Morgunblaðið - 20.08.1958, Side 1

>
45 árgangur
187. tbl. — Miðvikudagur 20. ágúst 1958
Prentsmiðja Morgunblaðsfí
Rússar lána íslendingum 50
milljónir króna
Ófullkomin fréttatilkynning um málið
MORGUNBLAÐINU barst í gær
eftirfarandi fréttatilkynning frá
utanríkisráðuney tinu:
„Mánudaginn 18. ágúst sl. var
undirritaður í Moskva samningur
um viðbót við viðskipta- og
greiðslusamning íslands og Sovét
rikjanna frá 1. ágúst 1953.
Samningurinn gerir ráð fyrir
að andvirði 12 fiskiskipa, sem
smíðuð eru í Austur-Þýzkalandi
fyrir íslenzk fyrirtæki, verði
greitt af vöruskiptareikningi ís-
lands og Sovétríkjanna, og aukn-
um yfirdrætti í því sambandi.
Nemur andvirði skipanna 50
millj. króna.
Pétur Thorsteinsson ambassa-
dor annaðist samningsgerðina af
íslands hálfu og undirritaði samn
inginn.“
Tilkynning um þetta mál hefur
einnig verið birt í Moskvu. í gær
barst svohljóðandi Reuters-
skeyti um það frá London:
„Sovétríkin hafa veitt íslandi
lán (e.: credits) sem neniur 50
millj. ísl. kr. til kaupa á fiski-
skipum í Austur-Þýzkalandi.
Tassfréttastofan segir. að lánið
hafi verið veitt til 12 ára gegn
2 'A% vöxtum. Lánið verður end-
urgreitt í íslenzkum vörum.
Samningurinn um lánið var undir
ritaður af Semyon Skachkov, sem
er formaður sovézku stjórnar-
nefndarinnar, er annast efnahags
sambönd við erlend ríki, og sendi
herra íslands í Sovetríkjunum,
Pétri Thorsteinsson.“
Ófullkomin fréttatilkynning
Vert er að vekja athygli les-
enda á því, að í tilkynningu ut-
anríkisráðuneytisins er talað um
yfirdrátt, en það orð er yfirleitt
notað um lán, sem eru í þvi folg-
in, að viðskiptamönnum er ieyft
reikningi vörur eða peninga til
skamms tíma. Hins vegar er ekki
minnzt á vexti eða lánstíma í til-
kynningu utanríkisráðuneytisins.
Lánið tryggt fyrir nokkru
Eins og áður hefur verið skýrt
frá hér í blaðinu hefur þetta rúss
neska lán verið á döfinni um
skeið. Ríkisstjórnin taldi sig vera
búna að fá 50 millj. kr. lán í vor
og munu Rússar þá hafa greitt
nokkurn hluta þess. En málið
stöðvaðist í bili, er það kom í
ljós, að Rússar vildu kalla lánið
aðstoð til íslands. Þótti sumum
ráðherranna það með öllu óviðeig
andi og varð ekki af samningum
af þessum sökum.
Síðar var málið tekið upp aft-
ur, enda hafa verið tíðar heim-
sóknir héðan af landi til Rúss-
lands að undanförnu.
Moskvuför Lúðvíks
Morgunblaðið vék að málinu
25. júlí og aftur 3. ágúst. Lúðvík
Jósefsson var þá að ræða um báta
smíðar í Austur-Þýzkalandi og
benti Mbl. á, að slíkar viðræður
myndu ekki fara fram, ef Lúðvík
vissi ekki eða teldi sig hafa trygg
ingu fyrir, að rússnesku pening-
arnir væru falir. Myndi því eitt-
hvað hafa borið við am mánaða-
mótin júní—júlí, sem blíðkað
hefði Rússa.
Hinn 12. ágúst birti Morgun-
blaðið Reutersfrétt, bar sem sagði
að Lúðvík Jósefsson væri kominn
til Moskvu. Var hann sagður
hafa rætt um lánveitingu til ís-
lands. Er einkennilegt, að þeirra
viðtala skuli ekki gecið í tilkynn-
ingu íslenzka utanríkisráðuneyt-
isins.
Moskvuútvarpíð
fordæmir stefnu
Breta
KAUPMANNAHÖFN, 19. ágúst.
— Einkaskeyti til Mbl. —
Moskvuútvarpið fordæmdi í dag
stefnu Breta gagnvart íslending-
um í deilunni um fiskveiðilögsög
una. Var komizt svo að orði í
útvarpinu, að vald væri sama og
réttur samkvæmt brezkri fall-
byssupólitík. Austur-þýzka
stjórnin hefir lýst yfir því, að
hún viðurkenni og virði 12 mílna
fiskveiðilögsögu við ísland.
