Morgunblaðið - 25.09.1957, Blaðsíða 2
2
MORcrnvnr. 4mð
Miðvikudagur 75. wpt. 1957
Kynning skákmanna:
Ingvar Ásmundsson
MEÐAL þátttakenda í Stórmóti
Taflfélagsins er Ingvar Ásmunds-
son. Hann er fæddur árið 1934.
Les Harry Martinson
„Þorpið44 í apríl í vor ?
Hræðsla er filgangslaus á þessum óflalegu
límum, sagði skáldið við blaðamenn í gær
Vann sig upp í meistaraflokk að-
eins 15 ára árið 1949. Hann hefur
teflt á alþjóðlegum stúdentamót-
um fyrir íslands hönd og nú síð-
ast náði hann beztum árangri ís-
lenzku keppendanna á stúdenta-
móti í sumar. Hann hefur teflt
á skákþingum Norðurlanda 1955
og 1957. Ingvar hefur náð góðum
Érangri á meistaramótum í Sví-
jóð, en þar hefur hann stundað
nám í tryggingarfræði undanfar-
in ár.
Kvikmyndir
ÞETTA er amerísk gamanmynd
tekin í litum og Cinema-Scope og
er sýnd í Nýja Bíói. — Þrjár
ungar stúlkur, sem sýna kjóla í
einni af helztu kjólaverzlunum
New York, eru allar í hnotskógi
eftir ríkum eiginmönnum. Þokki
þeirra allra er mikill og þær
kunna að beita honum þannig að
auðmennirnir, bæði kvæntir og ó-
kvæntir, heillast af þeim. — En
margt fer þó öðru vísi en ætlað
er. — Þegar til alvörunnar kem-
ur, verður það þó hjartað sem
ræður úrslitum með þeim öllum
og verður það að teljast hinn
góði boðskapur myndarinnar. —
Með hlutverk ungu stúlknanna
fara þekktar amerískar kvik-
myndastjörnur, þær Marilyn 1
Monroe, Betty Grable og Lauren
Bacall. Af öðrum leikurum má
nefna David Wayne, William
Powell og Cameron Mitchell. —
Myndin er ekki óskemmtileg og er
allvel leikin. — Ego.
S Æ N S K I rithöfundurinn
Harry Martinson kom til Is-
lands í fyrrakvöld í boði
sænsk-íslenzka félagsins. í
gærkvöldi hélt hann fyrir-
lestur á vegum félagsins um
Menningu og stjórnmál en á
föstudag flytur hann erindi í
Háskólanum um Bókmennt-
irnar gagnvart framtíðinni,
eins og hann kallar það. —
Harry Martinson er eitt kunn-
asta skáld Svía á þessari öld
og er nú einn af átján félög-
um í Sænsku akademíunni.
Fréttamenn fengu tækifæri t.il
að hitta hann sem snöggvast að
máli í gær. Hann kvaðst verða að
viðurkenna, að honum litist bet-
ur á sig nú en síðast, þegar hann
kom til landsins ungur sjómað-
Pilnik tók
forustuna
4 SKÁKIR eru búnar úr 8. um-
ferð. StShlberg og Ingvar Ás-
mundsson gerðu jafntefli. Enn-
fremur Björn Jóhannesson og
Gunnar Gunnarsson.
Pilnik vann báðar biðskákirnar
við þá Björn og Gunnar og tók
forustuna með 6V2 vinning, Frið-
rik er f 2. sæti með 6 v., 3.—4.
Benkð og Stáhlberg með 5% v.,
5.—6. Guðm. Pálmason og Ingi R.
með 5 vinninga.
í kvöld er 9. umferð og þá
mætast Benkö og Pilnik, Stáhl-
berg og Björn, Friðrik og Guðm.
Pálmason, Gunnar og Arinbjörn,
Guðm. Ág. og Ingi R. og Guðm.
S. og Ingvar.
í gærkvöldi var enn ólokið
tveim biðskákum, skákum Ing-
vars og Guðm. Ág. og Arinbjörns
og Guðmundar S.
ALGEIRSBORG 24. sept. — Leið-
togi uppreisnarmanna á svæðinu
umhverfis Algeirsborg gekk í
dag á hönd franskri herdeild,
sem hafði umkringt bygginguna,
þar sem hann faldi sig. Maður-
inn er 29 ára gamall, og hafa
Frakkar verið á hælum hans und-
anfarna daga.
iiai i y ifiiU tmo uu
ur og flakkari, en bætti því við,
að það væri sjálfsagt veðurfarinu
að þakka. Hann sagðist hafa
heyrt, að veðurfar hefði í sumar
verið betra á íslandi en á öðrum
Norðurlöndum, í Sviþjóð hefði
veðráttan verið mjög slæm og
uppskeran eftir því, og ljóst væri,
að hin nýja tækni réði ekki við
misjöfn veður.
