Morgunblaðið - 01.03.1958, Blaðsíða 14
14
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 1. marz 1958
Presthjónin í Mountain í N-Dakota, frú Ebba Sigurðardóttir
og séra Ólaíur Skúlason og dóttir þeirra Guðrún Ebba.
Cörrslu islendingarnir í
Mountain báðu að heilsa
SÉRA ÓLAFUR SKÚLASON
frá Keflavík, sem er prestur í bæn
um Mountain í N.-Dakota, er
staddur hér á lanai um þessar
mundir ásamt konu sinni og dótt-
ur. Fékk hann nokkurra mán. or-
Jof frá prestsstörfum sínum. —
Vestur í N.-Dakota er séra Ólaf-
ur þjónandi prestur við sjö kirkj
ur og að auki prestur elliheimilis-
ins í Mountain.
Þegar ég hafð. lokið messu þar
fyrir um 2 vikum, og hinir gömlu
lslendingar sem þar dvelja vissu
að ég ætlaði að skreppa heim, báðu
þeir mig fyrir góðar kveðjur hing
að, sagði séra Ólafur. Að óreyndu
getur enginn trúað því hve þessir
gömlu Vestur-íslendingar eru í
rauninni mikiir íslendingar, þó ör
iögin hafi orðið á þann veg að
þeir hafa gert Ameríku að sínu
öðru föðurlandi. í elliheimiiinu í
Mountain hittir maður vistfólk,
sem ekki hefur enn þann dag í
dag lært að tala ensku. Um helm
ingur vistfóiksins er Islendingar,
eða rúmlega 20 manns. Fyrir svo
sem tveim árum voru þar næstum
eingöngu . Vestur-lslendingar, en
rr.ðir gömlu iunflytjendanna eru
nú teknar að þynnast mjög.
Islenzkum guðsþjónustum í
kirkjum fækkar stöðugt, og má
heita að ég messi ekki á íslenzku
í neinni hinna sjó kir'kna sem ég
þjóna, nema þá að eitthvert sér-
stakt tilefni sé og á stórhátíðum.
Safnaðarstjórnir kirknanna eru
heldur ekki eingöngu skipaðir
Vestur-lslendingum eða afkom-
endum þeirra, því þar eiga -æti
Norðmenn og Frakkar, svo ég
nefni dæmi, sagði séra Ólafur.
Séra Ólafur Skúiason sagði að
kirkjusókn væri góð hjá sér. Dað
er raunar svo um gjörv"ll Bai.da-
ríkin að kirkjusókn fer þar vax-
gndi svo og áhugi fóiks á þeim
margháttuðu störfum, san kirkj-
an vinnur fyrir eldri sem yngri.
Skipulag kii'kjustarfs ? er líka
mjög til fyrirmyndar au mínum
dómi. Yfirstjórn kirkjunnar, und
ir forsæti Fry forseta aiheims.am
taka lútersku kirkjunnar, hefir
stöðugt samb. \ið prestana með
bréfaskriftum, til þess að auð-
velda þeim starfið og aðstoða þá
á alian nátt við almennt safnaðar
starf, sem er mjög mikið. Starf
kirkjunnar fyrir æskuna er um-
fangsmikið, og hjá mér sjálfum
verð é'g bráðlega að skipta ungl-
ingaflokkunum niður í þrjár deild
ir, til þess að kon.ast yfir að ræk a
það starf að nokkru gagni.
En þrátt fyrir svo mikinn og
almennan áhuga á kirkju og
kistni vestur í Bandaríkjunum,
er þar mikill skortur á prestum.
Þar er meðaltími presta hjá söfn-
uðui.. fimm ár. Þar er langseta
presta í sama brauði talin óæski-
leg.
Þá skýrði séra Ólafur frá því
að nokkru áður en hann hélt af
stað hingað heim, hafi hann hitt
Harald Bessason prófessor við ís-
lenzka kennarastólinn í Mani-
toba. Haraldur ei mjög gegn mað
ui í þessu starfi, sagði Ólafur.
Haraldur kvað nú eitthvað um 18
stúdenta leggja stund á íslenzku.
Það þótti mér há taia neme..da
þegar þess er gætt hve stutt er
síðan kennarastóllinn tók til
starfa, sagði séra Ólafur.
Séra Ólafur kvaðst einnig hafa
hitt prófessor Richard Beck, er
bað hann fyrir hinar beztu kveðj
ur til íslendinga, sömuleiðis Valdi
mar Björnsson, fjármálaráðherra
Minnesota-ríkis.
