Morgunblaðið - 05.04.1957, Blaðsíða 16

16
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 5. apríl 1957
ÍA
-------------1
ustan
Edens
eítir
John
Steinbeck
6 !
I
og slíkur búskapur var rekinn þar
um slóðir, en samtímis hélt hann
inn á nýja braut — í hlutverki
gamals hermanns. Og sú orka, sem
áður hafði gert hann hvikulan og
eirðarlausan, gerði hann nú gæt-
inn og íhugulan. Fyrir utan her-
málastjómina var enginn sem
vissi hversu langur herþjónustu-
tími hans hafði verið og hvernig
hann hafði reynzt sem hermaður.
Tréfóturinn hans var hvort
rveggja í senn, sönnun á her-
mannaiífi hans og trygging fyrir
því, að hann myndi aldrei framar
lifa því lífi aftur.
Hikandi byrjaði hann að segja
Alice frá viðburðum úr stríðinu,
D----------------n
. Þýðing:
Sverrir Haraldsson
□----------------n
en með æfingunni þroskaðist frá-
sagnargáfa hans og margfaldaðist
og hið sama gerðu orrusturnar,
sem hann hafði tekið þátt í. 1
fyrstu vissi hann, að hann var að
ljúga, en brátt var hann sjálfur
orðinn sannfærður um sannleiks-
gildi frásagna sinna. Áður en
hann gaf sig fram til herþjónustu,
hafði hann' ekki haft neinn sér-
stakan áhuga á hermennsku.
Nú keypti hann hins vegar allar
þær bækur, sem um stríðið fjöll-
uðu, las hverja einustu frásögn
og rannsakaði landabréfin. Land-
fræðileg þekking hans hafði verið
af skornum skammti og vitneskja
hans um hernaðaraðgerðir hálfu
minni. Nú varð hann sérfræðingur
í öllum slíkum málum. Hann
þekkti ekki aðeins bardagana,
liðsflutningana, herferðirnar, held
ur vissi hann og líka um nöfn
flestra höfuðsmannanna og hvað-
an þeir komu. Og í hvert skipti
sem hann sagði frá einhverri orr-
ustunni, var hann að lokum sann-
færður um það sjálfur, að hann
hefði verið þar viðstaddur.
Þeir Adam og Charles litli, hálf
bróðir hans, voru vanir að sitja
hljóðir og lotningarfullir meðan
faðir þeirra útlistaði það fyrir
þeim, hvað sérhver hershöfðingi
hefði hugsað og ráðgert og hvar
hann hefði hlaupið á sig og hvað
hann hefði átt að gera. Sjálfur
hafði hann alltaf vitað það og
hann hafði sagt þeim Grant og
McClellan það, að nú skjátlaðist
þeim og hann hafði sárbænt þá
um að fara að sínum ráðum, en
þeir höfðu harðneitað að hlusta
á hann og það var ekki fyrr en
síðar, að það kom í ljós, að hann
hafði haft á réttu að standa, en
ekki þeir.
Eitt var það, sem Cyrus gerði
aldrei. Hann veitti aldrei sjálfum
sér undirforingjanafnbót. Hann
var og varð til hins síðasta Trask
dáti. Þetta olli því, að hann varð,
eftir því sem frásögnin magnaðist
og margfaldaðist, mestur og frækn
astur ailra óbreyttra hermanna,
sem sögur fara af. Oft leiddi sam-
anburður á frásögnunum það í
ljós, að hann hafði verið á fjórum
ólíkustu stöðum samtímis. En
sennilega hefur einhver eðlishvöt
valdið því, að hann sagði aldrei
þessar sögur hverja á eftir ann-
arri. Alice og drengirnir fengu í
sögum hans fullkomna mynd af
honum: Óbreyttur hermaður — og
hreykinn af því að vera það —
r.em ekki aðeins var alltaf þar
viðstaddur er miklar orrustur
geisuðu, heldur tók einnig þátt
í fundum herforingjaráðsins og
lýsti sig samþykkan eða ósamþykk
an ákvörðunum hinna æðstu her- I
foringja.
Dauði Lineolns fékk mjög á
Cyrus. Hann minntist þess stöð-
ugt, hvílíkt reiðarslag það hafði
verið fyrir hann, og hann gat
aldrei minnzt á það, eða heyrt það
orðað, án þess að fá tár í augun.
