Morgunblaðið - 06.01.1957, Blaðsíða 10

10
MORCUNBLAÐ1Ð
Shinnudagur 8. Janúar 1957
Það reynist morgri konunni eríitt
nð heijn sveitnbúskap, en góður
skéli getur bætt nr því
Þessu atriði hafa Svíar séð
bezt fyrir á IVorðurlöndum
hver sveitakona að kunna. Við
ýmis konar skepnuhirðingu
leggja sænsku skólarnir mikla
alúð, en þó er því fagi ekki hagað
eins í öllum landshlutum. í S-Sví.
þjóð er húsmæðraefnunum venju
GARÐAHIRBING.
Garðahirðingin er kennd á
tvennan hátt, og má nemandinn
velja um hvort hann lærir hina
nytsömu garðahirðingu eða til
fegrunar. Þeir, sem ætla sér að
koma upp þroskalegum græn-
metisgarði, eiga þess kost að
læra að gróðursetja berjaplöntur
alls konar, ávaxtatré, hirðingu
ávaxta, kartöfluhirðingu, gul-
rófnahirðingu, og yfirleitt hirð-
ingu og gróðursetningu alls græn
metis og einnig meðferð þess eft-
ir að það er tekið upp úr görð-
ALLAR ÞJÓÐIR kappkosta að
greiða sem mest veg æskunnar
til mennta og menningar og
stuðla að bættum lífsskilyrðum
fólks yfirleitt. Unga fólkið verð-
ur að læra til þess, sem síðar meir
verður lífsstarf, á hvaða sviði
sem það er. Öllum ungdómi er
það sameiginlegt, að vera fá-
kunnandi í fyrstu, en með námi
og æfingu verða störfin auðveld-
ari. Jafnvel þau sem í fyrstu
reyndust vart framkvæmanleg,
verða síðar meir leikur.
En til þess að svo megi verða,
verða að vera fyrir hendi skólar,
þar sem unga fólkið getur fengið
undirbúning undir það starf sem
það hefur valið sér í lífinu. Á
Norðurlöndum yfirleitt, má segja
að vel hafi verið hlúð að æsk-
unni á þessu sviði, þó misjafn-
lega. Fer það vitanlega eftir fjár-
hag hvers lands að miklu leyti.
Fyrir þessu atriði munu Svíar
hafa séð einna bezt. Um landið
þvert og endilangt eru ýmislegir
skólar, þar sem ungu fólki gefst
á ódýran hátt kostur á því að
læra og undirbúa sig undir mis-
munandi atvinnugreinar, og er
óhætt að segja að varla muni
vera til það starf, sem ekki er
hægt að búa sig undir í ein-
hverjum þeirra.
SKÓLAR FYRIR VERÐANDI
HÚSMÆBUR í SVEIT.
Sem aðeins eitt dæmi má nefna
skóla fyrir verðandi sveitahús-
mæður. Slíka skóla telja Svíar
mjög þýðingarmikla, enda ekki
að ástæðulausu, því hvernig má
búskapur blessast, ef húsfreyjan
kann ekki til sveitastarfa. Svíar
eiga 39 slíka skóla dreifða um
landið, 1—2 í hverri sýslu, að
Gotlandi undanteknu. Skólar
þessir starfa í einu allt frá 5 mán-
uðum upp í 18 mánuði, en einnig
eru haldin námskeið í sam-
bandi við þá, mismunandi löng.
Skólarnir eru yfirleitt fullskip-
aðir nemendum og árangurinn
hefur orðið mjög góður.
STORF SEM AÐ GAGNI MEGA
VERÐA VIÖ BÚSKAP
í þessum skólum, er aðalá-
herzla lögð á að kenna náms- mitt það atriði er mjög mikil
meyjunum þau störf sem daglega
þarf að inna af hendi á venjulegu
sveitabúi. Þær læra að mjólka,
hirða alls konar búpening og ali-
fugla, garðrækt, meðferð á afurð
Þá eru það kálfarnir. Þeir heimta mat stnn og engar refjar. Stund-
um þarf að hafa krafta í kögglum, til þess að þeir rífi ekki fötuna
úr höndum manns og helli öilu „sullinu sinu“ niður.
um búsins, svo sem mjólkurmat,
slátri, kjöti grænmeti og garð-
ávöxtum. En auk þess fá þær
mikla tilsögn í matreiðslu,
bakstri, húsþrifum, saumum,
meðferð á kornbörnum og ýmsu
öðru, vefnaði, sjúkrahjálp og
meðferð sjúklinga sem sveita-
konu er nauðsynlega að kunna,
til þess að geta kallazt dugleg
húsmóðir.
