Morgunblaðið - 06.09.1957, Blaðsíða 2

2
MORGWSBL 4Ð1Ð
Fostudagur 8. sept. 1957
Hvers vegna leysir
ríkisstjórnin ekki
bakaraverkfallið ?
Eftir Guð^ón Si^urðsson
form Iðin fél verk-
smiðiufólks 4 Revkiavík
VERKFALL bakarasveina hefur
nú staðið æði lengi og er orðið
nokkuð dýrt, bæði þeim sem að
því standa, svo og öllum almenn-
ingi. Láglauna verkafólki þykir
hart að þurfa að kaupa brauð í
ýmsu formi á uppsprengdu verði
í brauðsölubúðum og eins og all-
ir vita er heimabakstur dýr er til
lengdar lætur, þó undanskilið sé
allt umstang og erfiði húsmæðra.
í>að er viðurkennt ,af flestum
að bakarasveinar gátu ekkert
annað en farið í verkfall úr því
að ekki var komið til móts við þá
er þeir fóru fram á kjarabætur.
En það er óneitanlega nokkuð
einkennilegt, að „ríkisstjórn
hinna vinnandi stétta“, sem svo
mjög hefir lagt sig í líma við
að leysa kjaradeilur flugmanna
og yfirmanna á kaupskipum
skuli nú halda að sér höndum,
þegar um jafnmikilvægt mál er
að ræða og brauð handa reyk-
vískum börnum og einstæðu
fólki, sem enga möguleika hefur
til heimabaksturs.
Varðandi bakarasveinana sjálfa,
þá virðist viðurkennt að þeir eigi
rétt á að fá kjör sín bætt ekki
síður en mörg önnur stéttarfélög
sem hafa fengið kjarabætur í ár.
Ef brauðin þurfa að hækka svo
mikið við kjarabætur bakara-
sveina, væri ekki úr vegi að „rík-
isstjórn hinna vinnandi stétta"
færi í eina sameiginlega „reisu“
til Englands með bakarameistur-
um og kynnti sér þar, hvernig
Bretar gátu í sumar lækkað
brauðverð um % d á brauðhleif.
Annars hefir fólkið í landinu
fyrr kynnzt verðhækkunum á
vörum í tíð núverandi stjórnar,
þó vísitalan hafi ekki hækkað
mikið, svo það kæmi ekki á óvart
þó brauð hækkuðu líka.
En hvað líður A.S.Í.? Hvar eru
allar samþykktirnar frá síðasta
Alþýðusambandaþingi og allar
heitstrengingarnar? Þó að A.S.f.
bafi e.t.v. ekki beint verið beðið
Biðu í flugvélinni
í 4 klukkustundir!
ÞJÓÐVXLJINN segir frá því i
gær að rússneska farþegaþotan
hafi haft skamma viðdvöl á Kefla
víkurflugvelli, er hún kom þar
við í fyrradag. Svo var nú raunar
ekki.
Flugvélin kom þangað um
klukkan 2. Aðeins fáeinir far-
þeganna, menn sem virtust vera
nokkurs konar blaðafulltrúar,
fengu að fara í land, ásamt flug-
stjórum. Aðrir komu ekki út úr
flugvélinni. Það var upphaflega
gert ráð fyrir því að viðstaðan
yrði ekki löng. En vegna slæmra
radíóskilyrða, voru veðurhorfur
á flugleiðinni ekki fyrirliggjandi
fyrr en undir klukkan 6 um
kvöldið, eða um 4 klst. eftir
komu flugvélarinnar. En allan
þennan tíma voru i*inir rúss-
nesku farþegar látnir sitja um
borð í flugvélinni og fengu ekki
að stíga fæti sínum út úr henni.
Vera má að skýringin sé sú að
ekki er hægt að fá aðra hressingu
þar syðra en kaffibolla eða gos-
drykki og hafi farþegunum ekki
þótt taka því að fara í land. Þess
munu vart dæmi að flugfarþeg-
ar, sem verða að bíða svo lengi
á Keflavíkurflugvelli sem hinir
rússnesku, kjósi þó ekki heldur
að biða í biðsal flugstöðvarinnar.
en að sitja langtímum saman úti
í fl ugvél.
um aðstoð í þessu máli, þá er
einhvers staðar maðkur í mys-
unni, að A.S.Í., heildarsamtök
launþega skuli láta eitt stéttar-
félag standa í verkfalli mánuð-
um saman án þess að aðhafast
nokkuð, er verða kynni til að
firra fólk frekan óþægindum og
skaða.
En það verða bæði „ríkisstjóm
hinna \innandi stétta" og stjórn
A S.í. að skilja, að bakaraverk-
fallið verður að leysa strax. Ef
það verður ekki gert, má búast
við að stéttarfélögin í Reykjavík
taki málið í sínar hendur og knýi
fram lausn með samræmdum að-
gerðum.
