Morgunblaðið - 14.10.1956, Qupperneq 12

12
MORCU VfíT /tfílfí
SunnudagUr 14 okt 195f
TJtg.: H.í. Arvakur, Reykjavík
Bramkv.stj.. Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Augiýsingar: Árni Garðar Kristinsso*”
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600
Askriftargjald kr. 25,00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1,50 eintakið
Seysurnar á Alþingi
MÖNNUM um land allt er nú! á milli í fáum kjördæmum en
að verða æ ljósara hvern. buðu fram hvor á móti öðrum
leik Hræðslubandalagið hyggst í mörgum kjördæmum. Því er
leika nú þegar í þingbyrjun, er ekki unnt að líta á þá sem sama
það gerir tilraun til þess í kraxti flokkinn. í þetta skipti gengu
valds síns á Alþingi að hafa anda Hræðslubandalagsflokkarnir gjör
kosningalaganna að engu og fá samlega sameinaðir til kosning-
sér ranglega dæmda þá þing- anna og komu fram í öllu og einu
menn sem kjörbréfadeilan stend-
ur nú um. Hvert réttlæti felst
í þessum tilraunum Hræðslu-
bandalagsins verður bezt skýrt
með þeirri einföldu staðreynd, að
ef brellurnar takast, þá fær
Hræðslubandalagið þremur þing-
mönnum fleira en flokkar þess
höfðu áður á þingi þótt það hafi
tapað í kosningunum alls um
1000 atkvæðum auk allrar kjós-
•nda-aukningar.
Sjálfstæðisiflokkurinn, sem
aftur á móti bætti við sig á
sjöunda þúsund atkvæðum
tapar tveimur þingsætum.
Þannig er réttlæti Hræðslu-
bandalagsflokkanna.
—★—
Það stoðar hvergi þótt mál-
svarar þess á Alþingi geri hverja
tilraunina á fætur annarri til þess
að segja slíkt fyrirkomulag heim-
ilt samkv. lögum og eðlilegt.
Hvert einasta mannsbarn sem á
snefil af réttlæti í brjósti sér
kemur þegar í stað auga á, að
hér er um hróplegt ranglæti að
ræða. Það er furðulegt, að nokk-
ur lýðræðisflokkur skuli leyfa
sér það athæfi að fara fram á að
fá þrjú þingsæti, þrátt fyrir þús-
und atkvæða fylgistap í kosning-
um, aðeins vegna þess, að gat
er í kosningalögunum og ekki
lagt blátt bann við þeim brell-
um sem hér á að hafa í frammi.
Svo er komið lýðræðinu í hug-
um flokksforingja Framsóknar-
og Alþýðuflokksins að þeir telja
slíkt framferði sjálfsagt og eðli-
legt. En kannske er ' það þó
vottur um að eitthvert samvizku-
bit vegna þessa gjöA-æðis leyn-
ist með þeim sem helzt hafa að
því staðið að þeir skuli ekki sjálf-
ir þora að verja gjörðir sínar
við umræður um málið í þing-
sölunum. Þeir senda heldur til
atlögunnar ungan sýslumann
sem einn flokkur. Því nær engri
átt að leyfa þeim flokki að bera
fram nema einn landslista.
Að auki fengu báðir flokkarnir
1937 uppbótarþingsæti en í þetta
sinn fær aðeins annar flokkanna
uppbótarþingsætum úthlutað og
úrslitin verða svo furðuleg að
Alþýðuflokkurinn sem slíkur fær
mörgum sinnum fleiri þingmenn
en hann á rétt á samkv. raun-
verulegu fylgi hans.
2.
Hin röksemdin er að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi í síð-
ustu kosningum haft hug á að
beita brögðum er hann sagðist
geta fengið meirihluta á Alþingi
ef sér bættust 345 atkvæði í
nokkrum sýslum, án þess að hafa
þó yfir 50% af heildaratkvæða-
magni. Því sé Hræðslubandalag-
inu heimilit að koma við refjum
sínum nú.
Þetta er auðvitað tvennt ólíkt,
sem liggur í augum uppi. Annað
er að notfæra sér gat í kosninga-
lögunum eins og Hræðslubanda-
lagið nú, en hitt einfaldlega að
ná meirihluta með því að fá tölu-
legan meirihluta í nægilega mörg
um kjördæmum, eftir venjuleg-
um kosningareglum.
