Morgunblaðið - 17.10.1956, Blaðsíða 12

22
MORCinvfírAniT>
Miðvikudagur 17 oVt 1956
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Bramkv.stj.; Sigfús Jónsson
Ritstjóri: úaltýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsso^
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600
Askriftargjald kr. 25,00 á mánuði innanlands.
í iausasölu kr. 1,50 eintakið
Afstaðon til togorokanpa iyn og nú
UTAN UR HEIMI
C LOK síðustu heimsstyrjaldar
löfðu Sjálfstæðismenn forystu
am það, að þær gjaldeyrisinn-
stæður, sem þjóðin hafði eignazt
á stríðsárunum erlendis, voru m.
a. notaðar til þess að endurnýja
togaraflota landsmanna.
Þessi ráðstöfun nýsköpunar-
cjórnar Ólafs Thors var bæði
kynsamleg og nauðsynleg. Tog-
arafloti þjóðarinnar var að grotna
niður. Skipin voru orðin gömul
og úrelt. íslenzkir togarasjómenn
höfðu unnið mikið afrek með því
að sigla þessum lélegu skipum
allt stríðið til Englands. Þeir áttu
því vissulega skilið að fá ný og
fullkomnari skip. Ákvörðun Ólafs
Thors um endurnýjun togaraflot-
ans var þess vegna almennt fagn-
að, fyrst og fremst af sjómönnum
og síðan af öllum hugsaridi mönn-
um í landinu.
Fyrst er spýta
svo er spýta
En á þessum árum voru þó til
menn, sem töldu togarakaup ný-
sköpunarstjórnarinnar hið mesta
glapræði. Einn af afturhaldssöm-
ustu þingmönnum Framsóknar-
flokksins, Skúli Guðmundsson,
komst þannig að orði er hann
ræddi um hin nýju skip, að fyrst
væri spýta svo væri spýta, svo
væri spýta upp, svo væri spýta
niður og loks væri spýta í kross
— þá færi allt í ganginn. En á
því væri þó mest hætta, sagði
þessi þingmaður glaðhlakkalega,
að þessi skip nýsköpunarstjórn-
arinnar færu aldrei í ganginn!!
Annar þingmaður Framsóknar-
flokksins, Eysteinn Jónsson, fór
hinum háðulegustu orðum um hin
nýju skip og kallaði þau m.a.
,,gums“.
Þannig var þá skilningur.
Framsóknarmanna í stríðslok-
in á nauðsyn þess að fá ís-
lenzkum sjómönnum ný og
fullkomnari skip og bæta at-
vinnuskilyrðin í landinu. Þeir
börðust gegn togarakaupunum
af offorsi og þrákelkni.
Stórkostlegsta
atvinnubótin
En Framsókn var ekki við
völd og Sjálfstæðismenn fram-
kvæmdu þá stefnu sína hiklaust
og djarflega að kaupa ný og
glæsileg botnvörpuskip til lands-
ins. Með þeim sigldi nýr tími í
höfn á íslandi. Hinum nýju skip-
um var dreift meira út til ver-
stöðva í hinum ýmsu landshlut-
um en áður hafði tíðkazt. Af
þeim varð stórkostlegri atvinnu-
bót en nokkurri annarri ráðstöf-
un, sem gerð hefir verið í at-
vinnumálum þjóðarinnar. Það er
nú staðreynd, sem öll þjóðin við-
urkennir.
Þegar þannig er komið,
þykjast Framsóknaii.isnn allt-
af hafa verið með kaupum
nýsköpunartogaranna. — Nú
sverja þeir fyrir spýtu- og
gumsræður þeirra Skúla og
Eysteins. Nú reyna Framsókn-
arleiðtogarnir að breiða yf-
ir fjandskap sinn við hinn
nýja tíma og tækni í útgerðar-
málum íslendinga.
