Morgunblaðið - 12.08.1958, Blaðsíða 3

Priðjudagur 12. ágúst 1958
MORCVNBLAÐIÐ
3
Ósamkomulagið innan ríkis-
stjórnarinnar hindrar edlilega
stjórnarhætti
Ágætt héraðsmót Sjálfstæóismanna
á Hólmavik
HÉRAÐ'SMÓT Sjálfstæðismanna Bnginn getur efnt hið ómögulega
í Strandasýslu var haldið sl.
laugardagskvöld að Hólmavík.
Var fjölmenni mikið, húsið svo
þéttskipað sem fremst mátti vera.
Jörundur Gestsson, bóndi að
Hellu, setti mótið og stjórnaði því
með prýði.
Ávarp Ragnars Lárussonar
Ragnar Lárusson, forstjóri,
frambjóðandi Sjálfstæðismanna
í Strandasýslu, flutti ávarp.
Texti hans voru þessi ummæli
Hermanns Jónassonar, 17 júní
sl., er hann mælti af svölum
Alþingishússins:
„Hér á landi hefur það alltaf
verið talið skylt hverjum góðum
dreng að standa við orð sín“,
Ragnar minnti á ýmsar yfir-
lýsingar Hermanns Jónassonar á
framboðsfundum í Strandasýslu
síðast og efndir þeirra, og ræddi
þær í ljósi þessara orða hans nú.
Ragnar drap sérstakiega á orð og
efndir í varnarmáiunum, efna-
hagsmálunum og landhelgismál-
inu. Um Hræðslubandalagið
komst Ragnar svo að orði, að
Hermann hefði sagt á fur.di í
Árneshreppi, að til þess hefði
verið stofnað með atveg óvenju-
legum hætti. Ekki hefði hann þó
fengizt til að gera nánar grein
fyrir þessu, og altir vissu nú,
að aðalvörn Hræðsiubandalags-
manna fyrir bandalagi sínu hefði
einmitt verið sú, að það væri
alveg sama eðlis og önnur kosn-
ingabandalög hefðu verið og til
þess hefði verið stofnað með al-
veg venjulegum hætti. Að lok-
um óskaði Ragnar Strandamönn-
um og héraði þeirra allra heilla.
Ræða Bjarna Benediktssonar
Bjarni Benediktsson ritstjóri
hóf ræðu sína á að gera grein fyr-
ir því eðli lýðræðisins, að það
viðurkenndi gildi ólíks skoðana-
háttar. Engir tveir menn sæju
heiminn á alveg sama veg og
væri því eðlilegt og óhjákvæmi-
legt, að skoðanir þeirra væru
ólíkar. Reynslan yrði svo að skera
úr, hver skoðunin væri réttust og
það væri meirihlutinn hverju
sinni, sem ákvörðun ætti að taka
um þetta. Þess vegna væri síður
en svo óeðlilegt, heldur oft þvert
á móti æskilegt, að menn hleyptu
ólíkum skoðunum að til ráða um
sinn og veldu svo þá stefnuna,
sem þeir teldu bezt gefast.
Við sem lengi höfum fengizt
við stjórnmál, sagði Bjarni, vit-
um af eigin raun, að enginn okk
Það ósamkomulag var þó smá-
ræði miðað við það, sem menn
síðar hafa séð. Ragnar Lárusson
minntist á það, að núverandi
stjórn hefði ekki staðið við öll
sín loforð. Til þeirra vanefnda
liggja vafalaust margar ástæður.
Við lögfræðingarnir þekltjum
meðal annars það, að enginn er
skuldbundinn til að efna það lof-
orð, sem ómögulegt er að efna.
Enginn getur gert það, sem ó-
mögulegt er. Þetta á við í stjórn-
málum, ekki síður en annars
staðar. Sumt af því, sem núver-
andi stjórn lofaði, var í eðli sínu
óframkvæmanlegt. Stjórnarherr-
arnir hafa þó ekki borið þetta
fyyir sig. E. t. v. er það af því,
að þeir vilja ekki skýla sér með
dómgreindarleysinu, er lýsti sér
í að gefa slík loforð.
