Morgunblaðið - 28.11.1957, Blaðsíða 10

10
MORCVNBl iÐlf)
Flmmtudagur 28. n<5v. 1957
uttMoMfr
Otg.: H.í. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðairitsijorar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Öla, simi 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristmsson.
Ritstjórn: Aðaistræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Simi 22480.
Asknftargjald kr. 30.00 á mánuði innamands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
TELJAST HANNIBAL OG LÚÐVÍK
EKKI TIL SIÐAÐRA MANNA ?
ÞJÖÐVILJINN gerir í gær
enga athugasemd við
yfirlýsingu Alþýðublaðs-
ins daginn áður er hljóðaði svo:
„Endurskoðun varnarsamnings
ins hefur ekki verið rædd síðan
umræðurnar féllu niður í nóvem-
ber í fyrra, hvorki í sambandi'við
lánveitingar né annað.“
Ótalin eru þau stóryrði, sem
Þjóðviljinn hefur fyrr og síðar
haft um þá, er bera ábyrgð á
því, að ísland skuli varið eins
og önnur þjóðlönd. Síðast í gær
er þar löng grein, eftir Viktoríu
Halldórsdóttur, sem hún nefnir
Helryk. Þar segir m. a. um Guð-
mund í. Guðmundsson, utanríkis-
ráðherra:
„Hans framkoma í utanríkis-
málum hefur verið svo óíslenzk
til þessa, að fjöldi fólks álítur
hann engan Bjarnabetrung, og
er sárt til þess að vita að sá ráð-
herra sem skreytir sig með nafni
íslenzkrar alþýðu, skuli ekki fara
að vilja alþýðunnar í landinu og
hreinsa til í hernámshreiðri því
sem hann tók við út ötuðu af
ósóma á íslenzkri grund. Það er
krafa allra siðaðra manna á Is-
landi að unnið sé að því að her-
stöðin hér verði fjarlægð, að
landið verði hreinsað —-------“.
★
Samkvæmt lýsingu Viktoríu
Halldórsdóttur teljast þeir
Hannibal Valdimarsson og Lúð-
vík Jósefsson, ráðherrar Al-
þýðubandalagsins í ríkisstjórn-
inni, ekki til „siðaðra manna“
þar sem upplýst er að í heilt ár
hafa þeir ekki „rætt“ „endur-
skoðun varnarsamningsins",
hvað þá „unnið“ að henni.
Óheilindin í öllum málflutningi
kommúnista um þetta mál eru
yfirgengileg. Meðal fylgismann-
anna er reynt að halda við æs-
ingunni gegn vörnum landsins
með stóryrðum og skömmum, en
innan ríkisstjórnarinnar minnast
ráðherrarnir ekki á, að hér þurfi
að breyta til. Yfirlýsing Spaaks,
framkvæmdastjóra Atlantshafs-
bandalagsins um, að hann telji
nýja heimsstyrjöld alls ekki yfir-
vofandi, ýtir einu sinni ekki við
erindrekum kommúnista um að
framfylgja því loforði, er þeir
hafa notað um stærri orð en
nokkuð annað.
Þeir þurfa og á Spaak að halda
í allt öðru sambandi. Hannibal
Valdimarsson sagði í viðtali við
erlendan blaðamann í sumar, að
íslenzka stjórnin þyrfti endilega
að fá erlent lán. Skömmu síðar
var einmitt leitað til Atlantshafs-
ráðsins undir forystu Spaaks um
fyrirgreiðslu í þeim efnum.
Við þá, sem máls léðu á að láta
fé í samskotalánið, var einkum
til þess vitnað, að nú væri í fyrsta
skipti leitað fyrirgreiðslu At-
lantshafsráðsins í þvílíkum efn-
um og af hinum minnsta bróð-
ur. Þess vegna væri um að gera
að bregðast vel við.
Ríkisstjórnum bandalagsþjóð-
anna var það og í fersku minni,
að Island var að því komið að
verða fyrsti hlekkurinn, er brysti
í varnarkeðjunni. Einmitt þann
hlekkinn þurfti að hressa við og
með þeim hætti, er þegar var bú-
ið að sýna að væri áhrifaríkast-
ur við núverandi valdhafa hér.
