Morgunblaðið - 16.04.1958, Blaðsíða 8

8
MORCVNBLAÐIÐ
Miðviliudagur 16. april 1958
Lengsti og dýrasti vefur,
sem Danir muna eftir
Undirboð annarra veldur miklu
verðfalli á dönsku smjöri
Kaupmannahöfn í apríl 1958.
LAUGARDAGINN fyrir pálma-
sunnudag var stórhríð á Suður-
Jótlandi. Bílar sátu fastir í snjó-
sköflum. Á föstudaginn langa
snjóaði víða í Danmörku. En ann-
an páskadag var 9 stiga hiti.
Allir vonuðu, að vorið væri nú
loksins að koma. En eftir pásk-
ana snjóaði að nýju. Þessi langi
vetur virðist aldrei ætla að enda.
í Danmörku er veturinn venju-
lega um garð genginn fyrir 1.
marz, en í ár hefur hann haldizt
fram í apríl. Vindurinn kemur
ennþá úr kuldaáttinni. Það er
frost á hverri nóttu og ekki nema
1—3 stiga hiti á daginn.
Á gangstéttunum í útborgum
Kaupmannahafnar liggur ennþá
víða mánaða-gamall snjór, harð-
frosinn og svartur af ryki. Sums-
staðar í görðunum teygja vor-
blómin krónurnar upp úr srijón-
um. Stöðuvötn eru flest þakin
mannheldum ís. Til sveita er
vorvinna ekki byrjuð, en venju-
lega eru bændur búnir að sá fyr-
ir páska.
Veturinn kostaði Dani
100 millj. kr.
Þetta hefur verið lengsti og
dýrasti veturinn, sem Danir
muna eftir. Danskt blað reikn-
aði nýlega út, að hann hafi kost-
að þjóðina að minnsta kosti 100
milljónir kr. Líklega hefur verið
varið 50 milljónum kr. til snjó-
moksturs. Fólk, sem slasaðist í
hálkunni, hefur sennilega misst
tvær milljónir vinnutíma. Vegna
umferðarslysa, líka af völdum
hálku, hafa 75.000 fleiri bílar en
venjulega verið sendir til við-
gerðar. Við þetta bætast miklar
frostskemmdir á vegum og hús-
um, aukin útgjöld til hitunar o. fl.
Þriggja ára vinnufriður
í iðnaðinum
Eins og áður hefur verið getið
um hér í blaðinu tókst nýlega
að tryggja þriggja ára vinnufrið
í danska iðnaðinum. Skömmu
fyrir páskana samþykktu bæði
vinnuveitendur og verkamenn
hina nýju kjarasamninga með
miklum meirihluta. En alvarleg
vinnustöðvun vofir yfir landbún-
aðinum. Verkamenn í sveitum
heimta bæði styttri vinnutíma og
kaupgjaldshækkun. En bændur
krefjast aftur á móti 10% kaup-
lækkunar.
Bændur segja, að framleiðslu-
kostnaður mundi aukast um 18%,
ef verkamenn fengju kröfum sín-
um framgengt. Landbúnaðurinn
gæti ekki risið undir slíkum
kostnaði. Vegna hins mikla verð-
falls á landbúnaðarafurðum séu
árstekjur bænda nú 600 milljón-
um kr. lægri en fyrir tveimur
árum, þegar gerðir voru þeir
samningar, sem að undanförnu
hafa verið í gildi.
Engum dettur í hug, að sátta-
semjari ríkisins geti borið fram
miðlunartillögur, sem báðir að-
ilar geti fallizt á. Búast menn því
við, að löggjafarvaldið verði að
skerast í leikinn.
Lagafrumvarp um kjarabætur
bænda?
Líklega verður lagt fyrir þing-
ið lagafrumvarp, sem miðar að
því að bæta kjör bænda og gera
þeim kleift að fallast á kröfur
verkamanna. Kemur fyrst og
fremst til mála, að tryggja bænd
um með lögum hækkun á korn-
verðinu.