KENNSLUNNI HAGAB EFTIR
AÐSTÆÐUM
Það atriði sem eftirtektaverð-
ast er í sambandi við þessa skóla,
er það, að ekki er eingöngu kennd
meðferð nýjustu heimilistækja
svo sem rafmagnseldavéla, þvotta
véla og hrærivéla, heldur eru
einnig til gamaldags kolavélar,
kolaofnar og ýmis önnur heimil-
istæki, sem tilheyra eldri tíman-
um, en eru þó ennþá notuð víða
í sveitum. í skólanum er náms-
meyjunum, jafnframt kennt að
vinna við þau skilyrði sem þessi
heimilistæki skapa. Þannig er
nemandinn búinn undir ýmis
konar erfiðleika sem gætu átt sér Maturinn verður að koma á réitum tima og hann þarf eiiuxig að
stað í byrjun búskapar, en ein- vera vel til búinn og Iystugur.
" ' ' ■ í 1 ' I '"'i' I fuli
þörf, að stúlka sem ætlar sér að
búa í sveit, kynni sér syeitastörf-
in á slíkum skóla sem hér hefur
verið lýst. Hún þarf ef til vill að
sinna alifuglum, mjöltum, sauma
skap, héyvinnu og húsverkum á
einum og sama degi auk hinnar
venjulegu matseldunar og hús-
þrifa. Margar stúlkur hafa verið
aldar upp við þessi störf heima
hjá sér, en aldrei þurft að bera
ábyrgð á þeim öllum í einu. Slíkt
eru viðbrigði og hefur margri
ungri húsmóður reynzt erfitt.
Þessir skólar hafa þegar gert stór
kostlegt gagn, og gefið margri
ungri húsmóður óviðjafnanlegt
veganesti, sem hefur enzt henni
vel, þegar út í alvöru búskapar-
ins er komið.
Það væri óskandi, að ekki liði
á löngu, áður en slíkur skóli hæfi
starfsemi sína hér á landi. Á ári
hverju giftast ungar, duglegar
stúlkur bændaefnum, en áreið-
anlega eru þær ekki allar vanar
sveitastörfum. Hversu mikils
virði yrði ekki slíkur skóli sveita
húsmæðraefnum, fyrstu búskap-
arárin? Ef til vill alla ævina?
— M.Th.
Ekki tjáir að gleyma hænsnunum, þau verða að fá sinn mat,
einnig á réttum tíma.
vægt.
AÐ ANNAST SKEPNUR
Að hlynna að dýrunum verður
lega ekki kennd stórgripahirð-
ing, aðeins að mjólka, en aftur
á móti mikil rækt lögð við að
kenna þeim að hirða hænsni,
endur, gæsir og alls konar ali-
fugla, og eitthvað að svínahirð-
ingu. í Norður-Svíþjóð, er aftur
á móti mikið lagt upp úr naut-
gripahirðingu, og hefur það leg-
ið þar í landi um langan aldur.
' IJÓLKURMATUR
Mjólkurvinnslukennslan felur
í sér, að nemandanum er kennt
að mjólka fyrst og fremst, en síð-
an að hagnýta mjólkina á sem
flestan hátt. Búa til osta, ysta
mjólk og sýra, sem Svíar gera
mikið af og gera síðan margvís-
lega rétti úr draflanum og súrn-
um. Einnig er kennt að búa til
smjör, en þó mikið að leggjast
niður að nota heimatilbúið smjör,
á sveitabæjum. Samt þykir nauð-
synlegt að húsmóðirin kunni að
skilja mjólk og strokka.
