Morgunblaðið - 05.04.1957, Blaðsíða 10

K)
MORGUNBLJTiin
Föstudagur 5. apríl 1957
ðsstMftfrifr
CTtg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstrseti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Veðdeild Búnaðarbankans
og uppbygging sveitanna
FYRIR SKÖMMU hafa tveir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins,
þeir Jón Pálmason á Aljri og Jón
Sigurðsson á Reynistað lagt fram
frv. á Alþingi um verulega efl-
ingu veðdeildar Búnaðarbankans.
Er þar í fyrsta lagi lagt til að
ríkissjóður leggi fram til veð-
deildarinnar fjárhæð þá, sem hún
skuldaði sparisjóðsdeild Búnað-
arbankans og var á sl. hausti um
5 millj.' kr.
í öðru lagi leggja flutnings-
menn frv. til að ríkissjóður
leggi fram 5 millj. kr. á ári til
veðdeildarinnar í næstu 10 ár, í
fyrsta skipti á árinu 1957.
Undirbúningur fyrrver-
andi ríkisstjórnar
Enda þótt þetta frv. sé flutt
af tveimur þingmönnum Sjálf-
stæðisflokksins er það þó undir-
búið af stjórnskipaðri nefnd, sem
landbúnaðarráðherra fyrrverandi
ríkisstjórnar skipaði. Skyldi hlut
verk nefndarinnar vera að gera
tillögur um bætta aðstöðu ný-
býlamanna og annarra frumbýl-
inga og þeirra bænda, sem
skemmst eru á veg komnir með
ræktun.
Nefndin afhenti núverandi
landbúnaðarráðherra frv. um
miðjan nóvember sl. og ætlaðist
að sjálfsögðu til að hann flytti
það eða kæmi því á framfæri
við Alþingi.
En svo undarlega hefur
brugðið við að Hermann Jón-
asson hefur ekki fengizt til
þess. Fóru Sjálfstæðismenn í
landbúnaðarnefnd Neðri deild
ar þá fram á það að hún flytti
málið. En meirihluti hennar,
stjórnarliðið í landbúnaðar-
nefnd, fékkst heldur ekki til
þess. Er það því undarlegra
þar sem Búnaðarþing hafði
áður mælt eindrcgið með til-
lögum milliþinganefndarinn-
ar.
Þegar svo var komið, að
hvorki ríkisstjórnin né land-
búnaðarnefnd Nd. vildi flytja
þetta mikla nauðsynjamál
landbúnaðarins, ákváðu þeir
Jón á Akri og Jón á Reynistað
að flytja það.
Þingbændurnir þekkja
bezt þörfina
Það er vissulega engin tilvilj-
un að þessir tveir mikilhæfu
þingbændur verða til þess aS
flytja þetta frv. um eflingu veð-
deildar Búnaðarbankans. Þeir
þekkja bezt hina brýnu þörf,
sem kallar að í þessum málum.
Jón á Akri og Jón á Reynistað,
sem báðir eru starfandi bændur
í víðlendum og fögrum landbún-
aðarhéruðum vita betur um það
en flestir aðrir, hvað er að ger-
ast í íslenzkum sveitum í dag,
og hverjar þarfir þeirra eru.
Jón Pálmason átti auk þess sæti
í milliþinganefndinni, sem fyrr-
verandi ríkisstjórn skipaði til
þess að gera tillögur um bætta
aðstöðu nýbýlamanna, frumbýl-
inga og þeirra bænda, sem
skemmst eru á veg komnir
með ræktun. — í henni
áttu ennfremur sæti þeir
Kristján Karlsson skólastjóri á
Hólum, Pétur Ottesen bóndi og
alþm. á Ytra-Hólmi, Þorsteinn
Sigurðsson bóndi á Vatnsleysu og
Pálmi Einarsson landsnámsstjóri.
Um það þarf engum að bland-
ast hugur, að allir þessir menn
þrautþekkja þarfir landbúnaðar-
ins og aðstöðu sveitanna í dag.
Tillögur þeirra eru þess vegna
ekkert fálm út í loftið.
