Morgunblaðið - 27.08.1955, Blaðsíða 10

3L0
HORGUNBLAÐIB
Laugardagur 27. ágúít 1955
Kúasjúkdómar
eftir Braga Stein-
grímsson, dýralœknir
ÞAÐ er oft litið á óhreistina í ar þurfa miklu meira af kalki og steinefnablöndurnar í góðar
kúnum sem einskonar plágu. í, íosforsýru í fóðrinu en annars, þarfir. Þá þarf líka í sumum til-
þessu sambandi verða bændur að j til þess að veikjast ekki af stein- j fellum að dæla kalkefnaupplausn
gera sér Ijóst, að orsakir kúa- efnaskorti. um í kýrnar og jafnframt að gefa
sjúkdóma eru margvíslegar og að Sjúkdómseinkenni steinefna-1 þeim inn mikið af kalkefnum.
reynslan hefur sýnt að vel þarf; vöntunar geta verið með ýmsu1 Hefur mér þá reynst að bólgan
að huga að ýmsu viðvíkjandi' móti og þessir sjúkdómar valda' hverfi úr beinum og að heltin
gripahaldinu. j vaxandi tjóni með ári hverju. j læknist.
Uppeldi mjólkurkúa er mikið Það er þess vegna bráðnauðsyn- J Helti í kúm getur líka stafað
atriði í búskapnum (t. d. rétt legt að fyrmefndar fullgildar j frá klaufunum. Þegar þær vaxa
kálfauppeldi). Uppeldið hefur j steinefnablöndur fást í verzlun- : mikið en slitna minna, við inni-
mjög mikil áhrif á hreysti gripa um um alit land. Þá þarf líka j stöður verða þær alltof langar.
ekki síður en á afurðamagn ! að flytja inn rófusneiðar svo að Þá reynir alloft mikið á sinar
þeirra. Þannig telja Danir að [ bændur þeir, sem árlega missa ■ og sinabönd aftaná fótunum og af
60% mj ólkurhæfileikanna sé að margar kvr, eigi þess kost að því stafar heltin. Það er þess
þakka uppeldinu. (Fodermester- J fóðra hinar kýrnar betur og bæta vegna nauðsynlegt að lagfæra
bogen). Oft er sparað þar sem' heilsufar þeirra. klaufar kúnna á hverju vori. Til
sízt ætti að spara, og kálfarnir j Doðinn og ýmsir aðrir sjúk- þess að þetta komist í lag þarf
fá þá ekki næga mjólk eða und- dómar sem grundvallast á kalk- verklega kennslu í klaufahirð-
anrennu til eðiilegrar beinmynd- efnaskorti í blóðinu eru nokkuð ingu í sveitum. Þá þurfa líka öll
unar og til þess að efla þroska j bundnir við einstaklingseðli nautgriparæktarfélög að eignast
og hreysti. j einstakra gripa. Það er álitið að tengur og áhöld til þess að klippa
í sumum sveitum hafa kyn- starfsemi innri kirtla sé í ólagi klaufir kúnna. Bændur gætu síð-
bætur nautgripa verið vanrækt-1 (Epithelkörperchen), að hormon an notað áhöldin til skiftis.
ar. Kynbótanaut hafa lítið verið það sem þessir kirtlar framleiða í fjósum þarf að vera góð birta
notuð en ungir lítt reyndir tarf- vanti. Hormon þetta hjálpar til það hefur sömu áhrif og hver
ar notaðir á flestum bæjum. j við flutning kalkefna úr vefjum annar efnabætir (D-bætiefni).
Ekki hefur heldur verið áhugi og beinum á aðra staði í líkam-
fyrir útvegun úrvals kvígukálfa anum. Notkun lyfs sem heitir
til uppeldis, sem líka gæti bætt A. T. 10 og er náskylt hormoni
verulega kúastofninn. Líklega þessu sannar þetta, því það hef-
gera bændur sér ekki enn Ijóst ur mikil áhrif á sjúkdóma, sem
hváð t. d. 10 ára vanræksla í grundvallast á kalkefnaskorti í
kynbótum kostar. j blóði. Sjúkdómar þessir ganga
Það verður að vanda meir til (oft í erfðir og verður að taka
nautgriparæktarinnar og þá sér- tillit til þess í nautgriparæktinni.
