Morgunblaðið - 27.08.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIB
Laugardagur 27. ágúst 1955
NttUtaMfe
©4g.: H.Í. Arvakur, Reykjavík
f'rajnkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrcSaxm.)
Stjómmálaritst)óri: Sigurður Bjarnason frá VtjOS*:
Lcsbók: Arni Óla, lími 3041.
Auglýaingar: Arni Garðar Kristiruwcn.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðala:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 i mánuði Innag.lande.
t lauaasölu 1 kré— dntakiS.
UR
Framfarahugurinn einn
er ekki nœgilegur
MARILYN Monroe, leikkonan
fræga, gat komið því svo
fyrir, að hennar var getið víða
um hinn enskumælandi heim í
sambandi við heimsókn rússn.
| bændanna til Bandaríkjanna hér
i um daginn. Bændurnir eru nú
farnir frá Bandaríkjunum og
komnir til Kanada. Þar verða
þeir í hálfan mánuð.
ariítjn
ont'oe
di
luimir
ag. rLtóóneóRu
bœndiA
VIÐ ÍSLENDINGAR segjumst
vera framfarasinnaðir menn
og erum það. Þessi litla þjóð
hefur unnið stórkostleg afrek við
uppbyggingu lands síns á ör-
skömmum tíma. En af því meg-
um við samt ekki miklast. Enn-
þá eru fjölmörg verkefni óleyst
hér, sem nálægar þjóðir hafa
fyrir löngu leyst hjá sér. Mestu
máli skiptir því fyrir okkur að
einbeita kröftunum að þeim
framkvæmdum, sem framundan
eru eða nú er unnið að.
En framfarahugurinn og um-
bótaviljinn nægja ekki til þess að
leysa verkefnin og ná því marki,
sem að er stefnt. Það er t.d. ekki
nóg að þjóðin afli sér nýrra og
góðra framleiðslutækja til þess
að bjarga sér með til lands og
sjávar. Hún verður að geta hald-
ið þessum tækjum í gangi, látið
þau framleiða vörur til útflutn-
ings og neyzslu í landinu.
Á þessu ríkir engan veginn
nægur skilningur meðal þjóð-
arinnar. Þessvegna kemur það
fyrir hvað eftir annað, að
framleiðslan sekkur í halla-
rekstur og stöðvun tækjanna
liggur við borð, hætta á at-
vinnuleysi gerir vart við sig
uti við sjóndeildarhringinn.
Þetta gerðist árið 1949 þegar
styrkjastefnan hafði gengið sér
til húðar og sjávarútvegurinn
var kominn í þrot. Á þessari
hættu bryddi einnig í fyrrasum-
ar þegar mörgum togaranna var
lagt við landfestar vegna halla-
reksturs. Og jafnvel nú virðist
horfur á að þessi stórvirkustu
framleiðslutæki landsmanna séu
að komast í algert öngþveiti með
rekstur sinn.
íslendingar hafa þannig látið
rekstrarkostnað tækja sinna vaxa
sér yfir höfuð hvað eftir annað.
Þeir hafa ekki hikað við að gera
kröfur á hendur þeim, sem ekki
voru í neinu samræmi við
greiðslugetu þeirra.
Vanræksla ríkisstiórna
— ábyrgðarleysi
verkalýsleiðtoga
í þessu sambandi verður ekki
komizt hjá að átelja þá van-
rækslu fyrrverandi og núverandi
ríkisstjórnar að láta undir höfuð
ieggjast að framkvæma skil-
merkilega rannsókn á raunveru-
legri greiðslugetu atvinnuveg-
anna. Fyrir nokkrum árum var
samþykkt tillaga frá Sjálfstæðis-
mönnum á Alþingi um að slík
rannsókn skyldi fram fara. Það ,
var vanrækt. Á síðasta þingi var j
samþykkt önnur tillaga um sama
efni. Takmark hennar var það
sama og tillögu Sjálfstæðismanna,
sem áður hafði verið samþykkt:
Að gera þjóðinni ljóst, hvað at-
vinnuvegir hennar geta borið og
tryggja vinnufrið og góða sam-
búð verkalýðs og vinnuveitenda.
Eftir er nú að sjá, hver ár-
angur verður af samþykkt þess-
arar tillögu.
