Morgunblaðið - 27.04.1957, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐIÐ
Laugardagur 27. apríl 1957.
O
rrn «
Um shipulagningu skrúðgurðu
Eftir Jón Björnsson
í UNDANFÖRNUM þáttum rædd
um við lítilsháttar um lögun og
legu lóðar, staðsetningu húss á
lóðinni og um hve nauðsynlegt
er, að húsið sé byggt með nægu
tilliti til umhverfisins. Allt eru
þetta þýðingarmikil byrjunar-
atriði til íhugunar fyrir þá, sem
enn eiga eftir að byggja. Við
munum koma að þeim atriðum,
sem geta orðið þeim að gagni,
er þegar hafa byggt og ennfrem-
ur þeim, sem hafa komið garðin-
um áleiðis.
Nú tökum við fyrir gróðurum-
gjörð við hús. Algengt er erlendis
að sjá hús fallega umvafin gróðri,
hér er það mjög fátítt. Ástæðan
virðist mér vera sú, að hér er
oftast búið í kjöllurum og hafa
þeir því stóra glugga alveg nið-
ur undir jarðlínu, einnig getur
skortur á hentugum gróðri verið
orsökin.
Tilgangur gróðurumgjarðar við
hús er fyrst og fremst sá, að fá
húsið til þess að falla betúr í
umhverfið. Gróðurumgjörð á
einnig að hjálpa til við að draga
fram eða leggja áherzlu á það
bezta í fegurðarútliti hússins,
jafnframt sem hún getur dregið
úr og jafnvel falið lakari hluta
þess. í gróðurumgjörð hússins
mega ekki vera stakar plöntur
með ákveðnu formi, sem keppa
við form hússins.
Hér höfum við mynd af húsi í
Reykjavík, sem skapar mögu-
leika til gróðurumgjarðar. Kjall-
ari er undir öllu húsinu, en ekki
er búið í honum, þar eru aðeins
geymslur, sem þarfnast lítilla
glugga. Húsið lítur hlýlega út
eftir að búið er að draga úr
áhrifum kjallaraglugganna með
gróðurumgjörðinni. I þessa gróð-
urumgjörð voru notaðar þrjár
tegundir skrautrunna, þ. • e.
Mispill (Cotoneaster dielsiana),
Dísarunnur (Syringa reflexa) og
Blátoppur (Lonicera coerulea).
íbúðarkjallari með stórum glugg
um niður undir jarðlínu myndi
útiloka möguleika fyrir slíkri
gróðurumgjörð.
Sigurbjörg Sigurbjörnsdóttir
Skuguströnd 85 úru
85 ÁRA ER I DAG, 27. apríl,
Sigurbjörg Sigurbjörnsdóttir,
Kárastöðum Skagaströnd.
Hún er fædd á Akureyri 27.
apríl 1872. Foreldrar hennar voru
hjónin Hólmfríður Jóhannsdóttir
og Sigurbjörn, trésmiður, Sveins-
son. Þegar hún var 8 ára, missti
hún móður sína og ólst upp hjá
föður sínum fram yfir ferming-
araldur.
Árið 1895, þá 23 ára að aldri,
giftist hún Kristjáni Kristjáns-
syni, fæddur 3. júlí 1852 Foreldr-
ar hans voru hjónin Kristján og
M® ía er bjuggu á Knútsstöðum
í Aðaldal. — Var móðir hans,
M«ría, kona sú, er Guðmundur
Friðjónsson, skáld á Sandi, yrkir
um kvæðið „Ekkjan við ána“,
eftir að hún hafði misst mann
sinn frá stórum barnahóp.
Kristján, maður Sigurbjargar
var kunnur dugnaðar og verk-
hagur maður enda af slíku beri
brotinn. Árið 1899 fluttust þau
hjón, Sigurbjörg og Kristján bú-
ferlum vestur í Húnavatnssýslu,
bjuggu þau um árabil í Ásbúð-
um, og síðar að Bakka í Vind-
hælishreppi.
