Morgunblaðið - 29.03.1956, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 29. asarz 1956
MORGVNBLAÐIÐ
29
ÞorkeU Sigur&sson, vélstjóri:
Lundhelgismál íslunds og löndun-
urdeilun við Englund
I. INNGANGUR
VEGNA þess að ég he£ ritað
nokkuð margar greinar um land-
helg ismálið og löndunardeiluna
við Englendinga og vegna þess,
að ég hef einnig gefið út bók um
þessi mál, þar sem ég deili ali-
mikíð á Englendinga, fyrir fram-
komu þeirra í sambandi við þau,
þá (■ r eiginlega skylda mín að
gerá grein fyrir afstiiðu minni nú,
þegar nokkur hugarfarsbreyting
viicúst vera orðin í Englandi og
vilji fyrir hendi, til að falla frá
hinu dæmalausa löndunarbanni,
sem þeir stofnuðu tií, vegna út-
fær. u friðunarlínunnar árið
1952.
Hugarfarsbreytingin virðist
mei.a að segja vera orðin það
miki', að þeir aðilar sem hárðast
hafa gengið fram í því, um langt
áral 1 að baka íslendingum sem
mes(a erfiðleik í sambandi við
ísfisksölu þeirra þar, eru nú eftir
séinustu fréttum að dæma komn-
ir í iiáværar deilur út af þvi að
allir vilja fá að selja sem mest
af ísíenzka fiskinum heir aðilar
sem ég á hér við eru aðallega í
Hull og Grimsby.
II. BÓKIN: „SAGA L ANDHELG-
ISMÁLSINS OG AIF3ÆFI
ÍSLKNZKA HAFSV/£ÐISINS“
í bókinni „Saga landhelgismáls
ins o. s. frv.“ hef ég dregið upp
skýra mynd af því hvað mikið
ósamræmi væri í öllum aðgjörð-
um Englendinga, gagnvart ís-
lenzku þjóðinni, út af útfærslu
friðunarlínunnar, árið 1952 og
hinmn margendurteknu yfirlýs-
ingum þeirra og fyrirheitum um
vemdun hins helga réttar allra
þjóða til að búa sjálfar að auð-
lyndum sínum, án ótta um áslæni
annai i og voldueri þjóða, á þeim
rétti. Einnig bendi ég á í bókinni,
að þessar aðgjörðir þeirra brytu
algjörlega í bága við þær hug-
sjónir, sem samtök Sameinuðu
þjóðar.ua vcru stofnuð til að
vernda oe einnig margs konar
fjnnur Efnahagssamtök hinna
vestrænu þjóða.
III. HÖFUM VI® TAFA® Á
LÖND UNARBANNINU?
Þá dró ég einnig upp skýra
mynd af því, að þjóðhagslega séð
hefði islenzka þjóðin haft efna-
hagslegan ávinning af löndunar-
banninu, þvert á móti tilgangin-
uni) þ' í hér hefði ásannazt eins
og oft áður sannleik>:gildi hins
forna snakmælis: „Neiðin kennir
naktri konu að spynna“, því af-
leiðing löndunarbannsins hefði
orðið, að fiskur togarnnna hefði
að mestu verið fullverkaður
innanlands og því fengizt marg-
fallt meira útflutningsverðmæti
fyrir hann, en ella hefði orðið. Og
mikil og ómetanleg verðmæti orð
ið kyrr í landinu sjálfu vegna
vinruinnar við fullverkun aflans.
IV. SV’PMYNDIR ÚR SÖGU
I. ANDI ■ ELGISMÁLSINS
Til að færa rök fyrir þeirrí
rangsleitni, sem íslenzka þjóðin
var beitt í þessu máli, rakti ég
eihflig þróunina í sögu landhelgis
málf ins í gegnum aldirnar. hvern
ig smátt og smátt hefði verið
þrengt kosti íslenzku þjóðarinn-
ar, með yfirgangi og vrddboði er-
lendra aðila, án þess að íslenzká
þjóðin kæmi þar nokkrum vörn-
um við. Hámarki ágengninnar
var náð með valdboðs og arð-
ránssamningnum frá 1901.
