Morgunblaðið - 23.09.1956, Qupperneq 6

MORCVNBLAÐIÐ
Simnudagur 23. sept. 1Ö5S
/ fáum orbum sagt: f
i r'ryrwyr'wwyr.
rTTVTTTTTTÍ/
ÞAÐ er orðið langt síðan. Okk-
ur krökkunum var sagt að
hann væri kallaður Villi frá Ská-
holti. Við sáum hann svo oft
í Hávallagötunni. Hann var að
heimsaekja móður sína. Og við
vorum hrædd við hann. A.m.k.
stundum. — En það er orðið langf
síðan; og þegar hann stóð hér
fyrir framan mig niðri á Morg-
inblaði, snaggaralegur með grá-
ýrótt yíirskegg og augu sem eru
'ieimar út af fyrir sig, þá skildi
ég ekki, hvers vegna við krakk-
arnir urðum hræddir: það var
ekkert að óttast.
★ ★ ★
— ÉG HITTI einu sinni, Vil-
hjálmur, húsfreyju norður í
Eeykjadal sem sagði mér frá því
er við röbbuðum um skáldskap,
að þú væri uppáhaldsskáldið
hennar. Ég verð undrandi, þeg-
ar ég heyrði þetta, mér fannst
þú endilega vera Reykjavíkur-
skáld, ættir enga aðdáendur í
sveitunum. Ert þú ekki líka hálf-
"indrandi á þessu?
— Nei, svarar hann hvassri, á-
kveðinni rödd. — Nei, alls ekki.
Enginn er spámaður í sínu föður-
lar.di. Ég hef fengið allmörg bréf
frá sveitafólki sem hefur þakkað
mér fyrir kvæðin. I>að hefur
aldrei séð mig í fylgd með Bakk-
usi. Vinur Bakkusar hefur ekki
haft tækifæri til að drepa skáld-
ið. Hér í Reykjavík þekkja mig
flestir. Margir hafa séð mig, þeg-
ar veikleikinn hefur sigrað hold-
\S — og þeir geta ekki skilið „að
svona maður geti ort gott kvæði“.
— Já, mörgum Reykvíkingum
er gjarnt að setjast í dómarasæt-
ið. Manneðlið segir til sín hjá
þeim eins og öðrum.
— Borgin er svo litil, blessaður
vertu. Þetta lagast, þegar hún
stækkar. Ég vona að mennirnir
stækki með henni, verði víðsýnni
og einlægari.
— Þú ert Reykvíkingur, er það
ekki?
— Jú. Fæddur og alinn upp
í Reykjavík.
— Og hvernig finnst þér borg-
in hafa alið þig upp?
— Þú getur séð það i kvæðinu
.nínu, Reykjavík. Sjáðu t. d.
hérna:
Ég gleðst í þér, þó ber ég
vangann bieyttan
af beiskum tárum, hér á
þessum stað.
En hversvegna ég geng og
gxæt mig þreyttan?
Guð á hirnnum einn veit bezt
10,, um það.
— Þt.tta er mikil þjáning.
— Nei, það er ekki til nein
þjáning. Það er aðeins til sorg.
En það sem menn kalla þjáningu
er ekkert annað en leiði. Menn
halda sjálfir að það sé þjáning,
en hún er ekki til — nema kann-
ski þegar maður íær timbur-
menn! En það er önnur saga.
— Þú kannt þá vel við þig
hér í Reykjavík?
— Já. Eiginlega kann ég
hvergi við mig nema í Reykjavík.
Og kannski ætti ég einmitt ekki
að vera hér. En hér er allt sem
ég hef elslcað — og hatað.
— Ég hélt þú hefðir aldrei hat-
að?
— Jú- jú, blessaður vertu. —
En ég skal segja þér annað. Það
er líka nauðsynlegt að kynnast
skuggahliðunum á Reykjavík.
Borgin okkar er ekkert leikfang
fyrir rómantíska unglinga. Hún
«*r full af sorg og dauða. Og
hún á ýmsar svartar hliðar sem
okkur er nauðsynlegt að kynnast.
