Morgunblaðið - 12.08.1958, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLÁÐIÐ
Þriðjudagur 12. ágúst 1958
isstMfifrtfe
Otg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastióri: Sigfús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðaistræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargjald kr 35.00 á mánuði innaniands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
LEYNDINNI VERÐUR AÐ LJÚKA
UTAN UR HEÍMI
Ðulles er orðinn sjötugur og starfar
minnst 12 stundir á sólarhring
» TBURÐIR síðustu daga
P hafa enn sannað rétt-
mæti þeirrar kröfu 'Sjálf
stæðismanna, að út verði gefin
greinargerð um allt, sem gerzt
hefur í landhelgismálinu, og öll
gögn málsins birt. Daginn eftir,
að birt var bréf miðstjórnar Sjálf
stæðisflokksins þessa efnis,
skýrði Alþýðublaðið svo frá:
„Landhelgismálið rætt innan
Atlantshafsbandalagsins í Paris.
Nauðsynlegt að fá fram, hvaða
hugmyndir aðrar þjóðir gera ser
um lausn málsins".
Þetta eru fyrirsagnir frásagn-
ar Alþýðublaðsins og felst í þeim
kjarni skýrslu málgagns utan-
ríkismálaráðherra. — Sjálfsagt
hefði raunar verið að birta þessa
" skýrslu sem fréttatilkynningu
frá ríkisstjórninni í heild eða
a. m. k. frá utanríkisráðuneytinu.
í stað þess er hún látin Alþýðu-
blaðinu einu í té, sem m. a. verð-
ur til þess, að Tíminn hefur enn
ekki á hana minnzt, þó að hann
sé byrjaður að afsaka meðíerð
málsins innan Atlantshafsráðs-
ins.
★
Eins og á stendur verður að
skoða frétt Alþýðublaðsins sem
skýrslu utanríkisráðherra um
málið. Hún mátti ekki síðar
koma. Erlendis frá bárust ýmsar
lausa-fréttir um viðræður eða
jafnvel samninga um málið innan
Atlantshafsráðsins. Þar var sagt
frá miðlunartillögu, er ýmist
fastafulltrúi íslands eða sjálfur
Spaak höfðu átt að flytja.
Skýrslan í Alþýðublaðinu tek-
ur ekki af þessi tv'rnæli.
Látum vera, að á meðan við-
ræður eru á trúnaðarstigi, þá
kunni að vera nauðsynlegt að
þegja í bili um einstök atriði
þeirra. Þó sýnist meira en vafa-
samt, að segja ekki þegar í stað
afdráttarlaust til um það, hvort
nokkrar miðlunartillögur hafa
verið fluttar af íslands hálfu.
E. t. v. er ætlazt til, að synjun
þess felist í þessum orðum Al-
þýðublaðsins:
„Alþýðublaðinu er kunnugt
um, að afstaða utanríkisráðu-
neytisins er sú, að þótt íslending-
ar vilji ekki semja um stærð
fiskveiðilandhelginnar, þá sé ekki
aðeins nauðsynlegt að gera banda
mönnum okkar fulla grein fyrir
réttmæti aðgerða okkar, heldur
einnig óhjákværhilegt að fá fram,
hvaða hugmyndir þeir gera sér
um lausn málsins til þess, að Is-
lendingar fái tækifæri til að gera
grein fyrir afstöðu sinni til
þeirra.“
★
Því verður ekki neitað, að
harla er þetta orðalag óákveð)ð,
enda segir samstarfsblað Alþýðu
blaðsins, Þjóðviljinn, um þetta:
„Lítið verður þó ráðið af skrif-
um blaðsins hvers konar viðræð-
ur þarna hafi farið fram, og ekki
er minnzt á það einu orði hvort
hinar erlendu fregnir, sem hér
hafi verið birtar, séu réttar eða
rangar“.
Hitt fær ekki staðizt, þegar
þetta stuðningsblað utanríkisráð-
herra segir um framkomu hans:
„Virðist eftir upplýsingum
blaðsins sem hér sé um vægast
sagt einkennilegt ' einkaframtak
þessa ráðherra að ræða---------
Og siðar í undirfyritsögn:
— HEFURÐU heyrt um nýjustu
gerð flugvéla, sem þeir eru nú að
gera tilraunir með? spyr Banda-
ríkjamaður landa sinn.
— Nei, að hvaða leyti er hún
frábrugðin öðrum?
— Hún getur hafið sig til flugs
án þess að hafa John Foster
Dulles innanborðs.
★ ★ ★
Þessi litla gamansaga segir
sína sögu. Að undanförnu hefur 1
„Unnið umboðslaust“.
