Morgunblaðið - 29.03.1956, Blaðsíða 4

20
MORGVNBLAÐIÐ
FYRIR nokkrum vikum komu
hingað tuttugu stúdentar frá
Austur-Þýzkalandi í boði stúd-
enta i Kielarháskóla. Tilgangur-
inn með boðinu var að fá tæki-
færi til að ræða við fulltrúa
stúdenta í Austur-Þýzkalandi um
ýrnis vandamál og svo til að
•auka kvnni milli háskólanna í
hinu klofna Þýzkalandi. Þá viku,
sem gestimir dvöldust hér, var
■efnt til umræðna tvisvar sinnum,
-og stóðu þær fram á nótt í bæði
♦íkiptin. Þar voru svo vel sóttar,
að mikið vantaði á, að allir kæm-
ixst að, sem vildu, og rætt og deilt
«t miklu kappi. Aðalumræðuefn-
ið var jafnan möguleikar á end-
ursameiningu landsins, en niður-
staðan sú, að sem stæði væri lítið
hægt að gera, þar eð hvorugur
vildi gefa eftir, þ. e. þessar um-
ræður minntu á fundi stórveld-
anna Undanfarið.
SÖMU ORÐ —
4)NNUR MERKING
Það vakti athygli áheyrenda,
að gestirnir reyndust þrautskól-
nðir í kommúnistiskum kenning-
um, svo að varla var einleikið
Um stúdenta, enda kom það í
ljós seinna, að sumir þeirra voru
starfsmenn kommúnistaflokksins
og aðstoðarmenn hjá prófessor-
um og stúdentar aðeins að nafn-
inu til. Það var og eftirtektar-
vert, hve ræðustíll margra þeirra
líktist því, sem fyirmyridiriiar
miklu telja viðeigandi á ferða-
lögum, svo að þeir, sem hæversk-
ari voru. urðu hvað eftir annað
að biðja gestgjafana afsökunar
fyrir félaga sína. Þó að allir, sem
tóku til máls, töiuðu sömu tungu,
var oft furðu erfitt að átta sig
h merkingu þess, sem sagt var,
því að fjöldamörg orð tákna sitt
hvað í austur- og vesturhluta
landsins, einkum pólitísk orð eins
og lýðræði, frjálsar kosningar o.
s. frv., svo að ekki sé nú talað
um orð eins og frelsi, cn einmitt
um þessa hluti var n jög rætt.
Hér er málvenja að kalia aust-
urhluta landsins rússneska her-
námssvæðið, þó að til sé viðhafn-
arlegt nafn á „ríkinu“ þar, nefni-
lega Die Deutsche Demc kratische
Republik, þ. e. Hið þýzka lýð-
ræðislega lýðveldi (en slík nöfn
kal la málfræðingar Tautologie
•eða upptuggu). Austurþýzku
-st.údentarpir voru óþrcytandi í
að endurtaka þetta langa nafn,
svo að menn sættust é að nofa
skammstöfunina DDR til þess að
•spara tíma.
Þar eð flestir, sem viðstaddir
voru umræðurnar, vissu, að með-
al þeirra var ekki svo lítill hóp-
ur stúdenta, sem flúið hafði frá
DÐR. bjuggust menn við, að þeir
myndu láta til sín taká í um-
ræðunum, þar sem þeir væru öll-
um hnútum kunnugir austur þar,
■en svo varð ekki. Eftir á greiinsl-
aðist ég eftir, hvernig á því hefði
ataðið, og fékk þær upplýsingar
hjá góðum kuningja míi'um, syni
prófessors eins í DDR. að þeir
þyrðu það ekki vegna ættingja
sinna heima, sem yrðu látnir
.sæta ábyrgð fyrir orð þeirra.
Þegar ég sagði honum. að ég
myndi e. t. v. skrifa eitthvað eft-
ir honum. bað hann mig í guð-
anna bænum að láta nafns síns
•ekki getið, því að annars gæti
hann átt á hættu, að sér yrði
ekki lengur óhætt að heimsækja
foreidra sína í DDR!
hAskólanám
AUSTUR ÞAR
Einn daginn tókst mér að ná
talj af einum DDR-stúdentanna
dálitla stund og fá hjá honum
upplýsingar um háskólanámið hjá
þeim og þá einkum nám út-
lendinga.
— Hvað er að segja urn út-
lenda stúdenta í DDR'’
— Sem stendur er all-
margt útlendra stúdenta i há-
skólum DDR, einkum tækniskól-
unum. Þeir eru flestir frá íýðiýð-
veldunum í Austur-Evrópu og svo
fró vinveittum ríkjum í Asíu. —
(Lýðlýðveldi er þýðing á Volks-
demokratie. sem komið er af
þýzka orðirm Volk lýður og
griska orðinu demos sömu rnerk-
ingar; -kratie er einnig komið úr
grísku og þýðir þar stjórn).
