Morgunblaðið - 03.05.1958, Blaðsíða 1

V
16 síður og Lesbók
43. árgangur
99. tbl. — Laugardagur 3. maí 1958
Prentsmiðja Morgunblaðsin*
ísland hefir vafalítið haftallra
þjóða mestan hagnað af Genf-
arráðstefnunni
Samtal við Davið Ólafsson fiskimálastj.
GENF, 1. maí. — Einkaskeyti
til Mbl. frá Gunnari G.
Schram. —■
í dag átti ég tal við Davíð
Ólafsson fiskimálastjóra um
störf ráðstefnunnar í Genf og
hver helztur hefði orðið hagn-
aðurinn fyrir ísland af þátt-
tökunni í henni. Ræddum við
einkum um fiskverndar- og
friðunarákvæðin, en Davíð
tók þátt í störfum þeirrar
nefndar sem um þau má/
f jallaði.
Ráðstafanir utan landhelgi
— Árangurinn af störfum
fiskfriðunarnefndarinnar, sagði
Davíð, var mikill og ber þar
fyrst að nefna, að samkomuiag
náðist um almennar reglur um
fiiðun fiskstofna á úthafinu.
Hér á ráðstefnunni náðist sá
þýðingarmikli áfangi, að strand-
ríki eru heimilaðar friðunarráð-
stafanir utan fiskveiðilandhelgi.
Um þetta urðu mjög harðar deil-
ur á fundinum, en það fékkst að
lokum samþykkt. Slíkar einhliða
aðgerðir geta verið t. d. til þess
að takmarka veiðar allra þjóða
á viðkomandi miðum, eða aðrar
slíkar aðgerðir til verndunar
fiskstofnunum. Til aðgerðanna
er því aðeins heimilt að grípa,
ef brýn nauðsyn krefur og vís-
indalegar rannsóknir sýna að
svo sé. Ráðstafanirnar ná jafnt
til allra, sem veitt hafa á mið-
unum. Hver aðili sem er getur
skotið málinu til 5 manna gerðar-
dóms, ef samkomulag fæst ekki
innan 6 mánaða. Úrskurður gerð-
ardómsins verður bindandi fyr-
ir aðiljana.
Hingað til hafa verið í gildi
ýmsir samningar um verndun
fiskstofna á vissum svæðum við
norðanvert Atlantshaf og eru ís-
Meira blóðbað
i A I si r
PARÍS, 2. maí — Franska her-
stjórnin í Alsír tilkynnti í dag,
að lokið væri mestu bardögum
þar í landi frá því uppreisnar-
menn hófu baráttu sína. Bardag-
arnir stóðu yfir í fjóra sólar-
hringa. Frakkar segjast hafa
fellt 436 uppreisnarmenn af 750,
sem þátt tóku í bardögunum.
Sjálfir segjast þeir hafa misst 38
menn af 3000 manna herliði, sem
þeir sendu fram.
lendingar aðiljar að slíkum
samningum. Þetta er hins vegar
í fyrsta sinn, sem settar eru al-
mennar grundvallarreglur, sem
gilda um allan heim um vernd
fiskstofna. Er það gífurlega þýð-

Davíð Ólafsson
ingarmikið spor í rétta átt.
Grundvöllur þessa var lagður
á fiskverndunarráðstefnunni i
Róm 1955, sem ísland tók ekki
þátt í. Verður seint ofmetið mik-
ilvægi þessarar ákvörðunar.
Forgangsréttur strandrikis
— Hvað um sjónarmið það sem.
ísland barðist fyrir, að viður-
kenndur yrSi forgangsréttur
strandríkis til fiskveiða utan
landhelgi, ef það byggði afkomu
sína að mestu leyti á veiðunum?
