Morgunblaðið - 05.05.1957, Síða 3

Sunnudagur 5. maí 1957
morgvnblaðið
*
Or verinu
TOGARABNIR
Tíðarfar hefur verið gott á
miðum togaranna síðastliðna
viku, fyrst vestanátt, en snerist
síðan til norðan og norðaustan-
áttar og var allhvass fyrir norð
an og vestan.
Aflabrögð hafa sízt verið betri
síðustu viku en áður.
Allir togarar eru nú farnir af
Selvogsbanka. Allmörg skip hafa
verið við Jökul síðustu daga.
Hefur þar verið reytingsafli af
þorski. Þá hafa nokkur skip ver-
ið að karfaveiðum vestnorðvest-
ur af Garðskaga, og einstaka skip
hafa leitað enn lengra út og sum
komizt jafnvel alla leið að aust-
urströnd Grænlands, eins og
Askur og Ólafur Jóhannesson.
Þar fékkst sæmilegur afli í 2
daga af karfa og þorski, en skip-
in urðu að hrökklast þaðan vegna
ísreks. Einstaka skip hafa feng-
ið dágóðan afla á Halanum. Lít-
ið hefur frétzt um togara norð-
ar en þetta, þó eru skipin nú að
dreifa sér um allan sjó.
Hallveig Fróðadóttir, sem fór
til Grænlands og lenti í miklum
erfiðleikum til að byrja með,
hefur fengið sæmilegan þorsk-
afla síðustu daga.
Tveir togarar, Þorkell Máni og
Akurey, fóru í gær og fyrradag
til Grænlands, og er ætlunin að
veiða í salt. Töluvert er nú þegar
komið af þýzkum, enskum og
færeyskum togurum til Græn-
lands. Flýja skipin fiskileysið á
fslandsmiðum, enda oft góður
afli við Grænland á vorin.
FISKLANDANIR
Hvalfell ...... 250 tn. 14 dag
Egill Skallgr. 220 tn. 12 dag
Marz .......... 301 tn. 15 dag
Þorkell Máni 63 tn.
saltfiskur 116 tn. 20 dag
Askur ........ 280 tn. 15 dag
hyggja á vorsíldveiði, og er ekki
enn vitað, hve mikil þátttaka
getur orðið í þessum veiðum, ef
sköpuð verða skilyrði tH. að
stunda þær.
Það hefur verið rætt við rikis-
stjórnina um grundvöll fyrir
þessusa veiðum, og er þar gert
ráð fyrir að kr. 1.20 verði fyrir
síld til frystingar og kr. 1.00 fyrir
Þór'n Þórðarson, dósenf:
Tvö svið
BÁTARNIR
Afli hefur verið sæmilegur hjá
netjabátunum, en mjög misjafn,
algengast 8—10 lestir og komizt
upp undir 20 lestir í róðri.
Handfærabátar hafa aflað lítið,
1—2 lestir á skip.
Enginn rær nú lengur með
línu.
Aflahæstu bátarnir í apríl
voru, slægt og óslægt:
Barði ........... 374 tonn
Ásgeir .......... 338 —
Helga ........... 334 —
Rifsnes.......... 300 —
Kristín ........ 286 —
Hafþór........... 272 —
Björn Jónsson .. 214 —
Marz............. 200 —
Aflahæstu bátarnir frá ára-
mótum til aprílloka, ekki gerður
greinarmunur á sl. fiski og ósl.:
Helga ........... 686 tonn
Barði ........... 659 —
Ásgeir .......... 568 —
Rifsnes ......... 534 —
Hafþór .......... 472 —
Kristín .......... 445 —
Björn Jónsson .. 431 —
KEFLAVfK
Vertíðin er nú smám saman að
tjara út. Allir aðkomubátar eru
nú hættir nema 2 leigubátar og
nokkrir af heimabátunum. Að
veiðum eru enn um 20 línubátar
auk nokkurra netjabáta.
Síðasta vika var lík þeim fyrri
með það, að aflinn var mjög lé-
legur, algengast 2—5 lestir á
skip. Hjá netjabátum hefur verið
úrtökusamt undanfarið, sumir
hafa þó verið að fá smáglefsur.