Þeim hjónum varð 12 barna
auðið og eru 8 þeirra á lífi, allt
mannskaps og dugnaðarfólk. —
Höfðu .þau hjón við fátækt að
búa, þar sem að fjölskyldan var
stór. En þau voru samhent að
nota krafta sína og útsjón til hins
ýtrasta, því að þurfa að beita
hjálpar eða styrks fjárhagslega
frá sveitarfélaginu, gat ekki sam-
rýmst hugsun þeirra, enda kom-
ust þau hjá því. — Sem sönnun
þess að Sigurbjörg lét ekki sitt
eftir liggja til sjálfsbjargar, skal
hér geta þess, að þá er þau hjón
bjuggu á sjávarbýlinu Bakka, í
hinum forna Vindhælishreppi, og
oft var þröngt í búi, þá réri hún
oftsinnis til fiskjar með manni
sínum, á kjöllausum pramma er
þau áttu. Mundu færri konur
leika slíkt eftir, jafnframt því að
vera verkum hlaðin inanbæjar,
oft fram á nætur. — Það yrði
án efa efni í stóra bók, ef að
ætti að lýsa ævi Sigurbjargar,
lífsbaráttu hennar, vonbrigðum
og sorgum, — og hins vegar gleði
og ánægju yfir unnum sigrum,
— árangri af fórnfýsi, starfi og
útsjón.
Sigurbjörg var mikil búsýslu-
kona, og heimili þeirra hjóna orð-
lagt fyrir þrifnað og reglusemi,
og að ógleymdri gestrisni svo af
bar í orði og verki, þar sem að
mótttökur allar og aðbúnaður var
slíkur, að gestum var það aug-
ljóst að þeir voru velkomnir, þótt
oft væri af litlu að veita.
17. dag marzmánaðar 1922, varð
Sigurbjörg að sjá á bak manni
sínum, eftir fárra daga sjúkdóms-
legu, missti hún þar tryggan lífs-
glaðan og dugmiklan íöru-
naut. Mun mörgum manni enn þá
minnisstætt, er tal áttu við Krist-
ján, hve allt látbragð hans, orð
og hreyfingar, virtust þrungnar
af lífsþrótti og fjöri, enda afkasta-
maður til allra starfa. — Sjálfs-
bjargarviðleitni og móðurkær-
leika átti Sigurbjörg til að bera
í ríkum mæli. Því munu á þess-
um tímamótum ævi hennar, — 85
ára afmælisdaginn, sérstaklega
börn hennar minnast uppvaxtar-
ára sinna, undir hennar hand-
leiðslu. Þær minningar verða
margar og margvíslegar, en allar
eiga þær sömu uppsprettu, og all-
ar ofnar úr kærleika og um-
hyggju góðrar móður. Hún var
ávallt, uppvaxtar- og þroskaár
þeirra að leitast við að leggja
þeim til það vegarnesti á lífs-
braut þeirra, sem gæti miðað að
því að láta dýrmætustu hugsjón
hennar rætast, að þau yrðu góð-
ir og nýtir menn og konur.
En það eru ekki aðeins börn
hennar sem hugsa til hennar í
dag, heldur einnig barnabörn
hennar sem minnast umhyggju,
leiðbeiningar og góðvildar, eink-
um þau er hún ól upp. Og svo
þriðji ættliður hennar, sem heyr-
ist svo oft segja: „Hún amma mín
á Kárastöðum" með þeim inni-
leik, að engum getur dulist að
hún hefir unnið barnslegu hjört-
un þeirra. — En hér er ekki sag-
an öll, því margir eru þeir menn
og konur, sem kynnst hafa Sigur-
björgu sem minnast hennar í dag
með hlýjum huga og óskar henni
allra heilla, þar á meðal ég, sem
er tengdasonur hennar, og þessar
línur rita.
