
— Sú síðasta á helzt að vera
miklu betri, segir frú Stefánsson,
kankvis á svip. Ég hefi lært mik-
ið á þeim tuttugu árum sem lið-
in eru síðan ég ritaði fyrstu bók-
ina. Þar að auki hefi ég á þeim
tíma farið með manninum mín-
um til fæðingareyjar hans, ís-
I lands, og einnig til Grænlands.
Fyrir u. þ. b. fimmtíu árum voru
heimskautalöndin mjög lítið
kunn. Á siðustu 10 árum hefir
orðið jafn mikil framför í þess-
um efnum og á heilli öld áður.
Fyrir það skal nú þakkað góð-
um guði.
Eina dýrmæta gjöf, meðal ann-
arra, þáði Ágúst heitinn af guði
sínum, en það var góð eiginkona.
Já, meira en það, hugdjörf og
þrekmikil kona, sem studdi hann
og styrkti, þoldi með honum
þröng kjör og þunga kosti, oft
og tíðum. Hún varð honum afl-
gjafi í æviraunum, aukinn kjark-
ur í átökum og bognaði aldrei,
þótt á móti blési og kalt næddi.
Slíkur lífsþróttur er hverjum
manni sú dýrmæta gjöf, sem
drottni allsherjar verður aldrei
fullþökkuð.
Nú, þegar harðri baráttu er
lokið og hún stendur ein eftir,
með söknuð í hjarta og sviða í
augum, votta ég henni og börn-
um þeirra innilega samúð mína
og hugheilan vinarhug og bið
góðan guð að blessa þau og várð-
veita.
Kæri látni vinur. Fegnir hefð-
um við, vinir þínir, viljað hafa
HEIMSENDI — MIÐDEPILL
HEIMSINS
Það er nauðsynjamál, að við og
sérstaklega unga fólkið kynn-
umst betur þessum landssvæðum,
sem áður voru talin heimsendi,
en nú eru allt í einu orðin mið-
depill heimsins.
Menn þyrpast stöðugt til borg-
anna í menningarlöndunum, og
því er ekki nema eðlilegt, að við
þig lengur á meðal vor, en verði j tökum að veita nýj.um óbyggðum
guðs vilji. Nú er það mitt að isudssvæðum meiri athygli — og
þakka.
Þökk fyrir samveruna í vega-
vinnutjöldunum sumarið 1946, og
óhjákvæmilega koma okkur
haumskautalöndin í hug, ekki
sízt þar sem nú hefir komið í ljós,
Yfir svart og sollið haf dauð-
húsi í Vestmannaeyjum hinn 6. tú lífsins. Ég er hess fullviss, að í
apríl, eftir löng og erfið veikindi.
Var hann jarðsunginn frá Búða-
kirkju, hinn 30. s.m. og fylgdu
honum margir til grafar.
Þessi er þá, í aðallínum, saga
hins látna vinar míns, en á milli
þeirra lína er þó önnur saga skráð
með ósýnilegum rúnum, hin raun
verulega ævisaga hans og bar-
áttusaga, sagan sem hjörtun
ge.yma og hugur man. Það er
saga fátækra og fábreyttra æsku-
og uppvaxtarára. Það er saga urn
hina ströngu lífsbaráttu hins fá-
tæka manns og fangbrögð hans
við fátækt og skort.
Það er saga um þungstigin spor
harmþrunginna foreldra út í
kirkjugarð á eftir litlum kistum
látinna barna, kistum sem
geymdu, auk hinna liðnu líkama,
helsærðar vonir foreldranna,
yndi þeirra og sólargleði.
Það er saga áhyggjudaga og
andvökunótta, saga hins óbreytta
alþýðumanns á íslandi.
Þegar leiðir okkar Ágústs heit-
upphaf vináttu okkar. Þökk fyrir, hversu málmauðug þau eru?
allar samverustundirnar, sem á Það er mjög mikil þörf fyrir
eftir fylgdu, vinarþelið, milda | dugmikla, Unga menn og konur
brosið og hlýja handtakið. Hjart- þarna norður frá. Ef mér tækist
ans þökk fyrir allt. j að vekja forvitni þeirra og áhuga
Ég veit að hann, sem mat meg bókinni minni, þætti mér
hreint hjarta, góðvild, hugarmildi miklu áorkað. — Og svo er það
og einlægni mest allra mannlegra 1 mannlegur breyzkleiki að rejma
eiginleika, hefur staðið við rúm ' að vekja áhuga annarra á hugðar-
þitt á banastund þinni og leitt þig efnum okkar —- er ekki svo?