Evkur fráhvarf ungs
fólks frá landbúnaðinum
I greinargerð, sem milliþinga-
nefndin samdi og Sjálfstæðis-
menn láta fylgja frv. sínu er í
upphafi á það bent, að Veðdeild
Búnaðarbankans hafi allt frá upp
hafi ráðið yfir mjög takmörkuðu
lánsfé og engan vegin verið fær
um að leysa verkefni sín. Kemst
nefndin síðan að orði á þessa leið:
„Skortur á lánsmöguleikum til
vélabúskapar, bústofnskaupa og
til innlausnar á arfahlutum með-
arfa í jörðunum eykur fráhvarf
ungs fólks frá landbúnaðinum,
er það sér ekki færar leiðir til
þess að taka við jörð og búi nán-
ustu skyldmenna, er láta af bú-
störfum fyrir aldurs sakir. Þeir,
sem þrátt fyrir þessa erfiðleika
ráðast í yfirtöku jarða verða að
sætta því að seljendur taki for-
gangsveðrétt fyrir skuldabréfum,
sem greiðast eiga á mjög stuttum
tíma, og því hvíla á frumbýling-
um þessum háar afborganir og
árgreiðslur fyrstu árin“.
Þessi ummæli eru sannleikur-
inn sjálfur. Fjöldi ungs fólks,
sem vill taka þátt í búskap og
landnámi hins nýja tíma hefur
flúið sveitirnar vegna þess að
engin tök hafa verið á því að
kljúfa hinn þrítuga hamar kostn-
aðarins við bústofnun og jarða-
kaup.
Tillögur til úrbóta
Þegar Pétur heitinn Magnús-
son var landbúnaðarráðherra var
samin löggjöf um stórfellda efl-
ingu sjóða Búnaðarbankans,
Ræktunarsjóðsins og Byggingar-
sjóðsins. Fjárframlög til sjóðanna
voru stóraukin. í skjóli þeirra
viturlegu aðgerða hafa miklar og
gagnlegar framkvæmdir verið
unnar í sveitum landsins undan-
farin ár, bæði á sviði byggingar-
og ræktunarmála.
Það var ætlun Sjálfstæðis-
manna að Veðdeild Búnaðar-
bankans yrði efld á sama hátt.
Úr því hefur því miður ekki orð-
ið ennþá enda þótt undanfarandi
ríkisstjórnir hafi öðru hverju
lagt fram nokkrar fjárupphæðir
til starfsemi hennar.
Tillögur milliþinganefndar-
innar, sem þeir Jón á Akri og
Jón á Keynistað hafa nú flutt
eru hins vegar stórt og merki-
legt spor í rétta átt. Ef þær
yrðu samþykktar myndi að-
staða frumbýlinga batna að
miklum mun. Margt ungt fóllc
mundi þá geta fengið nauð-
synlega aðstoð til þess að
komast yfir jarðnæði og hefja
búskap í sveitum landsins.
UR HEIMI
Leðurblakan
S ennilega hafið þið
aldrei heyrt getið um tamdar
leðurblökur, enda ekki von, því
að hún er lítið nytjadýr auk þess
sem varla er hægt að segja að
hún sé stofuprýði. Hún er í hæsta
máta ófrýnileg og minnir að
ýmsu leyti á mús.
En um áramót mun hafa verið
brotið blað í sögu leðurblök-
unnar — a. m. k. í Evrópu. Starfs-
manni einum í „Zoologisk Muse-
um“ í Kaupmannahöfn, magister
Valentin Jensen að nafni, hefur
tekizt að temja leðurblöku. Er
þetta fyrsta tamda leðurblakan
í Evrópu — og þó víðar væri leit-
að.
Ekki er vitað annað um
uppruna og ætt þessarar leður-
blöku en það, að hún fannst nppi
undir mæni í kirkjunni í Asnæs
ásamt níu meðbræðrum sínum
skömmu fyrir hátíðar í vetur, er
safnaðarfólk hugðist þrífa kirkj-
una hátt og lágt.
Voru allar leðurblökurnar
handsamaðar og sendar safninu
í Kaupmannahöfn, en það féll í
hlut fyrrgreinds starfsmanns að
annast dýrin. Kom honum þá til
hugar að reyna að temja þær all-
ar. En spendýr þessi virtust hálf-
gerðar ótemjur — og engu tauti
varð við þau komið. Svo fór, að
ein af annarri lognuðust þær út
af — og að lokum var aðeins
eftir ein.
essi eina leðurblaka
undi hag sínum hið bezta í skrif-
stofu Jensens magisters. Á dag-
inn hékk hún á nagla uppi í loft-
inu á skrifstofu hans, en kom
jafnan niður einu sinni um dag-
inn til þess að seðja sultinn.
Jensen gaf henni mjölorma, sem
leðurblökunni finnst lostæti mik-
ið. Jafnan hefur magisterinn
ormana í dós á borðinu sínu —
og leðurblakan skynjaði fljótt
tengslin milli dósarinnar og orm-
anna. Hún settist alltaf við dós-
ina og beið eftir mat sínum, því
að hún virtist ekki sjá ormana
— og gat ekki borið sig eftir
fæðunni, enda þótt ormarnir
væru lagðir á borðið fyrir fram-
an hana. Jensen rpatar hana.