— Myndu íslendingar g *ta inn-
jrita.f t i háskóla í DDR?
— Mér þykir ólíklegt, að nokk-
Fimmtudagur 29. marz 1956
saklausu Sovétríki, en úlfurinra
hin hræðilegu kapitalistisku ríki,
sem sífellt ógna hinum friðelsk-
andi þjóðum í austri. Einnig
þykja viðtöl við börn frá vest-
rænum löndum gott efni á bama-
tíma, og eru þau þá látin segja
frá eymd og vesaldómi, kúgun
og hörmungum í verstu mynd. A
eftir eru svo spiluð dynjandi
göngulög til þess að sýna vor-
huginn og hrifninguna í DDR.
í heild má segja, að aðferðirnar
séu furðulega líkar því, sem tíðk-
aðist á dögum Iíitlers sáluga,
sællar minningar.
Herþjálfun stúdenta í Leipzig.
æði skyldimám í ausfiur-
þýzkum háskólum
l'ai oru ísðoins „svibrar", sen livja sgiluna
Þýzksslandshréf frá Baldri Ingálfssyni
uð sé því til fyrirsíöðu, en skal
afla mér nánari upplýsinga um
það.. (Því miður hefi ég ekki
fengið þær upplýsingar enn.)
— Er námsárinu skipt niður á
sama hátt i DDR og hér?
— Nei. Hjá okkur hefst það
í byrjun september. Haustsem-
estrið stendur til jóla, en vor-
semestrið frá janúarlokum til
miðs mai. Þá hefst i'jögurra vikna
upplestrarfrí undir ársprófin,
sem allir eru skyldugir að ganga
undir, og að þeim loknum vinna
allir við hagnýt störf, hver á
sínu sviði, til júlíloka. Þá fáum
PÓLITÍSKT NÁM
SKYLDUGREIN
haustið. Styrkirnir eru borgaðir
áfram, enda er okkur bannað að
vinna í fríinu, því að það tefur
frá náminu.
Mér leizt vel á þessar upplýs-
ingar, en lét í Ijós undrun mína
yfir því, að stúdentar flýðu samt
hópum saman til Vestur-Þýzka-
lands, þó að svona vel væri að
þeim búið í DDR. Svarið, sem ég
fékk, var á þá leið, að þeir, sém
flýðu, væru svikarar við málstað
bænda- og verkamannaríkisins og
— Hvað getið þér sagt mér um Þa oftast lokkaðir vestur á bóg-
pólitíska skólun stúdenta í DDR, 'rin agentum afturhaldsins í
sem svo mjög er deilt um? | ^estur-Þýzkalandi.
— Fyrstu 3 árin hlustum við
á tvo skyldufyrirlestra á viku FAÐIE IIANS VAR
um undirstöðuatriði Marxismans PRÓFESSOR — GAT EKKI
og þriðja árið auk þess tvo FENGIÐ AÐ STUNDA
fyrirlestra á viku uri) marxist- HASKOLANAM
iska hagfræði. Enn fremur tök- j Nokkrum dögum seinna ræddi
um við þátt í tveggja tíma æf- ég um þetta við áðurnefndan
ingum (Seminar) hálfsmánaðar- kunníngja minn, prófessorsson-
lega um slík efni. j inn frá DDR, sem hafði komið
— Eru allir skyldugir til þátt- sér undan til Vestur-Þýzkalands
töku í þessúm hluta námsins?_ j fyrir nokkrum árum, og skýrði
hann frá ýmsu, sem er fróðleg
viðbót við frásögn DDR-stúdents-
ins.
— Hvernig stóð á því, að þú
flýðir hingað vestur?
— Eins og þú veizt, er faðir
minn háskóiakennari, svo að það
þótti sjálfsagt þar austur í hinu
lýðræðislega lýðveldi bænda og
verkamanna, að ég hafnaði því að
stunda háskólanám. Þegar ég
þybbaðist við og neitaði auk þess
að* ganga í „flokkinn“ (kommún-
istaflokkinn), var ekki um ann-
að að ræða en forða sér. Þetta
var örlagarík ákvörðun, því áð
stúdentspróf mitt var ekki við-
urkennt h.ér, svo að ég varð að
byrja á að lesa undir stúdents-
próf á ný.
— Hvers vegna var þér mein-
að að ieggja fyrir þig nám, úr
því að þú haíðir áhuga á því?