A. ö 1. hafa loforðin ekki verið
efnd, vegna þess að ríkisstjórn-
in er sjálf innbyrðis ósammála
um, hvort þau eigi að efna og
þá með hverjum hætti. Þetta á
við um flest meginmál, er stjórn-
in hefur fjallað um.
Um varnarmálin er það svo,
að þeir af stuðningsmónr.um
stjórnarinnar, sem á sínuin tíma
raunverulega vildu, að herinn
væri látinn víkja úr landi,
telja enn, að hann eigi að fara
sem fyrst og þeir meta að engu
afsakanir fyrir því, að þetta lof-
orð hefur ekki verið efnt. Þessa
sjást enn merki, t. d. í Þjóðvilj-
anum í dag, laugardag, þar sem
forystugreinin er hörð árás á
Atlantshafsbandalagið. ■— Hinir,
sem vanefndunum hafa ráðið,
voru aftur á móti flestir ætíð í
hjarta sínu á móti því, að varnar-
liðið væri rekið burt og gripu
þess vegna fegins hendi fyrstu
átyllu, sem gafst, til að láta það
halda áfram vist sinni hér á landi.
Um kaupin á 15 togurum er
það svo, að Þjóðviljinn segir ber-
um orðum að meirihluti ríkis-
stjórnarinnar hafi „svikið loforð"
sín í þeim efnum.
Rjúfa átti samband vísitölu og
kaupgjalds
Ekki tekur betra við, þegar
kemur að efnahagsmálunum. Þar
ur í þeirri kjaraskerðingu
átti að verða binding eða
afnám vísitölunnar, og lítil
uppbót fyrir þann mikla missi
launþega skyldi 5% kauphækk-
unin verða. En þegar til átti að
taka, og ákveðið var að ieggja á
nær 900 milljón króna nýja
skatta, sem eingöngu er hægt að
rökstyðja með því, að kaupgjald-
ið sé of hátt, var jafnframt ný
kauphækkun lögboðin án þess að
vísitöluafnám eða binding ætti
sér stað. Á þann veg var hellt olíu
á eldinn, sem verið var að reyna
að slökkva, og vérðbólgan mögn-
uð meira en nokkru sinni fyrr.
Til enn frekari áherzlu hafa
stjórnarflokkarnir svo beitt sér
fyrir viðbótarkauphækkunum til
ýmissa stéttarfélaga á þeim vik-
um, sem síðan eru liðnar. Af-
leiðingarnar af öllu þessu eru
meira öngþveiti og verri horfur
en nokkru sinni áður í sögu þess-
ara mála.
Sumir halda að þetta komi af
því, að ráðherrarnir viti ekki
sjálfir, hvað þeir vilji eða hvert
þeir séu að fara. Hitt mun þó
sönnu nær, að hringavitleysan
kemur af því, að ráðherrarnir
eru sjálfum sér sundurþykkir og
koma sér ekki saman um neitt
af því, sem máli skiptir í sam-
bandi við lausn þessa mikla
vanda. Þess vegna magna þeir
hann í stað þess að minnka.
Ósamkomulag um veiðar
togaranna
Um landhelgismálið er enn hið
sama uppi á teningnum. Eitt af
því, sem stjórnin lofaði jafnskjótt
og hún tók við völdum, var að
stækka landhelgina og færa út
fiskveiðitakmörkin. Síðan voru
menn mánuðum og jafnvel árum
saman friðaðir með því, að verið
væri að undirbúa málið með
ýmiss konar fundahöldum. Boðað
var til ráðstefnu úr ýmsum byggð
arlögum hér innanlands, en ár-
angur hennar varð þó enginn.
Enn er óútkljáð, að hve miklu
leyti og hvenær leyfa eigi ís-
lenzkum togurum að fiska inn-
an hinna nýju endimarka. Sum-
ir eru þessu m. a. s. alveg and-
vígir þó að ríkisstjórnin hafi að
meginstefnu til sagzt ætla að
heimila þessar veiðar. Þetta er
mikið vandamál. sem auðvitað
átti að vera búið að ræða og
skýra út fyrir þjóðinni. Af hálfu
stjórnarvaldanna hefur það ger-
samlega verið vanrækt. Þess
vegna er þetta enn hart deilu-
efni, einmitt þegar ákvörðunin
verður ekki lengur umflúin og
var lofað „varanlegri lausn“ og. komið er fram yfir hina elleftu
óspart ráðizt á okkur, sem sögð- | stund
um að þvi miður væri skilyrði
þvílíkrar lausnar enn ekki fyrir
hendi. Raunin hefur orðið sú, að
bjargráðin, sem lögleidd voru á
sl. vori, eru mesta bráðabirgða-
úrræðið, sem nokkru sinni hefur
verið gert í efnahagsmálunum.