Ekki er um það að villast, að
utanríkisráðherra íslands hefur j vaxancii mæli borið á óánægju —
heimild stöðu sinni samkvæmt til u®2 vegna hinna tíðu ferða-
að láta þessar viðræður fara la®a utanríkisráðherrans. Dulles
fram. Meira en það. Eftir að ráð- er alltaf a ferð °S flugi °S hefur
herrar kommúnista hafa fengið varla melra en da§s viðstöðu í
vitneskju um þær, bera ' Washmgton hverju sinni. Stjórn-
þeir ásamt utanríkisráðherran- 1 n}áiaandstæðingar hans láta á
ser heyra, að þetta se í fyrsta
sinn í sögunni, að öll utanríkis-
málaandstæðingar hans láta á
veldis séu ekki talin umfangs-
I meiri en svo, að einn maður geti
leyst þau af hendi.
★ ★ ★
a
er
um stjórnskipulega ábyrgð
framhaldi þeirra. Ábyrgðin
ríkisstjórnarinnar í heild.
Það sýnir hins vegar ástandið,
á stjórnarheimilinu og af hverj-
um heilindum þar er unnið að
lífshagsmunum íslenzku þjóðar-
innar, að það er kröfugerð Sjálf- j Blöð demokrata hafa í þessu
stæðismanna um birtingu allra sambandi bent á ferðasögu
gagna í þessu mikilvæga máli, j Dullesar síðustu vikur: 25. júií
sem fyrst virðist knýja utanríkis-
ráðherra til að gefa þessum sam-
ráðherrum sínum vitneskju um
hverri meðferð málið hefur sætt
undanfarnar vikur og sætir nú.
í yfirlýsingu Sjálfstæðisflokks-
ins 21. maí segir:
„Forsætisráðherra hefur til-
kynnt Sjálfstæðisflokknum, að
Framsóknarflokkurinn hafi á-
kveðið að hafna algerlega frek- j
ari viðræðum við NATO-ríkin!
áður en fiskveiðitakmörkin verði
færð út---------“.
í framhaldi þessa segir í yfir-
lýsingunni:
„Sjálfstæðisflokkurinn telur að
á mjög miklu velti fyrir Isiend-
inga, að gagnkvæm vinátta hald-
ist milli þeirra og bandalagsþjóða
þeirra. Jafnframt bendir flokkur- |
inn á, að íslenzki málstaðurinn'
hefur stöðugt verið að vinna á og
aldrei meir en síðustu mánuðina.
Sjálfstæðisflokkurinn telur þvi,
að verja beri enn örfáum vikum
til þess að skýra fyrir bandalags-
þjóðum íslendinga þessa hags-
muni, sem tilvera þjóðarinnar j
byggist á, í fullu trausti þess, að |
eftir þær útskýringar og rökræð- j
ur muni ekki aðeins útfærslan
í 12 mílur heldur og nauðsynleg
rétting á grunnlinum fagna
meiri skilningi og samúð en nú
og geta komið fyrr til fram-
kvæmda."
Vegna meðferðar stjórnarinnar
á málinu er hætt við að málið allt I
verði erfiðara en ella, En ljóst er, I
að Sjálfstæðismenn hljóta að,
fagna því, að upp eru teknar, þó j
að seint sé, viðræður um málið.
innan Atlantshafsráðsins, því að
það var að þeirra áliti misráðið
að slíta þeim á sl. vori. Þar um
réði mest ofstæki kommúnista
og ásetningur um að misnota mál
ið til að spilla vináttu okkar og
bandalagsþjóða okkar. Þjónustu-
semi Hermanns Jónassonar við
vilja kommúnista réði svo úrslit-
um.
Þessar sömu orsakir hafa vald-
ið því, að utanríkisráðherra hefur
ekki fyrr en nú og þá tilknúður
af Sjálfstæðismönnum sagt frá
því, sem þjóðin átti krcfu á að
vita frá upphafi, að máiið væri á
ný tekið til meðferðar innan Atl-
antshafsráðsins. En sú vitneskja
ein nægir hvergi nærri. Hinar
þrálátu deilur stjórnarblaðanna
gera óhjákvæmilegt að þjóðm fái
að vita um allan gang málsins,
svo að tryggt verði að farið sé
með málið í ljósi staðreyndanna,
og þar ráði ekkj vilji til misnot-
kunar og þjónustusemi við óþjóð.
holl öfl.
' fór hann flugleiðis til Evrópu.
