Morgunblaðið - 10.01.1956, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 10. jan. 1956
wguttHðMfc
Utg.: H.í. Arvakur, Reyltjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (óbyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vignr.
Lesbók: Árm Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriítargjald kr. 20.00 á mánuði innanlandj.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Samstarf ?,verkamanna oy bænda“
ÚR DAGLEGA LÍFINU

\Jœ ncjija ía tvó i ^íi/i^ar —
o<£ nýiuLótii ^réttir a^ JJaronl?
IHINUM orðmörgu umræðum
un myndun „vinstri stjórn-
ar“ í landinu hefur því mjög
verið haldið fram, að einn aðal
tilgangur slíkrar stjórnarsam-
vinnu væri að tryggja samstarf
„verkamanna og bænda“.
Umrseður um vinstri stjórn
eru nú komnar á það stig, að nær
eingöngu er rætt um samstarf
EVamsóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins.
I>að er ómaksins vert, að at-
huga lítillega hvernig háttað sé
verkamanna- og bændafylgi
Sjálfstæðisflokksins annars veg-
ar og Framsóknarflokksins og
Alþýðuflokksins hins vegar.
Um það getur engum bland-
azt hngur, að miklu fleiri
verkamenn cru í Sjálfstæðis-
flokknum heldur en Alþýðu-
flokknum. Undanfarin ár hef-
ur verkamannafylgi Sjálf-
Stæðisflokksins stöðugt verið
að aukast. Verkamenn og sjó-
menn víðs vegar um land hafa
gert sér það ljóst, að hags-
munum þeirra var bezt borgið
með því að efla Sjálfstæðis-
flokkinn, sem haft hefur for-
ysta um öflun nýrra atvinnu-
tækja til landsins og átt rík-
astau þátt í hinu aukna at-
vúmuöryggi, sem skapazt hef-
ur.
Ef bændafylgi Sjálfstæðis-
flokksins er athugað kemur það
í ljós, að innan vébanda hans eru
þúsundir bænda um land allt.
Eru sennilega áhöld um það í
hvorum núverandi stjórnarflokka
séu fleiri bændur.
Innan Alþýðuflokksins eru
hins vegar svo að segja engir
bændur og í Framsóknarflokkn-
um sárafáir verkamenn.
Verkamenn yfirgefa
Alþýðuflokkinn
Af þessu er það auðsætt, að
því fer víðs fjarri, að raunveru-
legt samstarf milli Verkamanna
og bænda yrði nánara í svokall-
aðri „vinstri stjórn" sem Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn stæðu að heldur en í
stjórn þeirri, sem nú fer með
völd í landinu. Bollaleggingar
Framsóknarmanna og Alþýðu-
flokksmanna um þetta atriði eru
því ákaflega yfirborðslegar og
hjákátlegar. Öllum bændum er
það a. m. k. ljóst, að þáttur
þeirra væri stórum minni í þeirri
ríkisstjórn, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn væri ekki aðili að.
Verkamenn myndu einnig sjá, að
stjómarsamvinna Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins
gerði hlut verkalýðsins sízt meiri
en hann er nú, þegar Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur stjórnarfor-
ustu.
Verkamenn eru yfirleitt að
yfirgefa Alþýðaflokkinn. —
Margir þeirra skipa sér í rað
ir Sjálfstæðismanna. Hin ráð-
reikula forusta Alþýðuflokks
ins, klofningur og innbyrðis
deilur hafa firrt hann öllu
trausii.
Hættuleg ofurást
Eitt af því, sem veldur þverr-
andi travwti á AVþýðuflokknum
er sú ofuxást, sem Framsóknar-
friaddaman hefúr slegjð á hann.
Samvinna Alþýðuflokksins við
Framsóknarflókkihh á árunum
1934—1938 stÖðváði ' landnám
jafnaðarstcfnutinar á íslahdi, í
koðningunurh 934 vann Alþýðu-'
flokkurinn mikinn sigur og fékk
10 menn kosna á þing. Komm-
únistar voru þá ennþá svo að
segja fylgislausir. En á fjórum
árum hinnar fyrstu „vinstri
stjórnar" Framsóknarflokksins
og Alþýðuflokksins runnu komm
únistar upp eins og fíflar í túni.