Þetta bráðabirgðaúrræði var lög-
ar býr einn yfir allri vizku. Þess I leitt fáum vikum eftir, að Alþýðu
vegna er það hollt að skoðanir
allra komist að. En hitt vitum við
líka, að hverju sinni verður ein
skoðun að ráða þeim ákvörðun-
um, sem teknar eru í stjórn lands
ins, a. m. k. á þann veg, að sam-
komulag náist meðal þeirra, sem
ábyrgðina bera. Einn af megin-
ókostum samstjórnar Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknar, er
var við völd áður en núverandi
stjórn tók við, var vaxandi ósam-
komulag. Ekki svo mjög innan
sjálfrar stjórnarinnar, heldur
fyrst og fremst af hálfu sumra
svokallaðra stuðningsmannahenn
ar og þá ekki sízt málgagna Fram
sóknarflokksins. Þaðan var hald-
ið uppi stöðugum illindum gegn
Sjálfstæðisflokknum og alið á
tortryggni í hans garð. Þvílíkur
andi á meðal samstarfsmanna, er
báru sameiginlega ábyrgð á ör-
lögum lands og lýðs, hlaut að
hafa ill áhrif.
blaðið hafði boðað að „tímamct
mundu verða í íslenzkum stjórn-
málum eftir páska“, vegna nýrra
úrræða í efnahagsmálunum. Aldr
ef var sagt frá því, hver þessi
úrræði væru.
En opinbert leyndarmál er, að
þá hugðu sumir ráðherranna
ríkisstjórnina vera orðna sam-
mála um, að afnema áhrif vísi-
tölunnar á kaupgjaldið, b. e. a. s.
að kauphækkanir vegna vísitölu-
hækkana væru úr sögunni. Til
þess að létta undir samþykkt
þessa, var ráðgerð pokkur lög-
boðin kauphækkun í eitt skipti
fyrir öll. En þegar til átti að taka
rofnaði þetta samkomulag, eða
það komst aldrei á.
Engu að síður var haldið áfram
með bjargráðin. Ástæðan fyrir
setningu þeirra getur engin önn-
ur verið en sú, að stjórnin hafi
talið, að almenn kjaraskerðing
væfi óumflýjanleg. Einn þátt-
Þjóðin veit, að ríkisstjórnin var
nærri rofnuð um meðferð land-
helgismálsins á sl. vori. Enn hef-
ur henni ekki verið sagt frá því,
hverjar orsakir ágreiningsins þá
voru. Þjóðviljinn hefur raunar
gefið sínar skýringar, en Tíminn
hefur sagt, að sú saga væri „stór-
hættuleg" og til þess löguð að
draga úr líkunum fyrir viður-
kenningu á rétti okkar erlendis.
Hér er því um að ræða ósam-
komulag, sem stjórnarblöð;n sjálf
segja að sé þjóðinni hættulegt,
en þó sameinast þau um synjun
þess, að almenningi sé gerð grein
fyrir hvers eðlis það er og hvað
raunverulega hefur að höndum
borið!
Einmitt þessa dagana deilir
Þjóðviljinn hart á samstarfsmenn
sína fyrir að skýra ekki frá,
hvort rétt sé, að málið hafi verið
tekið upp til umræðu innan Atl-
antshafsráðsins. Loks í morgun,
laugardag, viðurkennir Alþýðu-
blaðið, að svo hafi verið gert og
er ekki erfitt að leiða getum að
því, hverjar viðtökur sú játning
fær hjá sumum stuðningsblöðum
ríkisstj órnarinnar.
Við hvað er Lúðvík upptekinn?
sjávarútvegsmálaráðherra Norð-
urlanda. Hér er um að ræða' nán-
ustu frænd- og vinaþjóðir okkar.