Og svo er það fólkið sem býr í
borginni. Það er mi3jafnt, eins
og þú veizt. Sumir eru kallaðir
rónar og ræflar. Þeir eru útskúf-
aðir. Svartir. Andstyggð allra
góðra manna, eins og sagt er. En
ég skal segja þér eitt. Ég hef
gnman
Rabbað við Villijábu frá Skáholti
um lífið í Reykjavík o« skáldskap
drukkið með sumum þessara
manna, og þeir eru beztu menn
sem ég hef kynnzt, grimulausir
og koma til dyranna, eins og þeír
eru klæddir. Ég ætla ekki að
fara að hvítþvo þetta fólk. Dett-
ur það ekki í hug. Það hefur
sína galla. En maður veit, hvar
maður hefur það. Það særir mann
aldrei. Og mér finnst það kostur.
★ ★ ★
— ÞÚ MINNTIST áðan á sorg-
ina, hún hefur liaft mikil áhrif
á þig?
— Já. Ég held að hún hafi lað-
að það bezta fram í mér. Ég
hef ort þrjú minningarljóð og
ég held að þau séu með því
bezta sem ég hef gert. Þau eru
um Erling Ólafsson söngvara,
Guðrúnu Böðvarsdóttur, systur
Bjama Böðvarssonar tónskálds,
og loks hef ég ort minningarljóð
ur Pourquoi pas?-slysið:
Á yztu skerjum leynast líísins
fjcndur.
Við jökultindinn bólstrar bakki
grár.
Um loftsins vegu flýgur fagur
már.
Og fjöllin stara blind á
dauðans hendur.
Á milli boða marar skip i kafi.
Svo hvcrfur allt í dauðans
hulda djúp.
Bjartur rís morgunn yfir
strönd og hafi.
Skúli vinur minn Halldórsson
hefur samið kórverk með hljóm-
sveit _við þetta kvæði.
— Ég held nú samt að ílestir
þekki bezt kvæðið um Jesú
Krist og þig.
— Þú heldur það? — Þegar ég
orti það, áíti ég heima á Sel-
tjarnarnesinu. Það var árið 1935.
Ég var einn á gangi að nætur-
lagi. Það var haustnótt. Og ég
gekk að hafinu Skerjafjarðar-
megin. Sat þar á kletti sem aldan
gjálfraði við. Þá kom þetta kvæði
allt í einu, eins og óboðinn gest-
ur. Ég sat þarna á klettinum um
nót.tina og orti það, á meðan
trillubátamir sigldu hjá. Ég
skrifaði það svo niður, þegar ég
kom heim. Mundi það allt — og
hef aldrei breytt stafkrók síðan.
Það er ýmislegt sem maður gerir
og skapar án þess að vita hvers
vegna. Annais finnst mér sjálf-
um að ég hafi eiginlega aldrei
gert neitt að gagnL Þetta hefur
allt farið í styrjöld, skal ég segja
þér — eilífa styrjöid við sjálfan
mig. í flestum styrjöldum sigrar
hinn sterki. en í þessari er það
venjulega veikleikinn sem sigrar.
Ef ég ynni hana einhvern tíma,
gæti ég kannski unnið gott verk.
Enn hefur ekki verið saminn
friður í þessari styrjöld — aðeins
vopnahlé milli orrahxíðanna.
Hið eina sem ég hef ánægju af
í lífinu er að yrkja. Og mér er
alveg sama, hvort ljóðin mín birt-
|gg:* r ‘ i £ | —
-utjutf Pcg&r ég er einn í lierbergmu mími.. t
ast á prenti eða ekki. Ég yrki
aðallega fyrir sjúlfan mig. Skáld-
skápurinn hefur alltaf verið rík-
asti þátturinn í lífi mínu frá því
ég var barn. Það kemur aðeins
sjaldan fyrir að mér finnst ég
vera ég sjálíur. Á ég að segja
þér, hvenær það er? Það er þegar
ég sit í herberginu mínu, einn og
yfirgeíinn og yrki ljóðin mín,
tíni upp brotin af sjálfum mér
og reyni að setja þau saman;
þegar ég reyni að telja mér trú
um að ég sé annar og betri mað-
ur en margir halda. Og eitt ætla
ég mér: að vera orðinn skáld,
áður en ég dey, svo að vinir mín-
ir þurfi ekki að roðna mín vegna,
þegar ég kveð. — Ég hef kynnzt
blóði og víni og orðið fyrir áhrif-
um af hráslaga hversdagsins og
bióði strætanna. En nú er þetta
farið að breytast. Ég er íarinn að
eldast og mér þykir leiðinlegast
af öllu að ég er hættur að hafa
gaman af því að bragða vín.
