Morgunblaðið - 14.07.1957, Blaðsíða 6

6
M O R G U N B L A ÐIÐ
Sunnudagur 14. júlí 1957
Hóiar í Hjaltadal.
Hólaskóli 75 ára
ÞEGAR ég lauk stúdentsprófi nýjung í skólastarfi hér á landi.
árið 1911, var ég óráðinn í, hvað
ég ætti að taka fyrir sem fram-
haldgnám og komst að þeirri nið-
Sigurður var annálaður
fyrir það að leggja mikla áherzlu
á að beina athygli nemenda sinna
urstöðu, að mér mundi ráðlegast að hinum nytsamlegustu eínum.
að leita á náðir Hólaskóla, er þá
Kristján
Karisson
Steingrímur
Steinþórsson
var undir stjórn Sigurðar 'Sigurðs
sonar frá Draflastöðum, síðar bún
aðarmálastjóra. Þessi Hóiavist
mín næsta vetur varð góður und-
irbúningur að námsvist minni í
Landbúnaðarháskólanum danska.
— Því er ekki að leyna, að ég
varð fyrir dálitlum vonbrigðum,
þegar ég kom að Hólum, því ég
hafði kynnzt ást Skagfirðinga á
Hólastað, eins og hún kemur í
ljós af orðatakinu „heim að Hól-
um“.
Þegar ég kom að Hólum, varð
mér þegar ljóst, að Hjaltadalur
er réttnefndur afdalur, þröngur
og afgirtur háum fjöllum, og það
an ekki víðsýnt, jafnvel ekki frá
sjálfum Hólastað, þó að fornhelgi
staðarins og hið andlega víðsýni
aftur í gráa forneskju bæti þar
nokkuð úr skák. — Búnðarskól-
inn á Hólum var rekinn af mikl-
um myndarskap af Sigurði og
komst ég ekki hjá því að nema
þar heilmikið, sem mér varð að
gagni við frekara nám. ITm það
leyti, sem ég var á Hólum, tók
Sigurður upp þá nýbreytni að
efna til námsferða um nærliggj-
andi sveitir, og var það algjör
Hann var eldheitur framfaramað-
ur og óþreytandi í starfinu og af
þeim sökum átti hann mikinn þátt
í framförum þeim, sem orðið hafa
á Hólastað á þessari öld, bæði í
búnaði og tækni. Arftekar hans
hafa síðan haldið á lofti framfara-
merki Sigurðar, af stórhúg og
hyggindum. Starf Kristjáns Karls
ætíð fram á þennan dag,
mótazt af anda Sigurðar og
öllum eftirkomendum hans
hefir ætíð verið það efst
i huga, að Hólastaður fái þá reisn,
sem honum ber, að þar renni
ætíð saman straumar gamaliar
menningar og nýrrar tækni. Á
Hólskóla hvílir sú mikla ábyrgð
að ala upp og mennta bændaefni
— þá menn, sem eiga það góða
verkefni fyrir höndum að gera
ísland að betra landi. — Og sú er
afmæliskveðja Mbl. til skólans að
hann megi ætíð vera þessu göfuga
hlutverki sínu trúr.
Margrét Lafransdóttir
Minningarorð
Myndirnar eru af málverkum af fjórum fyrstiu skólastjórum
Bændaskólans á Hólum. Tv. er Sigurður Sigurðsson, þá
röðin ofan frá og niður: Jósep Björnsson, Hermann Jónas-
son og Páll Zophoníasson.
Einn hlýjan maídag í vor barst
mér sú fregn, að Margrét Lafr-
ansdóttir befði orðið bráðkvödd
að starii i garði sínum í Vík í
Mýrdal.
Hún var fædd í Skammadal í
Mýrdal 14. júlí 1883 og hefði því
orðið réttra 74 ára í dag, ef hún
hefði lifað. Foreldrar hennar
voru Lafrans bóndi í Skammdal,
Jónsson á Brekkum, Jónssonar
(af Víkingslækjarætt) og seinni
kona hans Helga Árnadóttir frá
Brekkum, Jónssonar í Holti í
Mýrdal.