Við það er ekkert saknæmt
og ekki annað en allir flokkar
reyna í öllum kosningum. Þar
er engum brögðum beitt, og
þar er það skýlaus vilji kjós-
andans sem ræður.
Það er athyglisvert að fyrstu
launin sem Hræðslubandalags-
flokkarnir fá fyrir að leiða komm
únista aftur til valda á fslandi
1 er stuðningur þeirra við rang-
indin í kjörbréfamálinu.
Og þetta gera kommúnistar
blygðunarlaust eftir að þeir höfðu
manna mest deilt á Hræðslu-
bandalagið aðeins fáum mánuð-
um fyrr í sumar. Þeirra stefna
UTAN UR HEIMI
Rússneskir hermenn í pólskum ein-
kennisbúningum bœldu Poznan-
uppreisnina niður
norðan úr landi, sem nú tekur er engin önnur en sú að geta
í fyrsta sinn sæti á Alþingi og j fengið tækifæri til að koma ár
mannkosta bónda úr Eyjafirðin-! sinni fyrir borð í eina þjóðfélag-
. m j inu á Vesturlöndum sem þeir
En góðir mannkostir og heiðar-
leiki þessara tveggja manna duga
hvergi til þess að varpa réttlætis
hjúp á mál þetta.
Þessu landi verður aldrei
farsæliega stjórnað af Iöggjaf-
arsamkundu sem kosin er með
bellibrögðum og lagarefjum,
en er ekki sönn mynd af vilja
þjóðarinnar sjálfrar. Og það
eru sannarlega málefnarýrir
flokkar sem verða að grípa til
slíkra klækja til þess að
tryggja þingfylgi sitt, þegar
kjörfylgið frá þjóðinni skortir.
—★—
Hér skulu tvær höfuðröksemd-
ir Hræðslubandalagsins lítillega
gerðar að umtalsefni. í fyrsta lagi
er því haldið fram að Sjálfstæð-
ismenn hafi gerzt sekir um sömu
ósvinnuna árið 1937, þegar þeir
gengu þá til kosninganna í sam-
vinnu við Bændaflokkinn. Hér
er með rangt mál faríð, vegna
þessa:
IÞar var ekki um að ræða
» algjört kosningabandalag í
öllum sýslum sem í þetta sinn
hjá Hræðslubandalaginu. Bænda-
flokkurinn og Sjálfstæðisflokk-
urinn höfðu aðeins samvinnu sín
eiga þátt í að stjórna.
Það er „heiður" Hermanns að
hafa veitt þeim tækifæri til þess
og nú uppsker hann sigurlaunin.
En ekki er víst nema það
verið beisk uppskera og fyrr
en varir geta lárviðarsveig-
arnir, sem kommúnistar
bregða nú um höfuð Hermanni
orðið honum dýrari vegsemd
en hann sjálfan grunar.
KAUPMANNAHÖFN,
í október 1956.
ZYGMOND Gocziniak, < pólski
flugmaðurinn, sem flúði hinn
25. september í MIG-flugvél til
Borgundarhólms, hefur nú feng-
ið hæli í Danmörku sem póli-
tískur flóttamaður. Strax eftir að
ákvörðunin um þetta var tekin,
var hann látinn laus úr gæzlu-
varðhaldinu. Litlu síðar tók hann
á móti blaðamönnum á Hotel
Terminus.
FÆDDUR í POZNAN
Þetta er stillilegur og viðkunn-
anlegur ungur maður, 28 ára að
aldri. Hann var í nýjum dökk-
bláum fötum, brosti hálf-feimn-
islega, kveikti sér í North State
sígarettu og reykti síðan hverja
á fætur annarri meðan blaða-
menn töluðu við hann.
— Eg er fæddur skammt frá
Poznan, sagði hann. Faðir minn
var bóndi. Hann var stríðsfangi
í Þýzkalandi á styrjaldarárunum,
kom heim eftir styrjöldina en and
aðist fyrir tveimur árum vegna
heilsubrests, sem stafaði af
slæmri aðbúð í fangabúðunum.
