Morgunblaðið - 04.05.1957, Side 3

Laugardagur 4. marz 1957
MORGVNBLAÐIÐ
S
Carnaveiki magnast í
kúm í Rangárvallasýslu
Mykjunesi, 29. apríl.
EFTIR strangan vetur er nú
sumarið komið með öll sín
óleystu verkefni. Aprílmánuður
hefur verið mildur, fáar frost-
nætur og fyrir nokkru er allur
klaki úr jörðu. — Farið er að
grænka, þó ekki sé hægt að segja
að kominn sé gróður og er fé
enn á gjöf. Um bænadagana og
fram á páska snjóaði öðru hverju
og gerði hvíta jörð, en hvarf
fljótlega aftur. Vonandi kemur
nú sumar með sumri, enda vetur-
inn nógu langur án „framlenging
ar“. Fénaðarhöld munu yfirleitt
vera góð og menn heybirgir.
Nokkuð er borið af ám víðs veg-
ar um sveitina, en þó hvergi í
mjög stórum stíl og hefst sauð-
//
Veðrið
44
Ljósm. Andrés Kolbeinsson.
Sýningarsal urinn
NÝTT sýningarfyrirtæki hefur
verið stofnað í húsakynnum
Alþýðuhússins við Hverfisgötu.
í>ar er vistlegt, og öllu hagan-
lega fyrir komið til sýningar á
listiðnaði og myndlist. Nú hefur
fyrsta sýning þessa fyrirtækis
verið opnuð og starfsemi sýning-
arsalarins hafin.
Okkar ágætu höfuðborg,
Reykjavík, hefur vantað stað sem
þennan, þar sem listiðnaður og
myndlist er til sýnis og sölu þeim,
sem áhuga hafa á að eignast
slíka hluti. Salurinn gefur einnig
bænum svip þeirrar borgar, þar
sem unnið er að list, engu síður
en að hinum víðtæku fram-
kvæmdum, sem vekja athygli
ferðamannsins og aðdáun þeirra,
er skilja fæðingarhríðir Reykja-
víkur. Ég fagna því af alhug,
að nú hefur tekizt að hrinda í
framkvæmd þessari tilraun til
listverzlunar, þar sem almenn-
ingi gefst tækifæri til að kynn-
ast því, sem listamenn og list-
iðnaðarmenn bæjarins hafast að.
Þótt starf þetta sé hafið, er saga
þess ekki öll. Nú kemur til kasta
þeirra, er eignast vilja hlutdeild
í því, að listverzlun og sýning-
arskáli sem þessi geti starfað og
stutt að listkynningu, sem getur
orðið mikill þáttur í menningar-
lífi Reykjavíkur.
Það hefur löngum verið þörf
á sýningarsal, þar sem listamenn
geta sýnt verk sín, án þess að
þurfa að sýna margra ára vinnu
í senn. Hér býðst nú nægilega
rúmgóður salur til að hægt sé
að koma fyrir snotrum og
skemmtilegum sýningum, sem
hvorki ættu að verða of um-
fangsmiklar fyrir listamennina
né heldur gefa ófullnægjandi
heildarmynd af verkum þeirra.
Sú sýning, sem fyrst hefur ver-
ið opnuð í Sýningarsalnum við
Hverfisgötu, er með fádæmum
skemmtileg og margþætt. Þar gef
ur að líta gott sýnishorn af
myndlist og höggmyndum, og er
öllu vel fyrir komið og nýtur sín
vel. Listiðnaðurinn er fjölbreytt-
ur og hver hlutur valinn. Þar
eru margir girnilegir hlutir til
eignar á verði, sem mjög er í hóf
stillt. Vonandi verður þess ekki
langt að bíða, að þeir, sem eign-
ast vilja listiðnað og yndi hafa
af fögrum hlutum, verði þess
áskynja, að hér eru tækifærin,
og um leið er stuðlað að starf-
semi, sem er ómissandi í hverjum
þeim stað, er vill geta sagt með
sanni, að listmenning sé snar
þáttur í daglega lifinu, en ís-
lenzka þjóðin hefur oftsinnis
sannað, að með henni býr skap-
andi máttur og sterk þjóðleg
menning.