Engu að síður hafa þær allar
snúizt á móti okkur í landhelgis-
málinu eða a. m. k. ekki veitt
okkur þann stuðning, er við hefð-
um vænzt. Ætla mætti, að ríkis-
stjórninni hefði þótt tilvaiið tæki
færi, að sjávarútvegsmálaráð-
herra íslands mætti á þessum
fundi og reyndi að vinna félaga
sína og starfsbræður til betri
skilnings á okkar máli. Fyrst kom
sú fregn, að íslenzka ráðherran
um hefði alls ekki verið boðið.
Sá söguburður var þó sem nærri
mátti geta skjótlega borinn til
baka. Nú skýrir málgagn sjávar-
útvegsmálaráðherra frá því, að
ráðherrann hafi ekki þegið boðið
af því að hann „hafi ekki getað
komið því við“, enda eigi ekki
að ræða landhelgismálið á þess
ari samkomu. Þar er úm rnjög
villandi frásögn að ræða, vegna
þess að um Genfarráðstefnuna á
að tala á fundi, sem er í nánum
tengslum við ráðherrafundinn, og
framsögumaður þess efnis er
einmitt íslenzki fiskimálastjór-
inn. Hvað sem um það er,
þá var íslendingum í lófa lagið
að fá málið upptekið og sækja
það á fundinum með öllum þeim
rökum, er við eigum yfir að ráða.
En íslenzki sjávarútvegsmálaráð-
herrann getur sem sagt ekki kom
ið því við að sækja fundinn.
En við hvað er ráðherrann þá
upptekinn? Fyrir 3 til 4 vikum
var sagt frá því, að hann væri
farinn úr landi. Jafnframt barst
frétt um, að enginn samráðherra
hans, jafnvel ekki Hannibal
Valdimarsson, hefði vitað um
brottför hans og ennþá síður
hvert erindið var. Fyrsta erindið
kom þó skjótlega í ljós. Ráðherr-
anum skaut upp austur í Berlín
og þar hóf hann samninga við
austur-þýzk stjórnarvöld, þó að
íslenzka stjórnin hafi hingað til
sagt, að hún hafi ekki viðurkennt
stjórn Austur-Þýzkalands!
Síðan hefur ekkert af ráðherr-
anum frétzt. Hvar hann er niður-
kominn veit enginn hér á landi,
en telja má þó öruggt, að hann sé
einhvers staðar austan járntjalds.
Engin ástæða er til að ætla. að
þetta ferðalag sé með samþykki
Hermanns Jónassonar og félaga
hans, en það er aðeins síðasta
dæmið um það, hvernig starfs-
hættirnir eru innan núvetandi
ríkisstjórnar.
SjálfstæSisflokkurinn einn getur
veitt samhenta forystu
Ósamkomulagið og sundrungin,
sem einkennir öll störf stjórnar-
innar hindrar eðlilega stjórnar-
hætti. Þjóðin þárf umfram allt á
öruggri og einbeittri stjórn að
halda. Eini flokkurinn, sem
nokkrar líkur eru til, að þá for-
ystu geti veitt, er Sjálfstæðis-
flokkurinn. Eftir úrslitum sveitar
stjórnarkosninganna í vetur mun
ar nú ekki nema sáralitlu, ef
nokkru, til að hann fái hreinan
meirihluta kjósenda um land allt.
Þennan styrk mun þjóðin veita
flokknum fyrr eða síðar og þá
dæma hann eftir því hvernig
tii tekst.
Listamennirnir, Brynjólfur Jó-
hannesson, frú Hanna Bjarna-
dóttir, Baldur Hólmgeirsson og
Skúli Halldórsson skemmtu á
mótinu, svo og hljómlistarmenn-
irnir Jóhannes Pétursson og Svav
ar Halldórsson, er léku í upphafi
mótsins og síðan undir dansinum
langt fram á nótt. Ræður og
skemmtiatriði fengu hinar ágæt-
ustu undirtektir og allir voru
sammála um, að mótið hefði farið
fram með prýði.
STAKSTíl\\|{
í LÖGBIRTINGABLAÐINU, sem
út kom sl. fimmtudag, eru eftir-
farandi kennarastöður auglýstar
lausar til umsóknar:
Staða við Menntaskólann í
Reykjavík, aðalkennslugreinar
danska og enska. Staða við
Menntaskólann á Laugarvatni,
aðalkennslugrein stærðfræði.
