Morgunblaðið - 11.09.1955, Qupperneq 7

[ Sunnudagur 11. sept. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
% }
t,Alþýðu lýbræ&i" kommúnisfa:
Verkamenn látnir fcjósa npphitt — Breitt ylir
nain og númer — Menntamenn þrælfcaðir —
Frjáls verhalýðssamteh bönnnð — Emstakling-
minn aleinn eg varnarlans
ÞEGAR kommúnistar voru bún-
ir að ná öruggri fótfestu í
ríkisstjórn, fóru þeir að snúast
gegn öðrum pólitískum flokkum
og prédika stéttabaráttu í stað
einingar.
ÁHYGGJUR
SOVÉTSXJÓRNARINNAR
í nálega hverju einasta Aust-
ur-Evrópulandi byrjuðu þeir með
því að staðhæfa að hægri menn,
sem nú máttu ekki halda uppi
flokki lengur, væru farnir að
smeygja sér inn í einhvern sam-
fylkingarflokkinn. Þeir kváðu
sovétstjórnina vera mjög áhyggju
fulla út af þessu ástandi og
myndi hún skerast í leikinn, ef
heimamenn tækju ekki sjálfir í
taumana. Þar sem borgaraílokk-
arnir vildu fyrir hvern mun kom-
ast hjá frekari íhlutun sovét-
manna, fengu kommúnistar oft
atkvæði þessarra flokka til þess
að reka sökudólgana úr samfylk-
ingunni, og þar með var sá flokk-
ur iiðinn undir lok.
Mörg brögð notuðu kommúnist
ar til þess að hindra starfsemi
annarra flokka. Setjum svo að
t.d. Frjálslyndi flokkurinn ein-
hversstaðar ætlaði að halda
stjórnmálafund. Lögreglan átti
þá til að ákveða að halda hina
árlegu útiskemmtun sina einmitt
samtímis.
Síðan sendu kommúnistar
einhverja óróaseggi til þess að
gera óskunda á stjórnmála-
fundinum. Þeir frjálslyndu
vildu nú kalla á lögregluna,
en hún var þá ekki við og
fundurinn leystist upp. Dag-
inn eftir kvörtuðu foringjar
frjálslyndra síðan yfir van-
rækslu lögreglunnar. En um
kvöldið, þegar halda skyldi
fund á ný, voru þeir umkringd
ir af lögreglu, sem notaði hina
minnstu tylliástæðu til að
leysa upp fundinn „fyrir ó-
spektir".
OPINBER
ATKVÆGREIÐSLA
Lögregluna notuðu kommún-
istar líka óspart til þess að hrjá
og hrekja bæði kjósendur og
frambjóðendur andstæðinga um
kosningar. í Póllandi voru 149
frambjóðendur og nálega 2000
starfsmenn bændaflokksins fang-
elsaðir rétt fyrir kosningar til
þess að skjóta kjósendum skelk
í bringu. Daginn fyrir kosningarn
ar sendu kommúnistar síðan föls-
uð símskeyti út um allt land,
þess efnis, að Mikolajozyk, for-
ingi andstæðinganna, hefði far-
izt í flugslysi.
Jafnan hvöttu kommúnistar
fólk til þess að greiða atkvæði í
hópum. T.d. sáu þeir gjarnan svo
um, að allir verkamenn einhverr-
ar verksmiðju gengju í hóp á
kjörstað og heimtuðu síðan að fá
að kjósa upphátt til að sanna holl
ustu sína við stjómina. — Oft
bannaði lögreglan fulltrúum and-
stæðinganna að sitja á kjörstað.
Stundum ,,gleymdist“ að útbýta
kjörseðlum fyrir andstæðingana,
ellegar að lögreglan blátt áfram
léði aðstoð sín til kjörsvika. —
Fjöldi manns var sviftur at-
kvæðisrétti á þeim forsendum,
að það væri „óvinir fólksins".
Kosningar í Póllandi voru
haldnar í kaldasta mánuði árs-
ins, ef vera kynni, að það drægi
úr kjörsókn í sveitum.
ÁSAKANIR UM „SAMSÆRI"
f Austur-Evrópu gripu komm-
únistar til þess ráðs, að ásaka
foringja andstæðinganna um sam
særi gegn stjórninni. Sakborning-
arnir rituðu vamargreinar, þar
sem þeir hrundu þessum ásökun-
Jósef Stalín — Hann stjóraaði
frelsisráninu.
um og sendu síðan handritin í
prentsmiðjur blaðanna. En þá brá
svo við í svo að segja hvert sinn,
að prentararnir neituðu að
prenta slíkar greinar, á þeim for-
sendum, að þær væru ósannindi.