Af sjónarhæð 85 ára aldurs,
getur hún litið glöð yfir farinn
veg. Hún hefir án efa leitast við
að ávaxta það pund sem forsjón-
in fékk henni í hendur með trú-
mennsku, og þrátt fyrir margvís-
lega erfiðleika sem henni hafa
mætt á lífsleiðinni, finnur hún sig
hafa verið studda af æðri mátt-
arvöldum. Nú dvelur hún í mild-
um sólroða ævikvöldsins, umvaf-
in vináttuböndum fjölmargra af-
komenda og hlýhuga samferða-
fólks, eftir langa og starfsama
ævi, ber aldurinn vel, bein-
vaxin, létt £ spori og fylgist með
daglegum viðburðum. — Og mér
finnst á þessari stundu, að Sigur-
björg muni, er hún lítur yfir
liðna ævi, gera orð Davíðs frá
Fagraskógi að sínum eigin:
Ég elska bæði skyn og skúr
skugga og sólarvegi
því allt er brot og eining úr
þeim eina og sama degi,
og sá sem þyngstar byrðar bar
fær bætur engu minni
því guð er allt og allstaðar
í allri veröldinni.
Verði ævikvöld hennar ávallt
bjart og fagurt.
Lárus Guðmundsson.
Margs er oð gæta
görðunum
i
SPIRUM útsæðis lengir vaxtar-
tímann og eykur uppskeruna.
Margir setja útsæðið of seint til
spírunar. En nauðsynlegt er að
ætla kartöflunum 4—6 vikna
spírunartíma. Fer þetta nokkuð
eftir kartöflutegundunum og
hita á spírunarstaðnum.
Alpha er t.d. mjög lengi að spíra.
Bezt er að láta útsæðið spíra í
kössum og hafa ekki nema 2—3
lög kartaflna í þeim. Bjart á að
vera á útsæðinu svo að spírurnar
verði sterkar, stuttar og græn-
litar þoli vel niðursetningu án
þess að brotna. Það borgar sig
alltaf að sýna natni við spírun-
ina. Takið allar skemmdar kar-
töflur frá og munið að nota ekki
útsæði úr húðormasýktum görð-
næturfrostum og hretum, t.d.
með pokum o.s.frv., þegar þurfa
þykir. Byrja má moldarspírun
fyrri hluta apríl £ betri héruðum,
en þetta er auðvitað mjög háð
staðháttum. Gullauga og yfirleitt
snemmvaxnar kartöflur henta
bezt til moldarspírunar Þannig
er hægt að fá nýjar kartöflur
mjög snemma. Reymð þetta 1
smáum stíl fyrst.
GLEYMIÐ EKKI
GULRÓTUNUM
Gulrætur eru ágætar til matar,
hráar og soðnar, auðugar að A
fjörefni. Til þeirra er sáð
snemma, helzt í apríl. Sé seint
sáð, er gott að leggja þær í bleyti
1—2 sólarhringa. Til notkunar
um. Rétt er að hafa ekki mjög.snemma er sáð í vermireit. Eru
heitt á útsæðinu undir það síð-
asta, svo viðbrigðin verði minni,
þegar sett er niður. Sunnanlands
er oft sett niður fyrri hluta maí,
en seinna í snjóþyngri sveitum
eins og alkunnugt er.
Moldarspírun kartaflna er not-
uð til að fá uppskeruna sérlega
snemma. Nota má venjulegan
kassa sem alls 10—15 cm. þykkt
moldarlag er látið í. Hentug
jarðvegsblanda hefir reynzt vera
garðmold, sandur og hrossatað
(eða gömul mykja) blandað að
jöfnu (þ.e. þriðjungur af
hverju).
Fyrst er kassinn hálffylltur af
moldarblöndunni og sléttað yfir,
svo er útsæðiskartöflunum rað-
að ofaná, en með 2—3 sm. bili á
milli kartaflanna. Loks er kass-
inn fylltur með samskonar mold-
arblöndu, svo að hún hylji allt
útsæðið. Moldin skal vera rök,
en síðan þarf venjulega ekki að
vökva fyrr en kemur upp í köss-
unum, en þeir eru hafðir í stofu-
hita, eins og venjulegt útsæði.
