Morgunblaðið - 12.08.1958, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 12. ágúst 1958
MORCVNBLAÐIÐ
13
Tryggvi A. Pálsson frá
Kirkjubóli — 85 ára
TRYGGVI Ágúst Pálsson er
fæddur að Auðunnarstöðum Þor-
kelshólshreppi í Víðidal í Vest-
ur-Húnavatnssýslu, 12. ágúst
1873. Foreldrar hans voru Páll
Friðrik Steinsson, Guðmunds-
sonar, Jónssonar, Jónssonar frá
Lækjamóti í Víðidal, og Jako-
bína Ingibjörg Jósepsdóttir,
Oddssonar frá Refsteinsstöðum í
Víðidal.
Tryggvi ólst upp hjá foreldr-
um sínum til 8 ára aldurs en þá
fór hann að Vesturhópshólum til
Þorláks hreppstjóra Þorláksson-
ar og dvaldist þar í 1 ár. Þaðan
fór hann að Klömbrum í Vestur-
hópi til Júlíusar læknis Hall-
dórssonar og átti þar heima allt
til ársins 1893 en þá fór Tryggvi
í Flensborgarskóla og lauk þar
námi eftir tvo vetur, vorið 1895
Eftir það gerðist hann ráðsmað-
ur á Klömbrum á sumrum en
stundaði barnakennslu um vetur,
1. október 1899 kvæntist
Tryggvi Kristjönu Sigurðardótt-
ur frá Kjalarlandi á Skagaströnd.
Hafði hann kynnzt henni á
Klömbrum veturinn áður er hún
stundaði þar barnakennslu. Gift-
ust þau á ísafirði, en þar stund-
aði Tryggvi ýmis störf og síðar
kennslu einn vetur. Árið 1900
fluttu þau hjón að Skálanesi í
Gufudalssveit í Barðastranda-
sýslu og höfðu hálfa jörðina til
ábúðar og bjuggu þar í 3 ár.
1903 fluttu þau að Valshamri í
Geiradal, A.-Barð., og bjuggu
þar í 5 ár en fluttu þá að Gufu-
dal. Árið 1914 tók Tryggvi jörð-
ina Kirkjuból í Skutulsfirði á
leigu og keypti síðan og bjó þar
til ársins 1936 að hann brá búi og
flutti til Reykjavíkur. Keypti
hann húsið nr. 31 við Reykja-
víkurveg í Skerjafirði og hefir
átt þar heima síðan.
Hér hefir í stórum dráttum
verið rakinn ferill Tryggva Á.
Pálssonar.
Þau hjón eignuðust níu börn.
Látin eru: Sverrir, 6 ára, Guð-
mundur búfræðingur og Sigurð-
ur iðnnemi, um tvítugt, og Sig-
ríður húsfreyja á Kirkjubæ í
Skutulsfirði, árið 1942. Á lífi eru:
Ólafur, verkstjóri hjá Rafmagns-
veitum ríkisins, Kristján, klæð-
skerameistari á ísafirði, Tryggvi,
kennari við Melaskólann í
Reykjavík, Aðalheiður, frú í
Hnífsdal, og Snorri, garðyrkju-
bóndi í Hveragerði. Auk þess
á Tryggvi dóttur, Klöru, búsetta
í Vestmannaeyjum, ekkju Hall-
gríms Júlíussonar, skipstjóra, er
fórst með vélskipinu Helga frá
V estmannaeyj um.
Tryggvi Á. Pálsson er fríð-
leiksmaður í lægra meðallagi,
hraður í hreyfingum og hvatur
í spori. Glímumaður góður á
yngri árum og söngmaður ágæt-
ur. Vel máli farinn, harðfylginn,
óvæginn nokkuð og ákafamaður
hinn mesti, en þó með forsjá.
Allra manna gleggstur fjármála-
maður. Gleðimaður hinn mesti
og harðsnúinn í því sem öðru.
Framtakssamur búmaður og for-
ustumaður í þeim málum í sveit
sinni, svo og í félagsmálum öll-
um, sem nú skal greina um störf
hans eftir að hann fluttist að
Kirkjubóli.