Til að gera þessi atriði gleggri,
sýndi ég kort af þeirri þróun frá
aldarnótunum 1600 til ársins 1901
og svo þegar byrjaði að birta
aftur, með útfærslunni 1952.
Ég kemst að þeirri niðurstöðu í
bókinni, að úr því að pes.saf lífs-
nauðsiegu aðgerðir ísienzku rík-
isstjórnarinnar væru ekki birtar
en þeim rnætt .með mjög óvin-
samlegum gagnráðstöíunurn. sem
hefðu átt að eyðileggja efnahags
líf íslenzku þjóðarinnar. En hefðu
þvert á móti tilgangmum orðið
þjóðinni til hagsbóta, þá væri
bezt að hver byggi að sínu.
Þess vegna væri bezt að Eng-
lendingar hefðu sitt löndunar-
bann og nytu ávaxta þess, ef
þeim fyndist þjóðarheiður sinn
aukast við það.
Fyrir íslendinga talcti ég aftur
á múti mest um vert, að standa
traustan vörð um fjöregg sitt,
landhelgina, og mynda samstillta
þjóðaremingu um það. Þeim
bæri því að vinna markvi .st
framtíðarlausn þess tnáls og
byggja upp trausta uiidustöóu
til að fá því framgengt.
Ég benti þar á allt pað helzta
sem ég tel að komi til greina,
því markmiði til sigurs. Það er:
Sögulegun rétt, samanber það
sem að framan er sagt. Land-
fræðilegan rétt og jarðfræðilegan
rétt, það er: Landið iiggur úti í
miðju Atlantshafinu, aðskilið frá
öðrum löndum með inörg hundr-
uð mílna breiðum, hyldjúpum
álum At.lantshafsins. Landgrtmn-
ið eða veiðisvæðin væru ekkert
annað en keilumynduð undirstaða
þurrlendisins, sem jarðfræðilega
er óaðskiljanlegur hluti þess og
rökrétt lögleg eign þeirrar þjóð-
ar sem í landinu býr og hefur
helgað sér þann rétt með búsetu
sinni þar í meira en eitt þúsund
ár, frá því að löghelgað þjóð-
félag var sett á stofn með stofnun
Alþingis árið 930.
Til frekari rökstuðnings og
skýringar réðist ég í það að út-
búa þverskurðarmyndir, sem
sýna lögun landgrunnshjallans á
Atlantshafshryggnum, sem land-
ið liggur á, og gefa það út í lit-
um. Ég tel, að þa*> kort gefi
mjög greinilega til kynna, að um
ekkert samyrkjubú við önnur
lönd getur verið að ræða á land-
grunni okkar og að erlendar þjóð
ir seín þar eru að ausa upp fiski,
séu þar að ausa upp auðlyndum
íslenzku þjóðarinnar, án þess að
nokkuð komi frá þeim í staðinn.
Allar þessar staðreyndir tel ég
að hafi miðað að því að nú er,
að því er virðist að koma fram
hugarfarsbreyting r já öllum
þeim aðilum sem mesta óvild
hafa sýnt okkur í þessu máli.
Enginn vafi er á því, að í jafn
viðkvæmu máli sem þessu. verð-
ur allt, sem gefið er út á prenti
um það þýtt og flutí til deilu-
aðilanna, enda þarf svo að vera.
V. ICR MÁLID AUBVELT
ÚRLAUSNAR
Nú kann einhv'erjum að koma
til hugar, að ég álíti að málið
sé auðvelt úrlausnar með tilliti til
framtíðaraðgerða. Ég skal strax
svara því, að langt er frá að ég
álíti það auðvelt. Þvert á móti
álít ég nálið mjög erfitt og við-
kvæmt og þess vegna þarf að
undirbyagja það sem bezt, svo
hvergi sé veila á, þegar rétti tím-
inn er kominn til að hefjast
handa.