Ég skal ekki lengja þetta mál
með upptalningum á sýnendum
og sérstökum verkum, en að lok-
úm vil ég aðeins fullyrða, að sú
sýning, er hér um ræðir, er
þannig gerð, að þar er ánægju-
legt fyrir alla að koma, og þar
eru góð tækifæri til að eignast
ýmislegt listmuna, er til ánægju
má verða í eigu hvers manns.
Valtýr Pétursson.
„VEÐRIГ hedtir tímarit sem
Félag ísl. veðurfræðinga gefur út
og er það ætlað alþýðu manna
og fjallar um veðurfræði. Koma
út tvö hefti á ári og er fyrra
hefti annars árgangs nýkomið út.
í það ritar Jón Eyþórsson sem
er form. ritnefndar, þáttinn „Úr
ýmsum áttum“. Páll Bergþórsson
ritar annál ársins 1956. Hlynur
Sigtryggsson ritar fréttabréf frá
Stokkhólmi, Guðmundur Kjart-
ansson „Snjóboltar eftir rok í
Selskarði", Páll Bergþórsson
greinina „Á Kili 1780“, Jónas
Jakobsson ritar „Hitastig yfir
Keflavík 1956“, Borgþór H. Jóns-
son ritar greinina „Vatn“. Auk
þess er í ritinu tilvitnanir í gamla
annála. Allt er efni ritsins hið
fróðlegasta og skemmtilegasta
aflestrar.
Afgreiðslustjóri ritsins er Geir
Ólafsson og er afgreiðsla þess í
Drápuhlíð 29.
burður ekki að fullu fyrr en
10.—20. maí.
Ennþá herjar hin hvimleiða
pest á kýrnar víðs vegar, ein-
hvers konar veiru-skita; er það
mjög alvarlegur kvilli og mun
nú vera með útbreiddasta móti.
Verðar kýrnar mjög veikar og
dettur úr þeim mjólkin og ná
þær sér vart fyrr en um næsta
burð. Menn eru teknir að velta
fyrir sér hvort ekki sé hægt að
framleiða varnarmeðul við þess-
um kvilla með blóðvatni úr sýkt-
um kúm, og víst er um það, að
eitthvað þarf að gera í þessum
efnum, ef unnt er.
Mjög verður að telja ískyggi-
legt að garnaveiki virðist vera
að magnast í kúm hér í Rang-
árvallasýslu. Þegar fjárskiptin
fóru fram vonuðu menn að garna
veikiplágunni yrði útrýmt. En
nii hefur orðið reyndin að í stað
þess að áður var pestin í fénu,
er hún nú í kúnum. Hefur nú í
seinni tíð nokkrum kúm verið
lógað, er reynzt hafa veikar og
sumar jafnvel aðfram komnar.
Þyrfti að taka þessi mái fastari
tökum en gert hefur verið und-
anfarið.
Nú eru menjar vetrarins óðum
að hverfa, einn og einn hjarn-
skafl eftir og minnir á það sem
var. Á öðrum stöðum eru svo
grænir sprotar er gefa fyrirheit
um gróður sumarsins.
M. GL
Kom með brunninn
lúkar
AKRANESI, 30. apríl. — í morg-
un um klukkan 6,30 kom upp
eldur í vélbátnum Svan héðan
frá Akranesi, þar sem hann var
úti á miðum síldarbáta, en skips-
menn allir á þiljum að taka inn
netin.
Mikill eldur virtist vera niðri
í lúkar. Var ógjörningur að kom-
ast þangað niður vegna reyks.
Sótt voru handslökkvitæki og sjó
dælt niður í lúkarinn, en hann
síðan byrgður. Tókst þannig að
kæfa eldinn á hálftíma, en þá
var lúkarinn allmikið brunninn.
Svanur kom svo að landi með 75
tunnur síldar.
— Oddur.