★
Rússneska konan, sem sagði í
New Times, að ísland hefði nú
á tæpu ári fengið þrjú lán sem
„greiðslu fyrir hernám“, flut.ti
engin ný tíðindi. Frásögn henn-
ar var í fullu samræmi við það,
er bandaríska stórblaðið New
York Times sagði jafnskjótt í
fyrra og umæðunum um varnar-
samningana var lokið hér í
Reykjavík. Sú umsögn var síðan
staðfest í Þjóðviljanum.
Alþýðublaðið og Tíminn vilja
gera lítið úr vitnisburði þessar-
ar rússnesku konu, af því að hún
sé rússneskur kommúnisti, jafn-
framt því, sem hún er kölluð
„vinkona" Bjarna Benediktsson-
ar. Má þar um segja, að Bjarni
eigi fleiri vini en hann sjálfur
veit.
Vitnisburður rússnesku kon-
unnar er einmitt sérstaklega mik-
ilsverður af því, að hún er ný-
komin frá samfundum við stjórn-
arliða á íslandi. Frásagnir hennar
af farmannaverkfallinu og bak
araverkfallinu sýna glöggt,
hverja hún umgekkst á íslandi og
hverrar fræðslu hún naut.
Sú fræðsla er oft röng og öf-
ugsnúin. Asakanir kommúnista
á aðra eru yfirleitt lítils virði,
svo og þær játningar, er þeir
gera um eigið athæfi eftir pynd-
ingar í löndunum bak við járn-
tjald. Þvílíkar aðfarir þekkjast
ekki hér á landi. Þegar stjórnar-
liðar segja óhikað í sínum hóp,
það sem stutt er óyggjandi rök-
um annars staðar frá, að þeir
hafi verzlað með varnir lands-
ins og notað þær til að útvega
sér, sárþurfandi, lánsfé, þá er
engin ástæða til að ætla, að rangt
sé hermt.
Fjárþörf ríkisstjórnarinnar er
mikil, og þótt Rússar vildu
gjarnan einnig fá að leggja í
púkkið, þá meta þeir meira það
sem kom fram í Réttargrein Ein-
ars Olgeirssonar, að hafa örugga
kommúnista í stjórn eins Atlants-
hafsríkis. Brynjólfur Bjarnason
vekur í fyrradag í Þjóðviljanum
sérstaka athygli á hinni „merku
grein Einars Olgeirssonar" og er
það enn ein sönnun þess, að þar
er rússnesku línunni fylgt.
Víst er það rétt, að öll er þessi
atburðarás íslendingum til lítill-
ar sæmdar. En á ófrægingunni
bera þeir ábyrgð, er að atburð-
unum standa en ekki hinir, sem
við þeim vara.
Á Islandi lifa menn enn í
frjálsu þjóðfélagi og ekki er
.hægt að hindra þá í að skýra frá
því, er miður fer. Ritstjóri Tím-
ans hefur verið staðinn að því,
! að ganga á milli erlendra frétta-
stofnana, sem hér höfðu þegar
umboðsmenn, í því skyni, að afla
séí sjálfum umboðanna og ráða
þar með fréttaflutningi frá land-
inu. Sú tilraun fór út um þúfur
og varð honum sjálfum einung-
is til skammar.
Hvorki með þeim hætti né öðr-
um mun takast að koma í veg
fyrir réttmæta gagnrýni á mein-
semdum þjóðfélagsins. Enda er
gagnrýnin öruggasta ráðið til að
koma í veg fyrir þá stjórnar-
J hættj, er hljóta að verða íslen^
ingum til skammar hvar sem til
I spyrst.
UTAN UR HEIMI
McElroy hefur nú bætzt í hóp
keppinauta Nixons
NEIL H. McElroy er einungis
búinn að gegna varnarmálaráð-
herraembætti Bandaríkjanna í
sex vikur — og nú þegar hefur
hann bætzt á lista þeirra, sem lík-
legir eru taldir til þess að verða
fyrir valinu sem forsetaefni
republikanaflokksins fyrir kosn-
ingarnar 1960. Jafnaðlaðandi
maður hefur ekki sézt í Washing-
ton lengi, segja þeir, sem
þekkja McElroy — og enda þótt
hann hafi að undanförnu ein-
ungis fengizt við flugskeytafram-
leiðsluna, þá þykjast forystu-
menn republikana sjá fram á það,
að McElroy lætur ekki þar við
sitja.