N 'Lburjöfnunarnefnd lækkaði út-
svörin um 8.3 milljónir króna
Útsvörin eru þá 1.3 millj. kr. lægri, en
kommúnistar töldu löglegt og kærðu yfir
Á bæjarráðsfundi í gær var lagt I lega hafi verið lögð á útsvör
fram bréf niðurjöfnunarnefndar í Reykjavík að upphæð 6.9 millj.
4>-
frá 2. þ.m., þar sem Iátin er í té
umsögn um bréf fimm bæjarfull-
trúa til félagsmálaráðuneytisins
um álagningu útsvara í Reykja-
vík á þessu ári. Féllst bæjarráð
á þessa umsögn nefndarinnar
með 4 atkvæðum (Sjálfstæðis-
manna og Bárðar Daníelssonar)
gegn einu (Guðmundar Vigfús-
sonar).
í bréfi bæjarfulltrúánna fimm,
allra minnihlutaflokkanna í bæj
arstjórn, utan fulltrúa Alþýðu-
fiokksins, var kært yfir því til
félagsmálaráðuneytisins, að rang
Kæpðð að unnf sé að selja fast-
ar reglur um lóðaúfhlufunina
7rá bæjarstjórnarfundi í
Á F U N D I bæjarstjórnar
fleykjavíkur komu lóðamálin
ínn til umræðu sem svo oft
áður, og var rætt um hvort
unnt myndi að setja fastar
reglur um úthlutunina, en sú
almenna skoðun kom fram,
að það væri mjög hæpið að
unnt væri að finna slíkar
reglur.
í ræðu sem Gunnar Thor
oddsen borgarstjóri flutti
lagði hann áherzlu á það, að
þeir sem mesta þörf hefðu
fyrir íbúðir fengju lóðir und
ir ný hús.
Ræddi hann einnig um aðgerð-
ir bæjarins til þess að útvega
fólki í herskálunum og heilsu-
spillandi íbúðum nýjar, góðar
íbúðir.
★
Við umræðumar komu fram
tvær tillögur, önnur frá Alfreð
Gíslasyni um að lóðaúthlutun
yrði auglýst með nægum fyrir-
vara og lóðanefnd falið í sam-
ráði við bæjarráð að undirbúa
reglur um úthlutun lóða hér í
bæ. Þá flutti Magnús Ástmars-
son einnig tillögu þess efnis að
þeir skyldu sitja í fyrirrúmi um
lóðaúthlutun sem sannanlega
eiga við húsnæðisskort að búa.
Urðu nokkrar umræður um þess-
ar tillögur báðar. Margir bæjar-
stjórnarmanna drógu það mjög
í efa að unnt væri að finna eitt-
hvert sérstakt kerfi sem fara
mætti eftir við lóðaúthlutunina
og réttlátt reyndist í alla staði.
Þar yrði frekar til að koma mat
á öllum högum þeirra sem um
lóðirnar sæktu.
Mörg sjónarmið
Gunnar Thoroddsen borgar-
stjóri lagði áherzlu á það að lóða-
nefnd væri mikill vandi á hönd-
um og við úthlutunina kæmu
mörg sjónarmið til greina. Þar
yrði að taka tillit til fjölskyldu-
stærðar, efnahags, íbúðar sem
fjölskyldan hefur áður búið í
o. s. frv. Ég hygg, sagði borgar-
stjóri, að aldrei sé unnt að út-
hluta lóðum þannig að allir séu
ánægðir, en málunum er bezt
borgið á þann hátt að hér séu
öll atriði tekin með í reikning-
inn, og þeir sem mesta þörf hafa
á bættu húsnæði sitji í fyrirrúmi.
Bærinn selji lóðirnar
Bárður Daníelsson benti á það
að ekki væri nema eðlilegt að
mikill lóðaskortur væri í Reykja-
vík, þár sem bærinn byggðist
gær
svo ofur skjótt og framboð lóða
gæti ekki fylgt eftirspurninni.
Eina ráðið væri því að bærinn
seldi lóðir, þá mundi eftirspurn-
in mjög dala. Ekkert vit væri
heldur í því fyrir bæjarfélagið
að afhenda mönnum lóðir endur-
gjaldslaust, sagði Bárður, lóðir
sem kostaði bæinn 20—60.000
krónur að gera íbúðarhæfar. Hér
í bæ væri fjöldi manna, sem
gæti og vildi greiða fyrir sínar
lóðir, og þannig væri aðeins hægt
að breyta því „náttúrulögmáli"
er hann kallaði svo, að þurrð
væri á lóðum í Reykjavík vegna
hinnar miklu eftirspurnar.