★ ★ ★
Ef bókin vegur mikla athygli,
hmu bjarta, nattlausa eilifðar- er lítiu vafi á þyí> að enn meira
landi hefur nu goður guð bætt verður um að vera f gtefánson-
þer upp þann kulda, sem svo oft bókasafninu.
næddi um þig, her 1 heimi og ....
i__ f Z , * t-rZ iLn eg er von þvi ao vera onn-
þær erfiðu aðstæður, sem lifið . ^ ,
veitti þér. um kafln og mer likar það agæt-
við föðurhönd sína frá dauðanum
lega. Ég verð að sinna störfum
ans, sem skilur hina jarðnesku sem.. húsmóðir, bókavörður og
skuggaheima frá guðs himnesku rithöfundur í senn. Þar að auki
ljósheimum, berast nú til þín fæst eS smávegis við höggmynda-
hlýjar hugsanir mínar, saknaðar-
kveðjur og klökkar þakkir.
Drottinn blessi þig og varð-
veiti þig, nú og að eilífu.
Sverrir Haraldsson.
11
Imsrás frá
list, söng og leiklist. Lykillinn að
hamingjunni er að vera önnum
kafin og njóta þess að sinna
störfum sínum!
★ ★ ★
Þetta er lífsspeki húsmóðurinn-
ar, bókavarðarins, rithöfundar-
ins og landafræðingsins Evelyn
Stefánsson. Hún hefir sem sé
ánægju af öllum þessum störfum!
Styrkur fil náms-
dvalaréSpáni
LONDON, 30.* apríl: %— Nafn-
kunnur rússneskur vísindamað-
ur talaði í útvarp í dag, til þess
að sefa ótta manna í Rússlandi, RIKISSTJÓRN Spánar hefur
ins lágu fyrst saman, var hann J en sá orðrómur hafði komizt á heitið íslenzkum stúdent styrk til
kominn á efri ár. Erfiðasti kafli j kreik að loftfar hefði komið ut- háskólanáms á Spáni frá 1. okt.
baráttusögu hans var liðinn, i an ár himingeiminum frá Marz 1955 til 30. júní 1956
stærstu bylgjur mótlætis og mot- , og að Marzbúar hefðu gert inn- J Styrkurinn nemur 1500 peset-
vinda lægðar, að mestu og veður rás j Sovétrikin. j um á mánuði nefnt níu mánaða
æ™nar tekln.að kyrra’ ._ , . * í útvarpssendingunni frá tímabil. Ef námsmaðurinn æskir
mörgu oga góðl dginleika, sem Moskvu í dag var sagt að freghir verður honum útvegað húsnæði
hann hafði hlotið í vöggugjöf, en
um lendingu Marzbúa á jörðinni og fæði fyrir 1100 peseta á mán-
meðal þeirra eru mér minnis-! ?g fra Marz hefðu uði. Styrkþegi þarf hvorki að
stæðastir og hugþekkastir þessir: | fundlð kUomgrunn 1 ævmtyra- greiða innritunar- né skólagjöld.
Góð greind, alúð í starfi og stöð- helmi ru.ssnesks æskulyðs. j Þeir, sem hafa hug á að hljóta
uglyndi í skoðunum, góðvild og E- Krinov, forstjón loftathug- styrk þenna, sendi umsóknir til
gamansemi, einlægni og léttlyndi, unaideildar rússnesku vísinda- menntamálaráðuneytisins fyrir
hreinskilni og hjartahlýja. Þessir ; akademíunnar, bar 1 dag til baka 25. júní n.k. asamt staðfestu af-
eiginleikar, sem allir eru góðar j „óheyrilegar frásagnir" um „lof- riti af prófskírteinum og með-
guðs gjafir, einkenndu jafnan 1 far frá Marz, sem sagt var að mælum, ef til eru, svo og upplýs
dagfar hans og viðmót og öfluðu lenti hefði á jörðunni". Krinov ingum um hverskonar nám um-
honum vinsælda. Marga átti hann j sagði að sagan hefði verið birt í sækjandi hyggst stunda.
