Morgunblaðið - 29.01.1958, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvik'udagur 29. jan. 1958
RÁÐSTEFNA BAGDAÐ - BANDA-
LAGSINS OG HINN RÚSSNESKI
FORLEIKUR
A MÁNUDAGINN hófst ráðherra
fundur Bagdað-bandalagsins í
Ankara, hinni nýtizkulegu höfuð
borg Tyrklands. Dagana þar áður
höfðu hermálanefnd og efna-
hagsmálanefnd bandalagsins und
irbúningsstarf. Liggja skýrslur
þessara nefnda fyrir, þegar sjálf
ráðstefnan hefst.
Þessi ráðstefna þykir sögu-
legri en margir ráðherrafund-
ir Bagdað-bandalagsins fyrir
þá sök, að Bandaríkin eru nú
að taka upp nánara samstarf
við bandalagið en áður. Vott-
ur þess er m. a. nærvera Dull-
es utanríkisráðherra, sem
áheyrnarfulltrúi.
★
Þegar Bagdað-bandalagið var
stofnað 1955 voru Bandaríkin að
sjálfsögðu mjög hlynnt stofnun
þess, en ýmis tormerki voru þó
á því að þeir gerðust beinir að-
iljar að bandalaginu með sama
hætti og þeir eru meðlimir í
NATO. í fyrsta lagi voru Arabar,
sem skyldu fá inngöngu í Bagdað
bandalagið tortryggir í garð
þeirra fyrir stuðning við ísrael
og í öðru lagi vildu Bandaríkm
fara sér hægt, vegna þátttöku
Pakistan í bandalaginu, en hún
olli fjandskap og ótta Indveija
við bandalagið.
Nú hafa viðhorfin breytzt.
Bandaríkjamenn fóru eftir Súez-
árásina, að veita vinaríkjum Vest
urlanda öflugri aðstoð og jafnvel
að skerast í leikinn eins og þegar
sjálfstæði Jórdaníu var ógnað.
Afskipti Rússa í nálægum Austur
löndum hafa stórlega aukizt á
þessum þremur árum frá stofnun
bandalagsins og eina leiðin til að
fyrirbyggja útþenslu þeirra er að
efla og styrkja Bagdað-banda-
lagið sem mest má verða.
★
Fimm ríki eru fullgildir með-
limir Bagdað-bandalagsins. Það
eru Asíu-ríkin Tyrkland, írak,
Persia og Pakistan og svo Bret-
land, sem talið var hafa mestra
hagsmuna að gæta í nálægum
Austurlöndum, þegar bandalagið
var stofnað.
Bagdað-bandalagið er að sönnu
mikilvægt í varnakerfi hinna
frjálsu þjóða. Það er eitt af þrem
ur varnarsamtökum, sem mynd-
uð hafa verið til að stöðva fram-
sókn hinna rússnesku heimsvalda
sinna. Það byggist á því lögmáli,
að ef Rússar ráðast á eitt til-
greindra smárikja, skuli litið svo
á, að þeir hafi ráðist á þau öll.
Þau munu öll sameiginlega snú-
ast til varnar.
Vestasta ríkið í Bagdað-banda-
laginu, Tyrkland er einnig með-
limur i NATO og það austasta
er meðlimur SEATO, — Austur-
Asíu-bandalaginu. Þannig er
Bagdað-bandalagið hlekkur í
hinni löngu varnarkeðju, frá
Atlantshafi til Kyrrahafs.
★
Af ýmsum ástæðum er
miklu erfiðara að koma á
nánu hernaðar- og efnahags-
málastarfi meðal Bagdað-
ríkjanna en t. d. NATO-ríkj-
anna. Það stafar m. a. af því
að umrædd Asíu-ríki eru fá-
tæk og vanyrkt. Þau skortir
fjármagn jafnvel til eðlilegrar
uppbyggingar atvinnulífsins,
hvað þá til hinha kostnaðar-
sömu landvarna. Bandalagið
hefði því verið reykur einn, ef
það hefði ekki fengið fyrir-
heit frá Bretum og Banda-
Munið eftir
skattskýrslunum
Ú fara mánaðamótin að nálg-
ast og þar með tími skatt-
uppgjörsins. Vonandi eru margir
af lesendunum þegar búnir að
fylla út skattskýrslur sínar og
jafnvel að koma þeim í póstkass-
ann á Alþýðuhúsinu við Hverfis-
götu. Velvakandi á það hins
vegar eftir og sjálfsagt ýmsir
aðrir. Eyðublaðið er nú tiltölu-
lega auðveldara viðfangs en það
var fyrir nokkrum árum. Þó
finnst Velvakanda það ókostur,
að ekki skuli vera sérstakur liður
fyrir frádrátt vegna skólanáms,
en slíkur frádráttur ei veittur.