Eftir að grösin koma upp verða
kassarnir að vera í góðri birtu.
Grösin eiga ekki að verða hærri
en 5—7 sm. inni. Verði vöxturinn
of ör áður en hægt er að setja
niður verður að flytja kassana
á svalari stað. Hin ungu kar-
töflugrös eru gróðursett úti í
garði þegar tíð er orðin sæmileg.
Þarf góður moldarkökkur að
fylgja rótunum. Aðalvandinn er
síðan að skýla grösunum fyrir
shrifar úr
daqlega lífinu
IDAG opnar ungur listamaður
sýningu í Listamannaskálan-
um. Hann heitir Guðmundur Guð
mundsson og er aðeins 24 ára að
aldri.
Mósaikmyndir
ÞAÐ sem er nýstárlegt við
þessa sýningu Guðmundar
er, að hann er fyrsti íslenzki
listamaðurinn, sem nokkuð hefur
gert að því að búa til mósaik-
myndir. Nú £ vikunni leit ég inn
í skálann, þar sem Guðmundur
var að starfi við að hengja mynd-
ir sínar upp á vegg, en það er
meira nákvæmnis- og vandaverk
en margur skyldi hyggja. Honum
til aðstoðar þar var kona hans
ættuð frá ísrael, sem einnig er
listmálari og hefur haldið sýning-
ar með manni sínum á Ítalíu.
Guðmundur, sem bæði hefur
lagt stund á list sína í Noregi og
síðar á Ítalíu, var um skeið í
skóla í Ravenna, þar sem mósaik-
gerð er kennd. Það er mikið
nákvæmisverk og þarf lista-
mannshönd til þess að
fá út þau form og liti sem gefa
verkinu líf og sanna list. — Hér
hefur Guðmundur gerzt braut-
ryðjandi, og er ekki nema eðli-
legt að marga fýsi að kynnast
þessum verkum hans.
i
Úr eigin vitund
MÁLARALISTINNI fer Guð-
mundur sínar eigin götur og
er harla ólíkur þeim ungu mál-
urum, sem hér hafa sýnt myndir
sínar að undanförnu. Hann gefur
lítinn gaum að landslagi eða öðr-
um fígúratívum viðfangsefnum og
ekki er hann abstraktmálari í
þeim skilningi, sem við leggjum
í það orð hér á landi. Myndir
hans eru sterkar og persónulegar,
málaðar eftir hugmyndum úr
vitund hans sjálfs, hálfgerðar
undirheimaverur, manndýr og
framtíðarhugmyndir um svip og
starf mannsins á jörðinni. Óneit-
anlega eru viðfangsefni allsér-
stæð, þótt mörgum kunni ef til
vill þykja þau ógnvænieg og
hrollkennd á stundum.
Knattspyrnan hafin
IGÆR hófust fyrstu knatt-
spyrnuleikir sumarsins. Og
hver leikurinn rekur annan
næstu mánuðina. í byrjun júlí
fer íslenzkt lið utan til þess að
taka þátt í heimsmeistarakeppn-
inni í knattspyrnu, og verður þá
keppt við Frakka og Belga. Verð-
ur sannarlega gaman að fylgjast
með úrslitunum, en áhugi á
knattspyrnu fer ávallt sívaxandi
með hverju sumrinu og óhætt er
að segja að hún sé æ meir að
verða þjóðaríþrótt okkar íslend-
inga.
Nýtt blað?
