Morgunblaðið - 28.05.1957, Qupperneq 17

Þriðjudagur 28. maí 1957
MORCVNRLA f)ff)
17
únistar samþykktu vegna Rúss- |
anna, Framsókn og kratar til að
vinna fylgi þeirra er andstæðir
voru hernum og drepa niður
Þjóðvarnarflokkinn. En með
samþykktinni, ef framkvæmd
hefði verið, voru „austurdyrnar“
opnar á gátt og þjóðin ofurseld
herveldi Kremlverja, og íslend-
ingar auglýstir fyrir öllum heim-
inum svikarar við frjálsar þjóð-
ir. Og Alþingi íslendinga birt-
ist sem klúbbur óábyrgra og ósvíf
inna ævintýramanna. Hér eftir
finnst þroskuðum þjóðum ekkert
mark takandi á samþykktum Al-
þingis eða heitum íslendinga.
Bandaríkin hafa og nú á síðustu
mánuðum reynt hjá íslenzku
stjórninni sannleiksgildi orða
hins forna konungs: „að það ríki
væri auðunnið, ef asni klifjaður
gulli kæmist gegnum borgarhlið-
ið“. Ekki svo að skilja að Banda-
ríkin beiti hér ásækni fram yfir
það sem nauðsynlegt er vegna
varnarmálanna. Síðan koma
stjórnlagabrotin hvert af öðru
svo sem ég sagði áðan, kommar
í tveim æðstu sætum þingsins,
samherjar Búlganins og Kadars
í ráðherrastólum, sem einsdæmi
er meðal lýðræðisþjóða, komm-
únistar sendir til Sameinuðu
þjóðanna og á þing Norðurlanda-
ráðsins. Er hægt að særa þjóðar-
stolt fslendinga öllu meira? Er
hægt að sökkva dýpra í spill-
ingu stjórnmálanna?
Alþýðuflokkurinn drap af sér
einn sinn mikilhæfasta foringja
og mætan mann — hann flýði
frá ósómanum. Er ekki líklegt að
samvizkan bíti fleiri, eða eru þeir
gegndrepa af vesaldómi, eftir
langt samneyti við Moskvítana
og augu þeirra svo haldin að þeir
greina ekki lengur mun dags og
nætur, ljóss og myrkurs?
RABBINU BÝKUR
„Strítt talar þú“, sagði kunn-
ingi minn, „og víst er margt af
þessu satt og rétt. Okkur var
ungum kennt að Alþingi íslend-
inga væri helgistofnun, girt þeim
véböndum, sem engin mætti
rjúfa, ella hlyti hann goða gremi.
Stofnun þar sem þingfulltrú-
arnir samþykktu það eitt er hrein
og grómlaus samvizka bauð þeim
vegna föðurlandsins. Svo var það
á dögum Jóns Sigurðssonar og
lengi síðan. Var svo og til forna
að sá var vargur í véum, sem
rauf friðhelgi þingsins eða óvirti
það á einhvern hátt. Þannig
geyma þroskaðar þjóðir fjöregg
sín og helga dóma. Við lærðum
einnig ungir, að stjórnarskrá
laridsins væri helgur dómur og
sá hornsteinn er þjóðfélagið
hvíldi á, og væri honum raskað
hryndi byggingin til grunna.
Þess vegna halda allar lýðræðis-
þjóðir dyggan vörð um stjórnar-
skrár sínar, svo að enga setningu
hennar megi óvandir menn snið-
ganga eða túlka einn einasta staf-
krók hennar á annan hátt, en
hann upphaflega var skýrður og
skilinn."
„Nú þekki ég þig aftur gamli
félagi“, varð mér að orði og
bætti við: Sagan geymir mörg
hryllileg dæmi þess, hvað af
hlýzt, ef varnir bresta. Þau dæmi
þarf ekki langt í tímann að rekja.
Hitler framdi sitt stjórnlagarof
og braut niður Weimar-lýðveld-
ið, gerði þýzka ríkisþingið að
klíkustofnun. Stefnir ekki ein-
mitt nú í sömu átt með Alþing
íslendinga?
Þá hafa kommúnistar framið
fjölda stjórnlagarofa —- fyrst
Lenin með afnámi Dúmanna og
þjónar Moskvuvaldsins hafa af
tekið frelsi allra þjóða austan
járntjalds. Þjóðirnar stynja undir
okinu og blóð píslarvottanna í
Ungverjalandi hrópar til himins.