Daginn eftir átti hann viðræður
í Bonn — síðar sama dag kom
hann til London til þess að vera
viðstaddur fund Bagdad-banda-
lagsins. 28. júlí hélt hann aftur
til Washington frá London og 29.
júlí ræddi hann við ítalska for-
sætisráðherrann. Næstu daga brá
Dulles sér í nokkrar stuttar ferðir
innan Bandaríkjanna og flutti
ræður, en 6. ágúst hélt hann flug-
leiðis til Brazilíu — og eftir helg-
ina á hann að sitja fundi Alls-
, herjarþingsins, sem nú hefur ver
i ið kvatt saman til aukafundar,
og flytja mál Bandaríkjanna þar.
★ ★ ★
Síðan í janúar s.l. hefur Dulles
farið víða. Hann hefur ferðazt til
Marokko, Persíu, Filippseyja,
Formósu, Danmerkur, Bretlands,
Þýzkalands, Frakklands svo
helztu löndin séu upptalin, en í
sumum þessum löndum hefur
hann verið tvisvar á árinu. Auk
þess hefur hann flutt ræður í
mörgum ríkjum Bandaríkjanna,
verið kvaddur til við ýmsar yfir-
heyrslur þingnefnda, mætt reglu-
lega á fundum með blaðamönn-
um í Washington — auk þess
sem hann hefur stundað önnur
störf viðkomandi utanríkisráð-
herraembættinu.
Dulles vinnur yfirleitt aldrei
i skemur en 12 stundir á dag —
og hefur jafnan gert það síðan
hann varð utanríkisráðherra.
Það liggur því í augum uppi, aff
Dulles, sem er sjötugur, býr yfir
geysimikilli starfsorku og sér-
staklega er það eftirtektarvert,
þegar tekið til tillit til þess, að
fyrir tveimur árum gekkst hann
Dulles er vafalaust víðförlasti utanríklsráðherra vorra tlma.
Það er ekki óalgengt að sjá í blöðum á Vesturlöndum myndir
af Dulles, þar sem tignir menn eru að taka á móti honum á
flugvellinum hér og þar úti um heim. Þessi mynd var tekin
á dögunum á flugvellinum í Bonn. Adenauer var í farar-
broddl móttökunefndarinnar, enda þótt mikið rigndi. Kvöldið
áður hafði Dulles kvatt Eisenhower í Washington, en í Bonn
stóð hann ekki við nema nokkrar stundir og var seztur á rök-
stóla með Selwyn Lloyd í London um kvöldið.
undir hættulegan uppskurð við
krabbameini.
★ ★ ★
Sumir stjórnmálamenn vestan
hafs eru hins vegar frekar ugg-
andi en hrifnir af starfsþreki
Dullesar og ferðalögum hans.
Bandarísku blöðin hafa um nokk
urra mánaða skeið rætt töluvert
um það, að Eisenhower sækti
golfvöllinn ískyggilega mikið. Nú
eru blöðin farin að ræða ferða-
lög utanríkisráðherrans á sama
hátt — og segja, að svo virðist
sem ferðalög og flugferðir veiti
Dulles bezt tóm til hugleiðinga
og bollalegginga um utanríkis-
málin.
I sambandi við ferðalög hans
síðustu daga er þó bent á það, aS
hann hafi ekki getað afýst ferð-
sinni til Brazilíu, sem var
ákveðin fyrir löngu, vegna þess
að hann þurfti að skreppa í
skyndi til meginlands Evrópu.
Brazilíumenn hefðu getað móðg-
azt, ef Dulles hefði látið ferðina
þangað falla niður — og Banda-
ríkjamenn hafa alls ekki efni á
því að móðga Brazilíumenn eins
og nú standa sakir.
★ ★ ★
En andstæðingar utanríkisráð-
herrans bera honum það á brýn,
að hann taki alla utanríkismála-
stefnuna með sér, þegar hann fari
frá Washington — og brottfarir
hans þaðan telja þeir allt of tíðar.
Utanríkismálastefnan er ekki
byggð frá grunni í utanríkisráðu
neytinu og síðan lagfærð lítillega
af utanríkisráðherranum, segja
þeir — það er Dulles sem sér um
allt. Demokratar vilja sem sé
halda því fram, að utanríkisráðu-
neytið sé höfuðlaus her þegar
Dulles er fjarverandi — og störf
hans komi þá að miklu á Eisen-
hower.
★ ★ ★
Enn virðist starfsþrek Dullesar
óbugað og ólíklegt er, að hann
breyti um starfsaðferðir vegna
skrifa demokrata. Hins vegar get
ur svo farið, að aðrir aðilar verði
til þess að breyta starfsaðferðum
bandaríska utanríkisráðherrans.
Hann sagði nefnilega fyrir
skemmstu í ræðu, þegar hann
minntist á þróun flugtækninnar
og tilkomu þrýstilofsfarþega-
flugvélanna: — Þá taka ferða-
lögin svo skamman tíma, að
manni gefst ekki einu sinm tími
til þess að hugsa.....