Séra Ólafur kvaðst mundu
hverfa aftur vestur til Bandaríkj-
anna í maímánuði. Hann er nú
eini Islendingurinn sem stund-
ar prestskap í byggðum Islend-
inga í Bandaríkjunum. Kveðst
hann una hag sínum vel vestra og
vera ráðinn í því hvenær hann
myndi leggja til orrustu við prest
kosningar hér á landi.
McFerrin óperusöngvari
Metropolitan-
söngvari í
Reykiavík
ÓPERUSÖNGVARINN McFerrin
söng í gærkvöldi fyrir styrktar-
félaga Tónlistarfélagsins í Aust-
urbæjarbíói, verk eftir Handel,
Purchell, Verdi, Schubert, Schu-
mann auk allmargra negrasöng-
vara, en söngvarinn er sjálfur
blökkumaður.
Um þessa tónleika er hægt að
vera fáorður, þ-ví söngvarinn er
slíkur snillingur, listamaður af
hjarta og sál, en aðeins er hægt
að lýsa söng hans með nokkrum
stórum upphrópunarorðum.Breið
og hrífandi rödd, kunnáttan með
afbrigðum og söngurinn fágaður
og tilfinningaríkur. McFerrin,
sem er aðeins 34 ára gamall, hef-
ur þegar hlotið mikla frægð fyr-
ir túlkun sína á Rigoletto, og
hann er nú á leið til Finnlands
til þess að koma fram í þessu
uppáhaldshlutverki sínu. Á tón-
leikum í dag kl. 3 í Austurbæj-
arbíói, þar sem öllum er gefinn
kostur á að fá aðgöngumiða, mun
hann meðal annars syngja úr
Rigoletto. Ætti enginn, sem yndi
hefur af listasöng að láta það
tækifæri ganga sér úr greipum.
Vikar.
Fúatrygging fiskiskipa
RÍKISSTJÓRNIN hefur Iagt fyr-
ir Alþingi frumvarp um vátrygg-
ingu fiskiskipa gegn skemmdum
af bráðafúa (þurrafúa).
Allir eigendur tréskipa, sem
fiska við ísland og hafa þilfar,
eru skyldaðir til að tryggja þau
í þessu skyni hjá Samábyrgöinni.
Ráðherra skal ákveða iðgjöld og
tjón bætast eftir mati, jafnótt og
viðgerð fer fram.
Skipaskoðun ríkisins skal ár-
Iega rannsaka livert skip til að
leita að fúa og tilkynna Sam-
ábyrgðinni, ef hans verður vart.
Í greinargerð frumvarpsins seg
ir, að eftir heimsstyrjöldina síð-
ari hafi skyndilega tekið að gæta
hér bráðafúa í fiskiskipum. Mikl-
ar skemmdir háfa orðið af þess-
um sökum, og ekki hefur annað
þótt fært en að ríkissjóður veitti
I ábyrgð á lánum, sem tekin hafa
I verið til að borga viðgerðir. Sam-
tals hefur rlkissjóður veitt ábyrgð
ir að f járhæð kr. 9.498.928,03. Auk
þess liggja fyrir fyrirheit og
beiðnir un ábyrgðir, er nema ca.
4,8 millj. kr.
Fúinn hagar sér þannig, að
jafnvel þótt engin missmíði sjá-
ist á skipinu, geta innviðir þess
og byrðingur verið svo étnir, að
við liggi að skipið hrynji saman.
Bráðafúinn stafar af lífverum í
í jurtaríkinu, og er ekki fullsann-
að, hvernig stóð á því, að hans
tók skyndilega að gæta hér á
landi. Sterkar líkur eru til, að
höfuðástæðurnar séu þessar:
1) Skipaviður hefur ekki fengið
hæfilegan geymslutíma og
meðferð.
2) Ófullnægjandi loftstreymi.
3) Hrái farmsins, sem stendur í
sambandi við notkun salts
er svo til horfinn.
★
- Frumvarp þetta kom til 1. umr.
á fundi í neðri deild í gær. —
Hannibal Valdimarsson fylgdi
því úr hlaði, en síðan tók Kjart-
Á FIMMTUDAGSKVÖLDIÐ var
fréttamönnum boðið að sjá nýja
kvikmynd sem Ósvald ’ Knudsen
hefur tekið og nefnist „Reykja-
vík fyrr og nú“. Mynd þessi verð
ur sýnd á kvöldvöku Ferðafé-
lags íslands annað kvöld.