McElrov kom
á réttum tíma
En það er ekki einungis þetta,
sem gefið hefur McElroy byr
undir báða vængi. Hann tók við
varnarmálaráðherraembættinu á
rétta andartakinu — í þann
mund, er bandaríska þjóðin
krafðist breytinga og endurbóta
á varnarkerfinu, þegar þjóðin
horfði ekki í skattgreiðslurnar til
varnarmálaframkvæmdanna —
og stóð í fyrsta skipti í langan
tíma einhuga með varnarmála-
ráðherranum í aukningu útgjald-
anna til hernaðarþarfa: McElroy
birtist á sjónarsviðinu á sama
tíma og rússnesku gervitunglin.
Aldurinn hefur sitt
að se«ia
Og það er enn fleira, sem mæl-
ír með McElroy — þegar að út-
neíningu forsetaefnisins kemur.
Hann er hár vexti, laglegur,
virðulegur og lítið eitt gráhærður
maður — alþýðlegur, vingjarn-
legur og að öllu samanlögðu
mundi vart nokkur maður geð-
þekkari í sjónvarpi. Hann er frá
Ohio, úr annáluðu republikana-
héraði, menntaður í Harward —
af góðum ættum. Auk þess er
hann á bezta aldri með tilliti til
forsetakjörs, en bandarískir kjós-
endur taka mjög mikið tillit til
aldurs forsetaefnanna. Þeir
kjósa enga unglinga í forsetaem-
bætti — og í kosningabaráttunni
hefur aldur frambjóðendanna oft
ráðið miklu. McElroy er nú 53 ára
að aldri — og virðist að því leyti
standa nær því að verða fyrir
valinu sem forsetaefni en allir
aðrir líklegir úr hópi republik-
ana. Nixon varaforseti er ekki
nema 44 óra, Knowland öldunga-
deildarþingmaður 49, Kennedy
öldungadeildarþingmaður 40 ára.
„Dálítið hægileg“
Það kemur ykkur ef til vill
spánskt fyrir sjónir, að Banda-
ríkjamenn séu farnir að hugsa til
næstu kosninga — strax að nýaf-
stöðnum kosningum. Bandaríski
blaðamaðurinn James Reston,
sem ritaði á dögunum grein um
McElroy og væntanlegar kosn-
ingar er á sama máli hvað því
j viðvíkur — og segir það dálítið
hlægilegt. Hins vegar segir hann,
að stjórnmálin séu i rauninni
„dálítið hlægileg" svo að ekkert
óeðlilegt sé við það, að forystu-
menn stjórnmálaflokkanna geri
sér rellu út af næstu forseta-
kosningum. Og það er engin vit-
leysa, að helztu foringjar repu-
blikana fá sífellt meiri áhuga á
nýja varnarmálaráðherranum
með næstu forsetakosningar 1
huga.
Neil H. McElroy
Fróður og hreinskilinn.
McElroy hefur hvarvetna getið
sér gott orð enda þótt nafn hans
yrði ekki víðfrægt fyrr en hann
tók við ráðherraembættinu í
fyrra mánuði. Það vakti mikið
umtal í þinghúsinu í Washington
hversu góð frammistaða hans var
á fundi, sem öldungadeildarþing-
menn boðuðu hann til skömmu
eftir að hann tók við embætti —
og kröfðu hann upplýsinga um
þróun eldflaugaframleiðslunnar.
Hrifning blaðamannanna, sem
sóttu fyrsta blaðamannafund
hans, varð ekki minni. Þeir undr-
uðust hve hann var vel heima
í öllu, sem að vísindum laut,
hann gaf ákveðin svör, var fljót-
ur að átta sig — og játaði hrein-
skilninslega án allra málaleng-
inga, ef hann skorti þekkingu eða
vald til þess að svara spurning-
um til fullnustu.
Verk hans verða metin
og vegin.
Það er því augljóst, að Nixon,
Knowland og Kennedy hafa feng-
ið harðan keppinaut þar sem
McElroy er. Athygli bandarísku
þjóðarinnar beinist sífellt meir
að þessum skörulega, vingjarn-
lega ráðherra, sem nú fer með
þýðingarmestu mál hennar. Þeir,
sem bezt þekkja til málanna,
telja, að McElroy verði vafalaust
meðal þeirra, sem einna helzt
koma til greina við útnefningu
forsetaefnisins í lok þessa kjör-
tímabils nema þá að hann geri
mjög vítaverðar skyssur í ráð-
herraembættinu. Verk hans
munu því verða metin og vegin
á sínum tíma, en hvort hann
] stenzt þá gagnvart þeim mæli-
kvarða, sem bandarískir republik
anar leggja á forsetaefni sitt, skal
ósagt látið.