‘óna
Minningarorð
„Skerða skapanornir í skyndi
lífsins auðinn,
ennþá hefur herjað hérna
kaldur dauðinn.“
AÐ ÞESSU sinni kallaði hann
eiginkonuna og móðurina Sigur-
jónu Magnúsdóttur, Akurgerði
staklega að taka meira tillit til
hraustleikaeinkenna. Annarsstað-
ar en á íslandi eru dýralæknar
hafðir með í ráðum að velja kyn-
bótadýr og að dæma um hreysti
þeirra. Dýralæknar þekkja bezt
óhraustu gripina, slöppu doða-
kýrnar o. s. frv. Það koma líka
fram ný sjónarmið hvernig
Hormonalyfið A. T. 10 þyrfti
ætíð að vera fyrirliggjandi í lyfja
búðum.
í sambandi við doðann í kún-
um verða bændur að athuga að
eiga nothæfar doðadælur. Tæki
þessi á að kaupa í lyfjabúðum
; samráði við dýralækni. Mörg
kýrin hefur drepist vegna þess
Góð loftræsting hefur mikið að
segja í fjósúm. Slæmt loft og
fullt af raka hefur mjög slapp-
andi áhrif á kýrnar. Til að fyr-
irbyggja rakann er þörf á góðri
einangrun í veggjum og lofti
fjóssins. Þess verður að gæta að
kýrnar þurfa mikið að anda, eða
að í sæmilegum fjósum þarf loft-
ið að endurnýjast ofi á hverri
klukkustund.
Bragi Steingrímsson.
12 á Akranesi, sem jarðsett verð-
ur í dag. Hún var fædd í Reykja-
vík 29. okt. 1903, en dó í Sjúkra-
húsi Akraness hinn 19. ágúst s.l.
Sigurjóna var ein af þrem dætr-
um hjónanna Sigurveigar Run-
hraustlega byggður gripur á að j að doðadælan var ónothæf. Sam-
líta út og hvað geti talist heil-1 kvæmt reynslu minni er nauð-
forigð líffærastarfsemi Verði í
framtíðinni ekki aldir upp hraust
ari gripir en nú er algengt, þá
mun verða vandasamara að vera
dýralæknir á fslandi en víða
annarsstaðar í heiminum. Þegar
svo kálfauppeldið er lika van-
rækt, þá mun kýrnar vanta mót-
stöðuafl þegar þær verða sjúkar.
í fóðri kúnna þurfa að fyrir-
finnast öll lífsnauðsynleg efni,
þau þurfa helzt að vera auðmelt-
anleg og í réttum hlutföllum.
Reynsla seinni ára hefur sýnt að
þrátt fyrir bezta töðufeng þá
þrífast kýrnar ekki yfir veturinn
af þessu góða fóðri. íslenzka tað-
an er sérstaklega kjarngóð og
lrklega sambærileg við töðuna af
þýzku áveituengjunum (Riesel-
felder).
Aukin ræktun og meiri notk-
un áburðar hefur breytt íslenzku
töðunni á seinni árum. Gallinn
við þetta fóður er líklega sá, að
synlegt að loftdæla doðakýr sem
allra fyrst og síðan má líka dæla
í þær kalkupplausn. Loftdæling-
Sfella Arnadóttir ~ minning
Minningarorð
VIÐ hittumst einn októberdag
Eyðing minkanna
ÞEGAR ég var staddur í Kaup-
mannahöfn seint í júní s.l., þá las
efnahlutföllin eru röng í því. Það i ég ; dönsku blaði, mig minnir
inniheldur tiltölulega mikið af
eggjahvítuefnum en lítið af kol-
vetnum og er þungmelt fóður.
Bæði á íslandi og í Þýzkalandi
hefur slíkt fóður valdið krampa-
doða í kúm. í Þýzkalandi hefur
tekist að koma í veg fyrir krampa
doðann og útrýma honum úr
kúnum með breyttum fóðurað-
Jerðum. Þetta hefur reynst miklu
áuðveldara en margur hafði
haldið, það var framkvæmt með
þeim hætti að gefa kúnum með
íöðunni mjög ódýran fóðurbæti
rófusneiðar (Rúbensehnitzel),
þær bættu meltinguna og jöfn-
uðu efnahlutföllin í fóðrinu.