Ólafur Björnsson prófessor
ræddi um þær tvær leiðir sem
fylgja mætti við úthlutunina,
persónulegu mati eða föstum
reglum, eins og fram kæmi í til-
iögu Alfreðs.
En er unnt að finna þær föstu
reglur? spurði prófessorinn. Ég
er svartsýnn á það, bætti hann
við. Hvar á að setja mælikvarð-
ann? Á að úthluta lóðum ein-
göngu eftir fjölskyldustærð? Eða
húsnæðinu sem fyrir hendi er?
Búsetutíma í bænum?
Allt væru þetta atriði, sem taka
ber tillit til við lóðaúthlutunina
en varla yrðu menn sammála um
að fara eftir einu þeirra við mat-
ið. Föst regla yrði hér óréttlát
regla, því enginn einn algildur
mælikvarði er til í þessum efn-
um. Hér verður að styðjast við
persónulegt mat, svipað því sem
gert er við veitingu bankalána
og gjaldeyrisleyfa.
— Ég mæli ekki með því, sagði
próf. Ölafur, að farið sé út á
þá braut að bærinn selji lóðir,
en vilji minnihlutaflokkarnir
láta hér fastar reglur giida, þá
er sú leið hin eina, sem þeim er
fær í þeim efnum.
Guðmundur H. Guðmundsson
gerði að umtalsefni, að of mikið
væri látið af því að lóðir, sem
bærinn hefði úthlutað, hefðu
verið seldar skjótt. Hér væri oft
um að ræða svonefndar erfða-
festulóðir sem bærinn. hefði látið
af hendi við eigendur erfðafestu-
landa sem bærinn hefði tekið
undir íbúðir. Eigendum slíkra
lóða væru engar hömlur settar
um sölu þeirra, en almenningi
væri oft ekki kunnugt um hvern-
ig hér væri í pottinn búið.
Guðmundur benti á það að
mjög erfitt væri að komast hjá
því að lóðaskortur væri hér í
bæ. Hér væri byggt á fáum ár-
um jafnmikið og aðrar þjóðir
hefðu byggt á mörgum öldum og
sæti því sízt á minnihluta-flokk-
unum í bæjarstjórn að gagnrýna
erfiðleika á undirbúningi og út-
hlutun lóða.
Tillögum þeirra Alfreðs og
Magnúsar var vísað til bæjar-
ráðs.
kr. nú í ár, og þess krafizt að leið
rétting færi fram á þessu. Þessi
upphæð sé lögð á umfram 10%
þau sem heimilt er að leggja ofan
á útsvarsupphæð skv. fjárhags-
áætlun.
Þann 27. júlí sl. var birt hér
í Mbl. umsögn niðurjöfnunar-
nefndar um málið og taldi nefnd
in þar álagningunni ekki lokið
fyrr en athugun hefði farið fram
á efnum og ástæðum einstakra
gjaldenda og útsvör þeirra leið-
rétt með hliðsjón af því.
Kæra fimmmenninganna
var því miðuð við útsvars-
upphæð, sem ekki var endan-
leg að áliti nefndarinnar. —
Nefndin hefur nú lokið störf-
um sínum og lækkað upphaf-
<egu útsvarsupphæðina um
8,3 millj. króna eða 1,3 millj.
króna umfram þá upphæð
sem fimmmenningarnir fara
fram á að felld verði niður.
Er heildarútsvarsupphæðin nú
198.1 millj. kr. í stað 199.4 millj.
kr., sem fimmmenningarnir telja
heimilt að leggja á. Hefir þvi hér
verið farið í öllu eftir fyrirmæl-
um laga um álagningu útsvars.
Hér fer á eftir umsögn niður-
jöfnunarnefndar um bréf fimm-
menninganna, og var samþykkt
bæjarráðs á því staðfest á fundi
bæjarstjórnar í gær með 9 atkv.
gegn 6. Athyglisvert er að undir
álit nefndarinnar rita m.a. full-
trúi Sósíalistaflokksins í niður-
jöfnunarnefnd, Björn Krist-
mundsson, og fulltrúi Alþýðu-
flokksins Haraldur Pétursson.
Bæjarráð hefur óskað eftir um
sögn nefndarinnar um bréf, sem
fimm bæjarfulltrúar hafa sent
félagsmálaráðuneytinu um álagn
ingu útsvara hér í bænum á
þessu ári.