Það má telja til nýlundu, að
nokkrir bátar hafa komið með
háf, sem ekki hefur verið hirtur
áður. Eru sjálfsagt komnar einar
20 lestir af háf. Er hann keypt-
ur óslægður fyrir 70 aura kg.
Má það heita gott verð.
Aflahæstu bátarnir frá ára-
mótum til aprílloka miðað við
slægðan fisk:
tn. róðrar
Hilmar ............ 542,9 85
Kópur ............ 542,7 84
Guðm. Þórðars. .. 480 85
Bára ............... 476 85
Bjarmi EA .... 446 72
Heildarafli hjá 46 (44) línu-
bátum frá áramótum til aprílloka
er 14.639 (17507) lestir í 3070
(2688) róðrum.
Meðalafli á bát er 318 (398)
lestir .
Meðalafli í róðri er 4768 (6513)
kg.
Tölurnar í svigunum eru sam-
bærilegar tölur í fyrra.
í fyrra var hæsti báturinn í
apríllok með 620 lestir í 75 róðr
um.
Nokkrir bátar eru byrjaðir með
reknet.
VESTMANNAEYJAR
Vertíðinni er nú að verða lokið.
Um % hlutar af bátunum eru nú
búnir að taka upp netin og fækk
ar þeim daglega.
Þeir, sem enn eru að veiðum,
eru flestir á heimamiðum, og er
afli hjá þeim sáralítill. Nokkrir
bátar hafa farið á Faxaflóamið,
og hefur afli hjá þeim einnig
verið lítill. Eru 2 þeirra þegar
komnir heim aftur og hættir.
Nokkrir bátar eru byrjaðir
ufsaveiðar með handfæri, en afli
verið lítill eins og hjá handfæra-
bátunum, sem fyrir voru. Nokkr-
ir handfærabátarnir hafa tekið
línu, en afli verið rýr.
Meðalafli á vertíðinni er um
530 lestir miðað við óslægðan
fisk og meðalróðrafjöldi 60.
í apríllok höfðu einir 5 bátar
afla yfir 800 lestir, óslægt, og
voru það þessir:
Gullborg.......... 1008 tonn
Víðir SU........... 845 —
Snæfugl ........... 833 —
Freyja ............ 820 —
Björg SU........... 806 —
Austfjarðabátarnir (SU) hafa
auk þess lagt eitthvað af afla á
land fyrir austan, sem ekki er
allur meðtalinn hér.
3 vinnslustöðvarnar hafa tek-
ið á móti fiski frá áramótum til
aprílloka, sem hér segir, miðað
við ósl. fisk með haus:
kg. í bræðslu, en hefði þurft að
vera kr. 1.20 fyrir alla síld eins
og á haustin. Inn í þessa samn-
inga hafa fléttazt sumarsíldveið-
arnar og er enn ekki vitað, hver
niðurstaðan verður.
Þetta eru hvort tveggja hin
mikilvægustu mál. Það er mjög
nauðsynlegt að hagnýta bátaflot-
ann yfir vorið og miðsumarið við
reknetjaveiðar hér sunnanlands,
en það myndi vafalaust skapa
mikla atvinnu og gjaldeyri. En
það er líka nauðsynlegt að rétta
hlut þeirra, er norður fara. Síld-
arverðið fyrir norðan hefur lít-
ið hækkað árum saman og er
ekki í samræmi við annað síld-
ar- eða fiskverð í landinu, enda
er svo komið, að meira en helm-
ingur flotans, sem norður fer,
kemur þaðan með tap, og það
þótt sæmileg vertíð sé, eins og
þær gerast nú orðið, svo sem í
fyrra.
Útgerðarmenn og sjómenn
verða að treysta því, að þeir
verði ekki neyddir til að bera
alltaf skarðan hlut frá borði.
GJALDEYRIS SKORTURINN
Aldrei hefur verið meiri skort-
ur á gjaldeyri en nú eins og við-
búið er eftir rýra, en þó mjög
útgjaldasama vertíð. Frosni fisk-
urinn er það eina, sem heldur í
við það, sem áður hefur verið.
Af skreið og saltfiski er fram-
leiðslan sjálfsagt um helmingi
minni.
