Morgunblaðið - 02.09.1958, Síða 18

MORGUNBLAÐ1Ð
Þriðjudagur 2. september 1958
\P
NorðurSandahlöBin átelia
valdbeifingu Breta
Bretar vœnfa enn sam
komulags
Hvað er að gerast?
brezku herskipunum á íslands-
miðum hefðu verið gefnar myndu
koma í veg fyrir árekstra. Tals-
maður stjórnarinnar í London
vék að fundi þeirra Christian
Herters, sem gegnir störfum ut-
anríkisráðherra Bandarikjanna,
Lord Hood brezka sendiráðu-
nautsins í Washington og ísl.
sendiherrans Thor Thors, en á
þeim fundi mun Herter hafa lagt
fram ákveðnar tillögur til þess að
ekki kæmi til árekstra á íslands-
miðum milli Breta og íslendinga.
Talsmaðurinn sagði að brezka
stjórnin myndi fallast á þessar
tillögur svo fremi sem íslending-
ar væru þeim einnig samþykkir.
Ekki er enn vitað hér í London
um svar íslendinga.
Horft á aðgerðir
Breta úr landi
ÞÓRÐUR Jónsson á jlvallátrum
sagði í símtali við Mbl. í gær-
kvöldi að vel sæist til brezku
togaranna í landhelginni af fjall-
inu þar fyrir ofan bæinn. Kvaðst
hann hafa séð í fyrrinótt, að mors
sendingar fóru milli skipanna og
um hádegi í gær sáust togararnir
greinilega í sjónauka og eins
brezka eftirlitsskipið.' Um sex-
leytið í gærkvöldi var skyggni
verra, en þá virtust togararnir
dreifðari. í gærmorgun sást
brezkt eftirlitsskip á venjulegri
siglingaleið í mynni Patreksfjarð
ar. — Þórður kvað menn þar
vestra bera mjög þungan hug til
Breta út af þessu tiltæki.
Tass talar um
þvingun
LUNDÚNUM, 1. sept. — í frétta-
skeyti Tass frá Lundúnum í dag
segir, að sú neitun Breta að við-
urkenna nýju landhelgina við ís-
land sé til þess ætluð að þvinga
íslendinga til að láta í minni
pokann í landhelgisdeilunni, en
málstaður íslendinga sé í fullu
samræmi við alþjóðalög.
Bannað að beita
krókstjökum!
f REUTERSSKEYTI til Mbl.
í gærkvöldi segir, að brezka
flotamálaráðuneytið hafi fyr-
irskipað togurum í einum af
þremur hópunum á íslands-
miðum að veiða innan hinn-
ar nýju landhelgi og beita
hvorki valdi né veita mót-
spyrnu, ef íslenzk varðskip
reyna að taka þá.
KAUPMANNAHÖFN, 1. sept. —
(Einkaskeyti til Mbl. frá Páli
Jónssyni). Arbejderbladet í Oslo
segir í dag, að valdbeiting brezku
herskipanna á íslandsmiðum hafi
slæm áhrif í Noregi og öðrum
löndum. Þá er einhliða útvíkkun
íslenzku landhelginnar einnig
gagnrýnd. Blaðið segir, að smá-
þjóðirnar hljóti að hafa meiri
áhuga á því en aðrar þjóðir, að
alþjóðleg deilumál séu leyst með
samningum. Staða íslands yrði
sterkari, ef íslendingar vildu
semja um ágreiningsatriðm, seg-
ir blaðið.
Information segir í dag, að
valdbeiting Breta hafi augsýni-
lega ekki tilætluð áhrif. Aðfarir
Breta hafi slæm áhrif í öðrum
vestrænum löndum. Blaðið segir
ennfremur, að togarar geti ekki
veitt í hópum og þeir fá ekki
nægilega vernd, þegar þeir yfir-
gefa verndarsvæðin. Þá segir
blaðið, að verið geti, að Bretar
reyni með þessu að hafa hemil á
illa öguðum og vanstilltum tog-
arasjómönnum. — Brezka stjórn-
in geti ekki til lengdar neitað að
viðurkenna rétt íslendinga til að
verja fiskimið sín. Rök Breta séu
veik samanborið við hagsmuni
íslands. Aðstaða Breta sé slæm,
þegar þeir reynj að verja „frið-
helgi úthafanna" með því að beita
litla þjóð valdi.