— Um það var tillaga Suður-
Afríku samþykkt. Er það í fyrsta
skipti, sem þetta sjónarmið htýt-
ur viðurkenningu á alþjóðavett-
vangi. ísland hefur árum sarnan
barizt fyrir þessu á alþjóðavett-
vangi. Fékk tillaga íslands þar
að lútandi einfaldan meirihluta.
en ekki % hluta atkvæða, sem
krafizt er. Kom þá fram tiliaga
Suður-Afríku, sem ekki gekk eins
langt og íslenzka tillagan, en
verður þó að teljast mikill á
vinningur, þar sem forgangsrétt
urinn er viðurkenndur undir
vissum kringumstæðum. Var óað
sérstaklega athyglisvert, að tii-
lagan var samþykkt með nær oll-
um atkvæðum.
Hagnaður íslands mestur
— Þú telur þá, að ísland liafi
síður en svo borið skarðan hlut
frá borði í þessum málum?
— Það er fjarri því, að ís-
lendingar hafi tapað á rað
stefnunni. Þátttaka Isiendinga
hefur orðið þeim til mikils
gagns. Ráðstefnan verður
mjög þýðingarmikil, þótt ekki
næðist samkomulag um víð-
áttu iandhelginnar. Ekkert
ríki á jafnmikilla hagsmuna
að gæta sem ísland, um að
forgangsréttur strandrikis
verði viðurkenndur vegna
efnahagsaðstæðna. Er þess
vegna vafasamt að nokkurt
ríki heims hafi haft jafnmik-
inn liagnað af ráðstefnunni,
sem ísland. Mál þessi hafa
verið undirbúin vandlega ai
tslands hálfu siðustu áratug-
ina og kom ávöxtur þess
starfs nú í ljós. Mun það þo
koma enn betur fram á næstu
árum, að hagnaður okkar af
ráðstefnunni liefur verið mik-
ill, þótt ekki næðist samkomu-
lag um víðáttu landhelginnar.
Það er nú eftir ráðstefnuna
ljóst, að meirihluti þjóða
heims telur að 12 mílna fisk-
veiði- eða lögsögulandhelgi sé
í fullu samræmi við alþjóða-
rétt. Nægilegur meirihluti
fyrir þeirri skoðun náðist
ekki, fyrst og fremst vegna
þess að 12 mílna ríkin gatu
ekki komið sér saman um eína
tillögu. Það mál bíður oetri
tíma.
Bússoi hafna enn tillogu Banda-
nkjamanna um eftirlit
R á ð a st á Hammarskjöld
NEW YORK, 2. maí — í dag varstjórnar hjá S. Þ., sagði, að ef
haldið áfram umræðum í öryggis
ráðinu um bandarísku tillöguna
um eftirlit yfir heimskautasvæð-
unum. Rússneski fulltrúinn hafn-
aði tillögunni enn sem fyrr. Hann
réðist á Hammarskjöld fram-
kvæmdastjóra S. Þ. fyrir að hafa
gengið í lið með Atlantshafs-
bandalagslöndunum með því að
styðja tillögu Bandaríkjamanna
og sagði, að slík framkoma væri
sízt til þess fallin að auka traust
hans.
Lodge, aðalfulltrúi Bandaríkja-
Rússar vildu, væru Bandaríkja-
menn fúsir til að láta tillögu sína
um eftirlit ná til fleiri svæða.
Japanski fulltrúinn þakkaði
Hammarskjöld fyrir afskipti hans
af þessu máli.
~k
Við atkvæðagreiðslu í Öryggis-
ráðinu í gærkvöldi um banda-
rísku tillöguna, beitti rússneski
fulltrúinn neitunarvaldi sínu. —
Er það í 83. sinn sem Rússar
beita neitunarvaldinu í ráðinu. —
Aðrir fulltrúar, 10 að tölu,
greiddu atkvæði með tillögunni.
Yfirmaður Atlantshafsflotans
NORFOLK (Virginia), 2. maí —
Jerauld Wright, flotaforingi, yfir-
maður NATO-flotans á Atlants-
hafi, hefur dvalizt í Evrópu und-
anfarið, en heldur aftur heim til
Bandaríkjanna um helgina. Er
ráðgert, að flotaforinginn komi
þá við á Keflavíkurflugvelli í
stutta heimsókn. Samkvæmt áætl
uninni á hann að koma til Kefla-
víkur á sunnudagskvöld, en held-
ur áfram ferðinni heim næsta
morgun.
