Morgunblaðið - 06.01.1957, Blaðsíða 9

Sunnudagur 6. janúar 1957
VflucnMRr mrp
9
Reykjavíkurbréf:
Laugardagur 5. janúar
Umferðasíys - Óskiljanlegur dráttur - Góðar bækur - ílialdsúrræðin - Þugnin
- Falskur mælikvarði - Er gengislækkun möguleiki? - Af hverju eru álitsgerð-
irnar ekki birtar? - Ekki skiota upp meira en aílað er - Ekki kinnroðalaust - Trúðu á mýrarljós.
Jólalok ~ Skipbrot -
hefði orðið liollari -
Jóla lok
ÞÁ EH komið að lokum jóla að
þessu sinni. Þau hafa nú eins og
endra nær orðið mörgum fagn-
aðarefni og veitt þeim næði til
dvalar með börnura sínum, ætt-
ingjum og vinum. Auðvitað fer
það þó eftir atvikum um hvern
og einn, hvernig hann hefur var-
ið þessum dögum. Hvort hann
lítur til þeirra með ánægju eða
vitund um, að betur hefði mátt
fara.
Ýmsir hafa sótt kirkjur og enn
fleiri hlustað á messur í útvarp-
kiu. Þeir sem hvorttveggja hafa
reynt, ’ hafa vafalaust enn einu
sinni sannfærzt um það, hversu
ólíkt betur þeir njóta kirkjuferð-
ar en jafnvel ánægjulegrar út-
varpsmessu. Hún skapar aldrei
hin sömu geðhrif og þátttalca x
guðsþjónustu.
Skipbrot
UM ÞESSI jól eins og öll önnur
hefur sorg og veiltindi orðið hlut-
slupti sumra. Alþjóð vottar öll-
um, sem fyrir því hafa orðið.
innilega samúð. Samúðin verður
einmitt ríkari með mönnum, þeg-
ar ógæfa sæltir þá heim á sömu
stund og aðrir halda fagnaðarhá-
tíð.
Sérstaklega finna ménn til með
aðstandendum hins unga skip-
stjóra á Goðanesi, sem einn, lét
lífið, er skip hans brothaði við
strendur Færeyja. Hryggð yfir
orlögum hans og gleði yfir björg-
un hinna minna okkur ennþá
einu sinni á, hversu mikið við
eigum sjómönnum okkar upp að
inna. Kjarkur þeirra og þrotlaus
barátta við náttúruöflin er ein
megin-undirstaða íslenzks þjóð-
lífa.
Umferðaslys
ÞVf MIÐUR urðu um jólin um-
ferðarslys, sem sjálfsagt hefði
verið hægt að forða með meiri
aðgæzlu. Dauði móður frá fcörn-
um er nægt hryggðarefni, þótt
slík óhöpp eigi þar ekki sök á.
Engir finna sárar til þess en þeir,
sem slíku valda. Því meira ríður
á að gera ráðstafanir, sem hindri,
að annað eins komi fyrir ?ðra.
Slys geta ætíð orðið, en með
áfengisneyzlu við bifreiðaakstur
er ógæfunni boðið heim. Hver vill
lenda í slikri raun að valda slysi
af þessum sökum? Auðvitað eng-
inn. Ráðið til þess að forða sliku
er að bragða aldrei áfengi við
bifreiðaakstur eða svo skömrnu á
undan, að hætta geti stafað af.
Þýðing refsinga í þessum efnum
er takmörkuð. Úrslitaáhrif hefur
almenningsálit, sem telur áfeng
isneyzlu í sambandi við bifreiða-
akstur jafnfráleita og
að hafa gler í skó
þá gengið er í kletta.
Óskiljanlegur dráttur
ÞÓ AÐ refsingar og löggjöf hafi
hér minni þýðingu en almenn'
ingsálit og heilbrigð fræðsla, þá
má ekki heldur gleyma gildi hins
Að undanförnu hefur verið unnið
að setningu umferðalöggjafar og
hafði fyrrverandi dómsmálaráð-
herra fengið hina hæfustu menn
til þess starfa. Þeir luku verki
sínu um miðjan september og
hefði því mátt ætla, að unnt yrði
að leggja frv. fyrir Alþingi, er
saman kom í október.