E. t. v. mætti hér fleira til tína,
en Velvakandi er ekki farinn að
glíma við framtalið enn og man
ekki eftir fleiru í fljótu bragði.
En nú má ekki lengur dragast
að taka fram eyðublaðið og byrja
að tíunda eignir sínar og tekjur.
Ókurteisi í síma
ONA nokkur hringdi til Vel-
vakanda í fyrradag og kvart-
aði undan því, að hún hefði orðið
ríkjamönnum um öfluga hern-
aðaraðstoð.
Nú er það jafnvel svo, að ef til
styrjaldar kæmi, hefði bandalag-
ið ekkert bolmagn til að stöðva
framsókn Rússa suður að Ind-
landshafi. Þarna er styrkleika-
hlutfallið jafnvel enn óhagstæð-
ara heldur en í Vestur-Evrópu,
þar sem herforingjar NATO
gera sér þó vonir um að geta
sett þröskuld í veg fyrir rúss-
neska stórsókn. En það sem skipt
ir Bagdað-ríkin mestu máli er
í rauninni sú ábyrgð sem Banda-
ríkin taka á sjálfstæði þeirra.
Kom þetta skýrt fram í ræðu
sem Dulles utanríkisráðherra
flutti við opnun ráðstefnunnar.
Hann lýsti því yfir, að ef Rússar
voguðu, að ráðast á eitthvert
smáríkjanna í Bagdað-bandalag-
inu, þá skyldu Bandaríkin jaín-
skjótt grípa til viðeigandi ráð-
stafana til að hindra slíkt.
★
Áður en ráðstefnan í Ankara
hófst, var leikinn undarlegur og
sérkennilegur forleikur. „Orke-
strið“ sat norður í Moskvu og
hljómsveitarstjórinn var Krú-
sjeff. Stefið í forleik þessum var
gengdarlaus áróður og hótanir
við þátttökuríki í Bagdað-banda-
lagsins.
Vegna þess, að Rússar hafa
síðustu ár búið heri sína hinum
fullkomnustu flugskeytavopn-
um, framleitt ógrynni af kjarn-
orkusprengjum og smíðað lang-
dræg flugskeyti, sem þeir hafa
raðað í skostöðvar meðfram
öllum landamærum sínum, ótt-
ast hin frjálsu ríki, að landvarnir
þeirra séu orðnar úreltar. Er það
því mjóg á döfinni, að taka flug-
skeyti í landvarnir þeirra.
Mönnum er í fersku minni
áróður sá sem Rússar höfðu í
frammi fyrir ráðherrafundinn ;
Paris og rætt hefur verið um
það sem hugsanlegan mögu-
leika, að stofna vopnlaust svæði
í Evrópu sem næði yfir Þýzka-
land, Pólland og Tékkóslóvakíu.
fyrir ónæði vegna unglinga, sem
væru að leika sér að því að
hringja í símann án þess að eiga
nokkurt erindi. Þetta kallaðist að
gera símahasar, þegar Velvak-
andi var ungur, og þótti ekki sér-
lega fínt „sport“. Konan, sem
hringdi, sagði, að unglingarnir,
hefðu látið sér nægja að öskra
í símann, þegar hún svaraði. Hins
vegar drægju þeir lengi að slita
sambandið og virtust helzt hafa í
huga, að koma í veg fyrir, að
konan gæti notað símann sinn.
Svona kjánaskapur er alveg nýtt
fyrirbrigði í símasögu borgarinn
ar. Hér áður fyrr var spurt um
heilsufar og mataræði þeirra, sem
í var hringt og svo þakkað fyrir
og kvatt. En annars er símahasar
ósköp leiðinlegur leikur bæði í
sinni gömlu og nýju mynd, og
ættu foreldrar að sjá um, að hann
sé ekki iðkaður.
Lá við slysi
TARFSMAÐUR við höfnina
skrifar:
Það var eftir kaffitímann eða
Jafnvel sumir menn á Vesturlönd
um hafa rætt um þetta sem hugs-
anlegan möguleika.