Ég tel í því sambandi mjög
þýðingarmikið að málið sé sem
bezt kynnt og skýrt fyrir þjóð-
inni, svo hún geri sér sem bezta
grein fyrir því. Eirihig að hún
þekki allt sem kentur til greina
til að .-.tyrkja sigurmöguleikana
í framtíðinni. Þegar þekkingin
er orðin fullkomin, mun hún
einnig öðlast trúna á siguriim,
þá, en fyrr eklci mun haim vera
framundan og það fyrr en nokk-
urn varir.
Þjóðin verður og að standa ein-
huga á bak við þá menn, sem
falin verður forustan uxn fram-
kvæmdir málsins í framtíðinni.
Það má aldrei gera það mál að
pólitísku bitbeini. Elski mun af
veita ef sigur á að vinnast. Á
úrslitasundum hefur þjóðin áður
borið gæfu til að vera einhuga.
Má þar minna á’ árið 1844, þá var
gaman að verá íslendingur og
vera á Þingvöllum 17. júní.
í sambandi við þetta mál, ættu
menn því að minnast þess tíma,
því: Starfið er margt, en eitt er
bræðrabandið, boðorðið, hvar
sem þér í fylking standið. Hvern-
ið sem stríðið þá og þa er bland-
ið, það ei' að trúa, elska og treysta
á landi'ð j
Þessi vísdómsorð riins látna
þjóðmálaskörungs ig skáldsnill-l
ings, væ.i holt fyri' aila að hafa
< huga i samoandi /ið úrlausn
111 a I sí :: .s
VI. HÓFUM VI® HALDli)
VEL Á MÁLINU?
Það er ekkert óeðlilegt þó svo
væri spurt. Mér er ljúft að svara
því, að ég álít að mjög vel og
viturlega hafi verið farið með
málið, til þessa tíma. Takmörkin
voru þannig ákveðin i byrjun, að
enginn þeirra aðila er mótmæltu
aðgerðunum treysti sér til að
hnekkja þeim eftir lögiegum leið-
um. Þeir létu því sitja við mót-
mælin ein.
Aftur á móti reyndi einn að-
ilinn að knésetja okkur efnalega,
með svipuðum aðgerðum og þeg-
ar hafnarbann er sett á þjóðir,
á styrjaldartímum til að fá okk-
ur til að hverfa frá utfærslunní.
Nú virðist svo, sem þetta sé
að renna út í sandinn. Löndunar-
bannið var ekkert annað en eins
konar hafnarbann, takmarkað.
þó, úr pví að því var leyft að;
standa jafn lengi og það stóð.
Þetta er nóg sönnun þess að mál-
ið var frá byrjun mjög vel og
viturlega undirbúið og ber ljóst
vitni um hæfni þeirra manna, sem
að því unnu. Sama má segja um
alla málsmeðferð þess, sem á eft-
ir fór. Allir þeir, sem þar hafa
lagt hönd að, eiga því heiður
skilið og þakkir allrar þjóðarinn-
ar. Ég vil einnig bæta þvi við, að
ef eins viturlega verður með fram
haldið farið, þá er sigur vís í
málinu.
En þjóðin verður að horfa vök-
úlum augum til þeirra manna,
sem forustuna fá í framtíðinni
með einhuga hvatningum. til að
leysa það á þann veg, að til
sem mestrar blessunar verði fyrir
aldna og óborna. Þá er sigurinn
Æskilegt að iðnfyrirtœki
séu staðsett úti á landi
Framsöguræða Jónasar Rafnar
á Alþingi í gær
ÞAÐ er ekki hagstætt fyrir þjóðarheildina, að einskorða iðnaS
landsmanna að mestu við Reykjavík og nágrenni. Æskilegra
er að iðnaðarfyrirtækin séu ekki síður staðsett úti á landsbyggð-..
inni, þar sem skilyrði annars eru.
Þannig mælti Jónas Rafnar í Sameinuðu þingi í gær, er hanm
flutti framsöguræðu fyrir þingsályktunartillögu sinni um aðsteð
við ný atvinnuíyrirtæki til atvinnujöfnunar. Meðflutningsmean
hans að tllögunni eru Magnús Jónsson, Kjartan J. Jóhannsson og
Einar Ingimundarson.
vis.
vn. ERU SÆTTTR í LÖNDUN-
ARDEILUNNI ÆSKILEGAR?