Þegar enn verður aukin áburð-
arnotkun á túnum, þá er sýni-
íegt, að óhreystin i kúnum mun
áukast nema breytt verði um
^óðrunaraðferðir eins og í Þýzka
landi.
: Bændur hafa nú fengið reynslu
íyrir því að það margborgar sig
áð gefa mjólkandi kúm stein-
dfnablöndur (Viphoscal eða
4>tewarts steinefnablöndu). Sér-
átaklega vantar kalk og fosfor-
sýru í fóðrið. Af hverju vantar
þessi efni í fóðrið og það jafn-
vel þó kúnum sé gefið allskonar
ÍSskjmjöl sem fóðurbætir? Þetta
átafar af þvi að þegar fóðrið inni-
Heldur of mikið af eggjahvítu-
efnum samanborið við kolvetni,
þá hefur reynslan sýnt að kýrn-
in er mikilvægt atriði og verður. 1949. Tvær ókunnar konur sitt af
ekki aftur tekið ef það er van- ■ hvoru landshorni, að ýmsu leyti
rækt. Þess ber að gæta að mjólka ólíkar í sjón og raun. En þarna
ekki kýrnar mikið rétt fyrir burð lhgura við allt í einu, sitt í hvoru
inn því það getur aukið mikið rumi í átta kvenna stofu á Vífils-
doðahættuna. Fyrir burðinn hef- stöðum og áttum að deila lífinu
ur gefist vel að gefa kúnum inn' saman jm óákveðinn tima. Ég
kalkefni. jvar a® byrja veikindi mín, en
Það hefur farið vaxandi hve hún var á sínu sjöunda veikinda
mikið ber á helti í kúnum þeg- ; arr- Áuk Þess hafði sjúkdómur-
ar þær eru látnar út. Orsök mn leikið hana svo grátt, að hún
þessa er mjög oft steinefnavönt- h0:fði misst heyrn að mestu leyti.
un eða beinaveiki. Koma þá veitti henni strax mikla at-
hygli og bar margt til. Háttvísi
hennar við þá, sem hún átti
skipti við var einstök, uppgerð-
arlaus og einlæg. Rósemi henn-
ar, umburðarlyndi og sáttfýsi
við okkur, sem hún eyddi ævinni
með, var okkur nýliðunum a. m.
k. ómetanleg. Hún var gáfuð,
víðlesin og viðræðugóð og varla
varð um það deilt, að hún var
óvenju fögur. Hún hafði þá feg-
urð, sem veikindi, vonbrigði og
erfiðleikar gátu ekki eytt, svo
djarfur, heiður og barnslega ein-
lægur var svipur henriar, að hún
hlaut að vekja eftirtekt hvar sem
hún fór.
Mér varð oft á að hugsa, meðan
ég þekkti hana ekki náið. Getur
óhrein hugsun búið á bak við svo
heiðan svip. Eftir því sem vin-
áttan varð nánari og traustari,
varð mér það ljóst, að það var
þetta, sem gerði vináttu hennar
svo eftirsóknarverða. Hún gat
ekki vegið með óheiðarlegum
vopnum. Hún gat ekki hugsað
óhreina hugsun. Væri hún sjálf
vegin óheiðarlega og væri ekki
hægt að svara nema í sama máta,
þá varð hún að vísu sár og hrygg,
en hún sat heldur með sár sín en
svara á sama hátt. Allir, sem
voru minnimáttar og höfðu orð-
ið undir í lífinu, áttu innilega
samúð Stellu. Ef henni fannst á
þá hallað, beitti hún óspact gáf-
um sínum og málsnild. Mér varð
þá oft á að hugsa hvað lífið
væri mislukkað. Hversvegna
þessi glæsta gáfukona væri inni-
lokuð hér, en ekki frjgls útj í líf-
inu'sjálfu; þar sém húh 'gætí ’bar1
izt fyrir rétti smælingjanna.