Margrét naut skamma stund
umsjár foreldra sinna. Föður
sinn missti hún aðeins 7 ára
gömul. Bjó móðir hennar síðan
tvö ár ásamt tveimur stjúpdætr-
um sínum um tvítugt, Jóhönnu
og Guðbjörgu, og tveimur dætr-
um ungum, Margréti og Jóhönnu.
Eftir það tvístraðist heimilið.
Fóru eldri systurnar í vistir, en
mæðgurnar dreifðust á bæi þar
í sveitinni. Vorið 1895 deyr Dóm
hildur systir Margrétar, þá 7 ára
gömul, og tveimur mánuðum síð-
ar missir hún einnig móður sína.
Var hún þá hjá vandalausu fólki,
en fór nú til föðurbróður síns
Jóns Jónssonar bónda á Giljum
og dvaldist þar til 17 ára aldurs.
Þá fór hún til Guðbjargar systur
sinnar, er gift var Sigurði Sig-
urðssyni frá Breiðabólstað og far
ir að búa á Fossi á Síðu.
Um síðustu aldamót berast ný-
ir straumar um byggðir landsins.
Það fer hressandi vorblær um
þjóðlífið. Æskan tók þessari ný-
breytni fegins hendi, og margir,
sem áttu þess kost, hleyptu nú
heimdranganum og fóru í fjar-
læga landshluta til að kynnast
háttum hins nýja tíma.
Margrét var ein þeirra, er
fýsti að kanna ókunna stigu og
læra eitxhvað, sem kæmi henni
að notum síðar. Innan við tvítugt
fór hún til Reykjavíkur og nam
þar fatasaum, og árið 1907 fór
hún í skólann á Hvítárvöllum og
lærði þar smjörgerð. Næstu 3
sumur var hún rjómabússtýra í
Borgarfirði og í Rangárvalla-
sýslu, en sigldi síðan til Dan-
merkur til frekara náms og dvald
ist við Höjslev Mejeri á Jótlandi.
Að loknu námi þar kom hún aft-
ur heim og sinnti þessu starfi af
miklum áhuga og dugnaði mörg
sumur samfleytt, en stundaði oft-
ast fatasaum á vetrum. Aðallega
mun hún hafa starfað við þrjú
mjólkurbú á Suðurlandi, á Selja
landi við Eyjafjöll, í Hveragerði,
í Ölfusi og við Deildará í MýrdaL
Næstu tvö ár dvaldist Margrét
í Kaupmannahöfn. Vann hún þá
aðallega í verksmiðju við fata-
saum, en hvarf síðan heim til ís-
lands aftur og veitti lengi for-
stöðu saumanámskeiðum, er hald
in voru í Vík í Mýrdal og sótt af
stúlkum víðs vegar úr sýslunni.
Stóðu námskeið þessi að vetrin-
um, en á sumrum var hún rjóma
bússtýra við Deildará. Komu
þessi störf hennar í góðar þarfir,
enda voru þau vel þegin.
Mörg önnur störf vann Marg-
grét um ævina, þótt hér verði
eigi talin, en geta má þess, að
stundum tók hún að sér ráðskonu
störf á stórbúum eins og í Suð-
ur-Vík í Mýrdal og á Sjávarborg
í Skagafirði. Öll störf, er hún
tók að sér, leysti hún af hendi
með mikilli prýði, enda var hún
vizkusöm. Hannyrðakona var hún
gekk, hagsýn, vandvirk og sam-
viskusöm. Hannyrðasöm var hún,
svo að af bar, og liggur margt
fágætra og haglega gerðra muna
eftir hana, sem vert væri að varð
veita sem fyrirmyndir og til
minningar um hana.
Vinir Margrétar og kunningjar
sakna þessarar látlausu og hrein
skilnu konu, sem í engu mátti
vamm sitt vita, og þeir muna
eigi síður þá miklu tryggð, er
hún sýndi þeim, sem hún batt
vináttu við. Hún dvaldist lengst
ævinnar í fæðingarsveit sinni,
þótt hún færi víða, og að síðustu
bjó hún ein í litla húsinu sínu í
Vík, meðal góðra nágranna, sem
reyndust henni sannir vinir í
raun.
Hún lézt 13. maí sl. og var jarð-
sett í Vík í Mýrdal laugardaginn
25. maí að viðstöddu miklu fjöl-
menni. — Á. S.
sonar, skólastjóra og frænda Sig-
urðar og kennara skólans hefir
Olíukyndingatækin eru komin aftur.