—- En þá er bara að snúa sér
að blómunum. Þykir þér gaman
að selja blóm?
— Nei, ég hef engan áhuga á
því. Ég geri það af brýnni nauð-
sbrifar ur
daglega Isfinu
Já, þessir strákar!
JÁ, það er ekki að spyrja að því,
að strákar á þessum aldri
þykjast faerir í ílestan sjó, varð
einum kunningja raínum að orði,
er hann hafði lesið fréttina í
Mbl. sl. föstudag um strákana
tvo, 11 og 13 ára, sem höfðu stol-
ið flugvél, flogið henni stundar-
langt og lent heilir á húfi að
ævintýrinu loknu. Þess er ekki
getið í fréttinni, hvaða refsingu
strákarnir fengu fyrir tiltæki
þetta, því að víst hafa þeir átt
ráðningu skilið fyrir aðra eins
fífldirfsku — og stuld í þakkabót.
En það er nú sama, flestir, sem
hafa lesið þessa frásögn hafa
áreiðanlega fundið um leið til
aðdáunar á drengnum 13 ára,
sem hóf fluguna á loft og lenti
aftur eins og ekkert væri, eftir
að hafa séð annan mann taka
kennsluslund í flugi nokkrum
dögum áður. En er það ekki
svona.Það er ekki einleikið, hvað
strákar treysta sér á þessum ár-
um né heldur hinn ástriðufulli
áhugi þeirra á alls konar vélum
og vélagrúski. En það er nú svo,
að stundum kemur þessi áhugi
þeirra að góðu gagni í hinu dag-
lega lífi og er raunar oft merki
um að hér séu á ferð efni í lag-
tæka athafnamenn, sem eigi eft-
ir að verða þjóðfélaginu að góðu
liði síðar meir.
Flautan stóð á sér
■j|*ÉR kemur í huga í þessu sam-
lfi bandi smáatvik úr daglega
lífinu, sem mér var sagt frá fyrir
nokkrum dögum: Það var um
miðjan dag í mestu umíerðinni í
miðbænum, að ein bílflautan tók
upp á því að standa á sér og
hvein án afláts. Það var síður en
svo skemmtilegur söngur. Bíl-
stjórinn — sem var ung stúlka —
snaraði sér út úr bílnum og "issi
ekki hvað skyldi taka til
bragðs. Svo har þarna að rosk-
inn mann, sem var ekkert nema
kurteisin og hjálpsemin, og svo
ger af strákum, sem sáu að hér
myndi eitthvað skemmtilegt á
ferðum. Svipurinn á þeim sagði
víst eitthvað á þessa leið: „Hi-i-í
— stelpa við stýríð — og kann
ekkert á bilinn!“
Brcnnandi áhugi
AÐ þurfti að finna hvernig
„húddið“ var opnað til að
laga flautuna, en bílstjórinn
hafði ekki hugmynd um, hvernig
ætti að fara að því — hann hafði
víst aldrei þurft að gera það áð-
ur! Fullorðni maðurinn leitaði,
en fann ekki— hann þekkti ekki
þessa bíltegund.
'Stráklingarnir, brennandi af
ákafa, voru á þönum kringum
bílinn — og það leið ekki á löngu,
áður en einn þeirra, með þeim
minnstu, leysti gátuna. „Það er
héma“, hrópaði hann. „Það er
takki hérna að framan“, og svo
var „húddið" opnað, og allt var
í himnalagi. Hjálpsami maðurinn
fór sína leið — strákarnir, eins
og fjaðrafok, sinn í hverja áttina
og unga stúlkan í bílnum—kann
ske dálítið skömmustuleg yfir að
kunna ekki að opna „húddið“ á
sínum eigin bíl.
Sleifarlag
Toggi gamli“ skrifar mér á
þessa leíð:
„Ég átti von á vini mínum í há-
degismat og ætlaði að gera okk-
ur dálítinn dagamun og kaupa
rauðvínsfP'sku með matnum. Ég
hugðist kaupa hana á leiðinni úr
vinnu minni — heim í matinn.
En það fór nú öðru vísi en til
stóð. Ég kom að báðum áfengis-
verzlununum lokuðum og læst-
um. Hvers lags er þetta! hugsaði
ég — hlýtur ekki þessi verzlun
sömu reglum um afgreiðslutíma
og aðrar verzlanir hér í bæ? Ég
kaupi ekki áfengi á liverjum
degi, svo að mér var ekki kunn-
ugt um þetta fyrirkomúlag, sem
ég vii kalla sleifarlag — að ekki
sé óvægilegar að orði komizt. —
Það er svo sem auðvitað, að hér
er einokunarverzlun annars veg-
ar, sem ekki þarf að óttast neina
samlteppni. Annars myndi ekki
áíengisverzluninni líðast þvílík
þjónusta við viðskiptavini sína.