Tryggvi var oddviti Eyrar-
hrepps í 9 ár, varaoddviti í 6 ár,
en 17 ár í hreppsnefnd. Sýslu-
nefndarmaður í 12 ár. 1 sóknar-
nefnd 16 ár. Virðinga- og út-
tektarmaður í 12 ár. Formaður
Búnaðarfélags Eyrarhrepps í 20
úr og stofnandi þess. í stjórn
Búnaðarsambands Vestfjarða
1919 til 1936 og sendi félagið hon-
um kveðjur sínar og þakkir á 50
ára afmæli þess. Formaður og
stofnandi Lestrarfélags Skutuls-
fjarðar og skemmtifélagsins Ár-
manns, sem stofnuð voru 1916.
Formaður og ’stofnandi Naut-
griparæktarfélags Eyrarhrepps.
I stjórn Sláturfélags Vestfjarða
frá stofnun þess til 1937. Kenn-
ari í 25 ár. Átti sæti í skatta-
nefnd, fasteignamatsnefnd, var
forðagæzlumaður um árabil og
hafði á hendi jarðabótamælingar.
Fleiri voru störf Tryggva og má
af þessu marka að hann hefir
haft margt umleikis og átt ærið
erilsaman starfsdag. Það mælti
séra Jónmundur Halldórsson á
Stað í Grunnavík, að kæmu þrír
menn saman til fundar í nefnd,
þá væri Tryggvi Pálsson örugg-
lega einn af þeim.
Kristjana, kona Tryggva, hef-
ir reynzt honum hin mesta stoð
og stytta í umfangsmiklum bú-
skap sem öðrum þáttum sam-
vistar þeirra. Um fjögurra ára
bil hefir hún átt við hina mestu
vanheilsu að stríða og dvalizt í
sjúkrahúsi.
Eftir að þau hjón fluttu til
Reykjavíkur vann Tryggvi við
ýmis störf, í yfirfasteignamats-
nefnd í 2 ár, að innheimtustörf-
um o. fl.
Tryggvi Pálsson er léttur í
máli og skrafhreyfinn og í engu
er honum farið að förlast á and-
lega sviðinu. Hann er margfróð-
ur og kann frá ýmsu skemmti-
legu að segja, sem því miður
gefst ekki kostur á að rekja hér.
ÞEGAR góffium skáldsögum er
breytt í útvarpsleikrit fer venju-
lega svo, að annaðhvort verður
úr því aðeins upplestur — og þá
misjafn að gildi, eða hinn upp-
haflegi tilgangur skáldsins með
túlkun sinni á söguefninu þynn
ist út í sviplítil samtöl. Þannig
fór með íslandsklukku Halldórs
K. Laxness. Bezt var sagan sjálf,
eins og skáldið gekk frá henni,
langtum lakara var leikriíið eins
og Þjóðleikhúsið sýndi það og
var þó sannarlega vel með hlut-
verkin farið og ekkert til sparað
í sviðsýningum. í útvarpi var svo
leikritið lítilsvirði, a. m. k. fyrir
alla þá mörgu er sögurnar höfðu
lesið. — Útvarpið hefur nú lesiffi
upp sögu Indriða G. Þorsteins-
sonar, 79 af stöðinni. Þar var að-
eins um upplestur að ræða, ekki
veigamikinn og fannst mér sag-
an missa allmikið frá því að lesa
hana og njóta hinnar hröðu og
ákaflega persónulegu frásagnar-
snilli, sem höfundi hefur tekizt
að ná í sögunni. Þó var ekkert á
móti því, að gera þessa tilraun,
en heldur hefði ég kosið að sag-
an hefði verið lesin upp á
venjulegan hátt, t. d. af höfundi
sjálfum.
★
Elías Mar las upp smásögu
sína, Snæfríffiur er ein heima.
Sagan er um konu eina, elli-
hruma, sem dvelst með syni sín-
um og öðrum afkomendum. Hana
langar til þess að sjá foss einn
og hvamm uppi í fjalli, en rækt-
arsemi niðjanna er ekki svo
mikil að henni sé fylgt þangað.
Notar hún tækifærið, er hún er
ein heima, staulast upp í hvamm-
inn við fossinn, þar sem hún á
sinar kærustu minningar frá
yngri árum. Elías Mar ritar sögu
þessa af næmum skilningi og
samúð. Þykir mér þessi smásaga
mjög góð og umhugsunarverð.