Síðan sagði hann fréttamönn-
unum frá ritstörfum sínum og
hinu helzta, sem nú er að gerast
í sænskum bókmenntaheimi, og
verður aðeins lítillega drepið á
það hér.
Hann minntist á síðustu ljóða-
bók sína, Aniara, sem út kom á
s.l. hausti og vakti mikla at-
hygli. Það er álit dómbærra
manna, að þetta sé eitt bezta
skáldverk, sem komið hefur út
í Svíþjóð á þessari öld. — Skáldið
upplýsti, að verið væri að semja
óperutexta við ljóðabálkinn og
mundi óperan verða sett á svið
á næsta ári.
Kvæðabálkurinn, sem. er sam-
anlagt 103 kvæði, fjallar um
geimfarið Aniara, sem þeytist
gegnum geiminn með síðustu
mannveru jarðar innanborðs eft-
ir að öllu lífi hefur verið eytt
á jörðu með helsprengju. Skáld-
ið sagði, að í þessum ljóðabálki
væri fjallað á táknrænan hátt
um menningu okkar. Þetta væru
voðalegir tímar, sem við lifðum
á, hræðslan og öryggisleysið
geigvænlegt, en það þýddi ekki
að snúast við hræðslu með tak-
markalausum ótta. Það væri til-
gangslaust. —
Harry Martinson var að því
spurður, hvort hann hefði les-
ið Þorpið eftir Jón úr Vör,
sem nýlega hefði komið út í
sænskri þýðingu. Hann kvaðst
ekki hafa séð bókina, en sagði,
að það væri ekki að marka, á
skrifborðinu sínu lægi alltaf
fjöldi bóka, sem honum væru
sendar, og entist bókaforðinn
jafnan í heilt ár. — Ætli ég
komi ekki að þessari íslenzku
ljóðabók eftir hálft ár, sagði
skáldið og brosti.
Loks var Martinson spurður að
því, hver hann áliti, að mundi
hreppa Nóbelsverðlaunin. — Ég
má ekkert tala um það, sagði
hann. Það er líka ekkert gaman
fyrir blöðin að vita það strax, þá
verður það engin frétt, þegar
verðlaunin verða veitt.
í GÆRKVÖLDI talaði Martinson
í Þjóðleikhúskjaliaranum fyrir
meðlimi Sænsk-íslenzka félags-
ins. Efnið var „Stjórnmálin og
menningin". Martinson hóf mál
sitt með því að segja, að stjórn-
málin væru oft nefnd „list hins
mögulega", og mætti þá kalla
menningima „list hins mögulega",
þar sem hún yrði aldrei skil-
greind og aldrei gerð að veru-
leik nema að takmörkuðu leyti.
Hann benti á hina augljósu hættu,
sem stafaði af því, þegar menn-
ingin gengi á mála hjá stjórn-
málunum. Kvað hann sögu síð-
ustu 30 ára vera hryllilegasta
dæmið sem mannkynssagan ætti
um, hvernig farið gæti í slíkum
tilfellum. Það er erfitt að skil-
greina menningu, sagði hann, við
höfum óljósar hugmyndir um,
hvað hún er, þegar við höfum
hana, en við höfum steika til-
finningu fyrir því, hvað hún er,
þegar við erum rænd henni.
Menningin er hið óræða mark,
sem við keppum sífellt að, en
megum aldrei ná, sagði hann.
Martinson ræddi í erindi sínu
um Neró, Machiavelli og kín-
verska keisara, herforingja og
menningarfrömuði. Var erindið
í heild þörf hugvekja og sérlega
skemmtilega flutt.
Sagnfræðingurinn Arnold J. Toynbee. Teiknarl:: Halldór Pét-
ursson.
Dr. Toynbec kærir sicj
ckki um h víldartíma
„ÉG FER um tíuleytið í fyrra-
málið“, sagði Arnold J. Toynbee,
er fréttamaður Mbl. ræddi stutta
stund við hann í gistiherbergi að
Hótel Borg í gær.
„Þetta er fyrsta heimsókn mín
til íslands. Landið er í senn
hrikalegt og fagurt. Og víðar má
sjá handarverk manna en ég
hafði búizt við“.
„Þér hafið víða farið . . .“
„Já, fyrst fór ég upp að Reykj
um og til Krýsuvíkur. Á laug-
ardag fór ég svo norður í Skaga-
fjörð, gisti í Varmahlíð, en fór
að Hólum og Glaumbæ á sunnu-
daginn og síðan suður aftur. Á
heimleiðinni var komið við í
Reykholti. í gær kom ég svo til
Þingvalla. Þar er enn mikilfeng-
legra en ég hafði búizt við. Ljós-
myndir af landslagi er aldrei
fullnægjandi".