Og þótt hann segði það ekki bein-
um orðum, þá fékk maður þá hug-
mynd, að óbreytti hermaðurinn,
Cyrus Trask, hefði verið einn af
nánustu, innilegustu og sönnustu
trúnaðarvinum Lincolns. Þegar
Lincoln fýsti að koma betri skip-
an á herinn, kailaði hann Trask
dáta á sinn fund. Það var hrein-
asta snilld, hvernig Cyrus tókst að
láta þetta skína í gegn, án þess
að segja það beinum orðum. Eng-
inn gat kallað hann lygara. Og
það var fyrst og fremst vegna
þess hve ósannsöglin var honum
í blóð borin, að hvert sannleiks-
orð, sem af vörum hans kom, bar
svip og einkenni lyginnar.
All-snemma byrjaði hann að
skrifa bréf og síðar greinar um
hernaðarmál og ályktanir hans
voru skynsamlegar og sannfær-
andi. Raunverulega tókst Cyrus
að þroslca hjá sér frábæran skiln-
ing á öllu sem að hemaði laut.
Gagnrýni hans á styrjöldum, eins
og þær höfðu verið háðar, og skipu
lagningu hersins í heild, var sköru
leg og sannfærandi. Greinar, sem
hann birti í einum og öðrum tíma-
ritum, vöktu athygli. Bréf hans
til hermálaráðuneytisins, sem jafn
framt voru birt í dagblöðunum,
tóku að hafa nokkur áhrif á nið-
urskipun hersins. Það kom fyrir,
að hann var spurður ráða í mál-
um er fjölluðu um skipan hersins,
útbúnað hans og niðurröðun. —
Kannske hefði raust hans ekki
heyrzt svo greinilega í Washing-
ton, ef samtök fyrrverandi her-
manna hefðu ekki náð því að
verða pólitískur máttarviður. En
það var ekki hægt að virða að
vettugi forvígismenn samtaka er
höfðu milljón meðlima. Og í hern-
aðarlegum skilningi var Cyrus
einn-itt slíkur forvígismaður.
Skilningur hans og reynsla leynd-
ust engum, er á hann hlýddu.
Hann var gæddur hreinustu snilli-
gáfu á sviði hernaðar og stríðs-
mála. Og hann lét ekki þar við
sitja, heldur gerðist einn af ráð-
andi mönnunum í samtökum upp-
gjafahermanna, er með skipulagn
in.ru og samstöðu náðu brátt valdi
og miklum áhrifum í málum hins
daglega lífs.
Eftir margvísleg, ólaunuð störf
í þjónustu þessara samtaka,
hlaut hann loks vel-launaða stöðu
sem ritari þeirra og gegndi henni
til dauðadags.
Hann ferðaðist um landið, þvert
og endilangt og tók þátt í fundum,
samningum og kröfugöngum. Þann
ig varð starf hans í hinu opinbera
lífi.
Heimilislíf hans einkenndist
SWISS
piERPonr
17 JEWELE
Viðurkennd. svissnesk úr,
vatnsþétt og höggvarin,
fyrir dömur og herra. —
Fást hjá flestum úrsmið-
Verið hagsýn — Veljið PlERPOnT
/(Jtf/fe Qt/M
—shampoo freyðir undursamlega
Eina
shampooið
sem býður yður
‘ þeffa úrval
BLÁTT fyrir
þurrt hár.
HVITT fyrir
venjulegt hár.
BLEIKT fyrir
feitt hár.
Heildverzlunin HEKLA hf, Hverfisgötu 103 — sími 1275.
^♦H‘,I**I*,>,I”*****<4<"***W‘,!‘*»****,*0‘“*“‘**»‘**”’”*m*‘,*m*“****'*'
‘;**>*!‘*W**HMH**t‘*>*!**t***!**>*H**H**I**H**I**i'*I*,‘**?'*>^***,'M***‘*****‘**‘**’M*"‘**‘*****‘**‘‘*‘M
MARKÚS Eftir Ed Dodd --------------------------------------
!**í*H**»**I*****H**H**H**H*'',Mí,*H
1) Láki þaggar niður í hund-
unum. En Andi hefur særzt alvar-
lega og sleikir sárið.
2) Stattu upp, ræfillinn þinn.
| s
t i
3) — Já, þú þykist hafa afsök-
un, þrjóturinn þinn. Þeir hafa
sama sem gert út af við þig. Eg
hef ekki tíma til að hugsa um þig.
einnig af þessu starfi hans. Hann
skipulagði heimilishaldið og bú-
reksturinn eftir hernaðarlegri fyr-
irmynd og lét gefa sér skýrslur
um hvaðeina er allt slíkt varðaðL
Það er ekl^i ósennilegt, að Alice
hafi einmitt viljað hafa slíkan hátt
á þessu, því að hún var hreint
ekki neitt mælsk að eðlisfari.