UNDANFARNA daga hafa verið
uppi sögur um það hér í bæn-
um, að í bígerð væri að stofnr.
annað mánudagsblað, þ.e.a.s.
blað, sem væri í svipuðum stíl
með sama skemmtilega innrætið,
en kæmi náttúrlega ekki út á
mánudögum. Ekki er að efa að
hér er nægur og góður jarðvegur
fyrir annað slíkt blað, sem með-
höndlar sarinleikann með hæfi-
legri virðingu og skilur til hlítar
að salta þarf hverja sögu sem
sögð er. Eftir því sem næst verð-
ur komizt eru uppi áætlanir um
slíka blaðstofnun, en framkvæmd
ir eru engar hafnar, en óvíst er
hvort þeirra verður langt að bíða.
reita-gulrætur mikið ræktaðar
bæði til heimilisnota og á garð-
yrkjustöðvum.En gulrætur þríf.
ast líka velúti í görðum, einkum í
sendnum jarðvegi.Gamall búfjár-
áburður heppilegur og einnig til-
búinn áburður. Hæfilegt er að sá
í 5 raðir í metra breitt beð. Látið
vera um 4 cm. bil milli jurta i
hverri röð, þegar grisjað er. (Það
á að vera hægt að stinga niður
fingri milli jurtanna).
Til steinselju er sáð snemma
og á sama hátt og gulróta — aðal-
lega í sólreit eða vermireit —
eða a.m.k. á sólríkum stað.
Blómafræ er nú komið.
Margir spyrja til hvaða sumar-
blóma nægi að sá beint í garðinn
(án þess að sá fyrst í vermireit).
Skulu nefndar nokkrar tegundir,
sem dugar að sá til í sæmilega
sólríka garða, þegar tíð er góð.
Einærar draumsóleyjar&egundw
(Valmúi) eru mjög fagrar og
vinsælar með ýmislegan lit
blóma — silkivalmúi, júlísól o.fL
o.fl. Vinablóm (Nemaphila) er
lágvaxið, himinblátt og með
fleiri litum. Þrífst allstaðar og er
prýðisfagurt. Strandrós (Strand)
er alkunn, harðgerð tegund, sem
getur myndað lágar, marglitar
blómabreiður. Gullbrúða (Kali-
forniuvalmúi) ber falleg rauðgul,
vindilundin blóm. Brúðarslæða,
kvislótt, hvít eða_ rauð, verður
alþakin blómum og líkist þá
slæðu álengdar. Kornblóm er
harðgerð og auðræktað, venju-
lega fagurblátt. Til eru bæði lág
og lágvaxin afbriði. Njólkróna
(Borago) er mjög harðgerð stór-
vaxin jurt með himinblá, mörg
og fremur smá blóm. Skrauthör
(Linum) ber venjulega rauð
blóm. Eilífðarblóm (Acroclinium
rosem) ljósrautt, heldur bláma-
litnum mjög lengi þurrkað.
Hjartagras (Briza) ber hjarta-
laga punt og er ágætt í vendi
þurrkað. Snækragi (Ihelis amara-
ber þéttsett, snjóhvít blóm.Blóm-
gast vel á móti sól. Þroska-
munnur (Linaria maroccana)
með einkennileg, rósrauð blóm,
þrífst líka vel. Þessar tegundir
blómgast vel á góðum stöðum,
þótt sáð sé til þeirra beint í garð-
inn. Auðvitað blómgast þær fyr
ef sáð er inni, en þess þarf ekki
nauðsynlega. Nóg er af öðrum
sumarblómum, sem verður að
sá inni eða í vermireit.
Ingólfur Davíðsson.
Lílil þátttaka í lands-
skíðagöngunni
Skíðagangan stóð skamman tíma
hér. Var aðeins hægt að ganga
nokkra daga en þá leysti allan
snjó upp í Mikladalnum, þar sem
skíðagangan fór fram og var ekki
unnt að fá aðra skíðabraut.
Þátttakendur í skíðagöngunni
voru um 170 manns. Yngsti þátt-
takandinn var fjögurra ára dreng
ur, Sveinbjöm Tómasson, en sá
elzti • 61 árs. Var það Páll P.
Christiansen. Þátttaka skólabarna
var yfir 90%. —Karl.