Hefði verið því meiri ástæða til
að láta Alþingi sem fyrst fjalla
um þetta mál, þar sem viðhorf
til þess fara ekki eftir stjóm-
málaskoðunum, og íhugun þess
hlýtur að taka töluverðan tíma,
en Alþingi mátti heita starfs-
laust í fulla tvo mánuði hausts-
ins. Af einhverjum ókunnum
ástæðum var frv. þó haldið í
ráðuneytinu og Alþingi þar með
varnaö að vinna þarft verk.
■ Hlutfallsleg aukning SjálfstæVisflokksins
nH --------ii— minkun ------------------------
Stjórnarliðiff reynir aff telja mönnum trú um, aff aff Sjálfstæffisflokkurinn hafi í kosningunum á s.l.
sumri goldið afhroð utan Reykjavíkur. Sannleikurinn er sá, aff flokkurinn jók hlutfallslega fylgi
sitt í 19 kjördæmum [svörtu reitunum á myndinni aff ofan] og tapaði hlutfallslega affvins í 9 kjör-
dæmum [hvítu reitunum]. Þessar staðreyndjr er nauffsynlegt aff bera saman viff hinar villandi
frásagnir í áramótahugleiffingum stjórnarblaðanna.
gerða, þannig að dýrtíðin held-
ur stöðugt áfram að vaxa, þá er
hreinn voði vís og litlir mögu-
leikar aðrir en bein gengislækk-
un.“
En er gengislækkun mögu-
leiki? Ög hvaða ráðstafanir aðr-
ar en „verðlagsákvæði og verð-
lagseftirlit“ telur Alþýðuflokkur-
inn fært að gera og hafi þýðingu
i þéssu sambandi?
Af hverju eru álits-
gerðirnar ekki birtar?
STJÓRNARLIÐAR spýrja nú,
hver úrræði Sjálfstæðismanna
séu. Engir vita betur en valdhaf-
arnir, að sundurliðaðar tillögur
um slík mál sem þessi getur eng-
inn lagt fram annar en sá, sem
hefur aðgang að öllum gögnum.
Eitt af hinu vítaverða við tillögu-
gerð ríkisstjórnarinnar nú er
einmitt það, að hún hefur hvorki
gefið Alþingi né almenningi kost
á að kynna sér undirstöðu-
gögnin við lausn vandans. Er-
lendir sérfræðingar eru fengnir
til landsins í þvi skyni að „taka
út þjóðai-búið“ með aðstoð út-
valdra stjórnargæðinga. Um álits
gerðir þessara manna er digur-
barkalega talað allt þangað til
að úrslitunum kemur. Þá er þeim
stungið undir stól og þær vand-
lega faldar.
Góðar bækur
MARGIR hafa nú sem endranær
eytt frídögunum í lestur bóka, er
þeim bárust um eða fyrir jóli«i,
Flestir heyrðust tala um viðtöl
Valtýs Stefánssonar, ritstj. Fróð-
íeg eru einnig viðtöl Vilhjálms
S. Vilhjálmssonar. Báðar veita
þessar bækur fræðslu um menn
og málefni, sem hætt er við að
ella hefði týnst. Ýmsir höfðu orð
á bókinni eftir noi’ska sjómann-
inn, sem Guðmundur Hagalín
þýddi og nefnist Nytsamur sak-
leysingi. Þar segir frá reynslu
manns, sem var sanntrúaður
kommúnisti þangað til hann varð
sjálfUr að þola framkvæmd þess
fagnaðarboðskapar.
Af ljóðabókum /akti hin nýja
bók Davíðs Stefánssonar lang-
mestá athygli og þótti honum tak-
ast vel upp með túlkun lífs-
reynslu, vizku og þjóðhollustu í
sínum ljúfu ljóðum. Steinn
Steinarr hefur og eflaust vaxið
í hugum flestra við þá útgáfu
ljóða hans, sem nú liggur fyrir.
Og ekki má gleyma hinni nýju
útgáfu ljóðmæla Matthíasar
Jochumssonar. Engum íslendingi
sæmir annað en að þekkja ljóð
þess höfuðskálds.
íhaldsúrræðin
MISJAFN vár hann nú sem fyr
boðskapurinn, sem barst frá
stjórnmálamönnum um nýjárið.