Henni veittist það léttar að gefa
stutta og gagnorða skýrslu. Það
var henni ærið nóg sarf að ann-
ast drengina, sem óðum uxu úr
grasi, og sinna búverkunum. Við
þetta bættist svo hitt, að hún varð
að hlífa mjög þrótti sínum, en það
nefndi hún ekki í neinni skýrsl-
unni. Á næturna lá hún oft og tíð-
um í einu svitabaði. Henni var það
fyllilega Ijóst, að hún gekk með
veiki þá, er tæring nefndist og
það hefði hún vitað, jafnvel þótt
hún hefði ekki þjáðst af hinum
þurra, þreytandi hósta. Ekki vissi
hún hversu langt eða skammt hún
ætti ólifað. Sumir tórðu árum sam-
an, þótt tæringarveikir væru, en
aðrir létust eftir skamma legu.
Þar gilti engin föst regla. ICannske
þorði hún ekki að nefna það við
eiginmann sinn. Hann hafði fuíid-
ið upp aðferð í viðureigninni við
sjúkdóma, sem einna helzt líktist
refsingu. Magaveiki var t.d. lækn
uð með svo ríflegum skammti a£
laxerolíu, að það var mesta guðs
mildi, að sjúklingurinn skyldi ekki
þegar gefa upp andann. Ef hún
hefði sagt honum frá heilsufari
sínu, þá hefði Cyrus kannske
framið á henni þá læknisaðgerð, er
hefði orðið henni örlagaríkari en
tæringin sjálf. Við þetta bættist
svo hitt, að því hemaðarsinnaðri
sem Cyrus varð í dagfari sínu,
þeim mun betur lærði konan hans
þá aðferð, sem ein hjálpar her-
manninum að standast. Hún vakti
ífllltvarpiö
Föstudagur 5. apríl:
Fastir liðir eins og venjulega.
13,15 Lesin dagskrá næstu viku.
18,00 Leggjum land undir fót:
Bömin feta í fótspor frægra land
könnuða (Leiðsögumaður: Þor-
varður Örnólfsson kennari). —
18,30 Framburðarkennsla f
frönsku. 18,50 Létt lög. — 19,10
Þingfréttir. — Tónleikar. 20,20
Daglegt mál (Arnór Sigurjónsson
ritstjóri). 20,25 Erindi: Sendimað
ur landsverzlunarinnar; — fyrri
hluti (Ólafur Þorvaldsson þing-
vörður). 20,50 Prentarakvöld: —■
Samfelld dagskrá. Þættir úr sögu
íslenzkrar prentlistar og sögu
Hins íslenzka prentarafélags, við-
töl við fjóra roskna prentara,
lestur þriggja ungra ljóðskálda o.
fl. — Ámi Guðlaugsson og Pétur
Haraldsson búa dagskrána til
flutnings. Auk þeirra koma fram:
Ágúst Jósefsson, Guðbrandur
Magnússon, Jón Árnason, Svein-
björn Oddsson, Þóra Elfa Bjöms-
son, Björn B>agi, Jóhann Hjálm-
arsson, Baldvin Halldórsson, Ell-
ert Magnússon og Guðbjörn Guð-
mundsson. 22,10 Passíusálmur
(41). 22,20 Upplestur: Böðvar
Guðlaugsson les nokkur gaman-
kvæði úr bók sinni „Brosað í
kampinn“. 22,35 Tónleikar: Björn
R. Einarsson kynnir djassplötur.
23,10 Dagskrárlok.
Laugardagur 6. april:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50 Óskalög sjúklinga (Bryndíi
Sigurjónsdóttir). 14,00 Heimili og
skóli: Ragnheiður Möller formað-
ur Foreldrafélags Laugarness-
skóla talar við kennara þar. 16,30
Veðurfregnir. — Endurtekið efni.
18,00 Tómstundaþáttur barna og
unglinga (Jón Pálsson). 18,30 Út-
varpssaga barnanna: „Steini í Ás-
dal“ eftir Jón Björnsson; X. —.
sögulok (Kristján Gunnarsson
yfirkennari). 18,55 Tónleikar —
(pl.). 20,30 Tónleikar: Söngur
frá tveimur fyrstu áratugum ald-
arinnar. Guðmundur Jónsson flyt
ur skýringar. 21,10 Leikrit: „Rödd
úr þjóðbraut“ eftir Hans Lyngby
Jepsen, í þýðingu Elísar Mar. —
Leikstjóri: Lárus Pálsson. 22,10
Passíusálmur (42). 22,20 Danslög
(plötur). 24,00 Dagskrárlok.