„Ég er ekki um allt þetta sam-
mála þér“, sagði vinur minn, „en
ég viðurkenni hins vegar að þú
mælir margt rétt. Það get ég
sagt þér að ég kaus ekki eftir
skipun miðstjórnarinnar sl. vor,
mitt atkvæði fór á landlistann. En
heldur þú annars að forsetinn
staðfesti lögin hans Hermanns.
Hann hlýtur þó að vera þess vit-
andi, að þau raska ákvæðum |
| stjórnarskrárinnar. — Nú er
forsetinn æðsti verndari henn-
ar og hefur unnið eið að
henni. Það er og í raun-
inni það eina vald, sem honum
er iéð, að standa vörð um stjórn-
lög ríkisins. En vald hans ætti
að vera miklu meira. Þá mundi
ekki eins mikill háski búinn af
ævintýramönnum og einræðis-
glópöldum ,sem á þing kunna að
komast og í stjórnarstóla". „Um
þetta erum við á einu máli“,
sagði ég. Ég trúi því ekki að for-
setinn staðfesti þessi lög, enda
væri þá háskalegur þverbrestur
kominn í okkar lýðræðisskipulag.
Kommúnistar og þeirra velunn-
arar mundu þá hrifsa völdin inn-
an tíðar. Þá þarft þú ekki lengur
að ráðstafa atkvæði þínu á land-
listann.
En nú hefir forseti verið að
heiman um skeið og hættan er
alltaf sú undir slíkum kringum-
stæðum, að handhafar for-
setavalds grípi tækifærið og stað-
festi lögin sjálfir, en tveir af
þremur er með það vald íara,
eru einmitt höfundar laganna og
þar ræður afl atkvæða. Vitanlega
verður forseti Hæstaréttar þar í
minnihluta, því ekki bregst hann
skyldu sinni. Þessu þarf að breyta
í okkar stjórnarskrá. Annað
tveggja skal kosinn varaforseti
eða a. m. k. að samhljóða at-
kvæði þurfi, svo lög verði stað-
fest.
„Nú verð ég að hraða mér
heim“, sagði kunningi minn, „fjós
verkin bíða og enginn er vetrar-
maðurinn eða vinnukonan. Fáar
gerast nú tómstundir okkar oænd
anna, unga fólkið flýr allt sveit-
ina“. Ég þakkaði honum fyrir
komuna, og sagði við hann að |
síðustu: „Ég mátti vita að dóm-
greind þín brygðist ekki, ef þú
gæfir þér tíma til að brjóta málin
til mergjar, en gleyptir ekki Tíma
fræðin ósáldruð. Þú kemur bráð-
um aftur og þá tölum við um
stóreignaskattsfrumvarpið, eða
réttara sagt lögin, því þó þetta
sé iagt fyrir þingið sem frumvarp,
þá er það raunverulega lög, þeg-
| ar stjórnarflokkarnir hafa heitið
því fylgi, því engin breytinga
tillaga frá stjórnarandstöðunni
fæst samþykkt hversu viturleg
og nauðsynleg sem hún er. Ætli
við vérðum ekki milljónerar,
þegar búið er að fimmtánfalda
eignir okkar. Þá þurfum við að
spjalla um skyldusparnaðinn,
sem koma skal á að hætti Rúss-
anna. Má ég svo ekki birta eitt-
i hvert hrafl af samtali okkar?
„Þú ræður því. En blöðin mega
þá ekki brengla það. Og síður
vil ég að það fari til Morgun-
blaðsins, því ekki er mér um
íhaldið gefið, þó margur reyn-
ist nú verr en það“.
Þetta voru hans síðustu orð
um leið og hann kvaddi.
Signrlín Tolgerðu Jónasdóttir
Minningarorð
F 31. okt. 1901 — D. 23. jan. 1957.
Hinn 23. jan. sl. lézt á heimili
sínu, frú Sigurlín Valgerður Jón-
asdóttir 55 ára að aldri. Hún var
fædd 31. okt. 1901 að Seljateigi í
Reyðarfirði, dóttir Jónasar Eyj-
ólfssonar gullsmiðs og bónda þar
og síðari konu hans Guðbjargar
Teitsdóttur. Var Sigurlín elzt
barna þeirra hjóna sem voru 9
talsins, eru 6 á lífi, 3 voru hálf-
systkini hennar. Börn 'Jónasar og
Sigurlínar Guðnadóttur, fyrri
konu hans er séra Eyjólfur Mel-
an, prestur í Napinka, Manitoba,
Canada. Jónas gullsmiður var
sonur Eyjólfs söðlasmiðs og
bónda á Sléttu í Reyðarfirði (d.