Ég lærði upphaflega landbún-
að, en var kvaddur til herþjón-
ustu, þegar ég var rúmlega tví-
tugur og var tveimur árum
seinna skipaður í flugliðið.
NU FLYGUR ÞU TIL
BORGUNDARHÓLMS!
— Höfðuð þér undirbúið flótt-
ann lengi?
— Ekki beinlínis undirbúið
hann. En þegar ég varð flugmað-
ur, þá ákvað ég að flýja sem fyrst
vestur fyrir Járntjaldið. Það liðu
þó 5 ár áður en nokkuð varð úr
þessu. Tækifærið gafst ekki fyrr
en ég var fluttur til Koszalina-
flugstöðvarinnar við Eystrasalts-
ströndina. Áður hafði ég ekki til
umráða flugvélar, sem voru not-
hæfar til flóttans, enda var ég | verandi
sjávarbotni. Og hefði náðst í mig
lifandi, hefði ég verið hengdur.
RÚSSARNIR „FLEYTA
RJÓMANN"
— Hvers vegna vilduð þér
flýja?
— Af ýmsum ástæðum. Ég var
alinn upp á trúhneigðu heimili
og er sjálfur trúhneigður. Nú-
þá á fjarlægari flugstöðvum.
— Hvenær ákváðuð þér svo
endanlega að flýja?
— Á meðan ég tók þátt í flug-
æfingu sama daginn sem ég flúði.
Ég var kominn upp í 6.000 m hæð.
Veðrið var hagstætt. Svo sagði
ég við sjálfan mig: Nú flýgur
þú til Borgundarhólms.
ÁHÆTTUMIKILL FLÓTTI. —
HEFÐI VERIÐ HENGDUR
— Hvað gerðu hinir flugmenn-
irnir, sem tóku þátt í æfing-
unni? Eltu þeir yður?
— Ég veit það ekki. Ég heyrði
í útvarpinu, að þeir kölluðu á
mig. Ég svaraði, að ég snéri við.
Félagar mínir höfðu eins og ég
fengið skipun um að skjóta taf-
arlaust á pólska flugmenn, ef
þeir reyndu að flýja. Okkur var
sagt, að við yrðum hengdir, ef
við vanræktum þetta.
Ég veit vel, að þetta var á-
hættumikill flótti. Hefði ég verið
skotinn niður, þá lægi ég nú á
Gocziniak: Enda þótt Poznan-
dómarnir séu mildir, eru þeir
óréttlátir.
valdhafar í Póllandi
kunna slíku illa. Þar við bætist,
að rússnesku hermönnunum í
Póllandi er gert hærra undir
höfði en pólsku hermönnunum.
Rússarnir „fleyta rjómann“, en
við hinir verðum að láta okkur
nægja það sem eftir er. Og loks
er það, að pólska þjóðin lifir í
ánauð.
— Voru rússneskir hermenn í
Koszalina, þar sem þér voruð
síðast?
ÆÐSTU YFIRMENNIRINIR
RÚSSNESKIR
— Æðstu yfirmennirnir voru
rússneskir. Annars voru þar ein-
göngu Pólverjar.
— Vitið þið — þér og félagar
yðar — nokkuð að ráði um ástand
ið vestan Járntjaldsins?
— Já, við hlustum oft á út-
varpsstöðvar í Vestur-Evrópu,
þótt okkur sé bannað það.
— Vissuð þér, að tveir pólskir
flugmenn hafa áður flúið til
Borgundarhólms?
— Já, við heyrðum útvarps-
stöðvar í Vestur-Evrópu segja frá
þessu. Annars hefðum við ekki
haft hugmynd um það.
— Höfðuð þér kort af flugvell-
inum í Rönne á Borgundarhólmi?
— Nei, þetta er misskilningur.
En þegar ég kom þangað, þá undr
aðist ég hve stutt lendingar-
brautin var. Okkur hafði nefni-
lega verið sagt, að þarna væri
bandarísk flugstöð.
— Hverjir höfðu sagt ykkur
þetta?
— Pólitísku liðsforingjarnir.
— Eru þeir rússneskir?
— Néi, þeir eru pólskir en ha* •
gengið í skóla í Rússlandi.
RÚSSNESKIR IIERMENN í
PÓLSKUM EINKENNIS-
BÚNINGUM
Hvað segið þér um uppreisn-
ina í Poznan?