Á kvöldin fer Jensen
með hana heim til sín og þar
borðar hún nægju sína — gjarn-
an úr hendi ungs sonar magi-
stersins. Um helgar, þegar öll
fjölskyldan fer út í ökuferð, eða
í heimboð til kunningja, tekur
Jensen leðurblökuna stundum
með sér — og það bregzt aldrei,
að hún þekkir fóstra sinn — og
veit hvar hún á að leita matar,
enda þótt hún virðist ekki sjá
mikið.
Og svo að við höldum
áfram í sama dúr — þá hefur
það löngum verið talið eitt af
furðuverkum móður náttúru, hve
leðurblakan er vel úr garði gerð.
Enda þótt sjónin sé sama og
engin, þá kemur það ekki fyrír,
að hún rekist á á flugi. Hún get-
ur flogið undir stóla, milli fóta
manns — og meira að segja legg-
ur hún lykkju á leið sína ef
millimetra gildur þráður hangir
í veginum.
Og í hverju er þessi
næma fjarskynjun leðurblökunn-
ar þá fólgin? Það er fyrst og
fremst heyrnin, því að hún eí ein
Leðurblakan mötuð.
þeirra, sem heyrir grasið vaxa.
Segja má, að fjarskynjun leður-
blökunnar sé eins konar „ratsjá“.
Hún gefur stöðugt frá sér hvellt
hljóð — og af endurvarpi þess
frá föstum hlutum reiknar hún
fjarlægðir út. Við sögðum, að
hún gæfi stöðugt frá sér hljóð.
Þrátt fyrir það flýgur leðurblak-
an alltaf hljóðlaust. Sannleikur-
inn er, að tíðni hljóðsins er það
há, að mannseyrað nemur það
ekki.
Leðurblakan skrækir
allt að því 30 sinnum á sekúndu,
þegar hún er á flugi. Er hún nálg
ast mjög fasta hluti skrækir hún
tíðar — allt upp í 60 sinnum á
sekúndu. Þegar fjarlægðin er
orðin lítil fer ekki hjá því, að
hljóðið, sem leðurblakan gefur
frá sér og bergmálið renni saman.
En eyra leðurblökunnar er næmt
og hún hefur einnig vörn gegn
þessu. Um leið og hún skrækir
lokar vöðvinn eyranu snögglega
og opnar það aftur jafnsnöggt til
þess að taka við bergmálinu.
Þannig heyrir hún aðeins berg-
málið. Þessi lokun og opnun eyr-
ans fylgir alveg fjölda skrækj-
anna — og getur þess vegna
orðið 60 sinnum á sékúndu.
Leðurblakan á flugi.
Brezkir togaraskipstjórar
kæra færeyska fiskimenn
JJRF.ZK1R togaraskipstjórar hafa kært færeyska fiskimenn fyrir
ofríki á miðunum kringum Færeyjar. Segja þeir að varðskip
hafi sböðvað togara sem voru að veiðum fyrir utan landhelgi, vegna
þess að færeysk fiskiskip þurftu að komast þar að. Segir fiskveiði-
tímaritið Fishing News, að líkur séu til að brezka utanríkismála-
j-óðuneytið taki þetta mál tii alvarlegrar athugunar.
SLÆMT SAMKOMLLAG
Deilur þessar eru af því sprottn
ar, að um þetta leyti standa yfir
færeyskar línuveiðar. Kemur
línuveiðurunum illa saman við
togaramenn.
Sá atburður gerðist í
seinnihluta marz-mánaðar, að
færeyskur varðbátur stöðvaði
brezka togarann Erino frá
Grimsby um 15 mílur norð-
norð-vestur af Söðulbanka og
gaf honum fyrirmæli um að
verða á brott, því að svæöi
þetta væri fyrir línuveiðar.
— Hlýddi togaraskipstjórinn
þessu.
TOGAÐI
YFIR LÍNURNAR
Nokkru síðar fór eins fyrir
Grimsby-togaranum Thessaloni-
an. Hann varð að hrökklast brott
vegna strangra fyrirskipana fær-
eyska varðskipsins.
Ea þegar færeyska varð-
skipið ætlaði að reka togar-
ann Ashanti brott með sama
hætti, þá neitaði hann að
hlýða. Kvaðst hann myndi
halda áfram botnvörpuveið-
unum, enda hafa fullan rétt
til þess. Þetta væri á opnu
hafi og ætti sá rétt til veið-
anna, sem fyrstur kæmi þar.
Sat hann við sinn keip og
togaði jafnvel yfiv nokkrar
línur.
Er nú hiti bæði í enskum og
færeyskum sjómönnum vegna
þessara atburða.