Nú er það svo, að megnið af
frosna fiskinum fer til Sovét-
ríltjanna og meira en nokkru
sinni áður. Á sl. ári stóð mjög
upp á íslendinga, að halda jafn-
vægi í þeim viðskiptum. Það
kann að lagast eitthvað við aukin
fiskkaup, en olíukaup hafa sjálf-
sagt líka stórvaxið í ár.
Að vísu eru keyptar hin-
ar nytsömustu vörur í Sovétríkj-
unum, svo sem olía, korn og
byggingarefni, en það liggur líka
í augum uppi, þegar svona er,
að lítið verður um gjaldeyri til
kaupa annars staðar frá, nema
eitthvað sérstakt komi til. Og í
ár er ekki fyrirsjáanlegt annað
en að 200—300 milljónir króna
vanti upp á, til þess að hægt verði
að sjá þjóðinni fyrir brýnustu
nauðsynjum.
Vinnslustöðin ..,
Hraðfr.st. Vestm.
ísfél. Vestm.eyja
12.315 tonn
10.206 tonn
6.537 tonn
Hér vantar aflamagnið hjá 4.
stöðinni.
AKRANES
Allir linubátar eru nú hættir,
en 7 bátar róa enn með þorska-
net.
Aflahæstu bátarnir frá áramót
um til aprílloka eru, miðað við
slægðan fisk:
tn. róðrar
Sigurvon ......... 545 77
Bj. Jóh.son ...... 488 66
Sigrún ........... 443 62
Farsæll .......... 419 68
Skipaskagi ....... 410 73
Heildarafli 23 (23) báta til
aprílloka er 6814 (9425) lestir í
1305 (1346) sjóferðum.
8 bátar stunda nú reknetja-
veiðar, og hefur aflinn verið
heldur rýr, 30—40 tunnur á skip
og m.a.s. 60—70 tunnur, þegar
gott hefir verið veðrið.
Akurey landaði um fyrri helgi
180 lestum af fiski og Bjarni
Ólafsson um þessa helgi 260 lest-
um.
Trillubátar hafa aflað sæmi-
lega á ’húkk', upp í 3% lest á skip
á 2—3 færi.
VOR- OG SUMARSÍLDVEIÐIN
Þeim fjölgar stöðugt, sem
FYRSTA ÞÝZKA
VERKSMIÐ JU SKIPIÐ
hljóp nýlega af stokkunum í
Bremerhaven. Er skipið 69 m á
lengd (ísl. nýsköpunartogararn-
ir eru 54—57 m). Er varpan tekin
inn aftan á skipinu. í skipinu eru
Baader-fiskvinnsluvélar, frysti-
tæki og kæligeymslur fyrir freð-
fisk, vélar til vinnslu á fiskúr-
gangi í fiskimjöl og farmrými
fyrir nýjan fisk. — Aðalvélar
skipsins eru 2 Deutz-díselvélar,
600 ha. hvor.
Hvenær finnst íslendingum
tími til kominn að fylgjast með
öðrum þjóðum í byggingu verk-
smiðjuskipa, eins og þau ryðja sér
nú til rúms annars staðar í heim-
inum?
Á VORUM tímum er um marga
hluti erfitt að trúa á Guð. Vor
öld er öld raunvísindanna og lífs-
skoðun hennar er af þeim mótuð.
Raunvísindin hafa fært mann-
kyninu margvísleg gæðrog það er
auðsætt mönnum, að vinnuað-
ferðir þeirra eru væntanl. til hins
mesta árangurs. Þær eru því látn-
ar gilda sem frumreglur lífsskoð-
ana og lífsviðhorfs. Raunvísindin
telja það eitt raunverulegt, sem
mæla má og vega og hafa þau
enda unnið stórvirki með þá
frumreglu að tæki. Menn hafa
því einatt dregið þá ályktun, að
raunveruleiki tilverunnar allrar,
og ekki einungis raunveruleiki
vísindana, sé þekkjanlegur á því,
hvort hann verði mældur og veg-
inn. Allt annað sé óraunverulegt,
blekking, hugarburður, ósk
hyggja.
Ef til vill eru menn ekki um
annað fremur sammála nú á dög-
um en þetta, né önnur skoðun út-
breiddari. Kommúnistar eru sem
sé ekki einir um sálarmorðið.