En það er ekki nóg að rann-
saga greiðslugetu atvinnuveg-
anna og leggja spilin á borðið um
hana. Þjóðin sjálf verður að hafa
þroska til þéss að haga sér í sam- |
ræmi við upplýsingarnar, sem
fyrir liggja. Hún verður að miða
kröfur sínar við arð framleiðslu
sinnar. Ef hún spennir bogann
hærra bitnar það fyrst og fremst
á henni sjálfri. Hún bætir ekki
kjör sín með því að leggja þyngri
byrðar á útflutningsframleiðslu
sína en hún getur borið. Þvert á
móti leiðir hún yfir sig hættu á
kyrrstöðu og atvinnuleysi.
Á þessu hefur fjöldi fólks
glöggan skilning. En hinir svo
kölluðu „verkalýðsleiðtogar"
úr hópi kommúnista vilja
ekki gera sér þetta ljóst. Og
þó þeir skilji það haga þeir
sér ekki i samræmi við vit-
neskju sína. Þeir hafa ekki
hikað við að nota hið mikla
vald verkalýðssamtakanna í
þjóðfélaginu til þess að knýja
fram kröfur, sem atvinnuveg-
irnir hafa ekki getað risið
undir. Afleiðingarnar hafa
orðið kapphlaup milli kaup-
gjalds og verðlags og dýrtíð
og verðbólga í landinu.
Þetta er ekki hvað sízt aug-
ljóst í dag eftir verkföllin og
kauphækkanirnar á s.l. vetri.
Ógnun við fram-
kvæmdaáætlunina
Engum vitibornum manni get-
ur dulizt, að það kapphlaup, sem
nú er hafið milli kaupgjalds og
verðlags er bein ógnun við
framkvæmdaáætlun núverandi
ríkisstjórnar á svíði raforku- og
húsnæðismála. — Ákveðins fjár-
magns hafði verið aflað til raf-
orkuframkvæmdanna. Með stór-
hækkuðum tilkostnaði skapast ný
viðhorf í þessum málum, aukins
fjármagns þarf að afla til þeirra.
Svipuðu máli gegnir um um-
bæturnar í húsnæðismálum. —
Byggingarkostnaðurinn hefur ver
ið stórhækkaður.
Á þessu bera kommúnistar
fyrst og fremst ábyrgð. — En
ábyrgð þeirra, sem hafa elt þá
út í kviksyndið, er einnig
þung.
fslendingar verða að gera
sér það Ijóst, að bak við fram-
faraáhuga þeirra og stórhug
verður að vera vit og forsjálni.
Ella er framfaraáhuginn lítils
virði. Við getum ekki til
lengdar látið samvizkulausa
glæframenn eins og kommún-
ista marka stefnuna á sviði
kaupgjaldsmála og þarmeð
haft stórkostleg áhrif á efna-
hagsmál þjóðarinnar í heild.
Slíkt hefnir sín grimmilega.
Afleiðingár þess eru þegar
farnar að koma í ljós.
Á undanhaídi
KOMMÚNISTAR eru nú komnir
á hratt undanhald í „píslarvættis-
málinu". Meðal almennings vek-
ur viðleitni þeirra til þess að láta
reykvíska verkamenn borga brús
ann fyrir ritsóðahátt „Þjóðvilja"
ritstjóranna bæði spaug og fyrir-
litningu. Árásir þeirra á Bjarna
Benediktsson dómsmálaráðherra,
sem ekkert meiðyrðamál hefur
höfðað gegn þeim, þrátt fyrir
áratuga rógsherferð þeirra gegn
honum, hafa auk þess algerlega
misst marks.
En vörn kommúnista á und-
anhaldinu er vonlaus. — Þeir
eru berskjaldaðir í bak og
fyrir.
TIL ÞESS að hjálpa írönskum
mjólkurbændum, fyrirskip-
aði Mendes France á sínum tíma,
að mjólk skyldi framreidd í öll-
um hermannaskálum í Frakk-
landi. Fyrir honum vakti einnig
að bæta heilsufar Frakka með
því, að fá þá til þess að auka
mjólkurneyzlu sína. Sjálfur gerði
Mendes France sér far um að láta
taka myndir af sér með mjólkur-
glas í hendi, til þess að vekja
gott fordæmi.
Franskir hermenn hlýðnuðust
boði franska forsætisráðherrans
og drukku mjólkurglas á hverj-
um morgni samkvæmt fyrirskip-
un.