★
Um Mývatnssveit talaði séra
Gunnar Árnason frá Skútustöð-
um, í þættinum Æskuslóffiir. —
Það blandast víst engum hugur
um það, að þetta er sérkennileg
og fögur fjallasveit. Úr Mývatni
og um sveitina rennur sú á, sem
mér þykir allra áa fegurst, Laxá.
Fjölbreytni í landslagi er mikil
og óvíða munu fjöllin eins blá
og þau er lykja um sveitina. Ég
hef tvisvar farið á báti frá Álfta-
gerði, nálægt Skútustöðum, að
Reykjahlíð, við suðurströnd
vatnsins, komið í Slútnes, sem
mér fannst ekki eins dásamlegt
og ég hafði gert mér í hugar-
lund, eftir að hafa lesið kvæði
Einars Benediktssonar. Var þó
veður hið ákjósanlegasta og há-
Tryggvi Pálsson hefir unnið
ótvíræðan sigur í lífsbaráttunni.
Með óvenjulegu harðfylgi brauzt
hann úr sárustu fátækt til
mennta og manndóms. Hann hef-
ir skilað miklu dagsverki og get-
ur litið yfir farinn veg í öruggri
vissu um að hafa gert skyldu
sína.
Ég sendi honum mínar innileg-
ustu hamingjuóskir og árna hon-
um heilla og blessunar um ókom-
in ár.
Sverrir Hermannsson.
sumar. Vafalaust býr Mývatns-
sveit yfir meiri töfrum en flestar
aðrar sveitir landsins og þegar
ég var unglingur í Skagafirði,
um og fyrir aldamót, heyrði ég
mikið látið af fólki því er þar
bjó. Þó var sagt að þar væru
trúleysingjar og jafnvel nihil-
istar, en það voru óttaleg orð á
þeim dögum! — Fyrirlestur séra
Gunnars var mjög fróðlegur,
fagurlega orðaður og leyndi sér
ekki hversu mjög hann ann
æskustöðvum sínum og hinu
ágæta bernskuheimili, Skútu-
stöðum. — Ég hef verið eina nótt
á þeim bæ, en þá var séra Árni
löngu þaðan horfinn. Þetta var
um sumar, var ég á fótum mest-
alla nóttina í dásamlegu veðri,
var þá að mörgu að hyggja og er
sú nótt ógleymanleg.
★
Þáttur Lofts Guðmundssonar,
f stuttu máli, sem fluttur var á
sunnudagskvöld, var fremur
þunnur: Dægurlög sungin, lesið
upp úr gömlu gamanblaði. Lárus
Pálsson las upp kvæði kvölds-
ins. Rétt hefði verið að geta
nafns höfundar kvæðisins, enda
þótt allmargir kannist við þetta
ágæta kvæði. Þá var samtal við
hinn ágæta leikara, Lárus Páls-
son, óvanalega dauft. Loks var
leikinn kafli úr frönskum gam-
anleik, sem hópur góðra leikara
undir stjórn Lárusar fer nú
með víða um land. I útvarpi er
leikur þessi lítils virði, „grínið“
byggist á því að sjá leikarana,
að langmestu leyti — en fer fyr-
ir ofan garð og neðan þegar að-
eins er um heyrn að ræða.
★
Frídagur verzlunarmanna var
hátíðlegur haldinn í útvarpinu
með langri dagskrá er Vignir
Guðmundsson, blaðamaður, hafði
tekið saman. Var það upplestur
kvæða, söngur, erindi og viðtöl
við verzlunarfólk. Auk þess
skemmtilegur leikþáttur úr
„Pilti og stúlku“, eftir Jón Thor-
oddsen og Emil Thoroddsen. Sá
leikþáttur fór ágætlega í útvarpi.
— Athyglisvert var erindi Oscars
Clausens um verzlunarminja-
safn. Mætti það háðung heita, ef
hin volduga verzlunarmanna-
stétt- léti glatast þær minjar frá
horfnum tímum, sem enn eru
til. Margt hefur farið í súginn og
eyðilagzt, enn er þó mikið til á
víð og dreif, en nú þarf að hefj-
ast handa. Hefur Oscar Clausen
áður vakið máls á þessu, en
hann er áhugamaður um marga
þarfa hluti og fylgir máli sínu
og því, er hann tekur sér fyrir
hendur, fram með dugnaði. Kaup
menn og kaupfélög verða, í sam-
einingu að vinna að þessu menn-
ingarmáli. — Um frídag verzlun-
armanna má annars segja það,
að frídagur þessi er orðinn úr-
eltur. Hátíð verzlunarmanna
ætti að vera fyrsta sunnudag í
ágúst, svo og hátíð verkamanna
fyrsta sunnudag í maí. Fólk hef-
ur nú fengið sín ákveðnu frí og
þrælkun þekkist nú ekki.
