Morgunblaðið - 14.10.1956, Page 8

M ORCUNBI/ÍÐlÐ
Sunnudagur 14. okt. 1956
5 •'
FRÁ SAMBANDJ UNGRA SJÁLFSTÆÐISMANNA RITSTJÖRI: ÞÖR VILHJÁLMSSON
Eiga íslendingar að gerast
aðilar að sameiginlegum
markadi Vestur-Evrópu ?
Breytt afstaða Breta til
málsins kann að marka timamót
FYRIR nokkrum vikum var sagt hér á æskulýðssíðunni með fá-
einum orðum frá áhuga í mörgum nágrannalöndum okkar fyrir
því, að ríki Vestur-Evrópu sameinist að meira eða minna leyti
til að tryggja velmegun og framfarir meðal þegna sinna. Þess var
einnig getið, að áhuginn fyrir þessari sameiningu hefur á undan-
förnum árum verið mestur í þeim sex meginlandsríkjum, sem nú
eru oft nefnd „Messína-ríkin“: Þýzkalandi, Frakklandi, ítalíu,
Belgíu, Hollandi og Luxembourg. Áhugi Breta og Norðurlanda-
húa hefur verið rninni, en nýlega virðast Bretar hafa tekið afstöðu
sina til nýrrar yfirvegunar. Hafa þeir nú í huga að gerast aðilar
að „hinum sameiginlega Evrópumarkaði“. Hér er um merkilegt
mál að ræda, sem e. t. v. hefur mikla þýðingu fyrir okkur fs-
Jendinga, og cr því full ástæða til að skýra lesendum æskulýðs-
síðunnar frá því nokkuð nánar.
NAUÐSYN A SAMEIGIN-
I.EGUM MARKAÐI
í lok styrjaldarinnar var efna-
hagslíf Vestur-Evrópu lamað. —
Bandaríkin komu þá til hjálpar
og endurreisnin hefur gengið vel,
sums staðar ótrúlega vel. Frá
Marshall-hjálpinni og Efnahags-
samvinnustofnun Evrópu var
sagt á æskulýðssíðunni sl. sunnu-
dag, og verður það ekki endur-
tekið hér.
Eftir styrjöldina hefur mikið
verið rætt um aukna samvinnu
Evrópuríkjanna. Ýmsar ráðstaf-
anir hafa verið gerðar henni til
eflingar, — stofnað Evrópuráð,
Kola- og stálstofnun og Vestur-
Evrópu bandalag auk Efnahags-
samvinnustofnunarinnar. Tilgang
ur þessara stofnana er góður, en
þátttakan misjöfn og áhuginn
einnig. Beztur árangur hefur
oroið af starfi Kola- og stálstofn-
unarinnar, en cð henni eiga að-
eins Messína-ríkin aðild.
Tortryggni milli Frakka og
Þjóðverja hefur á undanförnum
árum haft margt illt í för með
sér, og það hefur einnig staðið
í vegi fyrir auknu samstarfi, hve
tregir Bretar hafa verið til þátt-
töku.
Messína-ríkin hafa hins vegar
gert sér ljóst, að til róttækra
ráða þarf að grípa, ef þau eiga
ekki að dragast aftur úr. Atvinnu
líf þeirra hefur að sönnu blómg-
azt á undanförnum árum, en þó
þykir sýnt, að hinar nýju fram-
leiðsluaðferðir stóriðnaðarins
verði ekki nýttar til fulls gagns,
ef hver hokrar að sínu. Hið sama
gildir um notkun kjarnorku í
stórum stíl.
Með nánari efnahagssamvinnu
opnast atvinnufyrirtækjum ríkj-
anna leiðir til að ná til fleiri við-
skiptamanna, og neytendurnir
eiga þess kost að velja úr fleiri
vörum. Hvort tveggja ætti, þeg-
ar til lengdar lætur, að efla at-
vinnulífið og bæta kjörin.
Af þessum og öðrum ástæðum
leiðir, að sundraðar hljóta Ev-
rópuþjóðirnar innan tíðar að
dragast aftur úr sér stærri þjóð-
um í kapphlaupinu um aukningu
framleiðslunnar, áhrifavald
þeirra meðal annarra þjóða
myndi jafnframt minnka og það
hafa bein og óbein áhrif á efna-
hagslíf og jafnvel sjálfstæði og
menningu þeirra.
Sameiginleg íbúatala Messína-
ríkjanna sex var á sl. ári 162
milljónir. íbúar Bandaríkjanna
voru þá taldir 165 milljónir,
Sovétríkjanna allt að 220 millj.
og Bretlands um 51 milljón. —
Sameinuð væru ríki Vestur-Ev-
rópu og jafnvel Messína-ríkin ein
því stórveldi, sem vegna fólks-
fjölda, framleiðslutækja og verk-
menningar gætu haft í fullu tré
við öll önnur ríki.