Eins og fram kemur í umsögn
neíndarinnar, dags. 26. júlí sl.,
voru ætlaðar kr. 6.938.850,00 til
þess að mæta að nokkru þeim
lækkunum, sem óhjákvæmilega
varð að gera á einstökum útsvör
um vegna þess, að nefndin hafði
ekki haft aðstæður til að meta
efni og ástæður gjaldenda á jafn
víðtækan hátt og gert var, áður
en tekin var upp sú aðferð, sem
nú er höfð við álagninguna og
lýst er í áðurnefndri umsögn
nefndarinnar. Eftir útkomu út-
svarsskrárinnar hefur mjög ýtar-
leg athugun farið fram á útsvör-
unum með tilliti til efna og á-
stæðna gjaldendanna, og er
þeirri athugun nú lokið. Niður-
staðan er sú, að nefndin hefur
lækkað útsvarsupphæðina um
kr. 8.260.510.00, þar af hjá ein-
stakl. um kr. 7.707.610.00, en hjá
félögum um kr. 552.900.00. Hef-
ur nefndin þannig lækkað út-
svörin í kr. 198.113.840.00, og er
sú upphæð kr. 1.321.660.00 lægri
en talið er heimilt að leggja á í
bréfi hinna fimm bæjarfulltrúa.
Nefndin telur, að ekki sé á-
stæða til að leggja fram nú, frem
ur en undanfarin ár, útsvarsskrá
með þeim breytingum, sem gerð-
ar hafa verið á upphaflegu
skránni, og auglýsa nýjan kæru-
frest ,enda stendur öllum gjald-
endum, sem kært hafa til nefnd-
arinnar, opið að kæra til yfir-
skattanefndar og ríkisskatta-
nefndar og leitast við að fá út-
svörum sínum breytt þar.
Skrifstofu borgarstjóra hefur
verið send skrá yfir beytingar
þær, sem nefndin hefur gert á
einstökum útsvörum. Einnig
hafa gjaldendum verið sendar til
kynningar um þær.
Guttormur Erlendsson,
Björn Kristmundsson,
Haraldur Pétursson,
Sigurbjörn Þorbjörnsson.
Fundur bæjafé-
laga á Seyðisfirði
SAMEIGINLEGUR fundur bæj-
arfélaga Vestur-, Norður- og
Austurlands þinn þriðji í röðinni,
verður haldinn hér á Seyðisfirði
á morgun og næsta dag í Nes-
kaupstað. Þriðja daginn verður
farin kynnisför um Hérað og
fundinum slitið þann dag að
Egilsstöðum í kvöldverðarhófi
sem bæjarstjórnir Seyðisfjarðar
og Neskaupstaðar bjóða til.
Fulltrúar eru tveir frá hverju
bæjarfélagi og verða fulltrúar
alls 18. Rædd verða ýmis sam-
eiginleg bæjarmál kaupstað-
anna. —B.
Glerbrotunum rigndi yfir fólkið
i bílnum — en stérslys vurð ekfei
hlið Jóns, sem ók bílnum, sat 11
ára gömul dóttir hans. Hafði hún
hálfsofnað og sigið niður í sæt-
inu og hentist steinninn fyrir of-
an höfuð telpunnar og lenti á
bringubeini móður hennar, er
sat í sætinu fyrir aftan hana.
Hlaut konan sár undan steinin-
um og stórt mar út frá því, en
glerbrotum rigndi yfir fólkið í
bílnum. Gizkað var á að steinn-
inn hafi verið V2 kg að þyngd. —
Má mildi kalla að ekki hlauzt
þarna stórslys af. — Oddur.
AKRANESI, 5. sept. — Á sunnu-
daginn var Jón Guðmundsson,
trésmíðameistari á Akranesi, á
heimleið austan úr Skaftafells-
sýslu á bíl sínum ásamt konu
sinni og tveim dætrum. Þegar
komið er í námunda við Selfoss
kemur bíll á móti Jóni og um
leið og sá bíll sveigir til hliðar
til að komast framhjá Jóni hrökk
hnullungssteinn undan einum
hjólbarðanum af slíkum krafti,
að hann sentist gegnum hægri
framrúðu á Akranesbílnum. Við
Ný bókabúð við Laugaveg
í DAG verður'opnuð ný bókabúð
hér í bæ. Nefnist hún Bókhlaðan
og er til húsa að Laugavegi 47.
Er þetta vistlegt húsnæði og allt
hið nýtízkulegasta.
Framkvæmdastjóri Bókhlöð-
unnar er Arinbjörn Kristinsson,
framkvstj. bókaútgáfunnar Set-
berg. Verzlunarstjóri verður
Kristján Arngrímsson, en hann
hefur um langt skeið starfað í
ísafoldarbókabúð. Blaðamönnum
var í gær gefinn kostur á að
skoða nýju bókabúðina og tjáði
framkvstj. þeim, að Bókhlaðan
mundi leggja aðaláherzlu á að
hafa á boðstólum íslenzkar bæk-
ur auk erlendra bóka og tíma-
rita. Sérstök barnadeild mun og
verða í Bókhlöðunni, en þar
verður fjölbreytt úrval barna-
bóka og leikfanga.
Sem áður segir er verzlunin
öll hin nýtízkulegasta og hefur
Sveinn Kjarval annazt allar
teikningar á innréttingu.