Framh. af bls. 9
ekki við, hefnir sín oft áður en
varir. Svo er t. d. með misnotk-
un Framsóknarflokksins á helg-
ustu málum þjóðarinnar í kosn-
ingabaráttunni á s.l. sumri.
Eflaust hafa þá margir hrifizt
af dirfsku Hermanns Jónassonar
og eldheitri ættjarðarást, þegar
hann sagði, að „betra væri að
vanta brauð“ en þola áframhald
dvalar erlends varnarliðs í land-
inu. Nú kemur sami maður og
minnir þjóðina á göfugmennið,
sem Grímur Thomsen sagði um:
„Hverja réð hann rún, sem vildi,
en -— reikning hjartað aidrei
skildi.“
Á þeim fáu mánuðum, sem síð-
an eru liðnir, hefur undir forystu
þessa ljóðfróða manns verið
„frestað" samningum um brottför
vamarliðsins, en ísland sloppið
undan því, að tollur á fiski héðan
væri stórhækkaður í Bandaríkj-
unum. Einn handgengnasti stuðn-
ingsmaður Eisenhowers forseta,
sem ákvörðunina tók, öldunga-
deildarþingmaðurinn Saltonstall,
sagði berum orðum, að samband
væri á milli þessara tveggja
ákvarðana. Og ekki er nóg með
það, því að um það bil, sem
Hermann Jónasson var að semja
áramótaboðskap sinn tilkynnti
Bandaríkjastjórn 4 milljón doll-
ara lán til íslands. í þeirri til-
kyrunngu var þannig tekið til
orða:
„Fé til dollaralánsins er fengið
úr sérstökum sjóði, sem forseti
Bandaríkjanna ræður yfir sam-
kvæmt heimild Bandaríkjaþings
og aðeins má nota til ráðstafana,
sem forsetinn telur mikilvægar
fyrir öryggi Bandaríkjanna."
Um það, sem hér hefur gerzt
þarf ekki að fjölyrða, en enginn
íslendingur getur hugsað til þess
kinnroðalaust. Það lýsir svo harla
vel vinnubrögðum ríkisstjórnar-
innar, að þessi mikilsverði kafli
var felldur niður úr tilkynningu
hennar. í stað þess að birta
mönnum allan sannleikann er
látið svo sem hér sé um hið
sama að ræða og var á meðan
Marshall-samstarfið stóð. Það
alþjóðlega uppbyggingarstarf
er nú löngu úr sögunni en í stað
þess kominn heimild til slíkra
ráðstafana, sem að framan er
lýst.
Trúðu á mýrarljós
HERMANN Jónsson má eiga það,
að hann var í auðheyrðum vanda,
þegar hann var að reyna að
skýra þessi mál á gamlárskvöld.
En hann bætti ekki um, er hann
lét sér sæma bein ósannindi um
í hverju væri fólgnar ólíkar skoð
anir flokkanna um þessi efni.
Ósannindum Hermanns Jónaí-
sonar um þetta er bezt svarað
með þessum orðum Emils Jóns-
sonar:
„Um hitt má svo auðvitað deila
endalaust, hvað séu friðartímar.“
Síðar segir hann:
„Friðmælin höfðu reynzt mýr-
arljós og vafurlogar, og stjórn-
arstefnan í Kreml virtist nú ó-
breytt frá Stalínstímanum, eða
sízt betri.
Það er engin ódyggð að geta
skipt um skoðun, heldur þvert á
móti jafnan skylt og sjálfsagt að
hafa það, sem sannara reynist.“
Hér viðurkennir Emil, að deil-
an hafi einmitt staðið um það
í vor og sumar, hversu friðvæn-
legt væri og þar hafi Sjálfstæðis-
menn haft réttara fyrir sér en
aðrir. Emil er maður að meiri
fyrir þessa viðurkenningu en hitt
er ekki nema mannlegt þótt hann
hnýti dálítið í Sjálfstæðismenn í
leiðinni og tekur enginn slíkt há-
tíðlega.
^ ■ lHiii
AÐ VERZLA í KJÖRBÚÐI NNI í AUSTURSTRÆTI Wj HE