SKIPULAG EVRÓPU-
MARKASARINS
Margt er enn óljóst um áætlan-
ir um hinn sameiginlega Ev-
rópumarkað. í þeim mun felast,
að á næstu árum verði smám
saman felldir niður tollar á vör-
um, sem fluttar eru á milli jþátt-
tökuríkjanna. Jafnframt verður
væntanlega tekin upp sameigin-
leg stefna í tollamálum gagnvart
þeim ríkjum, sem eru utan mark-
aðssvæðisins.
MacMillan
fjárrnálaráðherra Breta.
Ýmsar atvinnugreinar ein-
stakra þátttökulanda hljóta að
eiga í vök að verjast, þegar leyft
verður að flytja vörur frá öðrum
löndum inn tollfrjálst. Hagsmun-
ir sumra þessara atvinnugreina
kunna að verða svo þungir á met-
unum, að vissar vörur verði und-
anskildar í samningnum um nið-
urfellingu tolla. Kemur þetta
helzt til greina um landbúnað-
arafurðir og hráefni til iðnaðar
að einhverju leyti. Um þetta er
þó ekki fengin vissa ennþá. Ekki
liggja heldur fyrir upplýsingar
um hvort ætlunin er að leyfa
frekari fjármagnsflutning milli
landanna en nú er. Mikilvægi
Evrópumarkaðarins fer að sjálf-
sögðu eftir því, hvað úr verður
um þessi atriði.
AFSTAÐA BRETA
Fyrri afstaðá Breta byggðist á
þeirri skoðun, að viðskiptin við
samveldislöndin myndu bíða
hnekki, ef þeir ættu hlut að Ev-
rópumarkaðinum. — Sérstakar
tollaívilnanir eru nú veittar í
sambandi við verzlun milli sam-
veldislandanna, og Bretum er af
ýmsum ástæðum, bæði efnahags-
legum og öðrum, mjög annt um,
að sambúðin við þau sé sem bezt.
Fundur fjármálaráðherra sam-
veldislandanna var haldinn fyrir
hálfum mánuði. í sambandi við
hann ræddu þeir MacMillan fjár-
málaráðherra og Thorneycroft
viðskiptamálaráðherra um við-
horf Breta til Evrópumarkaðar-
ins. Skýrðu þeir svo frá opin-
berlega, að á ráðherrafundinum
hefði komið fram áhugi fyrir því,
að allt, sem unnt væri, yrði gert
til að efla atvinnulíf Vestur-Er-
rópu, og hefðu fjármálaráðherr-
arnir fyrir sitt leyti talið eðlilegt,
að Bretar ættu þar hlut að. .
MacMillan sagði, að Bretar
hefðu nú til athugunar að eiga
aðild að stofnun hins sameigin-
lega Evrópumarkaðs. Hann tók
fram, að þetta myndi ekki skaða
viðskipti þeirra við samveldis-
löndin, enda myndu tollaívilnan-
ir þær, sem Bretar veittu, ekki
ná til landbúnaðarafurða. Auk-
inn innflutningur frá meginland-
inu á öðrum vörum myndi hins
vegar bagalítill fyrir samveldis-
löndin.
Ástæðurnar til þess, að áhugi
Breta fer vaxandi, er fyrst og
fremst sá, að þeir telja sér hag
í hinni væntanlegu samvinnu.
Menn gera sér vonir um mikið
blómaskeið brezks iðnaðar, þeg-
ar honum opnast hinn nýi mark-
aður. Tvö hrundruð og þrettán
milljónir kaupenda hljóta að
freista brezkra framleiðenda.
Bretum er nú einnig orðið
ljóst, að Messína-ríkin munu ekki
leggja árar í bát, þótt þeir haldi
að sér höndunum. Sameiginlegur
markaður þessara sex ríkja yrði
til þess, að tollar yrðu hækkaðir
á brezkum vörum á meginland-
inu og útflutningurinn því
minnka. Einnig myndi sam-
keppnin við nýtt stórveldi reyn-
ast Bretum erfið á mörkuðum í
öðrum hlutum heims.
AFSTAÐA IIINNA
NORÐURLANDANNA
Hin breytta afstaða Breta veld-
ur því, að fleiri ríki taka senni-
lega sína afstöðu til endurskoð-
unar. Líklegt er, að svo verði um
Noreg, Svíþjóð og Danmörku og
einnig t.d. um Sviss og Austur-
ríki.
Þessi ríki hafa farið sér hægt
hingað til af ýmsum ástæðum.
Aðstæðurnar í þeim flestum
voru allt aðrar í lok styrjaldar-
innar en í Messína-ríkjunum og
vandamálin því önnur. Þá hefur
þeim verið það þyrnir í augum,
að Messina-ríkin hafa yfirleitt
viljað haga samvinnunni á þann
hátt, að fela sérstökum stofnun-
um mikil völd, sem að nokkru
leyti hefur falið í sér afsal á hinu
STJÓRN F.U.S. TÝS í Kópavogi. Fremri röð frá vinstri: Edda
Baldursdóttir, Kristinn Wium (formaður), Magnea Vattnes. Aftari
röð: Baldur Sigurgeirsson, Birgir Ás. Guðmundsson, Einar Ein-
arsson, Sigurjón Valdimarsson (endurskoðandi) og Pálmi
Lórensson. (Ljósm.: Gunnar Th. Svanberg).