Hefi aldrei séð Lagar-
fljót jafnlífið
Urkomuleysi veldur óþœgindum á Héraði
Fljótsdalshéraði, 21. nóv.
UM SÍÐUSTU mánaðamót gerði
hér norðaustanátt með fjúki og
frosti, sem hélzt í viku. Aldrei
var þó stórhríð. Sauðfé var úti
flesta eða alla daga, en var víðast
um Út-Hérað gefið eitthvað.
Snjór var talsverður, og jarðlag
illt, því síðast var bleytusnjór,
sem fraus er upp birti. Lakari
vegir um Út-Hérað urðu ófærir
en til efri sveita Héraðs náði
þetta lítið eins og vant er. Þar
spilltust hvorki vegir né hagar.
Síðan upp birti hefir oftast verið
suðvestlæg átt, og kyrrt veður.
Hins vegar náði þíðviðrið seint til
okkar, þótt það væri um land allt.
Einn daginn var kaldast á Egils-
stöðum á öllu landinu. Upp úr
miðjum f.m. náði þó hingað sunn
anátt með rigningu, svo nú er
komin allgóð jörð, enda þótt enn
sé talsvert eftir af snjónum. Nú
eigum við að fá hláku og rigri-
ingu aftur á morgun, sem verður
vel þegin, bara að spáin bregðist
nú ekki eins og stundum fyrr.
Úrkomuleysi
Úrkomuleysi hefir einkennt tíð
arfarið mjög síðustu árin, og þó
líklega aldrei meir en í sumar. í
haust fundust kindur dauðar í
pyttum, sem þær höfðu orðið of
nærgöngular við að svala þorsta
sínum. Þess munu fá eða engin
dæmi áður. Lagarfljót hefir í
sumar borið augljós merki um úr
komuleysið, varð snemma sára-
lítið. Þó urðu einkum brögð að
þessu er kólna tók. f allt haust
er það svo lítið, að ég hefi aldrei
séð það eins þau 65 ár, sem ég
hefi dvalið hér á bakkanum, og
man fullvel eftir. Ég fullyrði að
með því að þræða beztu brotin
mátti vaða það, og fór aldrei
dýpra en í mjólegg. Fljótið lagði
um daginn, og var um hálfan
mánuð undir ísi, en er nú aftur
orðið autt út í Vífilsstaðaflóa.
Úrkomuleysið á haustin er ekki
kært þeim sem hafa vatnsafls-
stöðvar. Einkum illt ef allmikið
frost kemur í jörðina, áður snjóa
leggur, eins og nú varð. Þá er
hætt við, að rafmagnið verði lítið
í langvarandi frostum í vetur.
Úrkomuleysið í sumar fór illa
með sendna garða. Líka komu
frost í öllum mánuðum, sem
gerðu víða skaða. Uppskera úr
görðum varð því ærið misjöfn.
Hins vegar var sauðfé vænt og
heyskapurinn sæmilegur. Nýting
var ágæt á fyrra slætti, en há
hraktist nokkuð víða.
Heilsufar
Flenzan hefir breiðzt hér
undralítið út. hennar hefir lítið
eða ekki orðið vart í Egilsstaða-
þorpi, þrátt fyrir sífelldar sam-
göngur við firðina og Reykjavík.
Hún barst samt fljótt á fjóra bæi
á Jökuldal, en mun nú vera út-
rokin þar. í Héraðshreppi er hún
sögð á einum bæ, og á einum bæ,
var hún í Hjaltastaðaþinghá.
Það er vonandi að hún breiðist
hér lítið út eftir þetta. Slæmt
kvef hefir gengið hér víða í sum
ar og haust, eða þessi landlæga
flenza. Mun það eiga drjúgan
þátt í því hvað nýja flenzan
hefir breiðzt lítið út. Menn eru
ónæmir fyrst á eftir.
Að öðru leyti hefir heilsufar
verið allgott. Eiríkur Sigfússon
fyrrum bóndi í Dagverðargerði
lézt þar í byrjun þessa mánaðar.
Hann hafði um langa hríð verið
heilsubilaður, og síðustu árin
oftast í rúminu. Ekkja hans og
tvö börn búa í Dagverðargerði
góðu búi, og hafa byggt þar og
bætt jörðina talvert. — G. H.