Kvikmynd þessi er bráð-
skemmtileg og vel tekin og hin
fróðlegasta í alla staði. Hún hefst
1776 og nær allt fram til síð-
ustu tíma. Er' þar hægt að fylgj-
ast með þróun og vexti bæjarins,
frá því hér bjuggu um 1000 íbúar
og þar til nú. Kristján Eldjárn
hefur samið texta með mvndinni
og talar inn á hana. Mynd þessi
an J. Jóhannsson til máls. Taldi
hann frumvarpið vera til mikilla
bóta. Hinsvegar kvaðst hann
vilja benda á, að í Danmörku
væru bátar nú ekki teknir í trygg
ingu gegn bráðafúa nema þeir
væru varðir með sérstöku efni,
sem farið er nota gegn fúasvepp
unum. Sagði Kjartan, að mikil
nauðsyn væri á, að tekið væri
til athugunar, hvers árangurs
mætti vænta af notkun efnis
þessa.
Frv. var vísað til 2. umr. og
sj á varútvegsnefndar.
er eins og aðrar myndir Knud-
sens, unnin af hinni mestu vand-
virkni.
Þetta er 10. kvikmyndaþáttur-
inn sem Ósvald Knudsen hefur
gert. Undanfarið hefur Ferða-
félagið sýnt margar myndir eftir
Knudsen og allar mjög skemmti-
legar og vel teknar.
Annað kvöld heldur Ferða-
félagið fjórðu kvöldvöku sína
á þessum vetri. Auk kvik-
myndarinnar „Reykjavík fyrr og
nú“ verður myndagetráun og
síðan dans. 'Samkoman fer fram
í Sjálfstæðishúsinu, eins og venja
er.
*
Kvikmyndin „Beykjnvík tyn og
nú” eitii Ó. Knudsen sýnd ú
kvöldvökn Ferðniéiogsins
Bjarni Jónsson Cerði
— Minning
F. 20. 9. 1874. — D. 20. 2. 1958.
1 DAG er borinn til hinztu hvíld-
ar í grafreit sóknarkirkju hans
að Innrahólmi merkur sæmdar-
maður og góður búhöldur, Bjarr.i
Jónsson, bóndi í Gerði í Innri-
Akraneshreppi.
Bjarni varð maður háaldraður.
kominn nokkuð á fjórða ár hins
níunda tugar, er hann lézt. Var
hann þá elztur maður í byggðai-
lagi sínu. Hafði Bjarni búið í
Gerði tveim árum betur en hália
öld. Tvö síðustu árin dvaldi hann
þar hjá dóttur sinni og tengda-
syni.
Bjarni var fæddur í Stórabotni
í Botnsdal. Foreldrar hans,
Jón Jónsson og Guðríður Jóns-
dóttir voru þar þá í hús-
mennsku. Þau fluttust nokkru siö
ar búferlum að Stórubýlu í Innri-
Akraneshr., og ólst Bjarni þarupp
hjá þeim. Ungur fór hann að
heiman í vinnumennsku. Varð
það á þeim árum lengstum hlut-
skipti hans að stunda jöfnum
höndum sjómennsku og landbún-
aðarstörf. Á æskuárum Bjarna
var blómatími skútuútgerðarinn-
ar hér á landi. Innan við tvítugs-
aldur fór Bjarni til fiskveiða á
skútum, einkum á vetrar- og vor-
vertíðum. A öðrum tíma árs
vann hann gjarnan við sveita-
störf.
Bjarni var snemma röskur
maður og áhugasamur, að hverju
sem hann gekk. Gætti þeirra eig-
inleika hans, og karlmennsku í
hverri raun, eigi siður í sjó-
mennskunni en öðrum störfum.
Bjarna farnaðist vel skútuveran,
því auk dugnaðar hans við sig:-
ingastörfin var hann vel fiskinn.
góður fiskdráttarmaður, eins og
það var kallað við handfæraveið-
arnar á skútunum á þeirri tíð.
Var þetta höfuðkostur hverjum
skútumanni, þvi þeir, sem íiskn-
astir voru, gengu frá borði með
bezta „hýru“. Var það sjómönn-
um og öðrum jafnan mikil ráð-
gáta, hvernig á því gæti staðið,
hve miklu munaði á fiskni
manna, þótt þeir stæðu hver við
annars hlið og eigi væri á því
sýnilegur munur, hvernig þeir
bæru sig að við fiskdráttinn.
Á skútunum hélzt lengi það
aflaskiptafyrirkomulag, að menn
voru ráðnir upp á hálfdrætti, þ. e.
að hásetar áttu sjálfir helming
alls bolfisks, er þeir drógu,
auk trosfisks. Var fiskurinn svo
markaður á sporði eða uggum.