Frá stofnfundi F.U.S.
TVS í Kópavogi
EINS og áður hefur verið sagt
frá hér á æskulýðssíðunni hefur
að undanförnu verið unnið að
undirbúningi að stofnun félags
ungra Sjálfstæðismanna í Kópa-
vogi. Á fundi, sem haldinn var í
Valhöll, félagsheimili Sjálfstæðis
manna, fimmtudaginn 4. þ. m.,
var félagið formlega stofnað,
samþykkt lög fyrir það og stjórn
kosin.
Ásgeir Pétursson, formaður
Sambands ungra Sjálfstæðis-
manna, setti fundinn með ræðu.
Gerði hann þar grein fyrir fé-
lagsstarfr ungra Sjálfstæðis-
manna og lagði áherzlu á gagn-
semi þess, að komið yrði á fót
flokksfélagi ungs fólks í Kópa-
vogi. Þrír af forystumönnum
Sjálfstæðismanna í Kópavogi,
þeir Axel Jónsson, Guðmundur
Gíslason og Sveinn Einarsson,
voru á fundinum. Skýrðu þeir
frá flokksstarfseminni í kaup-
staðnum og bentu á hin mörgu
verkefni, sem hins nýja félags
bíða.
Fundurinn tók síðan ákvörðun
um að stofna félagið, og var lagt
fram uppkast að lögum þess.
Lögin voru afgreidd og félaginu
gefið nafnið Týr, félag ungrá
Sjálfstæðismanna.
Auk stofnunar félagsins og um-
ræðna um væntanlegt starf þess,
var á fundinum tekið fyrir að
kjósa því trúnaðarmenn. For-
maður var kjörinn Kristinn
Wium, en í aðalstjórn eiga alls
sæti 5 menn og í varastjórn tveir.
hefðbundna, algera fullveldi. —
Bretar eru mjög andvígir þessu
fyrirkomulagi, og þátttaka þeirra
tryggir, að Norðurlöndin t.d.
þurfa síður að óttast, að hin
stærri ríki sunnar í álfunni hafi
óæskileg áhrif á þróun mála hjá
þeim.
Loks er þess að geta, aö stofn-
un Evrópumarkaðar með þátt-
töku Breta gerir smáríkjum
nauðsynlegt að gæta þess að ein-
angrást ekki efnahagslega.
HVAÐ EIGA ÍSLENDINGAR
AÐ GERA?
En hvaða þýðingu hafa þessi
mál öll fyrir íslendinga? Eigum
við að gerast aðilar að sameigin-
legum Evrópumarkaði?
Um það verður ekkert fullyrt
hér. Hitt er óhætt að segja, að
ekki er aðeins æskilegt, heldur
beinlínis nauðsynlegt, að taka
málið til ýtarlegrar athugunar.
Fróðlegt er að kynna sér
nokkrar tölur um utanríkisverzl-
un okkar á sl. ári.
Inn var flutt frá Vestur-Ev-
rópu:
Frá Messína-ríkjunum fyrir
224 millj. kr. (18%).
Frá Bretlandi fyrir 138 millj.
kr. (11%).
Alls 362 millj. kr. (29%).
Frá Bandaríkjunum var flutt
inn fyrir 288 millj. kr. (tæpl.
23% af heildarinnf 1.) og frá
Sovétríkjunum fyrir 173 millj.
(14%).
Útflutningurinn til þessara
sömu ríkja var hins vegar þessi:
Til Messína-rikjanna fyrir 60
millj. kr. (7%).
Til Bretlands fyrir 70,5 millj.
kr. (8%).
Alls 130,5 millj. kr. (15%).
Tii Bandríkjanna voru seldar
vörur fyrir 99 milijónir kr. (tæpl.
12% af heildarútflutningnum) og
til Sovétríkjanna fyrir 156,5%
(18,5%).
Þessar tölur sýna, að frá þeim
löndum, sem líklegt er, að verði
stofnendur hins sameiginlega
Evrópumarkaðar, flytjum við inn
vörur fyrir helmingi meira fé en
andvirði útflutnings þangað. —
Þær ástæður, sem gerðu þetta
unnt, verða vart fyrir hendi til
frambúðar, og er okkur hið
mesta hagsmunamál að geta
aukið útflutninginn til Vestur-
Evrópu. Þátttaka í hinum vænt-
anlegu samtökum gæti leitt til
þess, að íslenzkum fiski opnuð-
ust nýir markaðir.
Um áhrif slíkrar þátttöku á
viðskipti okkar við önnur lönd
og á atvinnulíf okkar skal ekki
fjölyrt hér. Þau atriði þarfnast
nákvæmrar athugunar sérfræð-
inga, svo og hitt, hvaða ráðstaf-
anir í peningamálum verða nauð-
synlegar, ef til þátttöku okkar
kemur. Enn er því margt í ó-
vissu, en eitt er þó víst: Hér er
um mál að ræða, sem getur mark
að þáttaskil í sögu Evrópu.
Þ. V.