vini, óvildarmenn enga. jalþýðlegu tímariti. • (Frá menntamálaráðuneytinu)
VEÐURFAR
VETUR sá, er nú stendur vfir,
hefur verið harður hér um slóð-
ir og slíkur vetur fyrir 3—4 ára-
tugum hefði orðið flestum þung-
ur í skauti. En aðstæður eru nú
breyttar til hins betra, frá því
sem áður var, til að næta hörð-
um vetri. Fóðurbirgðir fyrir bú-
fénað eru ætlaðar það miklar á
hverju hausti, bæði af heyjum og
kjarnfóðri, að menn telja sig geta
mætt hinum hörðustu vetrum, og
er það þá aðallega kjarnfóðrið,
sem gjörir þetta mögulegt, en af
því er hér mikið notað. Oft hefir
þó verið gott og stillt veður í
vetur, en frosthörkur og jarð-
bönn óvenju mikil. Stórviðri og
stórhríðar hafa þó gengið yfir
öðru hvoru. Eftirminnilegast er
þó norðanstormurinn síðari hluta
janúar. Ekki gjörði sá stormur
þó skaða hér á mönnum eða
mannvirkjum, nema hvað síma-
línuslit urðu mikil á utanverðri
Raknadalshlíð. Slitnuðu þar
margar línur og staurar brotn-
uðu. Varð úr þessu víraflækja
mikil, svo sérstakan kunnáttu-
mann þurfti til að koma þessu
saman aftur, varð að fá hann frá
Reykjavík, en það dróst nokkuð
lengi, því lítið var um ferðir. —
Mátti því heita að Rauðasands-
hreppur væri símasambandslaus
eða með ófullnægjandi sambandi
við Patreksfjörð í hálfan mánuð.
REFAVEIÐAR
Það hefir verið svo hér um
langan aldur, að alltaf hafa ver-
ið nokkrir menn, sem gert hafa
það í hjáverkum að stunda refa-
veiðar, þó helzt frá Látrum. í
vetur mun vera búið að skjóta
um 20 refi, er það með minnsta
móti. Sjaldan leggjast refir hér
á fénað, en komi það fyrir, þá
er sá háttur á hafður, að sveitar-
sjóður leggur fé til höfuðs ref-
unum, með þeim afleiðingum, að
heil herdeild af refaskyttum fer
á kreik, og tekst þá oftast að
fanga rebba.
Það virðist auðséð á sumum
þeim refum, sem veiðst hafa í
vetur, að þeir hafi etið eitur.
Ekki veit ég þó til að hér í sveit-
inni hafi verið eitrað fyrir refi.
Það er semsagt talin ómannúð-
leg aðferð. Því það er vitað, að
sjaldan muni refir drepast fljót-
lega af eitri, heldur veikjast þeir,
og af þeim dettur allt hár, af
stórum stykkjum af skrokk og
skotti. Fjöldinn lifir þó þessi
harmkvæli af, því refir eru mjög
harðgerð dýr, en slæm hlýtur
líðanin að vera hjá þeim, út í
frosthörkum vetrarins þannig til
reika.
FUNDAHÖLD
11. marz hófust hin almennu
fundahöld Rauðasandshrepps. Að
þessu sinni fóru þau fram í hinu
nýja félagsheimili sveitarinnar,
sem er þó ekki fullbúið, en orðið
fundarfært. Á þessum fundum
eru rædd öll aðalmál sveitarinn-
ar og tekin ákvörðun um þau,
svo sem sveitarstjórnarmál, vega-
mál, ræktunarmál, slysavarna-
mál og margt fleira.
í sambandi við þessi funda-
höld, er það föst regla, að sókn-
arpresturinn flytji kristilegt er-
indi, að þessu sinni séra Grímur
Grímsson. í fundarlok skemmt-
ir fundarfólk sér við dans og
fleira. — Afkoma sveitarsjóðs er
mjög góð. Var á þessum fundum
ráðstafað af fé hreppsins til ým-
issa framfara- og menningarmála
sveitarinnar, ýmist sem beint
framlag eða sem vaxtalaust lán.
sem svarar rúmum 100,00 kr. á
hvern íbúa, en þeir eru 196.