KvikmYndir:
Bauða hóríð
BÆJARBÍÓ í Hafnarfirði sýnir
um þessar mundir enska kvik-
mynd í litum er nefnist „Rauða
hárið“. Segir myndin frá ensk-
um aðalsmanni, sem er með þeim
ósköpum fæddur að hann fær
aldrei staðizt rauðhærðar konur,
sér í lagi ef þær eru jafnframt
grannleitar og spengilega vaxn-
ar. Fellur hann fyrir þessum
veikleika sínum þegar á 14. ári
og má heita, að allt líf hans verði
ánægjuleg undanlátssemi við
þessa ástríðu hans. — Hann er
að vísu kvæntur ágætri konu,
en því miður ekki rauðhærðri,
og því fór sem fór. En frá því
verður ekki sagt hér. — Myndin
er svo „týpiskt" ensk, að ég held
að hún hefði ekki getað orðið til
nema í Englandi, svo full af ensk-
um húmor og hugsunarhætti að
þar vantar ekkert á, og auk þess
er það sem leikendum er lagt í
munn bráðsnjallt og fyndið þó að
lífsreglur hinna rosknu manna
þar séu vafasamar og ef til vill
ekki til eftirbreytni. — Hin frá-
bæra skozka dansmær, Moira
Shearer leikur þarna þrjú hlut-
verk, — rauðhærðar stúlkur, full
yndisþokka og dansar eins og
engill. — Annað aðalhlutverkið,
hinn breyska eiginmann, leikur
John Justin með miklum ágætum
og vin hans Oscar leikur Roland
Culver af frábærri snilld. — Sem
sagt, myndin er einhver sú bezta
gamanmynd og skemmtilegasta,
sem ég hef séð um langt skeið.
Stjórnarliðar í Neðri-deild fella aukin fjár-
framlög til bygginga íbnðarhúsa í sveitum
í GÆR var til 2. umræðu í Neðri
deild frv. um landnám, ræktun
og nýbyggingar í sveitum. Urðu
um það talsverðar umræður og
þá fyrst og fremst um breyting-
artillögu þeirra Jóns Pálmasonar
og Gunnars Gíslasonar um að
samkv. 26. gr. verði veitt árlegt
framlag til íbúðabygginga ein-
staklinga á nýbýlum krónur 2
milljónir í stað IV2 millj. sem í
frumvarpinu stendur og breyt-
ingartillögu sömu manna um að
árlegt framlag ríkissjóðs til bygg
ingarsjóðs sveitabæja verði 5
milljónir í stað 2V2 millj., sem í
frumvarpinu stendur.
Framsögumaður landbúnaðar-
nefndar Neðri deildar, Ásgeir
Bjarnason fylgdi frumvarpinu úr
hlaði og skýrði það ásamt ein-
stökum breytingartillögum, sem
við það höfðu verið samþykktar
í nefndinni, en þær voru alls 21.
Benedikt Gröndal ræddi einn-
ig nokkur atriði frumvarpsins.
Jón Pálmason sagðist hafa get-
ið þess við 1. umræðu, hvaða
atriði hefðu verið dregin út úr
frumvarpinu, sem hefðu verið í
tillögum milliþinganefndarinnar.
Hann kvað framsm. hafa rétti-
lega getið þess að samkomulag
hefði náðst um nokkrar minni
háttar breytingar í nefndinni, en
hins vegar hefði ekki orðið sam-
komulag um tvær veigamestu
breytingarnar og því bæri hann
þær nú fram á sérstöku þing-
skjali ásamt Gunnari Gíslasyni.
Hann kvaðst hafa í nefndinni
ásamt Jóni Sigurðssyni lagt
mikla áherzlu á það að létta
meira undir með frumbýlingum
við byggingu íbúðarhúsa. Hann
kvaðst áður hafa orðað það að
rétt væri að landnáminu væri
gert fært að skila íbúðarhúsum
fokheldum í hendur frumbýl-
inga svipað og gert er með hús,
sem byggð eru sums staðar á
vegum kaupstaðanna. Hann kvað
tillöguna um að ríkið legði fram
25 þús. kr. til frumbýlismanna
vera spor í rétta átt. Hins vegar
væri nú svo komið að þessi upp-
hæð myndi ekki gera meira en
svara til þess aukna byggingar-
kostnaðar sem hefði orðið á hús-
um frá því núverandi ríkisstjórn
tók við völdum. Hann kvað það
framlag, sem gert væri ráð fyrir
í frv. ekki nægja til að greiða
þeim, sem rétt ættu til þess. Um
80 manns myndu eiga rétt til
framlagsins, en það nægði aðeins
fyrir 60 frumbýlinga. Hér væri
þó aðeins um að ræða nýbýla-
menn, en leysti ekki vanda
bænda almennt við byggingar
íbúðarhúsa. Því væri farið fram
á hækkað framlag til byggingar-
sjóðs, svo unnt væri að hækka
lánin í 100 þús. kr.
