Morgunblaðið - 01.12.1957, Blaðsíða 12

12
MORCVNBL AÐIÐ
Sunnudagur 1. des. 1957

Otg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðamtstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, simi 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargiald kr. 30.00 á mánuði innaniands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
FULLVELDI í 39 AR
IDAG eru 39 ár liðin síð-1
an fullveldi Islands var
viðurkennt. Þá var
grundvöllurinn lagður að þeim
ákvörðunum, sem þjóðin tók sum
arið 1944, fyrst með almennri
þjóðaratkvæðagreiðslu og síðan
með staðfestingu hennar á Þing-
völlum við öxará er lýðveldið
var stofnað.
Enda þótt aðeins séu liðnir
tæpir fjórir áratugir síðan full-
veldi íslands var viðurkennt
hinn 1. desember árið 1918 hætt-
ir þó mörgum við að vanmeta
þýðingu þess atburðar. Menn
segja að lýðveldisstofnunin sé
það, sem máli skipti. Það sem
gerðist 1918 sé algert aukaatriði.
Þetta er auðvitað hin mesta
firra. Fullveldisviðurkenning-
in markaði þáttaskil og var í
raun og veru endir sjálfstæðis
baráttunnar gagnvart Dönum.
Með henni var ákveðið að ís-
land væri frjálst og fullvalda
ríki í persónusambandi einu
við Danmörku um konungs-
dóminn. Að 25 árum liðnum
voru dyrnar opnar til algers
skilnaðar við yfirþjóðina.
Sú staðhæfing skaut að vísu
upp kollinum, bæði meðal ís-
lendinga og Dana, að íslending-
ar gætu ekki losnað úr konungs-
sambandinu nema með stjórn-
lagarofi.
Þessi staðhæfing tilheyrir liðn-
um tíma og ástæðulaust er að
hefja rökræður um hana nú.
En auðvitað var hún hin frá-
leitasta og hefði aldrei náð nein-
um hljómgrunni á íslandi, né
heldur staðizt fyrir alþjóðlegum
dómstól.
Stefnan í sjálfstæðisbaráttunm
gagnvart yfirþjóðinni hafði ver-
ið mörkuð 1. desember 1918. —
Hvað sem öllum vangaveltum
leið hafði skilnaðurinn í raun og
veru verið ákveðinn þá. Kom
það einnig í ljós í svari leiðtoga
stjórnmálaflokkanna við fyrir-
spurn Eigurðar Eggerz árið 1928.
S j álf stæðisbaráttan
er ævarandi.
En þótt lýðveldi hafi verið
stofnað á íslandi og það sé í
dag alfrjálst land heldur barátt- j
an fyrir frelsi þess ófram. Sjálf
stæðisbaráttan er ævarandi. —
Meðan íslenzk þjóð er til heldur
baráttan fyrir sjálfstæði lands
hennar áfram. Hún er fólgin í
því að tryggja stöðugt grundvöll
hins ytra og innra sjálfstæðis.
Hið innra sjálfstæði er fólgið í
andlegu og efnalegu sjálfstæði
fólksins. í henni tekur hver ein-
asti tslendingur virkan þátt. —
Þroski fólksins er undirstaða
menntunar þess og menningar.
Varðveizla fornra menningar-
verðmæta, tengslin við fortíðina
og heilbrigður þjóðarmetnaður
eru hornsteinar hins andlega
sjálfstæðis. Það er einmitt íslenzk
tunga og bókmenntir, sem kyn-
slóðirnar hafa varðveitt gegnum
aldirnar, sem ríkastan þátt hafa
átt í því að afla íslandi viður-
kenningar og virðingar meðal
menningarþjóða heimsins. Þess
vegna fæli ræktarleysi þjóðarinn
ar sjálfrar gagnvart þessum dýr-
mætasta arfi sínum í sér stór-
fellda hættu fyrir hið pólitíska
sjálfstæði. Sem betur fer skilur
mikill meirihluti íslenzku þjóð-
UTAN UR HEIMI
~S)ctmciníciaÉt
ctnna
cimciniciCýOur jjuncpi
11 feóíir!
rct
á/i
err-
VeÁ QöUeL fifa -
Uerkviv' YLIarfon iffranxlo
arinnar þetta. Hún mun þess
vegna standa trúan vörð um
tungu sína og fornan menning-
ararf.
Hins fjórhagslega sjálfstæðis
verður þjóðin að gæta með á-
byrgri og skynsamlegri fram-
komu í daglegri eyðslu sinni
og kröfum á hendur fram-
leiðslu sinni. — í þeim efn-
um hefur henni því miður
orðið verulegur fótaskortur. Er
það eitt af nærtækustu verk-
efnum hennar í dag að átta sig á
villu sinni og byggja lífsbaráttu
sína á traustari og skynsamlegri
grundvelli.
Afstaðan út á við.
Baráttuna fyrir sjálfstæði Is-
lands út á við verður þjóðin að
miða við aðstæður hvers tíma.
Þegar fullveldi landsins var við-'
urkennt var lýst yfir ævarandi
hlutleysi þess. Sú yfirlýsing var
í samræmi við reynslu smáþjóð-
anna í fyrri heimsstyrjöldinni.