Kröfugangan á leið niður Bankastræti
Kröfugangan og útisamkoman 1. maí
1. MAÍ hátíðahöldin í Reykjavík
fóru fram í samræmi við áður
auglýsta dagskrá. Veður var sér-
staklega gott, sólskin og blíða.
Kröfugangan hófst frá Vonar-
stræti um tvöleytið og var hún
prýdd fjölda félagsfána svo og
borðum sem á voru letraðar kröf-
ur dagsins. Tvær lúðrasveitir
léku fyrir göngunni.
Skömmu fyrir kl. 3 kom gang-
an niður á Lækjartorg og hófst
Rússar voru ekki hrifnir af kröfunni
um 12 sjómílna landhelgi
IVIoskvufrétt um
i Reykjavik
1 GÆR kl. 6 síðd. eftir íslenzk-
um tíma var fréttasending frá
Moskvu á norsku. Var þar sagt
frá ýmsum fréttum og þess m. a.
brottför varnarliðsins frá Kefla-
víkurflugvelli. Hins vegar var
ekki minnzt á aðalkröfu dagsins,
12 sjómílna landhclgina. Má í
þessu sambandi benda á, að Rúss-
ar lögðust gegn málstað íslend-
inga á Genfarráðstefnunni.
Loks má geta þess, að rúss-
neska fréttastofan Tass, hefur
bann við kjarnorkuvopnum og sérstakan fréttaritara hér á landi.
I. mai hátiðahöldin
getið, að 1. maí hefði verið hald-
inn hátíðlegur í Reykjavík. Síð-
an var skýrt frá helztu kröfun-
um og sagt, að þær hafi verið —
þá útifundur. Ræðumenn voru
fjórir. Mannfjöldi mun aldrei hafa
verið jafnmikill 1. maí og nú,
hvorki í kröfugöngunni né á Lækj
artorgi, enda stóðu nú öll verka-
lýðsfélög bæjarins saman að deg-
inum, þótt um helmingur þeirra
ritaði undir 1. maí-ávarpið með
fyrirvara.
Það vakti athygli fólks að
hvergi sáust í kröfugöngunni
spjöld með mótmælum gegn föls-
un vísitölunnar, lögbii dingu
kaups eða kröfum um nýjan
vísitölugrundvöll, en spjöld með
áletrunum um þessi mál voru þó
áberandi 1. maí í fyrra. Má vera
að ríkisstjórnin hafi farið fram
á að þau spjöld yrðu ekki notuð
í þetta sinn.
Eðvarð Sigurðsson, ritari
Jerkamannafélagsins Dagsbrúnar
talaði fyrstur og ræddi hann
m. a. um mikilsvert hlutverk
verkalýðshreyfingarinnar, þrá
fólksins eftir friði og bann við
notkun kjarnorku til hernaðar.
Hann varði talsverðu af ræðu-
tíma sínum í skammir um út-
varpsráð. Hann vegsamaði vin-
samlegt samstarf ríkisstjórnar-
innar við verkalýðssamtökin í
landinu og boðaði nýfengið loforð
um lífeyrissjóð fyrir togarasjó-
menn. Allt og sumt, sem Eðvarð
hafði að segja um efnahagsvanda-
mál þjóðarinnar var, að væntan-
legar væru tillögur frá ríkis-
stjórn landsins um þau mál, og
þá myndi verkalýðurinn fá að
vita hvað ætti að gera og yrði
þá að vera reiðubúinn að taka
afstöðu. Hann minntist ekki einu
orði á samningsuppsagnir verka-
lýðsfélaganna á gildandi kaup-
og kjarasamningum.
Jón Sigurðsson, ritari Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, talaði
næstur. Hóf hann mál sitt á því
að óska þess, að jafnan væri sól-
skin og birta yfir verkalýðssam-
tökum þjóðarinnar. Hann ræddi
nokkuö uin samstöðu þá, sem nú
Frh á öis. 19.