Frumvarp um
togarakaup
Ríkisstjórnin hefir nú lagt fyrir
Alþingi frumvarp um heimild til
skipakaupa, lántöku og sérstakra
ráðstafana í útgerðarmálum til
þess að stuðla að jafnvægi í byggð
landsins.
Aðalatriði þess er, að smiðað-
ir skuli 15 nýir togarar, og er
ríkisstjórninni heimilað að taka
allt að 150 milljón króna lán í
erlendum gjaldeyri og endurlána
það kaupendum togaranna með
sömu kjörum og lánið er tekið
með erlendis. Er gert ráð fyrir
að kaupendur skipanna fái svip-
aðan stuðning og þeir aðiljar
hlutu, sem keyptu nýsköpunar-
togarana á sínum tima.
Þá er í frumvarpi þessu gert
ráð fyrir að keypt verði allt
að sex 150—250 tonna fiskiskip.
Er ríkisstjórninni heimilað að
taka allt að 15 millj. kr. lán til
þessara skipakaupa.
Loks er í frumvarpi þessu á-
kvæði um, að ríkisstjórninni sé
heimilt að setja á stofn sérstaka
ríkisútgerð togara í því skyni að
þeir leggi afla sinn á land á Vest-
ur- Norður- og Austurlandi, sér-
staklega á stöðum, þar sem ekki
eru fyrir hendi fjárhagslegir
möguleikar til þess að kaupa og
reka togara, enda sé talið að
skortur á atvinnu á þeim stöðum
hamli eðlilegum vexti þeirra.
Tekið undir tillögur
Siálfstæðismanna
Með þessu frumvarpi ríkis-
stjórnarinnar er í aðalatriðum
tekið undir tillögur og frumvörp,
sem Sjálfstæðismenn hafa á und-
anförnum árum flutt á Alþingi til
þess að leysa atvinnuþörf margra
byggðarlaga víðs vegar um land.
Sjálfstæðismenn geta því fagnað
því, að aukinn skilningur ríkir
nú, a.m.k. hjá Framsóknarmönn-
um, á nauðsyn þess að auka tog-
araútgerðina og tryggja þar með
bætt atvinnuskilyrði í mörgum
byggðarlögum, sem skortir at-
vinnutæki til þess að geta notið
öryggis um afkomu íbúa sinna.
Framsóknarmenn hafa nú loks
horfið endanlega frá hinni
heimskulegu afstöðu sinni, er þeir
mörkuðu þegar Ólafur Thors
beitti sér fyrir endurnýjun tog-
araflotans í stríðslokin.
— Sjálfstæðismenn munu
styðja tillögur um kaup og
smíði nýrra togara og fiski-
skipa til landsins. En vitan-
lega er heilbrigður rekstrar-
grundvöllur atvinnutækjanna
frumskilyrði þess, að hin nýju
skip komi að því gagni, sem
að er stefnt. Rekstur togar-
anna verður að komast á nýj-
an og traustari grundvöll. Á
því hafa kommúnistar og Al-
þýðuflokksmenn vonandi betri
skilning nú en þeir hafa haft
undanfarin ár, þegar þeir hafa
einbeitt kröftum sínum að því
að grafa undan öllum heil-
brigðum atvinnurekstri í land-
inu.
ERLEND blöð skýra frá því,
að nú standi vonir til, að lausn
verði fundin á deilum Breta
og íslendinga varðandi fiski-
miðin og löndun íslenzkra tog-
ara í Bretlandi. Bretar hafa
lagt fram tillögur til lausnar,
en þær hafa ekki verið kunn-
gerðar ennþá. Hins vegar er
vitað, að þær fela m.a. í sér
takmörkun á sölu islenzks
fisks í Bretlandi. — Salan á
að fara fram ákveðna mánuði
S agnfræðingum og forn
leifafræðingum mun koma saman
um það, að hinn 24. ágúst árið 79
eftir Krists burð hafi orðið elds-
umbrot mikil í Vesuvius á vestur
strönd Italíu, skammt sunnan við
Neapel. Skammt undan rótum
fjallsins er borgin Pompeii — og
það var einmitt þá, að Pompeii
grófst undir hraunleðju og ösku.