En þótt mjólkurbændur séu
öflugir kjósendur í Frakklandi,
þá fá þeir þó hvergi nærri staðið
vínbændunum á sporði. Og nú
er uppskerutími í Frakklandi og
allar vínámur að fyllast.
Og franska stjórnin hefur séð
biiku á iofti og brugðið skjótt
við og aukið vínkaup sín.
Hinu ríkiskeypta víni á að út-
hluta í vikiflegum skömmtum
til munaðarleysingja, fátæklinga,
sjúkra manna, sem náð hafa sex-
tugsaldri og gama'imenna, sem
náð hafa 65 ára aldri. Einnig
hefir ríkisstjórnin mælst til þess
að landvarnamálaráðuneytið íyr-
irskipaði aukningu um helming
á vínskammti hersins, sem nú:
nemur pela á dag af rauðvíni.
Svo er þá komið, að franski
herinn berst við offramleiðsluna
af mjólk á morgni hverjum og
offramieiðsluna á víni um miðjan
[ dag og á kvöldin.
VJuJ andi óbripar;
Marilyn Monroe.
Á meðan þeir dvöldu í Banda-
ríkjunum. sátu þeir 25 árdegis-
veizlur í boði Verzlunarráðs
Bandaríkjanna og þykja veizlur
ráðsins með hinum meztu ágæt-
um. En kvöldið áður en þeir
fóru til Kanada, hafði sendiráð
Sovétríkjanna í Washington
mikið boð inni og það var í sam-
bandi við þá veizlu, sem Marilyn
Monroe tókst að fá nafns getið.
Ekki er þess getið, að henni hafi
verið sérstaklega boðið til veizl-
unnar, en hún skrifaði leiðtoga
rússnesku bændanna, hr. Mats-
kevich, bréf, þar sem hún lét í
ljós mikla hryggð sína yfir því,
að hún væri svo tímabundin, að
hún gæti ekki' setið hófið þeim
til heiðurs. En mörg fréttablöð
höfðu getið þess nokkrum dögum
áður, að leikkonan ætlaði að sýna
vinarhug sinn í alþjóðamálum,
með því að ganga á fund Rúss-
anna.
I *
! Svo virðist, sem Rússarnir hafi
I séð einhverja af kvikmyndum
leikkonunnar á meðan þeir
dvöldu í landbúnaðarhéruðunum
í mið-vestur hluta Bandaríkjanna
og að þeim hafi þótt mikið til
Marilyn Monroe koma.
Benson, landbúnaðarmálaráð-
1 herra Bandaríkjanna bauð Rúss-
unum til skilnaðarhófs í Wash-
ington. Maturinn í þessu hófi
var valinn sérstaklega af Rann-
sóknarráði landbúnaðarráðuneyt-
isins og meðal þess, sem fram
var borið, var svínakjöt af sér-
stakri tegund svína.
Benson flutti ræðu og sagði að
það gleddi sig að rússnesku bænd
urnir hefðu komið til Bandaríkj-
anna og hann bar lof á bænd-
urna fyrir gott og vingjarnlegt
viðmót. „Ég held, að þið hafið
verið góðir sendiherrar", sagði
ráðherrann,
■¥■
„Ég vona, að þeir hlutir, sem
vér höfum getað sýnt yður séu
hlutir, sem þér getið hagnýtt
yður og notað á sveitabæjum
í heimalandi yðar. Hið mikla
ríkidæmi vort eigum við að
þakka vorum amerísku lífshátt-
um, hinu frjálsa samkeppnis kerfi
voru“.
„Það er sannfæring vor, að
mest af framförum beim, sem
átt hafa sér stað í landbúnaðinum
í Ameriku, byggist á þeirri stað-
reynd, að bændi(r vorir hafa
verið frjálsir að því, að taka
sínar eigin ákvarðanir“.
í byggingaþönkum.
IBRÉFI frá „Nýbúa“ sem mér
barst nýlega, segir m. a.:
„Kæri Velvakandi:
Eg hef undanfarna mánuði
unnið að því í félagi við kunn-
I ingja minn, að koma mér upp
I íbúðarhúsi. Við höfum unnið að
þessu í frístundum okkar. Það
hefur tekið sinn tíma, enda höf-
I um við lítið notað annarra hjálp,
I nema þegar við steyptum og svo
, við vandasamara tréverk. Þetta
hefur okkur nú tekizt og kunn-
um við þó rétt að halda á al-
: gengustu smíðaverkfærum.
| En nú er komið að erfiðasta
hjallanum, en það er múrverkið.