Þá hafði frændþjóðum okkar á
Norðurlöndum tekizt að halda
sér utan við styrjöldina * með
hiutleysi sínu.
I síðari heimsstyrjöldinni varð
engri þjóð gagn að hlutleysisyfir-
lýsingu. Jafnvel ísland flæktist
inn í styrjöldina þrátt fyrir hlut-
leysisyfirlýsingu sína. Eins fór
fyrir þjóðum Norðurlanda og
flestum öðrum smáþjóðum Ev-
rópu.
Eftir styrjöldina sannaðist það
með frelsisránsstefnu Rússa, að
í hlutleysisyfirlýsingum var ekk-
ert skjól.
Island átti því ekki annarra
kosta völ en nágrannalönd þess.
Það hætti að setja traust á hlut-
leysið og leitaði skjóls í varnar-
samtökum vestrænna þjóða.
Þau samtök hafa þegar unnið
mikið gagn. Er það von allra
frelsisunnandi þjóða að þeim tak-
ist að hindra nýja styrjöld með
því að gera ofbeldisöflunum
Ijóst, að árás af þeirra hálfu
hljóti að enda með skelfilegum
ósigri þeirra. Raunar mun öllum
þjóðum nú verða það stöðugt ljós
ara að styrjöld háð með eldflaug-
um og helsprengjum þýðir eyð-
ingu heilla landa og álfa.
Frelsisbarátta vestrænna
þjóða og viðleitni þeirra til
þess að skapa sér öryggi og
þroskamöguleika er þess
vegna í dag fólgin í því, að
byggja upp varnir sem hindri
að árásarstyrjöld geti nokkru
sinni brotizt út.
í þeirri viðleitni vill ís-
lenzka þjóðin eiga sinn þátt,
þótt hlutur hennar verði þar
smár.
Það er mjög miður farið, að
traust hins frjálsa heims á ís-
lendingum hefur verið veikt
verulega með þátttöku kommún-_
ista í ríkisstjórn íslands. Álykt-
un sú, sem þrír lýðræðisflokkar
samþykktu með kommúnistum
hinn 28. marz 1956, gerði öryggis-
og sjálfstæðismál þjóðarinnar að
leiksoppi í höndum ábyrgðar-
lausra afla. Enda þótt sú yfir-
lýsing hafi nú verið svikin, og
þar með sannað að Framsókn og
Alþýðuflokkurinn meintu ekkert
með henni, annað en að auðvelda
sér stjórnarsamvinnu við komm-
únista, hefur hún engu að síður
valdið íslandi miklu álitstjóni.
sköffóttar ?
S. Þ. fjalla nú um Alsír-málið,
og nærri má geta, að Christian
Pineau, franski utanríkisráðherr-
ann, hefir margt og mikið um
að hugsa. En það virðist ekki
hafa haft nein áhrif á kímni-
gáfu hans.

iíT'-ttI; lii;1' .u !^tíÍ“t r ;;T’: 1
Pineau — krotaði á blað
Bandaríski fulltrúinn, Cabot
Lodge, kom að franska utanríkis-
ráðherranum niðursokknum í að
krota tölur á blað:
— Eruð þér að reyna að reikna
út ástandið í Alsír? spurði Cabot
Lodge vingjarnlega.
— Nei, svaraði Pineau eld-
snöggt. Ég hefi aðeins verið að
reikna út, að í Frakklandi höfum
við haft svo mörg ráðuneyti, síð-
an fjórða franska lýðveldið var
stofnað, að samanlagður þungi
ráðherranna nemur 11 lestum!
o—O—o
Dr. Göbbels, litli doktorinn, er
reyndar ekki lengur á meðal vor
hér á jörðu, en verk hans lifa!
Þeir, sem fylgzt hafa vel með
kvikmyndagerð munu minnast
þess, að hann lét árið 1940 gera
kvikmynd um Búastríðið, „Ohm
Krúger“, og var Emil Jannings
i aðalhlutverki. Myndin var þátt-
ur í áróðri hans gegn Englend-
ingum.
Vinsæl kvikmynd
í Kaíró
Varla hafa menn vænzt þess
að sjá þessa mynd aftur, en sagt
er, að Nasser forseti, sem ekki
ber eingöngu blíðar tilfinningar
. Nasser — honum þykir ekki
i sérlega vænt um Englendinga
í brjósti til Englendinga, hafi
náð sér í eintak af myndinni, —
og sé hún nú sýnd í Kaíró og
njóti mikilla vinsælda.
o—O—o
Á Savoyhótelinu í Lundúnum
er þegar hafinn undirbúningur
að mikilli hátíð, sem hundruð í
gesta munu sækja á gamlárs-
kvöld.
FuIIveðja prins
Þá er afmælisdagur hins nýja
Aga Khans, Karim prins, og er
hann þá fullveðja. f tilefni af
þessu hafa foreldrar hans, sem
reyndar eru skilin, efnt til þess-
arar veizlu.
