Morgunblaðið - 08.05.1956, Blaðsíða 8

8
MORGUty isLAblÐ
Þriðjudagur 8. maí 1956
$¥0atttMaMfe
ÍJtg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk,
Framkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Steíánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason trk VigSf,
Lesbók: Ami Óla, sími 304*.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinssom.
fíiistjóm, auglýsingar og afgreiSsla:
Austurstrœti 8. — Sími 1600.
Askriítargjald kr. 20.00 á mánuði ínnaalaada
I lausasölu 1 króna eintakiS.
Kosningabrellur og alþjóðatraust
ÞEGAR sambandslögin voru
sett 1918 var ráð fyrir því
gert, að Danmörk færi með utan-
ríkismál íslands. íslendingar
höfðu þá aldrei farið með þau
mál og höfðu engin sendiráð né
konsúlöt.
En það var auðvitað bæði mik-
ið metnaðar- og hagsmunamál, að
landsmenn gætu sem fyrst tekið
þessi mál í eigin hendur, enda
var að því stefnt. í kringum
sendiráð íslands í Kaupmanna-
höfn skapaðist vísir að íslenzkri
utanríkisþjónustu, sem var til
taks þegar ísland slitnaði úr sam-
bandi við Danmörku, við hernám
hennar og svo þegar íslenzka lýð-
veldið var stofnað 1944.
Við höfum áunnið
okkur traust
Það tókst fljótt og undravel að
byggja það kerfi sem utanríkis-
þjónustan byggist á. Eftir styrj-
öldina gátu íslendingar séð fyrir
sér sjálfir í þe.isum efnum og
tókust á hendur víðtæka þátt-
töku í alþjóðlegu samstarfi. Til
utanríkisþjónustunnar völdust
ágætir menn með brennandi á-
huga á að vinna landi sínu gagn
og verða því til sóma. Hér heima
tókst yfirstjórn þessara mála
mjög vel en þar munu lengi sjást
menjar um forystu Bjarna Bene-
ditkssonar á þeirn tíma, sem hann
var utanríkisráðherra.
Það höfðu margir kviðið fyrir
því, að við hefðum ekki mönn- j
um á að skipa, sem kynnu leik-
reglur í alþjóðamálum og gætu
yfirleitt þannig á þeim haldið,
að þátttaka okkar yrði landinu
til gagns og sóma og svaraði
þeim kostnaði, sem um væri að
ræða. En þetta fór allt á annan
veg. í
íslendingar fengu sóma af
framkomu sinni á alþjóða-
vettvangi. Þeir hlutu verðugt I
traust hinna stærri þjóða og j
voru meðal stórþjoða taldir í
hópi þeirra smárikja, sem ó-
hætt væri að treysta. Voru
íslendingar þar lagðir að
jöfnu við aðrar Norðurlanda-
þjóðir en þær eru alls staðar
taldar meðal hinna áreiðan-
legustu í viðskiptum þjóða á
milli.
Eining, sem rofnaði
Eu nú hefur álit íslands og
traust okkar sem þáttakenda í
samstarfi þjóða á milli, beðið
alvarlegan hnekki. Við höfðum
borið gæfu til að standa að
mestu saman um meginstefnuna
í utanríkismálunum. Sjálfstæð-
isflokkurinn, Framsókn og Al-
þýðuflokkurinn höfðu samstöðu,
sem átti að tryggja öryggi og
festu í stefnu þeasara mála. Ein-
ungis kommúnistar og nánustu
fylgifiskar þeirra höfðu aðra
skoðun, sem allir vissu hvaðan
komin var og engum kom á ó-
vart.
Það var fyrst nú í vor, sem
einingin um utanríkismálin rofn-
aði á óvæntan og óheppilegan
hátt, svo ekki sé sterkara að orði
kveðið. Annar stærsti flokkur
Alþingis — Framsókn — gerði
samþykkt á flokksþingi sínu um 1
nýja stefnu í utanríkismálum.
Þessi ákvörðun var tekin án sam- 1
ráðs við aðra og án allrar at- !
hugunar.