1875) merkisbónda Ó-lafssonar,
Bjarnasonar. Móðir Eyjólfs
söðlasmiðs var Sesselja Péturs-
dóttir á Eyjólfsstöðum á Völlum,
Gíslasonar á Finnsstöðum Niku-
lássonar á Finnsstöðum Gíslason-
ar lögréttumanns á Rangá Niku-
lássonar Einarssonar í Hafra-
fellstungu Nikulássonar klaust-
urhaldara á Munkaþverá Þor-
steinssonar sýslumanns í Hafra-
fellstungu Finnbogasonar lög-
manns í Ási Jónssonar. Er þetta
Hafrafellstunguætt. Móðir Sess-
elju var Herdís Eyjólfsdóttir,
hreppsstjóra á Sauðhaga Jónsson
ar og Solveigar Bergsdóttur á
Hryggstekk Péturssonar lögréttu
manns á Eyvindará 1703, Ás-
mundss., ríka á Ormarsstöðum
Jónssonar. Er hér rakið til
Burstafellsættar niður og Marg-
rétar ríku á Eiðum.
Móðir Jónasar og kona Eyjólfs
söðlasmiðs var merkiskonan Sæ-
björg Jónsdóttir, sem áður var
gift Páli syni Jóns silfursmiðs á
Sléttu Pálssonar, sem var hálf-
bróðir Sveins Pálssonar læknis,
en Páll var systkinabarn við Sæ-
björgu. Sæbjörg átti 17 börn með
mönnum sínum og ól upp mörg
fósturbörn, bjó hún lengi ekkja
í Seljateigi, vel efnuð og þótti
hinn mesti skörungur (d. 81 árs
1906). Hún var af svonefndri
Sandfellsætt, merkismanna og
skáldaætt mil.il, náin fnænka
Páls Ólafssonar skálds og hinnar
nafnkunnu Skáld-Guðnýjar. Þau
börn Sæbjargar voru hið mesta
mannval og hagleiksfólk.
Móðir Sigurlínar og seinni
kona Jónasar gullsmiðs var Guð-
björg Teitsdóttir, formanns og
hreppsstjóra í Ráðagerði í Garða
hverfi, sem almennt var talinn
launsonur Þorgríms gullsmiðs og
alþingismanns á Bessastöðum,
Tómassonar og hálfbróðir Gríms
Thomsens skálds, móðir Teits var
Sigríður Sæmundsdóttir á Sel-
skarði á Álftanesi Friðrikssonar
prests á Borg á Mýrum (d. 1812),
Guðmundssonar af skagfirzkum
ættum og Ástríður Jónsdóttir frá
Árnagerði í Fljótshlíð Eyjólfsson
ar, systkinabarn við dr. Einar
Guðmundsson prest í Noregi, sr.
Bjarnhéðin prest í Vestmanna-
eyjum og Eyjólf ísfeld hinn
skyggna. Kona Teits hreppsstjóra
í Ráðagerði var Valgerður Eyj-
ólfsdóttir, Henrikssonar í Seli í
Grímsnesi Ólafssonar í Gröf í
Grímsnesi, Grímssonar af Búr-
fells og Hamraætt. Móðir hennar
var Guðrún Eyvindardóttir af
ættum úr Árnes og Rangárvalla-
sýslu, í beinan karllegg komin
af Laga-Nóra og Helga Styrssyni
! hirðstjóra hins norska. Sigurlín
Frh. á bls. 23.
ÚTSÝN TIL ANNARRA LANDA
PARÍS — LONDON
GENEVE — ZURICH
GRINDELWALD
BRUSSEL — AMSTERDAM
RÍNARLÖND — HAMBORG
KAUPMANNAHÖFN
og margir aðrir heillandi
s t a ð i r.
NÚ ERU SÍÐUSTU FORVÖÐ AÐ
GERAST ÞÁTTTAKANDI í FERÐUM
FÉLAGSINS í SUMAR, AÐEINS
ÖRFÁ SÆTI ERU ENN LAUS.
SKRIFSTOFA FÉLAGSINS í NÝJA BÍÓI,
LÆKJARGÖTU 2, ER OPIN KL. 5—7 E.H.
FERÐAFÉLAGIÐ LITSÝN