1**
TÍTÓ
S/öð í Rússlandi og Kína
gagnrýna Tító harðlega
LUNDÚNUM, 19. ágúst. — Reu-
ter. — Blöð í Moskvu og Peking
réðustídag harðlega að Tító Júgó
slavíuforseta. Árásir þessar koma
í kjölfar þess, að júgóslavneska
stjórnin hefir farið fram á banda
Margvíslegar kviksögur
um meðferð landhelgis-
málsins
Brýn nauðsyn á
skýrslu frá islenzku
stjórninni um málið
UNDANFARIÐ hafa margvísleg-
ar fregnir borizt erlendis frá um
deiluna um fiskveiðilögsöguna.
Sumt af þeim fregnum eru hrein-
ar kviksögur, sem Mbl. hefir birt
að taka eftir hentugleikum út úr ' til að kynna lesendum sínum,
Samkomulag um eftir-
litskerfi á Cenfarráð-
stefnunni
Talið, að ráðstefn-
unni Ijúki í dag
eða á morgun
GENF, 19. ágúst — Reuter —
Á ráðstefnu kjarnorkuxræoinga
austurs og vesturs í Genf náðist
í dag samkomuluag um eftirlits-
kerfi, sem mun eiga að tryggja,
að kjarnorkutilraunir sé ekki
hægt að gera á laun. Er fundin-
um í dag lauk, var gefin út til-
kynning um, að sérfræðingarnir
ynnu nú að skýrslu um niður-
stöður sínar, sem sendar verða
ríkisstjórnum landa þeirra, er
fulltrúa eiga á ráðstefnunni —
Bandaríkjanna, Kanada, Bret-
lands, Frakklands, Rússlands,
Tékkóslóvakíu, Póllands og
Rúmeníu.
í fréttaskeiytinu segir, að vís-
indamennirnir telji sig hafa nað
„mjög góðum árangri", og senni-
lega muni ráðstefnu þeirra ljúka
á morgun eða fimmtudag. Kjarn-
orkufræðingarnir hafa nú setið á
rökstólum í Genf í sjö vikur.
Nýjum kjarnorkukafbát
hleypt af stokkunum
GROTON, Connecticut, 19. ágúst.
— í dag var hleypt af stokk-
unum í Groton í Connecticut í
Bandaríkjunum kjarnorkukafbát,
sem er 6 þús. Iestir að stærð —
helmingi stærri en Nautilus og
Skate, sem nýlega hafa siglt frá
Kyrrahafi til Atlantshafs undir
ísbreiðuna á norðurskautinu.
Mun kafbáturiun ver hinn stærsti
í heimi og er fyrsti kafbátur-
inn, sem búinn er tveimur
kjarnorkuofnum. — Báturinn, er
heitir Triton, er með mjög full-
komin ratsjártæki, og verður að-
allega notaður í sambandi við
varnarkerfi Bandaríkjanna.
Kafbáturinn fer væntanlega í
sína fyrstu reynsluför í byrjun
árs 1959.
Haldið áf ram brott
flutningi banda-
rískra herja frá
Líbanon
BEIRUT, 19. ágúst. — Reuter. —
Haft er eftir góðum heimildum í
Beirut, að næstu daga hefjist
brottflutningur annarrar banda-
rísku herdeildarinnar frá Líban-
on. í s.l. viku var ein bandarísk
herdeild flutt þaðan. í deildinni
eru 1800 hermenn, og verði ín
flutt brott, eru alls 11 þús. banda-
hvað sagt sé um málið á er-
Iendum vettvangi. I gær segir í
einkaskeyti til Mbl. frá Kaup-
mannahöfn:
Danska blaðið Information seg-
ir í dag, að Bandaríkin hafi lýst
yfir hlutleysi sínu í deilunni um
fiskveiðilögsöguna. Bandaríkja-
menn höfðu áður reynt að hafa
áhrif á Breta til undanlátssemi
gagnvart íslen lingum, en þetta
mistókst. Bandaríkin viðurkenna
aðeins þriggja mílna takmörkin
og líta því ekki á veiðar brezkra
togara í fylgd herskipa innan
12 mílna fiskveiðilögsögu við ís-
land sem árás. Þess vegna muni
Bandaríkin ekki láta til sín taka,
þó að til árekstra komi milli ís-
lenzkra strandgæzluskipa og
brezkra herskipa, segir blaðið.
★
Dinesen, skrifstofustjóri sjáv-
arútvegsmálaráðuneytisins, Old-
enburg, skrifstofustjóri utanríkis
ráðuneytisins og Johan Djurhuus,
meðlimur færeysku landstjórnar-
innar, fóru í morgun flugleiðis til
Parísar til að taka þátt í viðræð-
um um fiskveiðilögsöguna í aðal-
bækistöðvum Atlantshafsbanda-
lagsins.