Pantanir óskast sóttar strax.
Verðið er hagstætt og gæðin eru öllum kunn.
Sparneytin, fyrirferðarminnst, ódýrust og þar
af leiðandi vinsælustu tækin á markaðnum.
Gísli Jónsson & Co hf.
Véla- og
varahlutaverzlunin
Ægisgötu 10.
Sími 11-7-40.
shrifap úr
daglega lífínu
EINN blaðamannanna sem situr
hér við hliðina á mér og
hamrar á ritvélina guðslangan
daginn var að springa af geð-
ofsa og heilagri vandlætingu
einn daginn þegar hann kom í
vinnuna upp úr hádeginu.
Skítt með málninguna
ASTÆÐAN var sú að hann hafði
komið inn í málningarvöru-
verzlun og ætlað að gera þar
höndlun nokkra. En maðurinn
sem átti að afgreiða í verzluninni
virtist hafa annað sjónarmið í
málinu. Hann gerði sitt til þess
að engin verzlun færi þarna fram
í búðinni , eða að minnsta kosti
sem allra minnst.
Þegar blaðamaðurinn kom inn,
óðfús að eyða eftirhreytunum af
kaupinu sínu í marglita máln-
ingu, var afgreiðslumaðurinn að
spjalla við vin sinn í símanuro.
Þeir voru auðheyrilega að tala
um sumarferðalagið.
Afgreiðslumaðurinn talaði og
talaði, og hefði getað unnið
Einar Olgeirsson í mælskukeppni
hvenær sem væri. Á meðan biðu
þrír hljóðlátir, hógværir viðskipta
vinir eftir að sumarferðalaginu
lyki. Því lauk ekki áður en vinur
minn blaðamaðurinn fór út úr
verzluninni, peningunum ríkari.
Námskeið í kurteisi
G þetta er tilefni til þess að
rifja upp þá góðu hugmynd
að verzlunareigenda- og verzlun-
armannafélögin gangist fyrir nám
skeiði í því hvernig afgreiða á í
búið. Að afgreiða í búð er nefni-
lega ekki fyrir neina kjána, eða
þá sem halda að það sé eitt og hið
á „Hressó“.
Að afgreiða í búð er göfugt
verk og það kunna of fáir hér, því
miður. Þar verður enginn óbar-
inn biskup, frekar en á öðrum
sviðum. Ótal sérfræðingar eru
hér á flakki til þess að kenna
gernýtingu, framleiðslutækni og
skollinn má vita hver önnur vís-
indi. En hví ekki að flýtja inn þó
ekki væri nema einn sérfræðing
(franskan auðvitað) sem kenndí
kurteisi við afgreiðslu í búð.
Ég held hann myndi vinna fyrir
sér.
Kæri Velvakandi:
T 71LTU taka nokkrar línur í
blaðið. Það væri mjög þarf-
legt að þeir sem ráða á Seltjarnar
nesi vildi athuga hvort
væri ekki hægt að kasta ruslinu
sem kemur frá íshúsinu annars
staðar en í gryfjuna sem er að
vestanverðu við barnaskólann,
og blasir við vegfarendum er
kemur út á nesið.
Væri ekki hægt að brenna
þetta, með eftirliti og aka ofan
í það. Manni dettur oft í hug hvað
fólk hugsar þegar það fer fram-
hjá þessum ruslabakka og er á
leið út á nesið til að sjá sólar.
lagið og nesið í allri sinni dýrð,
sem það hefir verið í sumar í góða
veðrinu. Þá er það óhugnanlegt
að líta þennan óþrifnað sem
þarna er.
Svo labba rotturnar 'í þessu
drasli unnvörpum. Þegar skemmti
ferðaskipin komu var ekið hér
út eftir í stríðum straum með far
þegana, að sýna því nesið og
þetta hlýtur maður að sjá og ætti
ekki að vera mikið átak að Iaga
það og banna að kasta í gryfjuna
og ósk mín er sú að þetta komi
til framkvæmda sem allra fyrst.
Með fyrirfram þakklæti fyrir
birtinguna.
Virðingarfyllst.
Emma Halldórsdóttir
Minni-Bakka Seltjarnarnesi.