Marxisminn er aðeins ein greinin
á meiði vesturlenzkrar lífsskoð-
unar og heimsspeki eins og hún
mótaðist á síðustu öld og fram
vinda hennar hefir verið fram á
þennan dag. Hann er skilgetið
afkvæmi meginstrauma í heims
skoðun Vesturlanda og ber allan
svip uppvaxtar síns. Ef til vill er
hann dálítið pöróttur strákur
borinn saman við eldri bræður
sína, en samt getur engum dulizt,
frá hvaða heimili hann hljóp á
brott. Það er ekki aðeins á Rauða
torginu heldur á öðru hverju
götuhorni Vesturlanda, að hrópað
er: Persóna til sölu! — og það er
keypt og mangað með völd og
áhrif, nýja stíflu, traktora og sál-
artetrið. Öll mannanna afskipti
hver af öðrum eru viðskipti ein-
hvers eðlis, og hér er skipzt á því
eina, sem raunverulegt er talið:
því sem vegið verður að þunga
og mælt í einingum.
Það er þó til annað svið þess,
sem mæla má og prófa, svið per-
sónulífsins. Menn geta um það
deilt, hvort inn á það svið verði
haldið á raunhæfan hátt eða ekki,
en til er það. Vandamál þess eru
áleitin engu síður en hins raun-
vísindalega sviðs, en um lausnina
gildir allt öðru máli .Athyglivert
er það í þessu sambandi, að mörg
um leiðtogum iðnaðar og atvinnu-
lífs er að verða ljós hin mikla
þýðing þessara vandamála.
Hvetja þeir starfsfólk sitt til þess
að gefa gætur að andlegu lífi sínu
og verja fé til þess að hlú að fólki
sínu í þessum efnum. A. m. k. eitt
stórfyrirtæki í Bandaríkjununm
hefir í tilraunaskyni stofnað
ókeypis frístundaskóla fyrir
NORÐMENN „Á NETJUM“
VIÐ ÍSLAND
Norska skipið „Remegg" fór
marz til íslands og var ætlunin
að veiða þar þorsk í nælonnet.
Er þetta í fyrsta sinn, sem norsk
skip fara svo snemma á íslands-
mið. Þau hafa heldur ekki svo
teljandi sé notað þar net fyrr.
Skipið var með 100 nælonnet, og
gert var ráð fyrir, að það hefði
8 vikna útivist. Það lestar 70 lest-
ir af saltfiski.
Skipstjórinn hafði æt.lað sér
með fiskinót til Lofóten, en þegar
veiðin brást þar, hélt hann, að
bezt væri að reyna eitthvað nýtt,
og fyrir valinu varð ísland. —
Þetta skip var aflahæst á rek-
netjum í fyrra og hittiðfyrra.
verkfræðilega lærða starfsmenn
sina í því augnamiði að opna þeim
svið persónulífsins í kennslu og
ástundun lista, fagurra bók-
mennta og heimsspeki.
Á sviði persónulífsins, listanna,
guðfræðinnar (hinar eiginlegu
guðfræði en ekki hinnar forn-
fræðilegu, textafræðilegu og
sögulegu guðfræði) er spurt
þeirra spurninga, sem snerta líf
mannsins í umhverfi hans, í u*n-
hverfi náttúrunnar og mannlegs
samfélags. Þar er spurt: Hvernig
stendur á tilvist vorri, örsmárra
rykkorna á lítilli plánetu í óendan
leik himinhvolfsins? Vaknar
ekki í brjósti mannsins furða, er
hann hugleiðir þess háttar hluti?
Geta raunvísindin, sem allri
furðu útrýma leyst upp hina undr
undarfullu skoðun mannsins á
þessum hlutum nema með því að
lýsa hana óviðkomandi sér? Vér
mennirnir erum blómhnappar á
skömmu sumri, en hví látum vér
sem sumri muni aldrei bregða,
hví berum vér eilífðina í brjósti?