★
Gylfi Þ. Gíslason, ráðherra,
flutti síðari erindi sitt um ísrael.
Var það fróðlegt og margt at-
hyglisvert er hann sagði um það
land. Gyðingar frá ýmsum lönd-
um hafa, svo sem kunnugt er,
flutt sig þangað á síðari árum.
Og hver hefur komið með sína
siði í stjórnmálalegu og félags-
legu viðhorfi. Þar eru magnaðir
einstaklingshyggjumenn, félags-
lyndir samvinnumenn og ram-
efldir kommúnistar. En Gylfi Þ.
Gíslason lítur svo á, að komm-
únisminn komi þar fram (í land-
búnaðarsveitum) í sinni beztu
mynd, samstarfi og samhjálp án
valdagræðgi og kúgunar. — Ingi-
mar Óskarsson, grasafræðingur,
flutti erindi um leitina affi frum-
manninum. Var það fræðandi og
yfirgripsmikið erindi. — Það er
ekki gott að segja hvort frum-
maðurinn hefur komið fram af
völdum einhverrar stökkbreyt-
ingar af öðru dýri eða beinlínis
verið ný dýrategund, sem Guð
hefur skapað í „fyllingu tímans“
— Mér finnst Darwinskenningin
sennilegust. Allt frá Kambrium-
tíma, er lífið var að verða til —
og til kola, jura, krítar og loks
tertier og vorra tíma hefur lífið
þroskazt og tekið breytingum og
einhvern tíma á þessum tímum,
seint þó, reis maðurinn upp og
Minningarorð
AÐ kvöldi þann 30. júlí síðast-
liðinn, andaðist að heimili sínu
hér í bæ, Miðtúni 1, Guðrún
Siðurðardóttir. — Fráfall henn-
ar kom öllum að óvörum, þar sem
hún gekk um beina þann dag,
svo sem venjulega, en um tveim-
ur tímum eftir að hún hafði
framreitt kveldverð handa um
20 manns var hún örend.
Guðrún Sigurðardóttir var
fædd að Vonarholti, Kirkjubóls-
hreppi í Strandasýslu 3. okt.
1893. Foreldrar voru Sigurður
Magnússon og Guðbjörg Jónsdótt
ir. — Þá er hún var sjö ára missti
hún móður sína. Varð hún því
snemma að sjá um sig sjálf. Voru
erfiðleikar á þeim tímum meiri
en nú, fyrir ungling, sem enga
átti að, að brjótast áfram til
þroska og sjálfstæðis. — Þá er
hún hafði náð fullorðinsaldri fór
hún til útlanda, en það var næsta
fátítt í þá daga og dvaldi úti
um skeið, og aflaði sér menntun-
ar og þekkingar. Hvarf hún að
því loknu aftur heim til íslands.
Ritaði hún minningar um veru
sína úti og gaf SÍBS ágóðann af
sölunni.
Nokkru síðar stofnaði hún mat-
sölu hér í Reykjavík, er hún
starfrækti lengst á Njálsgötu
52B í húsi er hún hafði keypt, en
loks seldi hún það hús og keypti
Miðtún 1, þar sem hún starfrækti
áfram matsölu og dvaldi þar til
æviloka. Komust venjulega færri
til hennar í fæði en vildu, því
viðurkennt var að hvergi í borg-
inni væri sambærilegt fæði við
sama gjaldi.
Þeir, sem kynntust Guðrúnu,
fundu fljótt að einn sterkasti
eiginleiki hennar var trú á al-
mættið, hjálpfýsi við náungann,
grandvart líferni. Sagði hún mér
eitt sinn að það væri ófrávíkj-
anleg regla hjá sér, áður en hún
gengi til svefns að kveldi, að
Ioknu starfi, að biðja fyrir sjúk-
um og þjáðum og um vernd fyrir
sig og sína. Trúði hún á kraft
bænarinnar og fékk marga
reynslu af að slíkt brást ekki.