Nú hugsa ég nokkuð á annan
veg. Að ví.$u veit ég, að sjúk-
, dómsár hennar voru henni og ást-
Politiken þá frétt, að snemma
vors hefði borið mjög á hunda-
æði (hundegalskab) í Þýzka-
landi, sem er eins og menn vita,
bráðsmitandi sjúkdómur, er bæði
getur borizt inn í löndin með
refum og greifingjum. — Danir
hafa nú í seinni tíð vanrækt að
eyða grenjum þessara dýra.
Nú hófu þeir herferð gegn þeim
með nýrri aðferð. Þeir dældu
gasi inn í grenin og höfðu þarna
við landamæri Danmerkur og
Þýzkalands unnið á 4. hundrað
greni.
Væri nú þetta ekki reynandi
við útrýmingu minka hér á landi.
Mér finnst rétt að leita upplýs-
inga um þetta hjá dönskum að-
ilum, bæði hvað kostnaðarhlið og
aðferð snertir. Þetta reynist vera
fljótvirkari aðferð en grafa upp
grýtta jörð.
Ólafur Jónsson
frá Elliðaey.
Trichlorhreinsum
Sólvallagötu 74. Simi 3237.
Barmalilírt (>.
vinum hennar óendanlega þung
bær og sár. En einmitt á Vífils-
stöðum vann hún svo ótrúlega
mikið fyrir aðra. Þeir vinir sem
hún eignaðist þar, eru ekki taldir,
sem hún gaf nýtt hugrekki og
nýjar vonir. Hún sáði góðvild og
lífstrú í hvers manns hjarta, sem
hún kynntist og það var eins og
eitthvað gott gréri i hverju henn-
ar spori. Við sem mest vorum
með henni, getum bezt
launað henni samvernna með
því að reyna að feta í hennar
spor. Vera öllum góð og vilja
hverjum manni vel. Og það er
trú mín og einlæg sannfæring,
að það verði góðvildin, sem
þyngst verður á metunum. hand-
an við gröf og dauða.
Maður kemur í manns stað.
Vinur í vinar stað. Þetta er lög-
mál lífsins og án þess væri lífið
dautt og kalt, svo mikil nauð-
syn er að eiga samxélag við aðra
mannssál En ef við höfum gefið
annarri mannveru hlutdeild í
hjarta okkar, og ef vináttan eða
ástin er gagnkvæm, þá getum
við aldrei dáið hvert öðru. Við
skiljum aðeins um óákveðinn
tíma. Þegar tíminn hefur dreg-
íð yfir sárasta tregann, halda
minningarnar áfram eða líða um
hug okkar, eíns og Ijúfur ómur.
Við eigum þær og verndum eins
og dýrmætan grip. Við tökum
þær að vísu sjaldnar fram, eftir
því, sem við föllum aftur inn í
lífið, en þær verða engu að síður
eftirsóknarverðar vegna þess, að
þær eru dýrmætasta og varanleg-
asta eignin, sem við eigum. Það
er sannleikur: „að anda sem unn-
ast, fær aldrei eilifs skilið“. Það
er sannleikur vegna þess, að það
er sameiginleg reynrla allra
sem sjá ástvini sína hverfa yfir
landamærin. Og sameiginleg
reynsla kynslóðanna verður allt
af sameind, en það sem einn
og einn einstaklingur heldur fram
oft án allrar reynslu.
Stella Árnadóttir er borin til
grafar í dag á ísafirði, sem hún
ólst upp hjá góðum foreldrum,
með glöðum systkinum og átti
öll sín beztu ár. Ég votta öllum
á|tvinum hennar mína innileg-
nfetuf samúð og bið þeim bless-
unar guðs.
Vertu sæl, kæra vina, hafðu
þökk fyrir kynnin.
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir.
D
[ ólfsdóttur og Magnúsar Jónsson-
ar skipstjóra í Reykjavík. Hann
drukknaði 1907. Sjómannsekkjan
varð því, hér sem oftar, að taka
að sér föður og móðurhlutverk-
I ið. Henni tókst það undur vel.