Kommúnistar höfðu gætt þess að
tryggja sér yfirráð í prentsmiðj-
unum.
Einkanlega gekk kommúnist-
um vel að sundra sósíalistum og
kljúfa þá í vinstri og hægri
deild. Kommúnistar settust á
ráðstefnur og beittu ýmist hót-
Síðori greia
unum eða fortölum. Þeir töluðu
á þessa leið: „Við erum allir marx
istar, og munurinn er bara sá, að
við kommúnistar viljum hafa
hraðann á. Við trúum á byltingu,
þið trúið á þróun, en það ætti
ekki að vera því til fyrirstÖðu,
að við tækjum höndum saman".
Þannig víkur því við, að í
dag er enginn flokkur í Aust-
ur-Evrópu, sem heítir komm-
únistaflokkur, nema í Tékkó-
slóvakíu. í þess stað heitír
flckkurinn Verkamannaflokk-
ur, eða Sameiningar flokkur
sósíalista, eins og í Austur-
Þýzkalandi. Flokkurinn er
hvarvetna samciningarflokk-
ur, tilkominn þannig, að
kommúnistar neyddu vinstri
sósíalista til sambræðslu. —
Strax og þessu skyndibrull-
aupi lauk, afturkölluðu komm
únistar öll flokksskírtehri og
veittu síðan engum sósíalist-
um skírteini á ný, nema þeim,
sem þeir þóttust geta treyst
til að vinna með sér.
MIÐSTÉTTUNUM ÍJTRÝMT
Nú kom röðin að míðstéttun-
um, þegar kommúnistar voru
búnir að ná hinu pólitíska valdá
í sínar hendur.
Verzlunarstéttin, smákaupmað-
urinn, rak ennþá sjálfstæða starf-
semi. Til þess að eyðileggja þessa
stétt var oft fundið upp á því
herbragði að veita engum nema
verkamönnum skömmtunarseðla.
Verzlunarmaðurinn varð þá að
láta sér lynda að kaupa matvöru
á frjálsa markaðnum, þar sem
verðið var miklu hærra, ellegar
að kaupa á svörtum markaði og
eiga á hættu að vera tekinn fast-
ur. Hvort sem hann gerði heldur,
þá entust honum ekki lengi pen-
ingar. Skattabyrði kaupsýslu-
manna jókst svo að það borgaði
sig ekki lengur að hagnazt á verzl
un. í sumum löndum setti ríkið
upp verzlanir til að keppa við
hinar sjálfstæðu verzlanir, selja
langt fyrir neðan þeirra verð og
gera þær gjaldþrota. Annað ráð
var það að breyta genginu. Borg-
arar, sem áttu stórfé í banka, þeg
ar þeir gengu til rekkju gátu átt
á hættu að vakna öreigar að
morgni vegna skyndilegrar geng-
isbreytingar.
ÞRÆLKUN LISTAMANNA
OG MENNTAMANNA
í stórborgunum höfðu komm-
únistar hraðari hendur, og fluttu
oft heila hópa af miðstéttar-
mönnum frá heimilum sínum og
út á land, til þess að grafa áveitu-
skurði. Að lokum tókst komm-
únistum að afnema miðstéttirnar
og koma öllum verzlunarrekstri
á þjóðnýtingargrundvöll.
Þá kom að lækna- og lögfræð-
ingasíéttinni — og listamönnum.
Læknarnir urðu opinberir
starfsmenn. Ef læknir var þekkt-
ur að því að vera andstæðingur
kommúnista, var hægur vandi
að fá honum starf í fangabúð-
um.
Aður en lögfræðingar fengu
atvinnuleyfi, urðu þeir að ganga
undir próf í undirstöðuatriðum
marx-lenin-stalinismans.
Listamenn voru strax og eru
enn mjög umsetnir af komm-
únistum. Flokkurinn leitast
mjög við að tryggja sér fylgi
þeirra. Listamönnum voru
boðin kostakjör, miklar tekj-
ur, skattfrjáls verðlaun ýmiss
konar, einkabílar og sumar-
bústaðir, ef þeir vildu beita
hæfileikum sínum til að
frægja skipulag kommúnism-
ans. Ef þeir gengu ekki að því,
var þeim meinað með öllu að
ná til fólksins.