Undanfarið hefur verið
unnið að rannsóknum á hinum
fcrnu rústum Pompeii-borgar, og
hafa fornleifafræðingar verið þar
að uppgreftri með mikinn skara
aðstoðarmanna. Árið 1860 hófust
fyrst rannsóknir á rústum hinnar
fornu Pompeii — og síðan hefur
verið unnið að þeim við og við —
og hafa alls fundizt þar 40 lík
manna, er létust í eldsumbrotum
þeim, er fyrr getur um.
Nú á dögunum fundust
leifar eins mannsins enn skammt
fyrir utan eiginleg mörk borgar-
innar. Við getum ímyndað okkur,
að lítið er eftir af mannslíkaman-
um, er hann hefur legið grafinn
í jörðu í hartnær 1900 ár. Jarð-
vegurinn, hraunleðja og aska,
hefur storknað utan um líkam-
ann — og, er hann rotnar smám
saman verður eftir hola í jarð-
veginum, hola, sem geymir mynd
mannsins.
U ndanfarna mánuði
hafa margs konar „friðar“ og
„menningarnefndir" frá Vestur-
löndum heimsótt Rússland. Mikill
hluti nefndamanna hafa verið
eindregnir Moskvukommúnistar,
en komið hefur fyrir — og þá
sérstaklega seinustu vikurnar —
að slæðst hafa með nokkrir, sem
ekki hafa verið nátengdir
| Moskvu. Margt misjafnt hefur
fólk þetta sagt eftir heimkom-
I una. „Moskvumenn" telja flest-
ir, að austan járntjalds sé hið
eilífa sæluríki, en sumir hafa þó
orðið sammála milljónum verka-
manna í löndum þessum um það,
að afkoma manna sé þar ekki
góð.
Fyrir skömmu ritaði
dönsk kona í Ekstrabladet um
för sína austur til Rússlands —
og var grein sú nokkuð athyglis-
verð. Samkvæmt hennar frásögn
virðast útlendingar oft ekki sjá
annað í Moskvu en marmarahall-
ir, súlnagöng og gosbrunna frá
Keisaratímabilinu — og er slíkt
vissulega ekkert fyrir kommún-
istastjórnina að státa af.
Kveðst kona þessi hafa fengið
nokkurt frjálsræði, og haft tæki-
færi til þess að kynna sér vöru-
verð almennt. Nefnir hún grein
sína „í innkaupaför með rúss-
ársins til að koma í veg fyrir
samkeppni við brezka togara,
og hún á að takiharkast við
um 120 millj. króna árlega.
Spurningin um fjögra mílna
landhelgi íslands, sem er eitt
meginatriði deilunnar, verður
óútkljáð, þangað til Samein-
uðu þjóðirnar hafa lokið við
rannsóknir sínar á alþjóðalög-
um um landhelgismál. Á það
er bent, að íslendingar muni
egar fornleifafræðing-
ar eru að verki — og reka spaða
sinn skyndilega inn í eitthvert
holrúm, er engu hróflað, en hins
vegar reynt að kanna rúm hols-
ins. Ef það reynist ekki mjög
mikið, er fljótandi plastvökva
neskri húsmóður" — og gefur
það nokkuð til kynna um hvað
fjallað er. En við skulum sem
sé snúa okkur að efninu — og
kynnast því hvað þessi danska
kona segir um verðlagið í „ríki
alþýðunnar.“
Fyrst skýrir hún frá
því, að meðallaun verkamanns
séu um 1000 rúblur á mánuði.