Hún vann hvíldarlaust fyrir litlu
I stúlkunum sínum og vakti yfir
I velferð þeirra. Sigur ekkjunnar
i var mikill þegar dætur hennar
! náðu fullorðinsaldri, svo mann-
| vænlegar og myndarlegar, sem
| raun bar vitni um. Svo gengu
þær út í lífið, hver til síns lífs-
hlutverks.
Systurnar voru, auk Sigurjónu,
Borghildur hjúkrunarkona, nú
búsett í Danmörku og Jónína,
kona Georgs Gúðmundssonar
stýrimanns í Reykjavík. Hún
lézt hinn 29. júlí s. 1.
Sigurjóna giftist Hallfreði
Guðmundssyni stýi’imanni, sem
nú er hafnsögumaður á Akranesi.
Ungu hjónin byrjuðu að búa í
Reykjavík, en til Akraness fluttu
þau 1935. Heimili þeirra hjóna
var frá öndverðu rómað fyrir
rausn og prýði. Húsbóndinn var
oft langdvölum að heiman vegna
atvinnu sinnar meðan hann var
stýrimaður, en konan lagði ávallt
sál sína alla í heimilið og upp-
j eldi barnanna þeirra. Það var
| því einstaklega ánægjulegt að
koma heim til þeirra hjóna. Börn
þeirra eru fjögur, mannvænleg
og háttprúð og bera góðu upp-
eldi augljóslega fagurt vitni. Þau
eru: Magnús, vélstjóri, kvæntur
Guðrúnu Andrésdóttur, Sigríður,
gift Símoni Símonarssyni stýri-
manni, Runólfur stýrimaður, ó-
kvæntur og Halldór, fimmtán
ára gamall.
Sigurjóna var fríð kona sýn-
um, háttprúð með ágætum, mild
og traustvekjandi. Aldrei heyrð-
ist hún hallmæla neinum, en var
sífellt reiðubúin að leita öðrum
málsbóta. Hún hafði einnig yndi
af að rökræða mál og hélt þá
fast og drengilega á málstaðnum.
Dauðamein hennar hafði lang-
an aðdraganda. Hún var sárþjáð
hin síðustu misseri. En sjúkdóm.
sinn bar hún af slíku æðruleysi
og hugarró að undrun sætti. Hún
vildi heldur ræða um lífið og
framtíðina heldur erv eigin veik-
indi og þrautir.
Móðurmissirinn er sár. En móð
urástin er guðlegrar ættar. Eg er
því sannfærður um að móður-
bænirnar hennar Sigurjónu
munu verma börnin hennar um
alla framtíð. Hún mun einnig
eftirleiðis eins og áður verða eig-
inmanni sínum aflgjafi og styrk-
ur í erfiðum störfum hans. Eg er
einnig viss um að bjart verður
yfir endurfundum öldruðu sjó-
mannsekkjunnar, sem ennþá er
svo bein í baki og varðveitt hef-
ur hjarta sitt ókalið ennþá, þrátt
fyrir næðinga lífsins, þegar þau
fagna henni við heimkomuna
hinumegin við ströndina, eigin-
maðurinn og dæturnar tvær.
Að lokum flyt ég Hallfreði
Guðmundssyni og fjölskyldu
hans alúðarfyllstu samúðar-
kveðjur mínar, konu minnar og
barna, og vona og bið að minn-
ingin um elskulega eiginkonu og
ágæta móður megi milda harm-
inn. Sigurjónu þökkum við hug-
ljúfu kynnin. Slíkum samferða-
mönnum er gott að kynnast. ÞVÍ
blessum við minningu hennar.
H. Sveinsson.
„Kússtjórnar"
AÐALFUNDUR Kennarafélags-
ins „Hússtjórn" stendur yfir.
þessa dagana í Húsmæðraskólan-
um að Laugalandi í Eyjafirði. —
Hann er fjölsóttur kennurum
víðsvegar að af landinu.
Fundurinn var settur miðviku-
daginn 24. ágúst s.l, af formanni
félagsins, Halldóru Eggertsdótt-
ur, námstjóra, síðan prédikaði
sóknarpresturinn sr. Benjamín
Kristjánsson. — í sambandi við
fundinn er sýning á kennslutækj-
um, námskeið og fyrírlestrar. —