★
Þessi samþykkt, sem gerð
var í flaustri á flokksþingi
ÚR DAGLEGA LÍFINU

.... ..
eins stjórnmálaflokks var svo
í flýti flutt inn á Alþingi og
barin þar í gegn án nokkurrar
frekari athugunar. Sjálfstæð-
ismenn reyndu að ná sam-
komulagi um að málið fengi
þá athugun sem þyrfti og
bentu á allmörg skýrt tiitek-
in atriði, sem rannsaka þyrfti
áður en svo þýðingarmikil
ályktun væri gerð, eins og hér
væri um að ræða. Ennfremur
var á það bent að sú laga-
setning, sem liggur til grund-
vallar þátttöku okkar í NATO
gerði ráð fyrir tiltekinni með-
ferð málsins en þeim lögum
væri ekki fullnægt með
þeirri aðferð, sem höfð væri.
Þannig var hér um fvö megin-
atriði að ræða: í fyrsta lagi
var afstaða okkar sjálfra enn
fullkomlega óathuguð og ó-
rökstudd og í öðru lagi var
ekki hirt um að kynna sér af-
stöðu bandalags-þjóða okkar,
eins og samið hafði verið um
og því brotnar á þeim þær
reglur, sem við höfðum sjálf-
ir sett og samið um.
Engin ástæða
til slíkrar framkomu
Með slíku atferli höfum við
íslendingar brugðizt okkur sjálf-
um og er það að vísu illt, en
verra er þó að hafa um leið
fyrirgert trausti okkar meðal
þeirra, sem við höfum af fúsum
og frjálsum vilja gert bandalag
við, með því að brjóta á þeim
samninga og haga okkur að öllu
leyti gáleysislega. í þessu sam-
bandi verður að hafa það hug-
fast að í samstarfi þjóða á milli
er litið á slíka framkomu með
alvarlegum augum. Þessar þjóðir
hafa alltaf og allstaðar látið okk-
ur njóta fyllsta réttar og aldrei
brotið á okkur orð né eiða.
Róðrarmennirnir á feneysku gondólunum munu nú hverfa, en
í þeirra stað koma vélamenn.
HRINCEKJAN
© FYRIR nokkrum órum var
Stachanov þjóðhetja í Rússlandi.
Þið kannizt auðvitað ekkert við
Stachanov, því að hvorki bjó
hann í Kreml — eða var góður
skákmaður. Hann var hins vegar
VeU ancli Árij^ar:
jf) hefur skrifað mér eftir-
farandi:
„Kæri Velvakandi
Þar sem þú leysir margar
þrautir manna, langar mig til að
biðja þig um að koma eftirfar-
andi á framfæri og ±á svar við
því:
Nú þegar knattspyrnumótin
eru hafin, þó eru eins og venju-
lega umræður og þrætur hafnar
um leið. Það, sem þrætan stend-
ur um núna er það, hvort leyfi-
legt sé að hafa nema einn kapp-
leik á sama tíma hverju sinni hér
í Reykjavík — og hvort KSÍ hafi
þá leyfi til að vera með nám-
skeið á sama tíma og knattspyrnu
leikur fer fram.
^ * ,*•**, —f o

Við alla samninga hafa þær
staðið og við höfum notið mik-
ils góðs fjárhagslega og á ann-
an hátt af þátttöku okkar í
samtökum hinna vestrænu
þjóða. Við höfum því enga
ástæðu til að koma þannig
fram við þessar þjóðir að ekki
sé farið eftir settum reglum.
Þar scm biellur eiga
ekki við
Við íslendingar verðum ætíð
að hafa það í huga að þó við
teljum að við getum leyft okkur
ýms brögð og jafnvel hrekki,
hver gegn öðrum, í innanlands-
málum, sem er þó full illt, þá
getum við ekki leyft okkur ó-
vandaða framkomu við aðrar
þjóðir. Það gengur glæpi næst
að fara moð viðkvæm og þýð-
ingarmikil utanríkismál eins og
væru þau kosningamál hér innan
lands.
Við íslendingar þurfum á
því að halda að njóta trausts
annara og því trausti megum
við ekki spilla með kosninga-
brellum og annarles-um kenj-
um. Það getur orðið okkur
dýrt að það orð komist á, að
okkur sé illa treystandi. Við
megum ekki við því að falla
úr þeim flokki traustverðra
þjóða, sem við höfðum áunnið
okkur að teljast til.