FRJÁLS VERKALÝÐS-
SAMTÖK BÖNNUÐ
í verkalýðsmálum var það
markmið kommúnista, að verka-
menn skyldu ekki hafa nein
frjáls samtök til að halda fram
málum sínum. Kommúnistar
reyndu að komast inn í öll verka
mannafélög og ná þar undirtök-
um til þess að verkamenn gætu
aldrei náð að beita sér gegn
stjórnarvöldunum með skipu-
lögðum samtökum. - Uppþot
verkamanna í Austur-Þýzka-
landi og Tékkóslóvakíu 1953 eru
sorgleg dæmi um það, hve til-
gangslaus er jafnan óskipulögð
viðleitni af þessu tagi.
Forsjón ríkisins lá eins og
þung hönd á verkamanninum.
Hann mátti eiga von á því að
hver óviljandi mistök yrðu köll-
uð skemmdarverk. Ekki mátti
hann skipta um störf leyfislaust.
Ákvæðisvinnukerfi var innleitt
og allt kapp lagt á hraðann. Ef
hann skilaði fullu ákveðnu dags-
verki, fékk hann smáverðlaun.
Skilaði hann ekki dagsverkinu,
var hann rekinn. Og eins og
vænta mátti var dagsverkið auk-
ið jafnskjótt og einhverjir fóru
farm úr tilskildum afköstum.
STOFNAÐ TIL STÉTTA-
BARÁTTU í SVEITUNUM
Bændur höfðu engan skipu-
lagðan félagsskap. Kommúnistar
beittu sér fyrir félagsmyndun i
þorpunum, svo að þeir gætu
sjálfir ráðið þar. Þeir innleiddu
samyrkjubúskap til að koma
landbúnaðinum undir beina
stjórn ríkisvaldsins. Með skipu-
Frh. á bls. 11
Barnaverndarnefnd haf
eítirlit mei 119 heimilum s.1. ár
ÍSKÝRSLU Barnaverndarnefndar Reykjavíkur fyrir síðasta áE
segir, að nefndin hafi tekið til meðferðar 343 mál. Hjúkrunar-
kona nefndarinnar hafði eftirlit með 119 heimilum og nefndin út-
vegaði 244 börnum og ungmennum dvalarstaði. Þá mælti nefnd-
in og með 34 ættleiðingum. — í nefndinni áttu sæti: Guðm. Vignir
Jósefsson, lögfræðingur, formaður, frú Guðrún Jónasson, vara-
formaður, frú Hallfríður Jónasdóttir, ritari, frú Jónína Guðmunds-
dóttir, frú Kristín Ólafsdóttir, frú Valgerður Gísladóttir og Magn-
ús Sigurðsson, kennari.
í skýrslu nefndarinnar segir
m. a.:
Árið 1954 hafði hjúkrunarkona
nefndarinnar, Þorbjörg Árna-
dóttir, eftirlit með 119 heimilum.
Sum heimilin hafa verið undir
eftirliti árum saman og með
mörgum hefur hjúkrunarkonan
stöðugt eftirlit. Auk þess hefur
nefndin haft eftirlit með.íjölda
heimila vegna afbrota og óknytta
barna og unglinga og af fjölda
heimila annarra hefur nefndin
haft afskipti af til leiðbeiningar
og aðstoðar.
Ástæður til heimiliseftirlits
flokkast þannig: Veikindi 25
heimiii, húsnæðisvandræði 9
heimili, fátækt 20 heimili, ýmis
vanhirða 30 heimili, deila um um
ráðarétt og dvalarsíað barna 4
heimili, ósamlvndi, vont heimiiis
líf 6 heimili og drykkjuskapur
25 heimili.
Nefndinni berast á hverju ári
nokkrar kærur á heimili, sem við
athugun reynast ástæðtilausar.
AFSKIPTI AF EINSTÖKUM
BÖRNUM
Á árinu útvegaði nefndin 244
börnum og ungmennum dvalar-
staði, annað hvort á barnaheimil-
um, einkaheimilum hér í bæ eða
i sveitum. Sum þessara barna
fóru aðeins til sumardvalar, en
önnur fóru til langdvalar, eink-
um umkomulaus og vanhirt börn,
sem nefndin gat útvegað fóstur.
Ástæður til þess, að börnum
var komið fyrir, eru þessar:
Þjófnaður og aðrir óknyttir 32
börn, útivist, lausung, lauslæti
10 börn, erfiðar heimilisástæður,
slæm hirða og óhollir uppeldis-
hættir 185 börn.
ÆTTLEIÐIN G
Nefndin hefur mælt með 34
ættleiðingu, og hafa mæðurnar.