Staða við Yélskólan* í Reykja-
vík, aðalkennslugrein íslenzka.
Næstu daga á að halda fund Umsóknarfrestur er til ágústloka.
Misnotkun samvinnu-
breyfingarinnar
Tímamenn telja það jafnan
„árás á samvinnustefniuna“ ef
gagnrýnd er pólitísk misnotkun
þeirra á kaupfélögunum. Mikill
meirihluti íslendinga veit, að
samvinnufélögin voru í upphafi
ópólitísk hagsmunasamtök bænda
og fleira fólks. Fólk úr öllum
stjórnmálaflokkum myndaði þau
og byggði þau upp. Enn þann
dag í dag er fólk með ólíkar
pólitískar skoðanir í samvinnufé-
lögunum víðs vegar um land.
Þrátt fyrir það misnota Fram-
sóknarmenn þessi samtök frek-
lega í pólitískum tilgangi í mörg-
um héruðum. Kaupfélögin hafa
víðs vegar um land verið gerð að
hreiðrum Tímamanna. Hefur
þetta haft að mörgu leyti óheilla-
vænlegar afleiðingar fyrir sam-
vinnustefnuna og hugsjón henn-
ar hér á landi.
Auðvald SÍS
Það em vissulega margir fleiri
en Sjálfstæðismenn, sem deila á
Framsóknarflokkinn fyrir þetta
atferli gagnvart samvinnufélög-
unum. í Vetur lýsti t.d. einn af
leiðtogum Alþýðuflokksins í
Reykjavík því yfir, að auðvald
SÍS væri orðið hættulegt íslenzku
lýðræði.
Engum kemur til hugar, að heil
brigð og ópólitísk samtök sam-
vinnumanna fælu í sér hættu
fyrir íslenzkt lýðræði. En harð-
snúin pólitísk sérhagsmiunaklíka,
sem nýtur margs konar forrétt-
inda getur orðið hættuleg þjóð-
arhagsmunum á marga lund.
Hentistef rm f 1 okkur
En Framsóknarflokkurinn hef-
ur drýgt fleiri syndir en að gera
samvinnuhreyfinguna að þernu í
eldhúsi sínu og káma þannig
skjöld hennar. Hann hefur valdið
margvíslegri spillingu og upp-
laiusn í islenzkum stjórnmálum.
Stefna Framsóknarflokksins hef-
ur alltaf verið hrein hentistefna,
miðuð við það eitt að halda völd-
um og áhrifum.
Þessi staðreynd varð einkar
ljós við síðustu stjórnarskipti.
Framsóknarflokkurinn hafði þá
undanfarin ár unnið með Sjálf-
stæðismönnum að sköpun jafn-
vægis í íslenzkum efnahagsmál-
um. Af því samstarfi hafði náðst
töluverður árangmr þótt margt
hefði mátt betur fara. Þegar
kommúnistum tókst að spilla
mjög fyrir framkvæmd jafn-
vægisstefnunnar lýstu aðalleið-
togar Framsóknar því yfir, að
kommúnistar væru vargar í vé-
um íslenzks efnahagslífs og bæru
höfuðábyrgðina á vaxandi verð-
bólgu og jafnvægisleysi. En að-
eins nokkrum mánuðaim siðar
lýstu þessir sömu leiðtogar Fram-
sóknar þeirri skoðun sinni, að
öll efnahagsvandamál þjóðarinn-
ar væru Sjálfstæðismönnum að
kenna. Framsóknarleiðtogarnir
gengu lengra. Þeir mynduðu rík-
isstjórn með kommúnistum og
sögðu þjóðinni að kommúnistar
væru einu mcnnirnir, sem hægt
væri að leysa efnahagsvanda-
málin með.
Styðja kommúnista
í verkalýðsfélögunum
Framsóknarmenn höfðu einnig
lofað Alþýðiuflokknum að hjálpa
honum til þess að viima bug á
kommúnistum í verkalýðshreyf-
ingunni. Undanfarið hafa Fram-
sóknarmenn efnt þetta loforð
þannig, að þeir hafa stutt komm-
únista með ráðum og dáð innan
verkalýðsfélaganna gegn Alþýðu-
flokknum.