Nú hafa Rússar borið fram
sömu tillögurnar varðandi
vopnleysi nálægra Austur-
landa. Aðeins er það athyglis-
verðara þar, að þar ætla þeir
engu að fórna sjalfir. Þeir
krefjast þess eins að smáríkj-
unum fyrir sunnan þau verði
bannað að nota flugskeyti. Um
hitt er ekki talað, þótt urm-
ull af öflugum flugskeyta-
stöðvum sé pegar upp kominn
HEYFENGUR hér í sveit var
betri og meiri en nokkru sinni
fyrr og á hin hagstæða veðrátta
mikinn þátt í því ásamt aukinm
ræktun, enda eru áburðarkaup
orðin mikil hjá bændum. Sumir
bændur kaupa áburð fyrir allt
að 30 þús. kr. á ári.
Búin fara stækkandi og þar af
leiðandi aukin framleiðsla en
ekki finnst bændunum tekjur
aukast í sömu hlutföllum og búin
stækka, vegna vaxandi dýrtiðar,
sem kemur m. a. fram í hækk-
uðu kaupgjaldi og dýrari véla-
kaupum en áður.
Miklar framkvæmdir hafa ver-
ið í sveitinni síðastl. sumar. Níu
íbúðarhús eru í smiðum. A sum-
um þeirra var byrjað 1956 en
framkvæmdir hafa gengið seint
vegna fjárhagsörðugleika og fag-
mannaskorts. Byrjað var á nýrri
barnaskólabygingu. Sú bygging
gekk vel og er verið að múrhúða
hana í vetur. Gamli barnaskólinn
er hefir verið of lítill uxo
áratug. Nokkuð hefur verið byggt
af gróðurhúsum og önnur í smíð-
um. Tvö 30 kúa fjós hafa verið
byggð. Annað þeirra erlausgöngu
fjós. Byrjað var á félagsheimili í
fyrrasumar, en ekki fé til að
halda áfram með það í sumar.
Jarðýta fór um sveitina sem
endranær og gat naumast full-
nægt þörfum. Skurðgrafan gróf
í sveitinni í sumar. Hún er búin
að vera í sveitinni 11 eða 12 ár.
Vélgrafnir voru 25 km. langir
skurðir, ca 125 þús. tenings-
metrar. Heildarkostnaður sem
næst Vz millj., þar af borgar
ríkissjóður ca 65%, 375 þúsund,
hitt bændur sjálfir 35% eða 175
þúsund. Á skurðgröfunni voru 2
piltar duglegir og vanir. Vart
mun kaup þeirra beggja á dag
vera undir kr. 2 þúsund til jafn-
aðar. Verður ekki talað um hátt
kaup hjá múrurum úr þessu!
Bændur í Tungum telja að
lækka megi skurðgröfukostnað-
inn ftieð því að auglýsa eftir
mönnum á gröfuna en gefa þeim
þó kost á ákvæðisvinnu fyrir kr.
2,00 á teningsmetrann í staðinn
fyrir 2,55 sem þeir nú fá fyrir
um kl. 4,30 einn daginn, að ég
gekk norður Pósthússtræti á leið
til hafnarinnar, en þar hef ég unn
ið árum saman.
Vörubifreið kom þá akandi
norður Pósthússtrætið. Er komið
var að Hafnarstræti, hugði bi_f-
reiðastjórinn að umferðinni. Ég
sá að honum sýndist gatan frí.
Ég sá þó í sömu svipan, að ungl-
ingur á skellinöðru kom á fleygi-
ferð eftir Hafnarstræti. Skelli-
naðran var algerlega Ijóslaus og
mér virtist, að árekstur væri óum
flýjanlegur.
En á örskotsstund varð bílstjór
inn piltsins var og tókst með
ótrúlegu snarræði að forða slysi.
Stráksi brunaði áfram sem ekk-
ert væri, en bílstjórinn snaraðist
út og horfði á eftir piltinum,
unz hann hvarf. Þegar betur var
að gáð sást, að skellinaðran hafði
skilið eftir 1 m langa rispu á
húðinni á stuðara bílsins. En
skellinöðrumaðurinn var ekki að
stanza vegna svona smámuna!