Mörgum finnst þetta einkenni-
leg lausn á vinnudeilu. En H.
C. Hansen, forsætis- og utanríkis-
ráðherra, vill reyna þessa leið,
til þess að koma í veg fyrir, að
"þingið leysi deiluna með gerðar-
dómslögum, sem eru verka-
mönnum mjög á móti skapi.
Kæmi slík lausn til mála, þá
gæti farið svo, að ríkisstjórnin
klofnaði og yrði að segja af sér.
Einn stjórnarflokkurinn, nefni-
lega róttæki flokkurinn, lítur svo
á, að skyldugerðardómur sé nauð
synlegur í alvarlegum vinnudeil-
um, þegar allar sáttatilraunir
Páskamynd frá Eyrarsundsströndinni. Það er óvenjulegt að
sjá snjó þar á þessum tíma árs.
hafa misheppnazt. Andstöðuflokk
ar stjórnarinnar eru á sömu skoð-
un. —
Hið mikla verðfall á smjöri
er ein aðalástæðan til þess að
bændur hafa neitað að fallast á
kröfur verkamanna.
Brezki markaðurinn lækkar
Danir framleiða árlega 175
milljónir kg. af smjöri. Af þeim
fara 45 milljónir til neyzlu í
landinu sjálfu. Hitt er flutt út,
aðallega til Bretlands. En smjör-
verðið á brezka markaðnum hef-
ur að undanförnu lækkað stór-
kostlega vegna mikils útboðs af
hálfu landa, sem hafa aukið
smjörsöluna til Bretlands.
I mörgum löndum veitir ríkið
bændum styrk til mjólkur- og
smjörframleiðslu og tryggir þeim
ákveðið afurðaverð á heima-
markaðnum. Af þessari ástæðu er
smjörframleiðsla í þessum lönd-
um orðin of mikil. Það smjör
sem ekki er hægt að selja á heima
markaðnum, er flutt út til Bret-
lands, eina frjálsa smjörmark-
aðsins, sem um er að ræða. Og
þar er það selt fyrir verð, sem
er langtum lægra en heima-
markaðsverðið og lægra en fram-
leiðsluverðið. Svíar selja t.d.
Bretum smjör fyrir 4—5 d. kr.
kílóið, þótt það kosti 10 d. kr.
í Svíþjóð.
Þetta mikla útboð og undirboð
hefur valdið stórkostlegu verð-
falli á dönsku smjöri. Það kost-
aði fyrir einu ári 7,60 d. kr. í
verzlunum í Danmörku, en er
nú komið niður í 4,50 kr. Danska
heimamarkaðsverðið er alltaf
miðað við útflutningsverðið.
Danska rikisstjórnin sendi
brezku ríkisstjórninni fyrir
skömmu orðsendingu og fór þess
á leit við hana, að hún leggi sér-
stakan toll á undirboðssmjör frá
Argentínu, Finnlandi, Irlandi,
Póllandi, Svíþjóð og fleiri lönd-
um. Nýja-Sjáland styður ein-
dregið þessa beiðni Dana og hef-
ur jafnvel hótað Bretum, að
minnka að miklum mun vöru-
kaup hjá þeim, ef þeir hefjist
ekki handa gegn undirboðssmjör-
inu.
Jafnframt þessu hafa sendi-
herrar Dana í Svíþjóð og Finn-
| landi bent ríkisstjórnum þessara
| landa á hinar alvarlegu afleið-
ingar af smjörsölu þeirra og
mælzt til, að mál þetta verði rætt
í sambandi við hið fyrirhugaða
norræna tollabandalag.
Aukin innanlandsneyzla
Dönsku mjólkurbúin reyna á
ýmsan hátt að draga úr útboð-
inu á brezka markaðnum með
því að auka í Danmörku neyzlu
á mjólkurbúsafurðum.
í þessum tilgangi hófu mjólk-
urbúin í vetur mikla auglýsinga-
starfsemi og efndu m.a. til ball-
etsýningar með þátttöku dans-
ara við konunglega ballettinn.