„Og nú farið þér heim til Lon-
don“.
„Já. Seint í október held ég svo
vestur um haf og verð við þrjá
háskóla í Kanada og Bandaríkj-
Flaugá 3 hreyflum með
123 innanborðs
Keflavíkurflugvelli, 24. sept.
HÉR á flugvellinum lenti í nótt risastór farþegaflugvél. Hafði hún
lengi flogið á þrem hreyflum með 123 Bandaríkjamenn innanborðs.
Það var ekki hægt að gera við bilunina og hér eru farþegarnir
ennþá 114 talsins. Munu þess fá dæmi að jafnmargir „stranda-
glópar" hafi verið hér samtímis á hótelinu.
Þessi stóra flugvél, sem er af^
gerðinni Super-Constellation, er '
eign flugfélagsins Flying Tigers,
og var hún á leið véstur um haf
frá Evrópu. Hafði hún haft við-
komu í Prestvík á Skotlandi, en
yfir hafinu milli Skotlands og fs-
lands bilaði einn hinna fjögurra
hreyfla vélarinnar.
Allir farþegarnir 114 og níu
manna áhöfn urðu að gista hér í
flugvallarhótelinu í nótt. í morg-
un fór svo áhöfnin upp í flug-
vélina og flaug henni á þrem
hreyflum til Lundúna. Félagið
gat ekki sent aðra flugvél í stað-
inn til þess að sækja farþegana
í dag. Var þá skroppið með þá
til Reykjavíkur, þeim sýndur
bærinn, en hér er ekki vitað hve
lengi hinir bandarísku ferðamenn
þurfa að bíða fars heim til sín.
— B.Þ.
2-24-80
Adbul Rahman þjóðhöfðingl
hins nýstofnaða Malajaríkis.
unum fram 1 júnimánuð næsta
árs“.
„Það hefur verið skrifað mik-
ið um yður í Reykjavíkurblöð-
in undanfarna daga. í morgun
kom grein um yður í blaði, sem
nefnist Þjóðviljinn. Höfundi henn
ar lízt ekki sem bezt á það, sem
þér segið um kristnitökuna á ís-
landi í Rannsókn sögunnar".
„Nú“.
„Honum finnst víst ekki sam-
ræmi milli þess, er þér segið að
hinn upprunalegi norræni andi,
sem náði mestri þenslu og. fín-
ustu samræmi á íslandi, hafi
dofnað og ruglazt vegna siða-
skiptanna — og svo hins, að
blómaskeið íslenzkra bókmennta
hafi verið frá 1150—1300, er ís-
lendingar höfðu verið kristnir um
langt skeið“.
„Jæja“, segir Toynbee og bros-
ir. „Mér er kunnugt um það, að
menning Suðurlanda hafði örv-
andi áhrif á íslandi eftir kristni-
tökuna, nýjar hugmyndir og ný
þekking festu rætur. Já, menn-
ingarlífið á íslandi var á hærra
stigi á íslandi á 12. og 13. öld en
á 10. öld. En menning 12. og 13.
aldar var ekki sjálfstæð íslenzk
eða norræn menning hún var
evrópsk. Hin sjálfstæða norræna
menning hafði þá misst svipmót
sitt, blómaskeið hennar var á 9.
og 10. öld. Þá hafði hún náð
langt, en kristnin bugaði hana.
Við kynnumst hinum forna anda
með því að skilja í sundur hið
norræna og hið kristna í fornum
bókmenntum íslendinga, þær
fjalla að miklu leyti um horfna
tíð, í hinum tragisku frásognum
þeirra kynnumst við mönnum,
sem í skilningi sínum á heiðri,
og siðgæði eru heiðnir og eiga
við að stríða sálræn vandamál,
sem ekki þekktust eftir kristni-
tökuna. Hugsið yður þá, sem ekki
fengu flúið þau örlög að verða
banamenn annarra gegn viija sín
um“.
Þetta sagði Arnold J. Toynbee.
Halldór Pétursson hafði teiknað
af honum mynd, meðan hann tal-
aði við fréttamanninn. Það varð
ekki afsakað að tefja hann leng-
ur með spjalli eða þýðingum úr
Þjóðviljanum, svo að komumenn
kvöddu þennan aldraða fræði-
mann. Þegar hann kom, lét hann
í ljós þá ósk, að honum yrði sýnt
sem mest af landinu, og um hvíld
artíma hefur hann ekki 'oeðið.
„Það er lítið að sjá uppi á lofti“
var sagt við hann í minjasafninu
í Glaumbæ, en fyrr en varði var
hann kominn upp á loft til að
prófa sannindi þeirrar fullyrð-
ingar — eins og sagnfræðingi
sæmir.