, Þar höfum við orðið að doka við
um stund og vitum eiginlega
ekki, hvað til bragðs skal taka.
Stærsti kostnaðar-
liðurinn.
VIÐ HÖFUM rétt leitað hóf-
anna um að fá múrara, en
bæði er mjög erfitt að fá slíka
iðnaðarmenn til vinnu, erfitt að
finna þá og svo hitt, að kostn-
aður við múrverkið vex okkur
mjög í augum.
Múrunarkostnaðurinn einn
virðist ætla að verða einn lang
stærsti kostnaðarliðurinn við
byggingu hússins, enda þekkjum
við engan múrara svo vel per-
sónulega, að við getum komizt
að öðru en uppmælingarkjör-
um.
Við erum því að hugsa um,
þrátt fyrir allt að reyna að gera
þetta sjálfir. Hvorugur okkar
t hefur nokkru sinni snert á múr-
. skeið. Býst ég því við að við eig-
um eftir að gera mörg mistök
í byrjunartilraunum okkar og
sennilegt að fáfræði okkar kosti
okkur talsvert fé í skemmdu
efni o. fl.
Námskeið í múrhúðun
ÞESSVEGNA er það, sem að ég
ætla að beina svolítilli uppá-
stungu til þín, Velvakandi. En
hún er sú, hvort ekki væri hægt
að hafa svolítið námskeið í múr-
húðun fyrir þá, sem eru sjálfir
að byggja íbúðir í frístundum
sínum. Þeir eru ábyggilega
margir, sem myndu hafa gagn
af því og víst er að það gæti
samtímis komið í veg fyrir að
efni færi til spillis við ýmiskon-
ar heimavinnu, sem menn reyna
að framkvæma til eðlilegs við-
halds á íbúðum sínum, þar sem
ómögulegt er víst að fá menn
til að vinna slík verk.
Nýbúi“.
Meira um örnefni.
SKRIF hér í dálkunum að und-
anförnu um örnefni í Mos-
fellssveitinni hafa vakið marga
til umhugsunar um þessi efni og
þá sérstaklega um ranghermi
ýmissa staðarheita, sem því mið-
ur virðist býsna algengt, þótt
þeir, sem hneykslunum valda
geri sér oftast ekki grein fyrir
villu sinni. — Þannig get ég
ímyndað mér, að það komi flatt
upp á marga Reykvíkinga, er
þeim er sagt, að þeir séu að
fremja spjöll á íslenzkum ör-
nefnum, er þeir tala um veginn
yfir Dragháls upp í Borgarfjörð-
inn.
Dragháls —
Geldingadragi
r ORGFIRÐINGUR einn, sem
r3 hringdi í mig fyrir fáeinum
dögum, bað mig fyrir alla muni
að leiðrétta nú þessa vitleysu
opinberlega. — Dragháls, sagði
hann, er nafn á einum sveita-
bæ, efsta bænum í Svínadal, en
þjóðvegurinn hinsvegar liggur
yfir svonefndan Geldingadraga,
sem svo hefir heitið frá gamalli
tíð. Allir Borgfirðingar kalla
hann svo — stytta nafnið reynd-
ar stundum í Dragann, og er það
tekið gott og gilt. En þessi yfir-
færsla bæjarnafnsins á hálsinn,
sem vegurinn liggur yfir finnst
okkur óviðkunnanleg og ástæðu-
laus með öllu. — Það eru nokk-
ur ár, síðan tekið var upp á
þessari vitleysu og vegamála-
stjórnin hefir þar gefið fordæmi
með því að setja nafnið Drag-
háls á tilsvarandi vegvísi í stað
hins rétta heitis: Geldingádragi.
— Þessi villa er svo orðin rót-
gróin í vitund fjölmargra lands-
manna — víst er það miður far-
ið.“
Eitthvað á þessa leið sagðist
Borgfirðingnum. — Væntanlega
mun þessi vísbending hans stuðla
að því að Geldingadragi og
Dragháls fái í framtíðinni, hver
fyrir sig, að njóta síns rétta
nafns.
Merkið,
sem
klæðir
landið.