Sveitarstjórn skipa nú: Snæ-
björn Thoroddsen oddviti, með-
stjórnendur: Ólafur Guðbjarts-
son, Kollsvík og Magnús Ólafs-
son, Vestur-Botni.
Ingólfur Jónsson, sem var bóndi
á Miðbæ að Látrum (en íbúðar-
húsið þar brann síðastl. haust),
flytjist í vor að Hóli á Bíldu-
dal. Ekki er vitað hver tekur
Miðbæinn, en allar líkur til að
þar verði ekki byggt upp á þessu
ári. —
HEILSUFAR
6. marz sótti Björn Pálsson
sjúkling að Látrum. Lendingar-
og flugtaksskilyrði voru mjög
slæm. Suðaustan 6 vindstig. En
í þeirri átt eru lendjngarskil-
yrði slæm á Látrum. Flugbraut-
in stutt og fljúga þarf beint á
fjöllin, sem eru skammt frá. Þetta
tókst þó vel hjá Birni, eins og
svo oft áður, þótt aðstæður séu
slæmar.
Þess má geta sem eins dæmis
um það, af hversu miklum áhuga
og samvizkusemi Björn Pálsson
rækir sína sérstæðu þjónustu við
hina sjúku, sem oft eru í dauð-
ans greipum, þá hans er leitað.
Áður en hann fór í þessa flug-
ferð, hafði hann legið í flenzu í
fjóra daga og var með 38 stiga
hita kvöldið áður en hann fór
en hitalaus að morgni og þá var
farið.
Er sjúklingurinn, sem var Jóna
Jónsdóttir, húsfreyja á Látrum,
var búin að bíða komu hans í tvo
langa daga, en það vissi Björn.
Slík starfsemi, sem sjúkraflug
Björns Pálssonar og Slysavarna-
félagsins, verður aldrei að fullu
metin. — Jóna, sem er á Landa-
kotsspítala, er nú á góðum bata-
vegi. Einnig er Ingvar Guðbjarts-
son, sem fótbrotnaði illa í vetur,
á góðum batavegi. Hann er nú
á sjúkrahúsi Patreksfjarðar. —■
Annars hefir heilsufar verið á-
gætt til þessa, en þessa dagana
er flenzan að byrja herferð sína
hér í sveitinni, en fer sér þó ró-
lega enn sem sem korhið er.
Þórður.
BÚSTAÐASKIPTI
Það er nú orðið ákveðið, að arfelli. —Páll.
Gréðrf fer ve! fram,
en nokkoð ber á kali
BORG, í Uiklaholtshr., 30. maí:
— í dag fór fram ferming í Fá-
skrúðarbakKakirkju. Fermdar
voru fjórar telpur, allar í hvítum
kyrtlum, sem kvenfélagið „Lilj-
an“, hér í Miklaholtshreppi hef-
ur gefið kirkjunni.
GRÓÐRI FER VEL FRAM
S.l. viku hefur verið ágæt veðr-
átta, flesta daga 10—12 stiga hiti
og skúrir :uma daga. Hefuí því
gróðri far ð ágætlega fram.
Sauðburði er nú að verða lokið
víðast hvar, þrátt fyrir mikla
kulda og þrengsli í fjárhúsum, á
fyrri hluta sauðburðar hafa
lambahöld verið ágæt yfirleitt.
Þó hefur lambablóðsótt gert
vart við sig, þótt lömb séu
sprautuð með „serúm“, má heita
að allir bændur hér í sveit og
víðar hér á Snæfellsnesi sprauti
öll sín lömb gegn blóðsótt.
KAL í TÚNUM
í kuldanum um daginn hafa
tún skemmst vegna kals, ber
einkanlega á því í nýrækt, og
á raklendum túnum. Má því
alveg búast við, þótt vel viðri
með sprettu, að töðufengur verði
minr.i nú ' sumar heldur en i
fvrra, ve»na þeirra skemmda,
sem orðið hafa vegna kals í tún-
um.
RÉTT í SMÍÐUM
Hér í sveit er nýlega byrjað
að byggja ögskilarétt fyrir hrepp
inn. Verður hún byggð úr stein-
steypu, hringlaga, með 15 dilk-
um. Stendur réttinn rétt hjá þjóð
veginum fyrir sunnan Vegamót.
Yfirsmiður við réttarbygginguna
er Þorkell Guðbjartsson á Hjarð-