Morgunblaðið - 01.02.1956, Page 9

Miðvikudagur 1. februar '56
MORGUNBLAÐIÐ
0
— ó vegum Tónlisfsrféfagsins.
Selfoss siglir í síðasta sinn úr Reykjavíkurhöfn,
(Ljósm. Trausti T. Óskarsson).
Seffoss ver eitl mesfi iiappasfclp flolans
ELZTA skip flotans, Selfoss,
hefur nú kvatt fsland eftir
langa og happasæla þjónustu í
38 ár. Á mánudagsmorgun sigldi
hann héðan úr Reykjavíkurhöfn
í síðasta sinn, án þess þó að vera
kvaddur nokkurri sérstakri við-
hafnarkveðju. Margir verkamenn
komu niður að skipinu. Ýmsir
þeirra höfðu oft unnið í lestum
þessa gamla skips og áttu endur-
minningar bundnar við skipið.
FORN GRIPUR
Á sunnudaginn brugðu sér um
borð í Selfoss, ásamt skipaverk-
fræðingi Eimskipafélagsins,.
Viggo E. Maack, Ijósmyndari
Mbl. og tíðindamaður þess. Það
var fróðlegt að ganga um skipið
og gera lauslegan samanburð á
því og nýju skipunum sem í höfn-
inni lágu. Við hliðina á þeim var
Selfoss hreinlega fomgrip-
«r. Allt er þar með svo gjörólíku
sniði og fornlegt, samanborið
við nýju Fossana.
Sennilega er þó sterkust lýs-
ingin á þessu í orðum Sigurðar
Jónssonar skipstjóra á Selfossi,
sem nú siglir honum í síðustu
ferðinni, er tiðindamaður hitti
hann sem snöggvast að máil —
Þá sagði Sigurður: „Það er svona
álíka og ætlað sér að gera sam-
anburð á eldhúsi í Reykjavíkur-
heimili eins og það er í dag og
eldhúsunum þegar hlóðareldarn-
ir tíðkuðust."
Öll skipin í verzlunarflota
landsmanna eru nú búin hinum
fullkomnustu siglingatækjum, og
eru þau ekki svo fá. — En um
borð í Selfossi sýndi Pétur Sig-
nrðsson 3. stýrimaður, okkur öll
'tækin þar um borð. Þau eru fljót- ]
lega upptalin þessi tæki öll, því
það er miðunarstöð og bergmáls- '
dýptarmælir, og að sjálfsögðu
loftskeytastöð.
Þegar skellur á með þoku, þá
er bara kveikt á ratsjánni á nýju
skipunum, en við hérna á Sel-
fossi, höfum ekki slíkt tæki og þá
taka skipsmenn sér stöðu á brú-
arvæng og stara út í þokuna.
Úr brúnni fórum við niður í
Þeir munu fáséðir vélsímar sem
þessi frá Kristianíu.
vélarrúmið, gegnum vistarverur
skipsmanna, sem eru í saman-
burði við önnur skip, litlar og
þröngar. í vélarúminu, sem er
ekki stórt um sig, hittum við
Reyni Líndal vélstjóra. — Þarna
niðri blasir Við manni allt „véla-
innvolsið" því ekki er smíðað
utan um þessa gömlu vél Ketill-
inn myndar annan gafl vélarúms-
ins. Einangrunarefnið hefur hrun
ið utan af vegna hitans. Og þarna
sjáum við vélsíma skipsins sem
er m. a. merkilegur fyrir það, að
í GÆR kom til landsins ameríski
píanósniibngurínn'Eugene Istom-.
in. Hingað kemur hann á vegum
Tónlistarfélaganna í Reykjavík
og Hafnarfirði og mun halda
tvenna hljómleika fyrir styrktar-
meðlimi félagsins í Austurbæjar-
bíói, fimmtudaginn 2. febrúar og
föstudaginn 3. febrúar og mánu-
dag 6. febr. í Hafnarfirði.
Eugene Istomin er ungur lista-
maður, aðeins 30 ája gamall,
fæddur í New York árið 1925. For
eldrar hans voru bæði listamenn.
Fyrsti tónlistarkennari hans var
Friðsteinn Friðriass >n hefur verið á Seifossi um margra ára skeið,
tók strax tryggð við s..ijníT. sagði hann. Héi er hann við varastýrið.
Sjaidan hefur orðið að nota það og þá er betra að standa klár
að því w
hann er frá þeim árum, sexr.
Norðmenn kölluðu sína höfuð
borg Kristiania.