Ýmsir kynnu að líta svo á, að
ég teldi að svo væri ekki. Það
er langt frá, að ég telji ekki rétt
og ánægjulegt að sættir takist.
En þó því aðeins að sú sætt tor-
veldi á engan veg nauðsynlegar
framtíðaraðgerðir. Nú hefur okk
ur verið tjáð að um engar slíkar
tálmamr vérði að ræða í sam-
bandi við þá sáttargerð, sem nú
er sagt að sé fram undan.
Það sem hér hefur því gerzt
er því það, að réttlætið hefur
sigrað. Ein af fámennustu þjóð-
um heimsins hefur unnið sigur í
viðkvæmri deilu við eina af vold-1
ugustu þjóðum heimsins. ís- j
lenzka þjóðin getur nú endur-!
vakið trú sína á hin fögru fyrir- j
heit þessarar voldugu þjóðar,!
sem hún gaf út þegar hún var
sjálf stödd í geigvænlegri hættu
á styrialdarárunum. íslenzka
þjóðin getur og endurnýjað
traust sitt á hinu alþjóðlega sam'
starfi og alþjóðlegu samhjálp,
sem hún er sjálf þátttakandi í og
byggir á að miklu leyti, von sína
á vaxandi brautargengi í fram-
tíðinni. En sú trú hafði óneit-
anlega beðið mikinn hnekki
vegna löndunarbannsms, svo ekki
sé meíra sagt. Sættir eru því
sjálfsagðar og ánægjulegar með
Hinsvegar vil ég einnig taka
þessum fyrrrvara. I
TIL A» STUÐLA A®
JAFNVÆGI
í ræðu sinni gerði Jónas ýtar-
lega grein fyrir tillögunni. — En
með henni er í stuttu máli sagt,
ætlazt til að ríkisstjórnin láti at-
huga, hvað unnt sé að gera til
þess að auka iðnaðinn utan höf-
uðborgarinnar með það fyrir aug
um að koma í veg fyrir atvinnu-
leysi og stuðla þannig að jafn-
vægi í byggð landsins. Að þeirri
athugun lokinni verði lagðar
fram raunhæfar tillögur í mál-
inu.
BÆTT AÐSTAÐA
Það er nauðsynlegt, sagði
raðumaður að skapa iðnaðin-
um utan Reykjavíkur á ein-
hvern hátt betri aðstöðu, en
hann hefur núna.. Til þess að
valda sem minnstri röskun
þarf fyrirgreiðslan fyrst og
fremst að ná til nýrra iðnaðar
greina, svo þeir sem leggja út
í nýja tegund iðnaðar kjósi
verksmiðjunni af eigin hvöt-
um stað utan höfuðborgarinn-
ar. —
Tillögumennirnir vilja benda
á nokkur atriði, sem til greina
geta komið:
1) Skatt- og útsvarsfrelsi
fyrstn starfsárin.
2) Stofnlán með hagstæðum
kjörum.
3) Fyrirgreiðslu og aðstoð við
uppsetningu dreifingarmið
stöðvar í Reykjavík.
4) Leyfi fyrir flutningstækj-
um eins og bilura.
En Jónas Rafnar taldi að at-
hugun á þessu máli myndi
leiða í ljós, að margt annað
gæti komið til greina.
skírt fram að við megum á eng-
an veg draga úr framhaldssókn
í verkun hraðfrysts fiskjar, þótt
sættir takist. Ekki megum við
heldur á neinn veg draga úr
nauðsynlegri aukningu og full-
komnunar á frystihúsakerfi lands
ins, heldur herða róðurinn á því
sviði jvo alltaf sé öruggt, að
hægt sé að taka á móti öllum
þeim fiski, sem aflast með nægi-
legum hraða, til að verja hann
skemmdum og hafa að niarkmiði
vaxandi magn hraðfrysts fiskjar,
og vinna sleitulaust að öflun vax-
andi sölumöguleika. Gleymum
ekki því að ísfiskverkun er 18.
og 19. aldar verkunaraðferðir, en
hraðfrysting er ennþn það sem
bezt þekkist 1 dag þó ef til vill
komi endurbætur þar til, fyrr en
varir. íslenzki hraðfrysti fiskur-
inn þegar hann er eins góður
og hann getur verið, er nú búinn
að vinna sér þann heiðurssess
að vera talinn bezti hraðfry&ti
fiskur heimsins, þvi áliti verður
hann að halda.