Að sama skapi hrörnaði Alþýðu-
flokknum. Hann hefur ekki borið
sitt barr síðan. En alltaf hefur
Framsókn þótzt elska hann jafn
heitt. Og nú segist formaður
Framsóknarflokksins endilega
vilja tryggja samstarf „verka-
! manna og bænda“ með því að
taka vesalings Alþýðuflokkinn
með sér í ríkisstjórn.
Það er vissulega kaldhæðni
örlaganna að þetta skuli ger-
ast rétt í þann mund sem of-
urást Framsóknar á flokki
jafnaðarmanna er að reyta af
honnm siðnstu leifarnar af
verkamannafylgi hans.
Hið sameinandi afl
Verkamenn og bændur munu
halda áfram samstarfinu sín í i
milli og við aðrar þjóðfélags-1
stéttir innan vébanda Sjálfstæð-'
isflokksins. Þeir munu heldur
ekki hika við, að eiga samstarf
við aðra lýðræðisflokka til þess
að hrinda í framkvæmd hags- ^
munamálum sínum og þjóðar- (
innar 1 heild. Sjálfstæðisflokkur-1
inn er og verður hið sameinandi
afl hins íslenzka þjóðfélags.
Samstarf allra stétta þjóð-l
félagsins innan hans er stöðug
trygging þess, að flokkurinn
hagar starfi sínu og baráttu
í samræmi við þjóðarhag.
Hann stefnir að því að skapa1
hér og viðhalda réttlátu og
rúmgóðn þjóðfélagi, þar sem
allar stéttir geti lifað ham-
ingjnsömu og þroskavænlegu
lífi í sátt og samlyndi. Að
þessu takmarki er gott að
berjast.
Þar sem flokkum
SIÐAN þrýstiloftshreyfillinn kom
til sögunnar, hafa vísindamenn
hafið smíði á alls konar undar-
legum flugtækjum, sem þeir
hafa ætlað að knýja þrýstilofti —
en komast sennilega aldrei á loft.
Fyrir nokkru var skýrt frá því í
Bandaríkjunum, að enn ein gerð
af þessum tækjum hefði verið
smíðuð, og er álit sérfróðra
manna, að hér sé engin venjuleg
nýjungagirnd á ferðinni.
Enn sem koœið er, er flngtæki
I.ippisch lítið. Hann stjórnar því
af jörðu, entla mundi það vart
geta borið mann.
VeU anJi iLnÍar:
fjöigar
í SÍÐUSTU þingkosningum í
Frakklandi fjölgaði stjómmála-
flokkum þeim, sem eiga sæti á
þingi a. m. k. um einn.
Hinn nýi Poujadista-flokk-
ur fékk um það bil 50 þing-
menn kjöma. — Hefur sigur
hans vakið hina mestu furðu.
Eitt aðal stefnuskráratriði hans
er afnám allra skatta.
Um tvær milljónir kiósenda
studdu þennan nýja flokk, sem
í fljótu bragði virðist hafa hagað
kosningaloforðum sínum og allri
baráttu af fullkomnu ábyrgðar-
leysi. Margt bendir til þess að
mikið af fyrrverandi Gaullistum
hafi kosið hinn nýja flokk. En
flokkur þeirra má heita hruninn.
Mjög ógæfusamlega horfir nú
í frönskum stjórnmá'.um. í hinni
nýkosnu fulltrúadeild eiga nú
sæti um 200 fulltrúar kommún-
ista og „poujadista". Við þá get-
ur enginn átt samvinnu.
Milli hægri flokkanna og mið-
flokkanna eru hins vegar miklar
deilur. Kllofningur róttæka flokks
ins hefur einnig átt töluverðan
þátt í að auka glundröðann.
Stjórnarmyndun getur því orðið
mjög erfið. Flokkafjoldinri virð-
ist nú vera kominn vel á Vog
með að koma lýðræði og þing-
ræði íýrif kattarnef í móðúrlarídi
lýðræðisins. i
OFT hendir það menntamenn,
sem í áratugi hafa húkt yfir
lærdómsskræðum, að þeir týna
sambandi við lífið og allt þess
óstýrilæti, margbreytileika og
vaxtarkraft.