Ég er reiður — og skil ekki i öðru
en að reiði mín eigi samúð
margra. — Með þökk fyrir birt-
inguna. — Toggi garnli".
Með hinum þörfustu
MARGAR góðar kímnisögur eru
til af hinum undursamlega
Tómasi Edison. — Hér er ein
þeirra: Hinn mikli uppfinninga-
maður hafði
| gi komið f y r i r á
P leiðinni heim að
| hú s i sínu mjög
þungu o g stífu
gorm-hliði, sem
allir u r ð u a ð
f a r a í gegnum,
s e m heimsóttu
hann.
Þegareinn
gesta hans kvart
aði yfir þessu við hann, hló Edi-
son við, er hann svaraði:
— Þetta hlið er eitt af mínum
al'ra þörfustu uppfinningum. í
hvert skipti, sem einhver fer í
gegnum það dælir hann um leið
20 lítrurn upp í vatnsgeyminn
minn.
syn. Ég geri það aðeins, þegar
mig vantar peninga.
— En segðu mér, hvers vegna
kaupa menn blóm?
— Á ég að segja þér eitt. Beztu
viðskiptavinir mínir eru eigin-
menn sem hafa gerzt brotlegir
við hjúskaparlögin. Þá kaupa
þeir blóm til að blíðka frúna —
og friða bæði hana og samvizk-
una. Þessir menn kaupa oftast
blóm á mánudögum. Og þá er
yfirleitt nóg að gera.
— Aumingja konurnar! En að
lokum, Vilhjálmur, hvenær ætl-
arðu að gefa*út bók næst?
— í haust. Ég er að vinna að
henni. Ég ætla að reyna í henni
að tengja saman gamlan og nýj-
an tíma. Verð bæði með rímuð
og órímuð ljóð. Hér er eitt í
gömlum stíl, ef þú vilt. Það he£-
ur aldrei birzt áður:
Spurðu einskis ungi maður,
allt er þetta hjóm;
alR fer þetta í auðn og dauð'a,
andi, hold og blóm. ■
Allt sein heimur hjarta býður
lilýiur slíkan dóm.
Spurðu einskis ungi maður,
allt er þeita gjörð
okkar sjálfra — synd og
örbirgð —
svona er þessl jörð.
Yfir ógnum hennar halda
hræfuglarnir vörð.
Spurðu einskis ungi raaður,
cnginn heyrir þig;
annars hclstríð heyrir enginn,
hugsar hver um sig. —
Sjáðu, livernlg börnin berast
blind, um dauðans stig.
Spurðu einskis ungi maður,
allur gróður þver,
aðems hrannað baf af líkunt
hrellio auga sér.
Eykt af holdi, lykt af blóðl
lífið færir þér.
★ ★ ★
— MÉR ÞYKIR vænt um kvæð
in mín, hvort sem þau eru góð
eða slæm. Og mér þykir einnig
vænt um að hafa fengið tækifæri
til að lifa lífinu. Annars hefði
ég ekki getað ort þau.
M.
Sölusljcri í
ÞESSA dagana er hér í helmsókn
hr. Bernard Le Roux, sölustjóri
hjá Cummins dieselvélaverk-
smiðjunum í Bandaríkjunum.
Verksmíðjur þessar eru með
stærstu dieselvélaframleiðendum
vestra, og er töluvert af diesel-
vélum frá verksmiðjunni hér á
landi í ýmiss konar tækjum. Hr.
Le Roux hefur heimsótt ýmsa
notendur Cummins dieselvéla
hér.
Er í undirbúningi að koma hér
á námskeiði fyrir viðgerðarmenn
og aðra, sem með vélarnar fara.
Verksmiðjan sendir reglulega
eftirlitsmenn til athugunar á
þeim vélum sem í notkun eru, og
hafa slíkir menn verið hér á ferð
tvisvar á þessu ári, sá fyrri í janú
ar og annar í júlí. Orka h.f. fer
með umboð fyrir Cummins diesel
vélaverksmiðjurnar hér á landi.
r