Fjallaði þessi sýning auðvitað
um mjólkina, smjörið og ostinn
og um ágæti þessara afurða.
Fyrir skömmu hófst mikil út-
sala á ódýru kælihúsasmjöri. Til
þess að draga úr útboðinu á
brezka markaðnum hafa dönsku
mjólkurbúin síðan í fyrra haust
geymt mikið af smjöri í kælihús-
um í von um að geta selt það
fyrir viðunandi verð, þegar mark
aðshorfurnar bötnuðu. Fyrir tæp
um mánuði áttu mjólkurbúin 17
milljónir kg. af smjöri i kæli-
húsunum. Nú fer framleiðslan
vaxandi, þegar kemur fram á
sumarið. Var því farið að selja
þetta ósaltaða kælihúsasmjör fyr-
ir 4 kr kilóið. Það flaug út og
gerir það ennþá.
„Smjörleiðangrar"
Sænsku húsmæðurnar í Eyrar-
sundsbæjunum og þýzku hús-
mæðurnar í Suður-Slésvík hafa
sem kunnugt er árum saman
keypt mikið af nauðsynjavörum
í Danmörku. Eftir hið mikla verð
fall á danska smjörinu, sérstak-
lega eftir að kælihúsasmjörið kom
á markaðinn, hafa þessar vöru-
kaupaferðir aukist stórkostlega.
Sérstaklega fjölmenna þýzku
húsmæðurnar til dönsku landa-
mærabæjanna, Padborg og Kru-
sá. Og þær koma ekki aðeins frá
Flensborg og öðrum stöðum í
Slésvík heldur líka frá fjarlæg-
ari bæjum, t.d. Hamborg og jafn-
vel frá Hannover. Bílvegurinn
suður eftir frá Krusá er nú kall-
aður „Butterstrasse". Fyrir pásk-
ana ákvað þýzka tollstjórnin, að
enginn megi hafa með sér meira
en 1 kg. af smjöri frá Danmörku.
Tvo síðustu dagana áður en þetta
ákvæði gekk í gildi, komu 100.000
Þjóðverjar til Padborg og Krusá.
Keyptu þeir þar samtals 400.000
kg. af smjöri.
Þýzku tollstjórninni hefur ekki
tekizt að binda endi á þessar
smjörkaupaferðir. „Þegar við
megum ekki fá nema 1 kg. í
hvert sinn, þá komum við bara
oftar“, segja þýzku húsmæðurn-
ar. „Það er margt annað en smjör,
sem er ódýrara í Danmörku en
heima hjá okkur. Þessar ferðir
borga sig“.
Páll Jónsson.
VORRÝMINGARSALA
NÝJAR GERÐIR TEKNAR FRAM í DAG - OPNUM KLUKKAN 8
Góðar gerðir af
Karlmannaskóm
með tvöföldum leðu»rsólun.
Mú 190,00 áður 308,00
með gúmmísólum
MÚ 190,00 áður 304.00
mokkasínur
MÚ 180,00 áður 265.00
Spænskir skór
MÚ 160,00 áður 247.00
opnir skór
NÚ 150,00 áður 243,00
Þetta tækifæri býðst yður
aðeins / eina viku
Margar gerðir af
Kvenskóm
með hælum
MÚ 100,00 áður 262.00
Soænskir kvenskóc
MÚ 190,00 áður 266.00
Sléttbotnaðir skór
MÚ 100,00 áðu*r 243.00
Kvenbomsur fyrir hæla
MÚ 50,00 áður 93.00
Barnapúmmístígvél
MÚ 30,00 áðw 50,00
Kvensumarskór
ur stnga og flaueL
MÚ 75,00 áður 125,00
Karlmannainniskc*r úr leðri
MÚ 80,00 áður 124,00
Kveninniskór
MÚ 60,00 áður 120.00
Kven flauelisskór sléttbotnaðir
Mú 50,00 áður 92,00
Knattspyrnuskór lítil númer
Mú 100,00 áður 298,00
Aðalstrœti 8