ORÐIÐ SEM HVERFUR
Við förum úr vélarúminu yfii
á „fyrplássið“. Selfoss var ein:
skipið í flotanum sem var kola
kynt. Hérna standa kyndararn-
ir okkar allan sólarhringinn o>
sjá um að eldarnir logi vel undii
Þeir eru þrír og moka alls uir
10 tonnum af kolum á dag héi
inn í eldhólfin. Það gæti verif
nokkur dægradvöl að því að
reyna að fara nærri um það hvt
mörgum tugum þús. kolatonna
búið sé að brenna um borð i
þessu skipi, sagði Viggo E.
Maack. — Já kolaboxin, þetta orð
sem nú er að hverfa úr skipamál-
inu, sagði vélstjórinn. Menn
„lempa“ kolunum úr boxunum að
kyndurunum. Þarna niðri var
höfð nokkur viðdvöl, því þeir
þurftu að ræðast við um vélina
og heilsu hennar, vélstjórinn og
skipaverkfræðingurinn. Selfoss
átti langa siglingu fyrir höndum.
GEGNUM TVÆR
HEIMSSTYRJALDIR
Báðar heimsstyrjaldirnar var
Selfoss í siglingum. Hann var
aldrei hraðskreytt skip. En einu
sinni komst hann þó upp í 18
sjóm. ferð. — Það var í Pentlin-
um, straumurinn var þá með
skipinu! Annars siglir það tæpl.
með meiri hraða í góðu veðri en
svona 8—9 mílur. í síðasta stríði
er öll skip fóru í lestum, gekk
Selfoss oft erfiðlega að fylgja
hópnum. Stundum varð skip-
ið hreinlega viðskila við lest-
irnar, en skilaði sér og skipshöfn
heilli á húfi. Sigurður Jónsson
skipstjóri, kvaðst kunna eina
sögu af Selfossi úr skipalest á
stríðsárunum. — Þær eru vafa-
laust til margar fleiri, sagði skip-
stjórinn, en þessa man ég núna.
Selfoss átti að sigla með skipa-
lest vestur til Bandaríkjanna,
héðan frá Reykjavík. Lestin lagði
af stað á tilsettum tíma. Það var
gott veður og bar ekkert merki-
^egt til tíðinda, unz hvessa tók.
Þá heltist Selfoss brátt úr lest- 1
inni, þó siglt væri með fullri ferð.
ER SIGLT MEÐ FULLRI FERÐ?
Með lestinni voru herskip, og
kom eitt þeirra upp að Selfossi
og spurðist fyrir um það, á ljósa-
morsi, hvort þetta skip færi með
fullri ferð? — Jú var svarið. — j
Skipherrann á herskipinu sendi
þá þau skilaboð, að þó hann gæti
ekki gefið neinar fyrirskipanir
varðandi siglingu þessa skips, þá
vildi hann samt sem áður ráð-
leggja skipstjóranum á því *að
snúa aftur til lands. Þar með
sigldi herskipið frá A mikiili ferð
■>g hvarf út við sjóndeildarhing-
nn.
I VEL GERT!
En það er um framhald þess-
arar sögu að segja, að Selfoss
sigldi sem endranær, er hann
Framh. á bls. 12
Eugene Istomin.
Kariena Siloti, dóttir Alexanders
Siloti, sem var frægur píanóleik-
ari og nemandi Liszts. Er Istomin
var 14 ára gamall, hóf hann nám
við Curtis tónlistarskólann í
Fíladelfíu undir handleiðslu
þeirra Miecio Horszowski og
Rudolfs Serkins.
Fjölmargir eru þeir amerískir
píanóleikarar, sem hafa getið sér
frægð á alþjóðlegum vettvangi,
og sumir þeirra hafa lagt leið
hingað til lands. Trauðla hefur
þó nokkur þeirra, sem eru á svip
uðum aldri og Istomin, jafnfjöl-
breyttan og langan listaferil að
baki sér. Skal hér stuttlega drep-
ið á helztu atriði á framabraut
hans.
Árið 1943, þá aðeins 18 ára að
aldri, vann hann tvo mikla sigra.
Hann 'varð sigurvegari í ungl-
ingakeppni Fíladelfíuhljómsveit-
arinnar og fylgdu því opinberii
hljómleikar með hljómsveitinni
undir stjórn Eugene Ormandy.