Jón Pálmason kvaðst líta svo
á að það væri ekki fyrst og
fremst ræktunin, sem þyrfti fjár-
stuðning nú, heldur byggingarn-
ar. Með því að taka burtu þetta
ákvæði, sem verið hefði í tillög-
um milliþinganefndarinnar, væri
verið að fella burt þýðingar-
mesta atriði frv. Jón benti einn-
ig á að margir bændur hefðu
ekki svo mikið ræktanlegt land,
sem frv. gerði ráð fyrir að þeir
ættu að rækta. Einnig væru
slæmar samgöngur og vöntun
véla orsök þess að sumir hefðu
dregizt aftur úr við ræktunina.
Hann lagði enn áherzlu á að ef
þingmenn vildu stuðla að veru-
legu átaki til styrktar landbún-
aðinum mættu þeir ekki fella
þær tillögur, sem hér um ræddi.
Ásgeir Bjarnason var á önd-
verðri skoðun við Jón Pálmason.
Sagði hann að ræktunin væri
hinn fjárhagslegi grundvöllur,
sem leggja yrði undir landbún-
aðinn og því væri hún aðalmál
þessa frv. Þá benti hann á að
löggjafanum væri í lófa lagið
að hækka þetta framlag, þar sem
í frv. stæði að framlagið ætti að
nema minnst þeim upphæðum,
sem um gæti.
Ingólfur Jónsson tók fram að
enn skorti stórlega fé til flestra
greina landbúnaðarins. Hann
kvað sér vart koma til hugar að
Ásgeir Bjarnason og Ben. Grön-
dal, sem hér hefðu talað, myndu
greiða atkvæði gegn þessum til-
lögum. Þeir vissu að fé það, sem
áætlað væri í frv. væri ekki
nægilegt til þess að greiða þau
framlög, sem ráðgerð væru í
næstu málsgrein á undan í sama
frv. Það væri blekking að setja
lög um fjárveitingar, nema um
leið væri gert ráð fyrir öflun
fjárins. Ef tillagan yrði felld yrði
um leið að lækka framlagið til
frumbýlinganna niður í 18—19
þús. kr. r stað 25 þús. kr. Hann
kvað nauðsyn raunhæfrar laga-
setningar, en ekki þess að semja
og samþykkja pappírsplagg, sem
væri til þess eins að hampa á
fundum.
Ásgeir Bjarnason bar saman
aðstöðu þá, er ungir menn hefðu
nú til þess að stofna til bús og
verið hefði fyrir 20—30 árum.
Kvað hann unga menn nú hafa
þúsund möguleika til þess að
hefja stórbúskap með þeim mögu
leikum, sem þeim væru nú boðn-
ir. Síðan ræddi hann eftirgjafir
þeirra lána er ríkissjóður hefði
átt hjá Ræktunarsjóði og Bún-
aðarbankanum og sem væru
framlag út af fyrir sig. Hann
benti og á að í fyrrv. ríkisstjórn
hefði Ingólfur Jónsson ekki haft
áhuga á að bæta hag bænda eins
og hann nú vildi að gert væri.
Jón Pálmason benti á að það
hefði einmitt verið fyrrv. ríkis-
stjórn, sem skipað hefði milli-
þinganefnd þá, er samið hefði
frumvarpið.
Benedikt Gröndal hafði fyrr í
umræðunum borið af sér að hafa
verið í nefnd er breytti frum-
varpinu í það form er það var
lagt fyrir þingið, en Jón Pálma-
son hafði látið orð falla í þá átt.
Jón kvaðst ekki fullyrða að
Benedikt Gröndal hefði átt sæti
í umræddri nefnd. Hins vegar
hefði hann sannreynt að fulltrú-
ar í landbúnaðarráðuneytinu
hefðu ekki breytt því, og hann
kvaðst ekki ætla að landbúnað-
arráðherra hefði gert það sjálf-
ur. Einhverjir hefðu þó gert það,
en það væri svo með mörg iil
og óvinsæl verk. Það vildi eng-
inn við þau kannast.
Að síðustu gerðu þeir Ásgeir
Bjarnason og Ingólfur Jónsson
stuttar athugasemdir.
Allar breytingartillögur land-
búnaðarnefndar voru samþykkt-
ar, en tillögur þeirra Jóns Pálma
sonar og Gunnars Gíslasonar
felldar með 16 atkvæðum stjórn-
arliða gegn 10 atkvæðum Sjálf-
stæðismanna.
Frumvarpinu var í heild vísað
til 3. umræðu.