Efsta nafnið á listanum er
Sylvia Casablanca. Hún er 17
ára að aldri, ung og fögur dóttir
efnaðs Mexíkóbúa, sem búsettur
er í Genf. Eru þegar á kreiki
sögur um, að ungi prinsinn og
Sylvía séu trúlofuð.
Allt bendir til þess, að Marlon
Brando verði bráðlega álíka
sköllóttur og Yul Brynner var,
þegar bezt lét. Undanfarið hefir
enni Brandos sífellt farið hækk-
andi. Hefir borið talsvert á þessu,
þar sem hann sneiðir í lengstu
lög hjá því að nota hárkollu í
kvikmyndum, en lætur hins veg-
ar lita hár sitt til samræmis við
hlutverkið. T. d. lét hann lýsa
hár sitt, er hann lék ungan, þýzk-
an liðsforingja.
,,Tinbrúðkaup“
Það er venja í Buckingham
Palace að reyna að halda einka-
málum brezku konungsfjölskyld-
unnar innan veggja hallarinnar.
Því var svo hljótt um tíu ára
hjúskaparafmæli Elísabetar
drottningar og Filips prins. Þau
héldu upp á daginn með smá-
veizlu, aðeins nánustu vinir og
skyldmenni voru viðstödd. Einnig
skiptust þau hjónin á gjöfum.
Varð það til þess, að ýmsar sög-
ur komust á loft um, hverjar
gjafirnar hefðu verið. Sagt er,
að Filip hafi gefið drottning-
unni gimsteinaskart, sem hann
hafi sjálfur gert teikningu að,
hvítar nellikkur og rafmagns-
kerti — og þessi síðastnefnda
gjöf varð til þess, að menn tóku
að tala sín á milli um „tinbrúð-
kaup“.
Sunday Express skýrði frá því,
að Margrét prinsessa hefði vald-
ið konungsfjölskyldunni miklum
vonbrigðum með því að fara í
leikhús og í „party“ á eftir. Hún
kom ekki heim fyrr en undir mið-
nætti, þegar veizlunni var um
það bil að ljúka.
o—-O—o
Rússneski fiðlusnillingurinn
frægi, Davíð Oistrakh, er lítið
hrifinn af þeim sterku lýsingar-
orðum, sem höfð eru um hann.
„Það er ekki hægt að kalla neinn
mann mesta fiðlusnilling heims-
ins. Enginn er beztur af þeim
öllum. Allir hafa þeir miklar
tónlistargáfur til að bera —
Isaac Stern, Nathan Milstein,
Zino Francescatti, Heifetz ....“
íbúarnir í litla japanska þorp-
inu Sawara voru fyrir nokkru
viðstaddir óvenjulega jarðarför.
Þetta var mikil jarðarför, 200
gestir voru viðstaddir og fjöl-
margir Búddhaprestar í litklæð-
um. Eftir jarðarförina var mikil
átveizla. En það merkilega var,
að sú, sem verið var að jarða,
vel efnuð, roskin kona, sat sjálf
til borðs. Hún heitir Tei Kuwa-
bori og er 78 ára að aldri. Hún
er sprelllifandi.
Frú Kuwabori hefir löngum
verið talin sérkennileg. Hún gift-
ist ung kennara nokkrum, en
hjónabandið var ekki hamingju-
samt, og þau skildu. Tók hún
þá það til bragðs að stofna ný-
lenduvöruverzlun í fæðingarbæ
sinum. Verzlunin gekk mjög vel,
og þessi dugnaðarkona er nú
meðal efnaðri borgara bæjarins.
En hún fann ætíð upp á ýmiss
konar tiltækjum, og nú síðast
datt henni í hug að vera við-
stödd sína eigin jarðarför. Þess
vegna bauð hún til veizlu og var
sjálf viðstödd frumsýningu á
sinni eigin jarðarför. Hún var
mjög ánægð með veizluna, og
bað prestana að sjá um, að jarð-
arförin færi fram á nákvæm-
lega sama hátt, þegar að því
kæmi í fullri alvöru.
Ljósa hárið varð grænt.
Kom hann ljóshærður til
Hollywood. Eitt sinn stakk hann
sér til sunds í laug sinni, og viti
menn — þiárið á honum var
grænt, þegar hann kom aftur
upp á yfirborðið. Það var of
mikið af klóri í vatninu, og olli
það þessari kynlegu litarbreyt-
ingu. Nú vill hann fá aftur sinn
eðlilega dökka háralit — en hár-
greiðslumaðurinn hans varar
Skyldi unnustan vera eins hrif-
in, ef Brando yrði sköllóttur?
hann við að láta lita hárið á sér
svo oft: Þér færizt sífellt nær
því að verða sköllóttur!
Maður nokkur var búinn að
hanga lengi inni hjá framkvæmda
stjóranum. Hann þurfti alltaf að
segja eitthvað áður en hann færi
og að lokum var framkvæmdastjór
inn farinn að þreytast.
— Það var nú eitthvað sem ég
ætlaði að segja við yður ennþá,
sagði maðurinn, en ég get bara
ekki munað það í svipinn.
— Ætli það hafi ekki verið
„góða nótt“, svaraði framkvæmda
stjórinn.