Þrætan er út af því, að í leik,
sem leikinn var á íþróttaveliin-
um þ. 30. apríl sl. var ákveðinn
dómari gefinn upp í prentaðri
leikskrá. En eftir þvi sém mér er
tjáð neitaði hann að dæma þenn-
an leik, vegna þess, að hann var
ákveðinn í að mæta á umræddu
námskeiði KSÍ, svo að annar
maður varð að taka stöðu hans á
vellinum.
Nú er ég ekki með þessari fyrir
spurn að kasta neinni rýrð á
þann, sem tók að sér að dæma
þennan leik. Hann hefur fórnað
áðurnefndum námskeiðstíma til
þess, að leikurinn gæti farið fram
og á hann þakkir skildar fyrir
það, því að eins og álagið er nú
orðið á íþróttavellinum hér,
veitir ekki af, að gerð verði áætl-
un og niðurröðun leikja geti
staðizt. — Með fyrirfram þakk-
læti fyrir aðstoðina. — G.P.“
Svar:
Það er óleyfilegt að fleiri en
einn knattspyrnuleikur fari fram
í senn, enda hefur það ekki verið
gert hingað til. Hins vegar er
ekkert sem bannar KSÍ að hafa
námskeið samtímis knattspyrnu-
leikjum, ef því sýnist svo. Þess
má geta að námskeið það, sem
staðið hefur yfir að undanförnu,
hefur verið haldið fyrir knatt-
spyrnudómara, en ekki knatt-
spyrnumenn almennt og var ráð-
inn til kennslunnar enskur sér-
fræðingur, einn hinn færasti í
heiminum á þessu sviði. Var hann
nokkuð tímabundinn hér, svo að
hraða varð námskeiðinu eftir
föngum.
Ymis vandamál
SÖRLI“ hefur ýmsar spurning-
ar fram að færa:
,,Er leyfilegt að selja kjallara
þannig, að honum fylgi ekki hluti
af viðkomandi lóð? Er leyfilegt
að banna börnum, sem búa í kjall
ara, að vera á lóð viðkomandi
húss, á sama tíma sem börnum
úr nágrannahúsum er leyft það?
Er leyfilegt, þegar kjallari og
efrihæð hafa sameiginlega upp-
hitun, að þeir, sem á efri hæðinni
búa, loki fyrir hitann þegar þeim
sýnist — eða þegar þeir fara sjálf
ir út, án tillits til þeirra, sem í
kjallaranum búa?“
Gerir lífið leitt
SÖRLI er augsýnilega einn
þeirra, sem á í brösum við
sambýlinga sína. Það er afleitt
þegar nágrannar, sem í rauninni
eiga svo mikið hvor undir öðrum,
þurfa sífellt að standa í þrætum
og illindum sín á milli. Þetta ger-
ir þá bókstaflega að verri mann-
eskjum og lífið allt erfiðara og
óskemmtilegra. Ákaflega oft er
hér um að kenna stirfni og þrá-
lyndi annars eða beggja aðila og
ef hvorugur vill reyna að fara
sáttaleiðina og slá ofurlítið af
sínum kröfum til að koma á móti
hinum, geta þeir verið vissir um,
að deilan og óvildin gera ekki
annað en að magnast dag frá
degi, þar til deiluaðilum verður
ekki líft hvorum fyrir öðmm. Já,
þá er nú komið í óefni að marki.
Samningar og
samkomulag
UM fyrstu spurningu Sörla hef
ég því til að svara, að ég tel
sjálfsagt að hér sé um að ræða
venjulegt kaupsamningsatriði, þ.
e. stundum kunna lóðaréttindi að
fylgja húskaupum, stundum ekki,
eftir því sem um er samið, er
kaupin voru gerð. Önnur spurn-
ingin, um börn á lóðum, er per-
sónulegri og kemur þar fyrst og
fremst til góðvilji og Jipurð lóðar
eigandans, en vafalaust hefur
hann rétt til að banna börnum
og öðrum, sem honum sýnist. af-
not af lóð, sem er hans séreign.