í flestum tilfellum valið börn- j
um sínum heimili með það fyriri
augum, að framtíð þeirra væri,
betur borgið en ef þær önnuðust
sjálfar uppeldi þeirra. (
241 barn dvaldi s. 1. sumar á
barnaheimilum, sem Reykjavík-,
urdeild Rauða Kross íslands rek-
ur í tvo mánuði á sumrin. Nefnd-
in stuðlaði að því að þau börn
sem mesta þörf hefðu á sumar-
dvöl, væru látin sitja fyrir. Sömu
sjónarmið voru höfð í huga um
val barna á barnaheimilið Vor-
boðinn í Rauðhólum, sem rekið
er af Mæðrafélaginu, þvotta-
kvennafélaginu Freyju og verka-
kvennafélaginu Framsókn, en
þar dvöldu um áttatíu börn
tveggja mánaða tíma.
AFVEGLEIDDAR STÚLKUR
OG KVENLÖGREGLA
Enn hefur ekki verið stofnsett
vistheimili fyrir afvegleiddar
stúlkur, en skipuð hefur verið
nefnd til að annast undirbúning
að stofmm slíks heimilis.
Nefndinni er kunnugt um all-
mikinn fjölda afvegleiddra
stúlkna, sem lítt er hægt að að-
stoða fyrr en sérstakt heimili
fyrir þær er orðið til.
Á s. 1. ári tók til starfa kven-
lögregla, og var fyrst ráðin til
hennar ungfrú Vilhelmína Þor-
valdsdóttir og starfi hún ein um
skeið, en síðar réðist henni til
aðstoðar ungfrú Sigríður Jóns-
dóttir. Hafa konur þessar unnið
ötullega að málum þeirra kvenna,
bæði ungra og gamalla, sem lent
hafa á glapstigum.
Þær hafa haft afskipti af 21
stúlku innan 18 ára aldurs, haft
daglegt eftirlit með sumum
þeirra, leiðbeint þeim og útveg-
að þeim vinnu hér í bæ eða I
sveit.
Er nú svo komið, að lögreglu-
konurnar hafa að mestu tekið a3
sér eftirlit með þessum stúlkum
og hefur það mjög auðveldað
nefndinni störf hennar að þessu
levti.
Sýnt er nú, að mikill á rang-
ur hefur þegar órðið að starfi
vistheimilisins í Breiðuvík.
Drengir þeir, sem þaðan hafa
komið, hafa ekki svo vitað só
lagt aftur út á braut afbrota
og óknytta.
Árið 1954 frömdu álika margir
drengir afbrot og árið áður. Flest
ir eru drengirnir á aldrinum
12—15 ára. Hefur þetta verið svo
hin síðari ár og er svo að sjá
sem verulega dragi úr afbrotum
unglinga eftir fullnaðan 15 ára
aldur. Má vera að skýringuna sé
að finna í því, að drengir losna
þá í flestum tilfellum úr skóla
og fara að vinna sér inn peninga
og freistast því síður til að t.aka
fjármuni ófrjálsri hendi.
Sakhæf isaldur er svo sem
kunnugt er einnig miðaður við
15 ár og hefur það væntanlega
áhrif i sömu átt.
Þá má heita sjaldgæft, að
drengir haldi áfram afbrotum
eftir 15 ára aldur, nema þeir fari
að neyta áfengis, en þá er líka
voðinn vís.
Það ber nokkuð á því, að
drengir um og yfir 12 ára séu
leiðir á skólasetu, en þrái að kom-
ast í starf, þegar alls staðar er
nóg vinna og vel borguð, jafnvel
fyrir börn á þessum aldri.
Þessir unglingar una því lítt
að hafa enga fjármuni til þess
að greiða fyrir ýmsan munað og
verða því oft freistingunni a3
bráð. Nokkur dæmi eru þess, a3
drengir þessir blekkja foreldra
sína og aðstandendur með því að
láta sem þeir sæki skóla, þó þeir
séu að slæpast um bæinn í leit
að ævintýrum.
Samstarf milli heimila og skóla
þarf að verða það gott, að tekið
sé fyrir slík „skróp“ þegar í upp-
hafi og drengjum þessum ráð-
stafað á viðeigandi uppeldis-
stofnanir.
----★-----
Skrifstofa nefndarinnar er I
húsi nr. 106A við Hverfisgötu.
Hún er opin virka daga kl. 10—>
12 og 14—15, nema laugardaga*
þá aðeins frá kl. 10—12,
m
'•’-fe*Ý5

l»ér fáið meira kafíi og
betra — fyrir minna.