Berlingske Aftenavis skrifar, að
ákveðið hafi verið í gær, að halda
fundinn í París. Fyrrnefndir full-
trúar Dana hafa áður tekið þátt
í undirbúningsviðræðum fyrir
hálfum mánuði, en nú er málið
komið á lokastig einkum eftir að
íslenzki forsætisráðherrann hefir
gert kröfu til íhlutunar Atlants-
hafsbandalagsríkjanna, verði
brezk herskip send á vettvang.
Ekstrabladet segir í dag, að
orðrómur gangi nú um það, að
íslenzki sjávarútvegsmálaráðherr
ann Jósefsson hafi samið við
sovézku stjórnina um lán á rúss-
neskum herskipum, svo að íslend
ingar geti varið 12 mílna lög-
söguna.
Allur þessi söguburður sannar
nauðsyn þess, að íslenzka stjórn-
in gefi út heildarskýrslu um mál-
ið.
rískt lán. Er Tító sakaður um að
skipa sér í flokk með vestræn-
um þjóðum og rjúfa þannig ein-
ingu kommúnistaríkjanna.
Pravda, málgagn sovézka
kommúnistaflokksins, ásakar
Borba, málgagn júgóslavneska
kommúnistaflokksins, fyrir að
vitna í New York Times og birta
mynd af sérstökum erindreka
Eisenhowers Bandarikjaforseta, rískir hermenn í Líbanon.
Robert Murphy, sem „eins konar
friðarengli“.
Málgagn kínverskra kommún-
istaflokksins segir, að júgóslav-
neska stjórnin haldi upp „fjand-
samlegri stefnu“ gagnvart Al-
baníu.
★ • ★
í gær var skýrt frá því í Bel-
grad, að Júgóslavar hefðu farið
fram á, að Bandaríkjamenn
veittu þeim lán til langs tíma til
iðnvæðingar landsins. Mun hér
vera um rúmlega 300 millj. dala
að ræða. Einnig hafa Júgóslavar
farið fram á efnahagsaðstoð frá
V estur-E vrópuríkj unum.
Japanskir verka-
menn neitaaðskipa
upp eldflaugum
TOKÍÓ, 19. ágúst. — Reuter —
Japanska flutningaskipið Arima
Marun fór í dag í þurrkví í Yoko-
hama, þar sem hafnarverkamenn
neituðu ákveðið að skipa upp 10
Bandaríkjastjórn
íhugar lán til
handa Júgóslövum
WASHINGTON, 19. ágúst — NTB
— Reuter. — Talsmaður banda-
ríska utanríkisráðuneytisins stað
festi það í dag, að verið væri
að íhuga beiðni frá júgóslavnesku
stjórninni um efnahgasaðstoð.
Ekki var skýrt frá því, hversu
háa fjárhæð væri um að ræða, en
samkvæmt upplýsingum trá i gær
hefir júgóslavneska stjórnin far-
ið fram á 300 millj. dala lán til
langs tíma frá Bandaríkjastjórn.
Gat talsmaður ráðuneytisins ekki
upplýst, hvenær tekin yrði á-
kvörðun í málmu.
DJAKARTA, 19. ágúst — Reuter.
— Indónesíustjórn hefir ákveðið
að kaupa vopn og skotfæri af
Bandaríkjamönnum. Verða vopn
þessi notuð í bardögum við stiga-
menn og til að tryggja öryggi
eldflaugum. Voru eldflaugar þess I ríkisins, segir í tilkynningu Indó-
ar keyptar frá Sviss.
nesíustjórnar.
Bretar verða fyrr eða
síðar að komast að sam-
komulagi við íslendinga
— segir brezka blaöid Daily Sketch
Kaupmannahöfn, 19. ágúst.
— Einkaskeyti til Mbl.
BREZKA blaðið Daily Sketch
skrifar í dag, að Bretar verði fyrr
eða síðar að komast að samkomu-
lagi við íslendinga. Það stríði á
móti allri skynsemi að bíða, þar
til raunverulegt tjón hefir orðið.
Bretar verði þá stimplaðir sem
árásarmenn, þó að það sé órétt-
mætt. Blaðið telur þó ólíklegt,
að skipzt verði á skotum, þó að
báðum aðilum sé heitt í hamsi.
Bretar og íslendingar eru
bandamenn innan Atlantshafs-
bandalagsins, og það er hvorugri
þjóðinni eftirsóknarvert að sjá
Rússum fyrir tilbúnu áróð-
ursefni. Aðra hættu er einnig að
varast: KommúniStar eru sterkir
á Islandi, segir blaðið. Deilan er
þeim kærkomið tækifæri til að
afla sér aukins stuðnings. Komm
únistar standa að baki liinnar
ósveigjanlegu stefnu gagnvart
Bretum.