— Pólski herinn hafði samúð
með uppreisnarmönnum. Komm-
únistar eru fámennir í hernum.
Það voru ekki pólskir hermenn,
sem bældu uppreisnina niður.
Það .voru rússneskir hermenn, en
þeir voru í pólskum einkennis-
búningum, til þess að fólk héldi,
að það væri pólski herinn, sem
snérist þarna á móti uppreisn-
armönnum. Við flugmenn töluð-
um oft um, að við vildum ekki
skjóta á landa okkar, ef þess yrði
krafizt af okkui’.
— Blöðin tala í dag um milda
dóma í Poznan. Hafið þér heyrt
nokkuð um það?
— Já, en þótt þeir séu mildari
en búizt var við, þá eru þeir ó-
réttlátir.
— Eigið þér nákomna ættingja
í Póllandi?
— Ekki aðra en móður mína og
bróður. Ég er viss um, að þau
verða ofsótt, ef þeim tekst ekki
að flýja.
— Hvað ætlið þér nú að gera?
— Ég vil helst fljúga, en veit
ennþá ekki, hvernig mér tekst
að fá atvinnu.
— Páll Jónsson.
Græni dauðinn tekur sig upp
LONDON. — Milljarðir af vatns-
engisprettum ógna nú löndunum
í Norður-Afríku og við austan-
vert Miðjarðarhaf. Búizt er við,
að þessar skaðræðisskepnur
Fyrsta útgafa af Ijóðabók Hamsuns
á bókasýningu hér
NORSKU bókasýningunni í
Listamannaskálanum lýkur i
kvöld, en ráðgert er að selja
allar þær bækur sem á sýn-
ingunni eru á mánudag og
þriðjudag. Verða bækurnar
seldar á búðaverði og er hér
einstakt tækifæri fyrir bóka-
unnendur að ná sér í góðar
norskar bækur, því að inn-
flutningur á þeim hefir verið
takmarkaður vegna þess hve
bókaverzlanir fá litla yfir-
færslu til bókakaupa í Noregi.
Nú hefir á 6. þús. manns
skoðað sýninguna og mikið
selzt af bókum. Mest hefir
selzt af einstökum höfundum
og virðist svo sem ferðabækur
og skáldsögur njóti mestra
vinsælda. Þá er einnig mikið
seit af heildarverkum norsku
stórskáldanna, einkum eftir að
hægt var að fá þau með af-
borgunarskilmálum.
Þess má loks geta að á sýn-
ingunni eru fyrstu útgáfur af
nokkrum verkum og eru þær
sumar ófáanlegar í Noregi. Má
hér t.d. nefna hina ágætu ljóða
bók Hamsunssem út kom 1923.
Sú bók er lítið þekkt hér á
landi og er það leitt, því að
óhætt er að segja að Hamsun
sé einn af hinum miklu braut-
ryðjendum í norskri ljóðlist
síðustu áratuga. Einnig er
þarna fyrsta útgáfa af ljóða-
bók góðskáldsins gamalkunna
Tarjei Vesaas, sem nú er að
verða einn umsvifamesti skáld
sagnahöfundur Noregs.
muni nú valda meira tjóni en
nokkru sinni fyrr í sögunni, og
hefur þó engisprettan oft valdið
þungum búsifjum þar eystra.
í Súdan og á svæðunum um-
hverfis Tsad-vatnið í frönsku
Mið-Afríku margfaldast engi-
spretturnar í stærri stíl en
nokkru sinni fyrr, og það er
miklum erfiðleikum bundið að
komast til þessara staða, sam-
kvæmt fréttum frá alþjóðastofn-
un þeirri í London, sem vinn-
ur að útrýmingu þessa vágests.
Stórar breiður af engisprett-
um hafa þegar tekið sig upp frá
æxlunarstöðvum sínum, og er
búizt við enn stærri hópum á
næstu vikum. Það eru fyrst og
fremst Egyptaland, ísrael, Líbía,
Jórdanía Vestur-Afríka, Suður-
Alsír, Marokkó, Saudi-Arabía,
Jemen og Norður-Eþíópía, sem
stendur ógn af þessari gereyð-
andi pest — hinum græna dauða.