Skoðanirnar eru auðvitað maigar
og misjafnar. Að sjálfsögðu túlk-
ar hver málin frá sínu sjóna»-
rniði og er þá allt undir því komið
að reynt sé að gera það af ein-
lægni og heilindum. Þar bar ára-
mótagrein Ólafs Thors af, enda
hefur málefnastyrkur Sjálfstæð-
ismanna aldrei verið meiri en nú.
Öllum yfirsést einhvern tíma.
Manndómurinn kemur þá fram í
því, hvort þeir viðurkenna villu
sína eða reyna að villa um fyrir
öðrum.
Núverandi stjórnarlið er í
þeirri einstöku aðstöðu, að á
fimm mánaða valdatíma hefur
það orðið að breyta í flestu um
stefnu frá því, sem boðað hafði
verið eða lofað fyrir. kosn-
ingar. Ganga þeir jafnvel svo
langt, að ráðast á Sjálfstæðis-
flokkirm fyrir, að hann sé á móti
úrræðum þeirra i efnahagsmál-
unum og séu þetta þó „íhaldsúr-
ræði“.
Þögnin hefði verið
hollari
EKKI var að ástæðulausu, að
Hannibal Valdemarsson fékk
ekki að tala um þessi mál á Al-
þingi þá þrjá daga, sem hæfa
þóttu þinginu til umræðna og
ákvörðunar þessarra 500 milljóna
króna álagna. Hannibal hafði
staðið sig svo við umræðurnar
um varnarmálin skömmu áður,
að ekki þótti vogandi að sendr
hann, þó félags- og verkalýðs-
málaráðherra sé, til að tala um
þetta mesta kjaraskerðingarmál,
sem Alþingi hefur fjallað um.
Stjórnarliðið sá rétt í, að því
mundi þögn Hannibals hentust.
Ái’amótaskrif hans í Þjóðviljan-
um sanna það.svoekkiverðurum
villst. Þar býsnast hann yfir „verð
hækkunaræði“, „250 milljóna
skatta- og tollaálögum ofan á allt
sem fyrir var“ og hann segir hafa
verið lagðar á um síðustu áramót.
Sök sér er, að Hannibal ýkir
stórlega, hversu álögurnar hafi
þá verið miklar. Hér skiptir máli,
að allt sem hann segir um, að
þessar álögur hafi verið óbæri-
legar á því fremur við þær
250 milljónir, sem nú er bætt
ofan á það, sem gert hafði verið
í janúar 1956 og áður.
Falskur mælikvarði
NÚ ER álögunum hagað svo, að
reynt er að híndra, að launþegar
fái uppbætur með hækkandi
vísitölu. Þetta er fegrað með því
að segja, að helztu nauðsynjar
séu undanþegnar hinum nýju
kjarabótum. Ólafur Björnsson
prófessar sýndi fram á það á AI-
þingi, að með þessu er í raun og
veru verið að svifta almenning
þeim kjarabótum, sem hann lief-
ur hlotið frá því, að grundvöllur
vísitölunnar var lagður 1939.
Kjarabæturnar eru einmitt
fólgnar í því, að launþegar hafa
nú efni á að kaupa fleiri vörur
en þá. Lífsnauðsynjar þeirra eru
nú fleiri og fjölbreyttari en var
á sultarárunum undir stjóm
Hermanns Jónassonar frá 1934—
1939. Ef vei’ðlag á þessum nauð-
synjum hækkar svo, að verka-
menn geta ekki keypt þær, af því
að engin uppbót fæst vegna
hækkunar þeirra, þá er verið að
hverfa aftur til gömlu eymdar-
áranna.
Sé þetta nauðsynlegt á að segja
fólki það berum orðum, viður-
kenna að lau iin séu hærri en at-
vinnuvegirnir fái Undir risið. Hitt
er í senn svik og lítilmennska
að þykjast vera að vinna fyrir
þá fátækustu með því að l.ita
vísitöluvörurnar ekki hækka,
þegar það, sem í raun og veru
gerist, er, að mælikvarðinn er
falsaður. Við hækkun vísitölunn-
ar hækkar kaupgjaldið svo að
launþeginn verður ekki verr
stæður, þótt atvinnurekendum
kunni að vera of boðið. Þess
vegna verður vísitalan því aðeins
réttur mælikvarði urn raunveru-
leg lífskjör, að vörurnar, sem
hún er byggð á, hafi sömu með-
altalshækkun og aðrar vörur.