Fyrir þessar 1000 rúblur verður
hann vitanlega að fæða og klæða
fjölskyldu sína — hvort sem hún
er smá eða stór. Hins vegar er
ekki fyllilega ljóst á hvern hátt
hann fer að því — eða hversu
nægjusamt rússneskt alþýðufólk
er.
lUigbrauð kostar í
Moskvu 3 rúblur — og miðað
við ísl. verkamannakaup kostar
það um 11 krónur. Kílóið af
smjöri kostar 14,25 rúblur, og
mun það vera óalgengt að keypt
sé meira en 100 gr. í einu, vegna
þess hve það er dýrt. Allt álegg
er jafndýrt og margt enn dýrara
— og sem dæmi nefndi konan,
að lítil dós með ávaxtamauki
kostaði 10 rúblur, og sé mánaðar-
kaup rússnesks verkamanns (1000
rúblur) lagt að jöfnu við mán-1
aðarkaup ísl. verkamanns — þá
undir engum kringum bULv -
hverfa frá fjögra mílna land-
helginni, og muni því engir
samningar takast nema hún
sé viðurkennd.
Fulltrúar brezkra togaraeig
enda áttu nýlega ráðstefnu við
fulltrúa sjávarútvegsmálaráðu
neytisins í London og ræddu
málið, en um niðurstöður
hennar er ekki vitað að svo
komnu.
hellt í holuna — og, er hann hef-
ur storknað er greftinum haldið
áfram. Innan skamms kemur
lögun hlutarins, sem grafizt hef-
ur undir öskunni, í ljós. Með-
fylgjandi mynd er af plastmótinu
af manninum, er grafið hafði
verið frá því. Þetta hefur verið
þrekvaxinn maður, hefur senni-
lega verið á flótta undan hraun-
straumnum, en ekki verið nógu
frár á fæti — svo að straumurinn
hefur náð honum — og hann graf
izt lifandi.
ætti dós af ávaxtamauki að kosta
tæpar 40 krónur hér miðað við
verðlagið í Moskvu. En verðlag
mjólkur tekur þó öllu fram — því
að lítri af mjólk kostar hvorki
meira né minna en 5,40 rúblur.
Allt kjötmeti er óhóf-
lega dýrt — og kostar kílóið af
alifuglakjöti um og yfir 30 rúblur.
Danska konan kveður rússne.-k
börn áreiðanlega ekki borða of
mikið af sælgæti, því að verðlag
á allri slíkri munaðarvöru er
fram úr hófi, og nefndi hún með-
al annars það dæmi, að lítil askja
af súkkulaði hefði kostað 234 kr.
danskar — og reikni menn þá út
hvað það nemur mörgum íslenzk-
um krónum .
Næst gat hún um fatnað —
og kvað það ekkert undarlegt þó
að rússneskt alþýðufólk væri illa
klætt — og væri þar eflaust ekki
eingöngu smekkleysi að kenr.a,
því að allt væri á sömu bók-
ina lært: Verðlagið væri lygúega
hátt.
ilussneskt kvenfólk
klæðist mestmegnis ullarfatnaði
— og má nefna, að barnakjóll
kostar 155 rúblur. Bláan baðm-
ullarkjól sá kona þessi í verzl-
unarglugga. Var kjóllinn mjög
einfaldur í sniði og ekkert skreytt
ur. Þegar betur var að gáð kost-
aði hann hvorki meira né minna
en 512,75 rúblur. Nokkuð smekk-
legri kjóll, sem var heldur ekki
íburðarmikill kostaði 702 rúblur.
Kvenhattar voru einnig ákaflega
dýrir — og var ekki hægt að
fá hattkollu fyrir minna verð en
189 rúblur. Betri hattar kostuðu
upp undir 300 rúblur.
„Já, það hlýtur að vera ömur-
legt hjá rússneskum húsmæðrum
að rísa á fætur að morgni dags
— og eiga fyrir höndum húsmóð-
urstörfin. Vekjaraklukka kostar
í Rússlandi 210 rúblur, svo að
ég held, að við mundum flestar
sofa út“ — endar danska konan
grein sína.
Takasf samningar með Brefum og íslend ipm!
me
+J) verzlunarJerÉ
úóóneóLrl IníómóÉur
í