áður en hann fór í saltið, og
hafði hver maður sitt mark út aí
fyrir sig. Fiskurinn var síðan, er
lokið var verkun hans í landi.
dreginn í sundur eftir mörkurn
og veginn. Sagði þá vigtin til um
hve fisknir menn voru og það
hve fast þeir höfðu sótt fisk-
dráttinn, með því að standa frí-
vaktir o. fl.
Með fráfalli Bjarna, og annarra
manna á hans aldursskeiði, deyja
út endurminningarnar um þenn-
an þátt útgerðarsögu þjóðar vorr-
ar, líf manna og athafnir um
borð i skútunum. Skráðar heim-
ildir varna því þó væntanlega,
að þessar minningar glatist oss
með öllu.
Bjarni var hagleiksmaður að
eðlisfari og hneigður til smíða.
Þegar þar kom, að hann fór að
slá slöku við sjómennskuna,
hvarf hann að smíðanámi um
hríð. Stundaði hann smíðar tvö
tíðustu árin áður en hann hóf
búskap í Gerði á fyrsta áratug
aldarinnar.
Það var svo um Bjarna, sem
og urn fjölda annarra ungra
manna á þeim tíma, að þeir áttu
þess fæstir kost að sinna frá upp-
hafi þeim verkefnum, er hneigð
þeirra og upplag stefndi að og
þeim voru ríkust í huga. Þurfti
löngum til þess alllangan að-
draganda, að menn hefðu búið
svo í haginn fyrir sig, að þeir
gætu hafið sjálfstæðan atvinnu-
rekstur. Var þessu eigi sízt svo
varið um þá, er ráðið höfðu við
sig að hefja búrekstur í sveit. En
að því stefndi hugur Bjarna
strax í æsku. Sýndi reynslan það
Ijóslega á hinum langa búskapar-
ferli hans, að þar hafði frá upp-
hafi fylgt hugur máli. Bjarni bjó
jafnan góðu búi á eignarjörð
sinni og gerði þar miklar umbæt-
ur. Hafði hann og jafnan þar
nokkurt sjávargagn, eftir því sem
við varð komið með heimanræði.
Bjarni y«»r maður félagslyndur
og var jafnan hvetjandi og reiðu-
búinn tii þátttöku í félagssam-
tökum, er tii framfara horfðu, og
þá ekki sízt á sviði landbúnaðar,
en áhugi hans og umhyggja fyrir
eflingu og velfarnaði búnaðarins
í hvívetna lá dýpst í eðli hans,
þótt öðrum verkefnum ýmsuni
hefði hann sinnt um ævina og þá
jafnan af alúð og kostgæfni. —
Bjarni starfaði lengi í hrepps-
nefnd í sveit sinni og lagði þar
margt gott til mála. Einnig var
hann í sóknarnefnd. Sýndi hann
sóknarkirkju sinni jafnan mikia
ræktarsemi, sem meðal annars
kom fram í því, að hann og kona
hans, færðu kirkjunni myndar-
lega gjöf á efri árum þeirra.
Bjarni átti lipra og létta lund,
var jafnan í daglegri umgengru
heima og heiman glaður og ren'-
ur. Hann var maður vinsæll, hug-
þekkur og hjálpsamur, hvenær
sem til hans var leitað.
Bjarni var kvæntur veglyndri
heiðurskonu, Sigríði Jónsdóttur.
Hún lézt árið 1956, eftir fimmtíu
og þriggja ára farsæla sambúð
þeirra hjóna.
Þeim hjónum varð þriggja
barna auðið og eru þau öll á lífi:
Böðvar trésmíðameistari í
Reykjavík, kvæntur Ragnhildi
Jónsdóttur. Eiga þau sex börn
uppkomin. Sesselja Ásta, gift Ai-
manni Guðmundssyni trésmíða-
meistara í Reykjavík, og eiga þau
fimm uppkomin börn. Eru þau
hjónin systkinabörn. Guðrún Indí
ana, gift Guðna Eggertssyni
bónda í Gerði. Eiga þau tvö upp-
komin börn.
Við fráfall þessa aldna bónda
er í valinn hniginn mikill dreng-
skapar- og sómamaður, er skilur
eftir góðar, hlýjar og hugstæðar
endurminningar hjá öllum, er af
honum höfðu kynni. Kveð ég,
sem þessar línur rita, rninn góða
tryggðavin með innilegu þakk-
læti fyrir margra áratuga gott og
ánægjulegt samstarf.
Feiur Ottesen.