Sá, sem ritar þessar línur, dvaldi
oft á heimili hennar lengri eða
skemmri tíma og naut sjúkur að-
stoðar hennar.
Eftir Guðrúnu liggur mikið
fór að ganga á afturfótunum, át
af skilningstrénu, fékk samvizku
og fyrirhyggju og allar þær
kvalir og yfirburði sem vitinu
fylgja. — Mér þótti gaman að
hlusta á Ingimar. Hann er, held
ég, ekki trúaður á kenningu
Darwins, en talar varlega, eins
og vísindamanni sæmir.
★
Um Prestafélag Islands 40 ára
talaði séra Jón Þorvarðsson, 7.
ágúst, sagði sögu þess félags allt
frá stofnun þess, 1918, til þessa
árs. Var það vandað erindi og
fróðlegt. Prestafélagið hefur
mörgu góðu til leiðar komið, gef-
ið út ágætar bækur og tímarit og
unnið að málefnum kristindóms
og kirkju af dugnaði og með góð-
um árangri. — Sama dag las -
Gísli Halldórsson, leikari, upp
nokkur kvæði eftir Snorra skáld
Hjartarson, en Sigurlaug Árna-
dóttir las smásögu eftir Guð-
laugu Benediktsdóttur. — Martin
Larsen, lektor, talaði 8. ágúst um
það sem Grímur Thomsen skrif-
aði H.C. Andersen. Gekk sú
fræðsla í þá átt að afsanna það,
er dr. Jón Þorkelsson (forni)
hafði sagt, að Grímur hefði fyrst-
ur manna viðurkennt Andersen
sem stórskáld í ritdómi. Þetta
kvað hr. Larsen ekki á réttum
rökum byggt, enda þótt dr. Jón
Þorkelsson hefði það eftir prent-
uðum ummælum H.C. Andersens
sjálfs. Vafalaust hefur H. C. A.
verið viðurkenndur sem gott m
skáld áður en Gr. Th. skrifaði
ritdóm sinn, en kannski hefur
Gr. Thomsen tekiffi af öll tvímæli
og hafið H. C. Andersen í það
hásæti meðal allra frægustu
skálda, sem honum bar að skipa?
Þorsteinn Jónsson.
starf, þar sem hún ól upp að
mestu þrjú börn Jóhanns bróður
síns, og kostaði menntun þeirra,
sem allt er nú fullorðið fólk,
mannvænlegt, heiðarlegt, nýtir
og góðir þjóðfélagsþegnar. Óskar
kaupmaður og Guðbjörg hús-
freyja hér í Reykjavík og Jó-
hann Líndal rafvirki, búsettur í
Bolungarvík.
Loks minnist ég þess að tveim-
ur dögum fyrir andlát Guðrúnar
kom ég venju fremur seint frá
störfum heim til hennnar til
kvöldverðar. Eftir að ég hafði
matazt átti ég tal við hana um
stund. Barst þá talið að trúmál-
um. Þá mælti hún þessi orð: „Ég
er tilbúin að fara hvenær sem
Drottinn kallar“. — Ég hugleiddi
síðar að þvi miður mundu of
fáir geta sagt það. — Og Drott-
inn kallaði hana tveimur dög-
um síðar, — sátta við allt og
alla, — sem sitt barn, — án
þjáninga.
L. ,
(ísl. málara-
meistarar á
norrænum fundi
AÐALFUNDUR Norræna mál-
arameistarasambandsins (Nord-
iska málaremástareorganisation-
en) var haldinn í Helsingfors
dagana 31. júlí og 1. ágúst sl.
Fundir þessir eru haldnir
annað hvort ár, í höfuðborgum
Norðurlandanna til skiptis, og
eru þar rædd ýmis sameiginleg
hagsmuna- og áhugamál málara-
meistara.
Að þessu sinni sóttu fundinn
af íslands hálfu þeir málara-
meistararnir Sæmundur Sigurðs-
son, Ólafur Jónsson, Kjartan
Gíslason, Haukur Hallgrímsson,
Kjartan Kjartansson og Cíeorg
Arnórsson. '
------------------------------- >
Einar 4smundsson
hæstaréttarlögmaSur.
Hafsteinn Sigurðsson
h í raffisdúmslö tmatlur
Sírni 15407, 19813.
Skrifstofa Hafnarstra.ti 5.
Hlustað á útvarp
Guðrún Sigurðardóttir