Einmitt af þessum ástæðum
m. a. er vísitöluskrúfan hættu-
leg, en þessi sannindi ber stjórn-
endunum að skýra út fyrir
mönnum í stað þess að í’eyna að
véla þá eins og nú.
Er gengislækkun
möguleiki?
SJÁLFSTÆÐISMENN vilja ekki
taka þátt í slíkum skollaleik.
Þeir hafa aldrei gert lítið úr örð-
ugleikunum né talið þá auðleysta.
Þeir hafa játað, að halda þyrfti
á bráðabirgðalausn í þessum
efnum, þangað til almenningur
hefði öðlast næga reynslu og
þekkingu á lögmálum efnahags-
lífsins. En þeir hafa aldrei talið,
að lausnin ætti að vera sú að villa
I um fyrir mönnum og dylja þá
hins sanna samhengis.
Stjórnarliðið er þó í þessu eins
og öðru sjálfu sér harla sundur-
þykkt. Emil Jónsson játar t. d.
berum orðum „að vöruverð hlýt-
ur að hækka mjög verulega, jafn-
vel þó að verðlagsákvæðum og
verðlagseftirliti verði beitt til
hins ýtrasta —Enda segir
hann í sömu andránni. „— —
það eru takmörk fyrir því, hve
langt er Kægt að fara á þessari
braut, og takizt eklji að gera
aðrar ráðstafanir samhliða, sem
draga úr áhrifum þessara að-
Ekki skiptá upp meira
en aflað er
SJÁLFSTÆÐISMENN hafa ein-
mitt að undanförnu bent á, að
engin töframeðul væri til í
efnahagsmálunum. Skrafið um
„varanlegu úrræðin" og annað
svipað, sem andstæðingarhir
höfðu á orði þangað til á sjálfa
þá reyndi, væri einmitt haldlaus
blekking. Efnahagsmálin verður
hverju sinni að leysa eftir þeim
atvikum, sem þá eru fyrir hendi
og með þær meginreglur í huga,
sem sannfæring valdhafanna seg-
ir til um. Skrumtillögur eins og
þávei’andi stjórnarandstæðingar
fluttu eftir áramótin í fyrra eru
einskis virði.
Sú hógvæið, sem Alþýðuflokk-
urinn gleymdi í fyrra, en lýsir
sér nú í þessum oröum formanns
hans, fer öllum vel:
„Þegar allt keínur til alls er
það fyrst og fremst árangur
starfsins, framleiðslan til lands
og sjávar, sem kemur til skipta
í þjóðarbúskapnum. Það er ekki
hægt að skipta upp meiru en
aflað er. Aukin framleiðsla og
„framleiðni“, eins og það nú er
kallað, ber ein í sér möguleika
til bættrar aikomu, ef réttlátlega
er skipt.“
Hér vantar þó það á, að
gleymst hefur að gefa um það
óbrigðula reglu, hvenær réttlát-
lega sé skipt. Gallinn er, að hún
hefur ekki fundizt enn, og því
miður standa ekki meiri vonir til,
að núverandi valdhöfum okkar
takizt að finna hana, en öðrum,
sem spreytt hafa sig á því svo
lengi sem menn kunna sögur af.
Olíuflutninga-oki’ið bendir
þvert á móti til þess, að nú muni
verr takast en verið hefur um
skeið. En jafnvel í Tímanum
hefur veriö sagt frá því ekki
alls fyrir löngu af ungum manni,
sem dvaiist hafði í Bandaríkj-
unum, að hagur almennings virt-
ist þar sízt betri en hann hafði
á undanförnum árum kynnst
á íslandi. Bandaríkin eru þó
viðurkennt ríkasta land veraldar,
en staðreyndin er, að lífskjör
hafa með engri þjóð verið jafn-
ari en á íslandi meðan „íhaldið“
réði mestu.
Ekki kinnroðalaust
GÍFURYRÐIN og gambrið um
það, sem ætlunin er að standa
Frh. á bls. 10