— í DDR er sífellt hamrað á
því, að þar sé búið að brjóta á
bak aftur það sem þeir kalla
„Bildungsmonopol“, þ. e. mennt-
unareinokun vissra stétta, þann-
ig, að öilum séu gefnir jafnir
möguleikar á að afla sér mennt-
unar. Það væri út af f.vrir sig
gott og blessað, ef þetta væri
ekki framkvæmt algerlega eftir
pólitískum sjónarmiðum, þannig
að kominn er upp þar í fyrsta
sinn í s ögu landsins ósvikín
menntunareinokun, sem beitt er
miskunnarlaust gegn öllum, sem
ekki segja já og amen við öllu,
sem þeim er sagt, voga sér að
hafa sjálfstæðar skoðanir og
við frí, þangað ti) kennsla hefst, — Nei, ekki guðtræðingar, en j verja þær. Til gamans má geta
aftur i september, ; þeir koma samt aliir af áhuga á þess, að hér í Vestur-Þýzkalandi
efninu.
En hvað er um útlending-
ana?
UTILOKAÐIR FRA
NÁMSSTYRKJUM EÐA
FELLDIR
— En hvernig er þá hínni póli-
t.ísku kúgun beitt gegn stúdent-
’ um?
| — Sterkasta vopnið er að úti-
! loka þá frá námsstyrkj um, og ef
það dugir ekki, má alltaf fella
þá, sem ekki eru „pólitískt áreið-
1 anlegir“ á prófum í hinum póli-
tísku fögum. Sá hluti námsins
ræður nefnilega algerlega úrslit-
um, því að sá sem ekki stenzt
próf í þeim, verður að hætta.
Jafnvel ágætir námsmenn eru
felldir, ef þeir eru pólitískt ó-
æskilegir, með því að leggja fyrir
þá spurningar, sem svo til ómögu
legt er að svara, t. d. hvað Wil-
helm Pieck hafi sagt í ræðu á
tilteknum stað og degi eða eitt-
hvað álíka. Auk þess er hin
pólitíska skólun svo tímafrek, að
hún tefur tilfinnanlega fyrir
náminu, svo að enginn tími er
afgangs til þess að helga sig
áhugamálum sínum. Og sífellt er
verið að klípa af fritíma stúdenta
með því að skylda þá til fundar-
halda, herþjálfunar og ýmislegs
annars. Þetta hefir jafnvel geng-
ið svo langt, að prófessorarnir
hafa orðið að mótmæla með
stúdentunum.
Um það, hvort t. d. íslending-
uv, sem stundaði nám í DDR,
þyrfti að taka þátt í hinu póli-
tiska skyldunámi, er enginn vafj.
mögulegur, því að enginn, sem
ekki hefir staðizt próf í hinura
„í þágu friða.rins“ — Austur-Berlín 1956.
Vinntð þtð í fríinu?
Hjá okkur íá nær allir
eru 70 af hverjum 100 stúdentum
ekki úr fjölskyldum háskóla-
genginna maniia, og þar er hverj-
Eins og ég sagði, eru þeir frá ! um og einum frjálst að velja sér
'iCI.
" »' ityrk eða um 96 af (vinveictum löndum og taka að j lífsstarí samkvæmt eigin óskum
1 o hundrað. og skólagjöld sjálfsögðu þátt i pólitískri og hæfileikum. Skæðasta vopnið
! í þessari baráttu í DDR er póli-
•tigin. Stýrkirnir eru rnis- fræðslu.
sb.ute
hve/'
eru
háir,
mánuði handa börnum batnda og ar að taka þátt i þessu pólitíska reyndar i skólunum líka, því
verkamanna en 130 mörk handa námí? að segja má, að einsýnt pólitískt
öðrum, því að „Hið þýzka lýð- — Ég veit það ekki, en ég skal
ræðislega iýðveldi okkar“ er -senda yður upplýsingar itm það
íyrst og frerast ríkí bænda og undir eins, þegar ég kem heim.
verkamanna. Við þetla bætast (Þær hefi ég því miður ekki
nokkurs konar verðlaun eftir eín- heldur íengið).
kuimutn, 40 til 80 mörk á mán- Hvað gerið þið í sumarfrí-
uði. Fari tekjur foreldranna yfir inú?
visst mark, erw börn þeÚTa úti- — Það notura við til þess að
lokuð frá styrkjum I hvíla okkur og búa okkur undir
ISO ntarka grunnstyrkur á, —Yrðu t. cL íslenzkir stúdent-I tíska námið í háskólanum og
uppeldi byrji þegar í fyrsta bekk
barnaskólanna. Sama er að segja
um bamatíma útvarpsins, sem
eru nær undantekningarlaust
beiuti eða óbeinn áróður. Þú
manst e. t. v., hvemig ævintýrið
af Rauðhettu var túlkað nýiega,
„á raunsæilegan hátt“, þannig að
Rauðhetta var látin tákna hin
Herþjálfun verkafólks gripur
meira og meira um sig í Austnr-
Þýzkalandi.