Ég er hræddur um að þetta
hafi hent ungan menntamann,
Eirík Hrein Finnbogason, sem í
vetur hefur annazt útvarpsþátt-
inn „Daglegt mál“.
Þáttur þessi er afbragðs uppá-
tæki. Við blaðamennirnir hjá ö)l-
um dagblöðunum, fáum þar vel
úti látnar ákúrur íyrir mistök
okkar í ritstörfum, aðrir geta þá
einnig af því lært. Erum við að
sjálfsögðu menn til að taka rétt-
mætum ávítum og forðast s imu
mistökin aæst, eftir því sem unnt
er. —
Meðan Árni Böðvarsson hafði
þáttmn voru umvöndunarorðin
að jafnaði réttmæt, enda var
mikið tillit tekið til ráðiegginga
hans.
Síðan Eiríkur tók við af honum
hefur hins vegar skotið þar upp
ýmiskonar bókaormsfirrum, sam-
fara sérvizkulegu ofstæki svo
áheyrendum verður að orði
„slussslags er þetta“ og missa
mjög traust á ábendingum þátt-
arins í heild.
Hér er ekki unnt að sinni að
telja upp það alltof marga, sem
Eiríkur hefur fordæmt meira með
ofstæki en að vel hugsuðu máli,
heldur verður vikið að einu.
í síðasta þætti ítrekaði hann
með gífuryrðum, það sem hann
hafði áður staðhæft, að orðin „ís-
fiskveiðar" og „saltfiskveiðar“
væru engin íslenzka og í raun-
inni engin orð, af því að ekki
væri hægt að „veiða ísfisk eða
saltfisk. Þess vegna vSeri þetta
órökrænt og ekkert mál. Það
ætti að segja, „veiða í ís“, „veiða
í salt“.
■ — ..........................

En hvernij r þá með orð eius
og: stangaveióár — er það að
veiða stangir? Togveiðar er
það að veiða tog? Landhelgis-
veiðar *— er-þnð að véiða og hala
inn héila landhelgi? Grænlands-
veiftar — í i það að.ná Ursénlandi
undan yíIrraðum Döna?
Nei, góði minn. Hér hefur það
eitt gerzt, að við nánari rannsókn
hefur ein af formúlum fræðings
ekki staðizt.
Og ég er hræddur um, að fleiri
formúlurnar kynnu að verða
haldlitlar, ef það ætti að fara að
hneppa hina lifandi tungu fólks-
ins í þær.
★ ★
Stærðfræðingarnir geta sett
upp fastar formúlur eins og að
2+2=4. En hið lifandi mál hlítir
óhagganlegum rökreglum ekki
nema að litlu leyti. í þessu felast
einmitt litbrigði þess. Tungan er
eins og óstýrlátur störmur, sem
fer í sveipum um laufgaðan skóg
og blæs úr ýmsum áttum.
Þess vegna getur það skemmti-
lega skeð, að með einu samsettu
orði fáum við lýst, hvaða fisk við
veiðum (þorskveiði), með öðru,
hvaða áhald við notum (stanga-
veiði), með því þriðja hvaða
hreyfingu þarf til veiðanna (tog-
veiði), með því fjórða hvar
Englendingar veiða (landhelgis-
veiðar) og með því fimmta get-
um við lýst því, hvað við gerum
við fiskinn, sem er veiddur (salt-
fiskveiðar). Þetta hygg ég, að
flestir skilji við nánari íhugun.
Orðin „ísfiskveiðar“ og „salt-
fiskveiðar“ hafa orðið til fyrir
ákveðna þörf þeiria, sem þessa
atvinnu stunda. Þessi nafnorð
segja strax mikið um, hvernig
veiðiferðinni er hagað, hvað hún
tekur langan tíma, hvað margir
hásetar eru, hve mikil hagnaðar-
von fiskimannanna er o. s. frv.
Það tjáir svo alls ekki fyrir bók-
menntaðan fræðimann að koma
og taka þessi handhægu nafnorð
af fiskimönnunum og gefa þeim
ekkert annað í staðinn en setn-
ingu eins og „það að veiða í salt“.
★ ★
Eftir að hafa sýnt fram á nokk-
ur mistök fyrirlesarans ætla ég
alls ekki að fylgja hrokagikks-
legu dæmi hans og segja að svona
ofstækisfullur heimskingi ætti
ekki að tala í útvarp, heldur fara
upp í sveit og moka fjós.