Ég enaurtek svo þakkir til allra
þeirra, sem svo vel og viturlega
hafa farið með þessi mál til þessa
dags. Ef gifta íslenzku þjóðar-
innar verður slík að jafnvel verði
með framhaldið farið, þá er sig-
urinn vis og bjartir tíman fram
undan, þrátt fyrir það þótt öðru
hvoru kunni að draga ský fyrir
sólu.
Ritað i Reykjavik, 29. 2. 1956.
Þorkell Sigurðsson.
HIN MIKLA IÐNÞRÓUN
Hann minntist á þá miklu iðn-
þróun, sem hér hefur orðið á und
anförnum árum. Hvert iðnaðar-
fyrirtækið á fætur öðru hefur
risið upp og eldri fyrirtæki tekið
stakkaskiptum og fært út fcvi-
arnar. Getur nú ekki farið lengur
á milli mála, að iðnaðurinn er
orðinn engu síður mikilsverður
þáttur í atvinnulífi íslendinga e*
sjávarútvegur og landbúnaður.
FLESTAR VERKSMIÐJUR
Í REYKJAVÍK
En segja má, að flest öll meiri-
háttar iðnaðarfyrirtæki nema ull
arverksmiðjur oð iðjuver, sem
vinna úr sjávarafurðum séu ná
staðsett í Reykjavík. Þetta stafar
m.a. af því að í Reykjavík og
nágrenni er stærsti markaðurbi*
og þar er auðveldara að fá þjáll-
að vinnuafl, þar er auðveldara
um hverskyns fyrirgreiðstu og
síðast en ekki sizt, að útsvör hafn
verið lægri í Reykjavík en víðnst
hvar annars staðar.
AUKIN ATVTNNA
MEÐ IÐNAÐI
Á undanförnum árum hefur
orðið vart við verulegt atvmna-
leysi í sveitarfélögum úti um
land, sagði ræðumaður. Norðan
lands og austan verður sjór efcki
stundaður að vetrinum nema að
mjög litlu leyti.
Eina leiðin til að fullnægja at-
hafnaþörf fólksins í þessum lands
hlutum er að þar rísi upp iðnað-
ur. Með iðnaðinum kemur aukin
atvinna og betri lífskjör fyrir
fólkið, sem nú býr við ótryggar
aðstæður.
Skorkvikindi
í flugvélum
hætfulegir smitberar
MARGIR sjúkdómar berast sem
kunnugt er með skorkvikindum.
Er nóg að nefna hitasótt (mal-
aríu), sem berst með mýflugunnL
Taugaveiki með lús o. s. frv.
Lengi hefir mönnum verið ljóst,
eftir að flug milli landa breyddist
út, að næmir sjúkdómar gætu
borizt með skorkvikindum, sem
komizt hafa um borð í flugvélar
og flytjast þannig land úr landi.
Ýmsar þjóðir hafa sett reglur
og aðferðir til að útrýma skor-
kvikindum, sem berast með flug-
vélum, af ótta við r**' i 'berana.
Alþjóðaheilbrigðisstofnuni*
(WHO) hefir mjög látið sig þetta
mál skipta og m. a. látið rannsaka
hvaða ráðstafanir revndust h’k-
legar til að útrýma skorkvikted-
um í millilandaflufrvélum.
í skýrslum sem WHO hefir gef-
ið út og nær til rannsókna í 98
löndum, er greint frá hvaða ráð-
stafanir séu gerðar til að fyrix-
byggja smit. Þá veitir skýralan
hoil ráð í þessum efnum.
•♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
♦
♦ Be/
SZT A» AUGLÝSA t
♦ Morgunblaðinu
♦
•♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