Þriðja spurningin, um hitann, er
það óljós, að erfitt er að gefa á-
kveðið svar við henni, en að sjálf-
sögðu ættu þeir, sem búa á efri
hæðinni að taka tillit til þess, að
langoftast hitnar bæði seinna og
minna í kjöllurum en efri hæð-
um húsa. Annars mun víðast,
þar sem er sameiginleg upphitun
gengið frá ákveðnu samkomu-
lagi um hitann og þá er auðvitað
skylt og rétt að haga sér sam-
kvæmt því sem nákvæmlegast til
að forðast alla árekstra.
sagður vinna á við 4—5 verka-
menn, og hvöttu ráðamennirnir í
Kreml aðra borgara til þess að
fylgja því góða fordæmi. í mörg
ár var Stachanov aðalumræðu-
efni í blöðum og útvarpi — og
menn fóru að halda að þessi
Stachanov væri einhver eilífðar-
vél. En svo var þó ekki, því að
lengur má ekki minnast á Stac-
hanov þar eystra, hvort sem það
er af því að hann hefur farið
fram á hærra kaup, eða þá að
hann hefur gengið út af línunni.
— ★ —
© Ahnar maður hefur nú tekið
sæti hans, því að nafn Schamach-
mudovs klyngir nú í eyrum
manna þar austur frá — á göt-
um og gatnamótum. Menn eru ó-
spart hvattir til að taka mann
þennan með langa nafninu sér til
fyrirmyndar, því að Krúsjeff
sagði í ræðu fyrir skömmu: „Við
þurfum fleira fólk, og þrátt fyrir
að við fengjum 100 milljónir í
viðbót við þær 200 milljónir, sem
við höfum — þá væri það allt of
lítið“. Schamachmudov er nefni-
lega 14 barna faðir — og nú hvet-
ur Krúsjeff alla dugandi menn
til þess ao fara að ráði þessa önd-
vegismanns. Til þess að gylla enn
fyrir fólkinu þann heiður, sem
maðurinn með langa nafið hefur
hlotið, hefur Krúsjeff látið sæma
hann æðsta heiðursmerki Ráð-
stjórnarinnar. Þeir austanmenn
vita þá þar með hver skilyrðin
eru, til þess að hljóta þennan
mikla heiður.
| — ★ —
© En það er ekki aðeins í Rúss-
landi, sem á að útrýma rómantík-
inni. Feneyjar hafa verið neims-
frægar fyrir þá rómantík og frið,
sem þar umveíur allt. AUt til
þessa dags hefur það verið heit-
asta osk njonaeína í allri Evrópu,
að eyða hveitibrauðsdögunum á
gondólum í síkjum þessarar
draumaborgar. En friðurinn hef-
ur nú verið rofinn í Fenevjum
eins og víða annars staðar, því að
: gondóiaeigeadur hafa nú fengið
sér utanborðsvélar á báta sína —■
og borgin er nú eins og stór ver-
stöð, laus við alla rómantík og
unað, segja ferðamenn.
— ★ —
® Englendingar eru þeir, sem
einna Jengsr ætla að viðhalda
gömlum venjum, og ekkert nema
gott eitt um það að segja, þrátt
fyrir að framkoma þeirra virðist
okkur stundum æði brosleg.
Frakkar gera mikið gys að Eng-
lendingum fyrir kurteisisvenjur
og gamalt umstang, og hér er ein
góð:
— ★ —
@ Fyrir nokkru sökk farþega-
skip á Ermarsundi með fjölda
farþega innanborðs. Mikið fát
greip fólkið, og vörpuðu sér allir
útbyrðis, sém vettlingi gátu vald-
ið. Tveir „gentlemen“ svömluðu
samhliða í sjónum og syntu lengi
án þess að yrða hvor á annan.
Allt í einu hefur annar upp raust
sína, dálítið vandræðalegur: „Af-
sakið herra minn, að ég skuli
snúa mér til yðar án þess að við
höfum verið kynntir, en getið þér
ekki vísað mér stytztu leiðina til
Dower.“
© Winston Churchill hefur að
undanförnu verið að leita fyrir
sér um gott húsnæði við Riviera-
ströndina í S-Frakklandi. Heyrzt
hefur að Greta Garbo ætli að
selja honum höll sína á eyjunni
Cap d’Ail, hálfa mílu út af Monte
Carlo. Á sínum tíma kostaði höll-
in Gretu 200,000 franka, enda er
hún sérlega fögur, og á góðum
stað. Á stríðsárunum var eyjan
traust hervirki Þjóðverja.
AKUREYRI, 2. maí: — Fyrir
nokkru landaði togarinn Sval-
bakur hér 130 tonnum af saltfiski
og 30 tonnum af nýjum fiski.
Togarinn Jörundur landaði hér
170 tonnum af nýjum fiski og 75
tonnum af saltfiski. — Fréttarit-
ari.