★ ★
Nei, mistök geta orðið öllum á
og hér virðast mér þau aðeins
tafa af nokkrum öfgum. Úr því
getur sérhver maður reynt að
bæta með því að æfa sig í víð-
sýni, ef svo mætti segja, „að láta
hugsunina fara gegnum. ofurlítið
fleiri heilafrumur“.
Að lokum langar mig svo í
góðu, að biðja Eirík um að hjálpa
okk.’.t í næsta þætti um handhægt
orð, sem vantar. Fyrir nokkruin
árum fundum við blaðamenmrrjr
gott Orð, „þyrilvængju', fyrir
heliköþtér.1 Nú vefstr ókkur tunga
um tönri áð þurfa áð segja„þrýsti
loftsfarþegaflugvél“,- Getúr ekki
góður 'rtiálfræðingúf foúið til eitt
stutt og laggott orð yfir þetta?1 ;
j, l«L HU|U .
SÁ, sem unnið hefur að smíði
þessa nýja flugtækis, er Þjóðverji
nokkur, dr. Alexander Martin
Lippisch að nafni. Hann var einn
æðsti yfirmaður flugvélafram-
leiðslu Þjóðverja í síðari heims-
stvrjöldinni. Harua, er lika einn af
frumkvöðlum að smíði flugvéla
með hina svokölluðu delta-vængi
og binnax víðfrægu Me 116, eld-
flaugarinnar þýzku. Frá Þýzka-
landi flúði hann skömmu áður en
Rússar óðu inn í landið. Nú vinn-
ur hann í Bandaríkjunum — og
hefur náð mikilli frægð og orðs-
tír fyrir störf sín þar vestra.
FLUGFARIÐ, sem Lippisch hef-
ur smíðað, er algerlega vængja-
laUst. Er það knúið öflugum
þrýstiloftshreyfli, en loftstraumn
um frá hreyflinum er auðvelt að
stjórna.
Við smíði þriggja slíkra flug-
tækja glíma menn aðallega við
það vandamál, að halda þeim á
réttum kili. En Lippisch hefur
ráðið bót á þessu og segir, að sig.
hafi lengi dreymt um vængja-
lausa flugvél, því að vængir séu
aðeins fyrir fugla. Hann bendir'
á það, að ef til vill verði langt
þangað til slíkur útbúnaður, sem
hann hefur nú fundið upp, verði
almennt kominn í not, því að t.d.
hafi hann verið búinn að finna
delta-vænginn upp órið 1930.
★ ★
ÞAÐ hefur því tekið tæp tuitugtt
ár að koma þeirri hugmynd i
framkvæmd, svo að við meguro
ekki búast við skjótum umskipt-
um í bráð.
En Lippisch gerir sér hinar
heztu vonir með flugfarið, og &
þessu ári segist hann ætla að
smíða annað enn stærra, sem á að
vega rúma smálest. Þá mun hann
ekki lengur stjórna farinu frá
Íörffu.
|
; ■
Farouk sá sinn fífil fegri.
FAROUK fyrrverandi Egypta-
lands konungur ákvað fyrir
nokkru að veita fyrrverandi
einkaritara sínum bætur þær,
sem hún hafði krafizt af honum.
Hafði hún stefnt Farouk og
heimtað af honum 2.573 dollara.
Einkaritarinn hafði brugðið
Farouk um að vera í týgjum við
„Ungfrú Finnland 1955“. Hann
var þá í ítalíu, en þangað ætlaði
finnska fegurðardísin að heim-
sækja hann. ítölsku yfirvöldin
neituðu þeirri finnsku um land-
vistarleyfi, vegna kærubréís,
sem einkaritarinn hafði sent
þeim. Reiddist Farouk þessu svo,
að hann sagði einkaritaranum
upp. En hann var aldeilis ekki
laus við einkaritarann, því að nú
heimtaði hún af honum umgetn-
ar skaðabætur vegna uppsagn-
arinnar. Var Farouk stefnt íyrir
dóm — en sveikst um að mæta.
En nú ætlar hann sem sé að
greiða þeírri ólánssömu bælurn-
ar. J