Jafnframt þessu hlaut hann hina
eftirsóttu Leventrittorðu og þeim
heiðri fylgdu hljómleikar meo
fílharmónísku híjómsveitinni i
New York undir stjórn Artui
Rodzinski. Eftir þessa byrjunar-
sigra var listaferill hans óslitin
sigurganga. Hann hefur leikið
með öllum beztu hljómsveitum
Bandaríkjanna og haldið hljóm-
leika í flestum löndum Evrópu.
Suður-Ameríku, Asíu, Afríku og
Ástralíu.
Árið 1950 veittist honum sá
mfkli heiður að vera boðin þátt-
taka í Bach-hljómleikunum i
Prades í Frakklandi undir stjórn
sellóleikarans fræga Pablo Casals
og var hann yngsti listamaður-
inn, er þar kom fram. Hefur hann
síðan haldið til Prades ár hvert
og haldið hljómleika með Casals
sem hefur mikið álit á honum
Eftir þessa hljómleika jókst hróð
ur hans í Evrópu mjög, og telja
menn þar hann nú með fremstn
oíanósnillingum heims. Lék hann
þá með helztu hljómsveitum
Frakklands og hélt hljómleika
bæði á Ítalíu og í Sviss, og árið
1954 hélt hann fyrstu hljómleika
sína í Lundúnum í Wigmore Hall.
í byrjun síðasta árs fór hann i
hljómleikaför til helztu borga
Suður-Ameríku og síðar sama ái
lék hann á Raviniahijómleikun-
um í Bandaríkjunum og kom þé
m. a. fram með fiðluleikaranum
Isaac Stern og sellóleikaranum
Leonard Rose. í vor heldur hann
svo enn af stað í hljómleikaferðir
og þá til Japan og annarra Aust-
ur-Asíulanda, og síðan til
Ástraliu, þar sem hann er ráðinn
í fjóra mánuði. Einnig mun hann
vera ráðinn til að fara aðra hljóm
leikaför um Suður-Ameríku og
Suður-Afríku.
Eugene Istomin er okkur íslenc*.
ingum auðfúsugestur og munu
allir tónlistarunnendur fagno
hingaðkomu þessa mikla lista
manns.
Á tónleikunum í Austurbæjar-
bíói leikur listamaðurinn m. a
verk eftir Bach, Haydn, Beet
hoven, Chasins, Schumann
Debussy og Chopin.
Mikil sprenging
í olíustöð í Svíjpjóð
Tjónið tnetið á 72—75 milljónir króna
STOKKHÓLMI, 31. jan. — Einkaskeyti til Mbl.
IGÆR, kl. 18,45, kom upp eldur í olíugeymi í olíuhreinsunarstöð-
inni í Nynashamn, sem er skammt fyrir sunnan Stokkhólra
Er þetta stærsta olíuhreinsunarstöð á Norðurlöndum. Eldurinn
kom upp í geymi, sem í voru 12 millj. lítra af hráolíu. Ea; líkara
var en kjarnorkusprenging hefði orðið, þegai eldhai' baut í
loft upp. Gneistaflugið náði yfir stórt svæði og olli : im
í húsum í nágrenninu.
Fólk í næsta nágre/mi yfirgafi
hús sín, því að mikil ha tta var j
á að öll byggð í grenndinm stæði í |
björtu báli á örskammri stundu,
Um 200 brunaliðsmenn og t ’ 'í j
boðaliðar lögðu sig í bráða ifs-
hættu við að reyna að hefta út-1
breiðslu eldsins. Rok var á, j '•
frostið um 20 stig. Hver spreng- *
ingin rak aöra - og um tíma
var útlit fyrir að öll olíuhreins
unarstöðin spryngi í loft upp.
Það var fyrst í morgun, ; J
brunaliðinu tókst að hefta úJ.
breiðslu eldsins, en enn er tal .
hætta á sprengingum. Voru
brunaliðsmenn margir ataðir
olíu frá hvirfli til ilja, en klæði
annar^a stokkfreðin, því að sama
í fsaveðrið hélzt alla nóttina.
Jdsupptök eru enn ókann. —
Vt. u) getui • að frostið hafi vald-
ið sprengingunni, því að eldsins
va; ð ekk' art fyr n gey ririnn
sprr.kk í i t upp. L.nnig eru lík-
ur fyrir þ yi, að hér hafi verið um
skemrndarverk að ræða. Tjónið
af völdmn brunans er metið á
15—-2C milljónir sænskra króna.
Er þetta stærsti skaði, sem hlo■!.-
. izt hefur j olíustöð i Evrópu ef r
sað stríðinu lauk. —jón»
Ameríski pianósniilisiiyrinis
Eugene isMn leifcisr hér