Það virðist ekki vanþörf á að
fara að efna til nýrrar umferð-
arviku á næstunni.
innan rússncsku landamær-
anna. Þessar tillögur svo frá-
leitar og ósanngjarnar sem
þær eru, hafa nú sín áhrif i
Evrópu og menn spyrja hvort
Rapackl-tillögurnar pólsku
séu ekki a'ðeins einn liðurinn í
þeirri meginstefnu Rússa, að
engir nema þeir sjálfir megi
hafa hin fullkomnustu vopn.
Það er að sjálfsögðu heppileg
stefna fyrir þjóð sem stefnir
að heimsyfirráðum. Hitt er
svo annað mál, hvort smáþjóð-
irnar fallast á slík rök.
að grafa m3. Undirstaðan undir
öllum þessum framkvæmdum hjá
flestum bændum er lánastarfsemi
Byggingar- og ræktunarsjóðs.
Margir bændur fleyta sér þó á-
fram með víxlalánum og verzl-
unarskuldum til viðbótar, auk
einkalána, er fara vaxandi þó
ekki sé hægt að telja fram á
skattskrá. Þessi mikla fjárfest-
ing sum hver gefur ekki arð svo
sem íbúðarhús, margir bændur
byggja of stórt og jafnvel of
vandað.
Það fara að verða nokkuð há-
ar skuldir hjá bændum er þeir
skulda allt að V2 milljón og þurfa
að borga 30-—40 þús. í vexti og
afborganir. Við bændur verðum
að fara gætilega í framkvæmd-
um. Það er orðin offramleiðsla
af verðlausri vöru fyrir útlend-
an markað. Innanlandsmarkaður-
inn er ofmettur af landbúnaðar-
vörum og þverrandi kaupgeta
fjölda margra. G. Ö.
r
Islenzk tónlist
fyrir norræna
tónlistarhátíð
TÓN SKÁLD AFÉL AG íslands
hefir nýlega kjörið dr. Hallgrím
Helgason sem fulltrúa sinn í
norræna dómnefnd til að ákveða
hvaða norræn verk skuli flutt á
næstu hátíð Norrænna tónskálda
ráðsins, sem haldin verður í
Osló á hausti komanda. Hefur
Hallgrímur tekið kjörinu með
þeim forsendum að leggja sjálf-
ur fram verk til flutnings að
þessu sinni.
Jafnframt hefir Tónskáldafé-
lagið kosið dómnefnd til að velja
íslenzk tónverk, sem leggja skal
undir úrskurð hinnar nor->
rænu dómnefndar.í þessari nefnd
eiga sæti dr. Hallgrimur Helga-
son, Guðmundur Matthíasson og
Páll Kr. Pálsson. Hefir nefndin
orðið sammála um að gera eftir-
farandi tillögur um íslenzk verk
til hinnar norrænu dómnefndar:
nefndar:
A. Aðaltillaga:
a) Hljómsveitarverk:
Jón Leifs: Landsýn, forleikur
Jón Nordal: Píanókonsert.
Sigursveinn D. Kristinsson:
Draumur vetrarrjúpunnar.
b) Kammermúsikverk:
Jón Leifs: Strokkvartett nr. 1
„Mors et vita“.
Magnús Bl. Jóhannsson: Fjór-
ar abstraktionir fyrir píanó
Siguringi E. Hjörleifsson:
Serenata fyrir strokkvartett.
B. Varatillaga:
B. Varatillaga:
Árni Björnsson: Lítil svíta fyr
ir strokhljómsveit.
Karl O. Runólfsson: Orkester-
forleikur að Fjalla-Eyvindi.
Páll ísólfsson: Passacaglia
fyrir orkester.
Hin norr. dómnefnd kemur sam-
an í Osló í byrjun marzmán., til
að ákveða endanlega dagskrá há-
tíðarmnar, og eiga sæti í nefnd-
inni fimm menn, einn frá hverju
iandi.
EINAR ÁSMVNDSSON
hæsturclturlögmuöur.
HAFSTEINN SIGURÐSSON
héruSsdómsIögmuður.
Sími 15407.
I Skrifstofa, Hafnarstræti 5.
Þann 20. janúar kom efnahagsmálanefnd Bagdad-bandalagsins
saman í Ankara. Hún lagði drög að áætlun um all nána efna-
hagslega samvinnu Bagdad-ríkjanna. Álit hennar verður rætt
á ráðherrafundinum.
Uppdráttur þessi sýnir legu fjögurra Bagdad-ríkjanna,
Tyrklands, íraks, Persíu og Pakistans.
shrifar úr
dagleqa lífinu 1
Fréttopistill úr Bishupstungum