Og hví leitum vér samfélags við
aðra menn, eins og vér teldum
oss nálgast einhvern frumþátt
tilverunnar með því móti? Erum
vér bara eins og stóðhross, sem
hama sig undir beitarhúsum í
ofviðrinu, eða finnium vér í mann
legu félagi ljúkast upp einhvem
veruleika, sem er ekki aðgengi-
legur með öðru móti? Uppgötv-
um vér kannske í djúpi vors
eigin sjálfs og annarra manna
einhvern vorboða, einhvern fagn
aðarvaka, eitthvað, sem vekur
oss traust og tiltrú og hugboð
um, að lífið hafi hulinn tilgang?
— Og hvað er þetta Eitthvað.
Þessar spurningar eru allar
handan sviðs raunvísindanna ea
þær eru raunhæfar engu að síður.
Þær eru rauhæfari en allar aðrar
vegna þess, að þær grípa á þvi,
sem mikilvægt er manninum um
aðra hluti fram. Þær eru þó ekkl
í rauninni spurningar heldur vit-
und og leit, snerting við þaS,
sem gefur lífinu gildi, nlýju,trún-
aðartraust. Þessi snerting við
eilífðina er máluð á veggi
og gler í kirkjum mið-
alda af fögnuði, litagleði,
lofsöng, sem eitt sinn var mönn-
um eiginlegur, hún er tjáð í trú-
arljóðum og prédikunum allra
alda og um hana fjallar Biblían.
Snertingin við guð verður aðeins
lifuð, ekki til hlítar hugsuð. Hún
verður hvorki mæld né vegin,
hún er ekki þess sviðs heldur
hins persónulega sviðs. ,
Með samskonar vissu og ég veit
mig í snertingu við djúp sálar
vinar míns, er við tölum í trún-
aði hjartans, veit ég, að Guð er
til. Hann er mér raunverulegur
á nákvæmlega sama hátt.
Nýtl hefti af Nýju Helgufelli
FYRSTA hefti þessa árs af tímaritinu Nýtt Helgafell er komið
út, fjölbreytt að vanda. Mun tímaritið koma út á þessu ári á
sama hátt og í fyrra, þ. e. a. s. fjögur tímaritshefti, en auk þess fá
áskrifendur Arbók skálda sem fylgirit. Alls verða það um 18 arkir
j stóru broti og samsvarar það lesmáli 5—600 blaðsíðna bókar.
Askriftarverð verður eftir sem áður 120.00 krónur árgangurinn.
1 þessu nýja hefti Helgafells
er grein eftir Tómas Guðmunds-
son um Jón Stefánsson: Hann
mundi aldrei slá af nokkurri
kröfu, þá eru tvö ljóð eftir Stein
Steinarr, Kreml og Don Quijóte
* ávarpar vindmyllurnar, og er
fróðlegt að sjá, hvernig skáldið
bregzt við síðustu tíðindum „að
austan". Þá er greinin Orðsmíð
og málhreinsun eftir Hermann
Pálsson, smásagan Happdrættið
eftir Shirley Jackson í þýðingu
Kristjáns Karlssonar, sem skrif-
ar einnig um brezka skáldið
W H. Auden. Ennfremur eru í
heftinu greinin Leyndarráðs-
stjórn eftir Sólon, Undir skiln-
ingstrénu, þættir um bókmennt-
ir og listir, auk kafla úr sjálfs-
ævisögu Arthurs Koestlers, The
Invisible Writing. — Fremst í
heftinu er forystugrein, sem
fjallar m. a. um útvarpið og
frjálsa menningu. Loks má geta
þess, að kápuna, sem er óvenju-
fögur, teiknaði Sverrir Haralds-
son.
Eins og af þessu má sjá, er
efni Nýs Helgafells bæði vandað
og fjölbreytt, enda er ritið með
merkustu bókmenntatimaritum,
sem hér hafa verið gefin út. I
fréttatilkynningu, sem forráða-
menn Helgafells hafa sent blöð-
unum segir m. a.: „Helgafell er
óháð tímarit, sem f jallar um bók-
menntir, listir, vísindi og þjóð-
félagsmál. Það er ætlað hverjum
þeim, sem vilja mynda sér sjálf-
stæða skoðun um vandamál sam-
tíðar sinnar. Án öfga og hleypi-
dóma vill það berjast fyrir frelsi
og menningu á öllum sviðum
þjóðlífsins." — Þess má loks
geta, að þetta markmið er rætt
í forystugrein þess heftis, sem
nú er nýkomið á markað.