Kvöldberlingur segir, að ís-
— Á flugi
Framh. af bls. 11.
arnir sem þarna eru staddir frá
Grimsby og heita m. a. Churchill,
York City, Coventry City og
Derby County.
★
Við fljúgum enn yfir skipin.
Það er augljóst að þarna fyrir
mynni Arnarfjarðar eiga brezku
togararnir sér stefnumótið. Stað-
arákvörðunin, sem við höfðum
heyrt H.M.S. Russel gefa fyrr í
dag stendur heima. Þar safnast
þeir Saman í hóp og bíða væntan-
lega myrkurs, bíða miðnættis er
hin mikla stund rennur upp. Það
er furðuleg sjón að sjá Ægi og
H.M.S. Russel liggja þarna nær
því hlið við hlið í lognsævinu.
Sigurður flugstjóri segir okkur
að varðskipin tvö, hið brezka og
íslenzka séu rétt utan við 12
mílna línuna, togararnir örugg-
lega góðan spöl fyrir utan. Allt
er enn með kyrrum kjörum en
ógnun og óvissa liggur í loftinu.
Brezka herskipið sendir ekki
lengur ljósmerki, við rennum enn
einu sinni yfir togarahópinn og
fram hjá Ægi, sem liggur nú
næst landi og hefur íslenzka fán-
ann við hún. Stefnan er tekin
beint til lands, á hina hrikalegu
hamrahlíðar Kópaness, sunnan-
megin Arnarfjarðar.
Klukkan 7.40
Á leið inn á Patreksfjörð. Við
höfðum heyrt fyrr í dag að þang-
að hefði togarinn Stoke City hald
ið um hádegið með veikan mann
í læknisleit. Aðeins hraustir
menn og heilbrigðir eru færir til
átakanna, — ef þá í odda skerst.
Það hefir dimmt mjög í lofti og
þegar við komum yfir Vatneyri
sjáum við gegnum hryðjurnar
siglingaljós togara, sem er í
þann veginn að sigla út úr höfn-
inni. Það er Stoke City á leið til
fundarins út af Arnarfirði.
Klukkan 7.55
Við höldum aftur út úr Pat-
reksfirði, fyrir Látrabjarg og tök
um stefnuna heim á leið yfir
Breiðafjörðinn. Undan Snæfells
nesi sjáum við hvar grátt skip
klýfur öldurnar. Þar er kominn
varðbáturinn Óðinn og er á vest-
urleið. Nokkru utar siglir brezk-
ur togari og heldur í sömu átt.
Þeir hittast undir kvöldið út af
Arnarfirðinum.
ggs.
lenzkir kommúnistar reyni að
græða á landhelgisdeiiunni. Blað-
ið segir, að vel geti komið til
vopnaviðskipta eins og nú horfi
og því sé ráðlegt að ræða málið
í NATO. Umræðugrundvöllur
verði að vera tillaga Bandaríkj-
anna á Genfarráðstefnunni. Þá
segir blaðið, að það verði ekki
hægt á NATO-fundi nú að fá
annað en bráðabirgðalausn á mál
inu og gæti hún gilt þangað til
það yrði endanlegt leyst.
Sum dönsk blöð eru þeirrar skoð
unar, að ekki sé fullvíst að ráð-
herrar sæki fundinn af hálfu allra
bandalagsríkjanna. Talið er, að
danska stjórnin verði harðánægð,
ef stjórnir þeirra ríkja, sem bein_
an hlut eiga að máli, sendj ráð-
herra til fundarins.
„Politiken“ segir, að svo virð-
ist sem tilmæli dönsku stjórn-
arinnar um ráðherrafund ásamt
tilmælum Bandaríkjastjórnar til
stjórna íslands og Bretlands um
að fara varlega í sakirnar hafi
haft góð áhrif og dregið úr hætt-
unni á að í odda skærist. Banda-
ríkjastjórn hafi gert ákveðnar til
lögur um fyrirmæli til varðskipa
og herskipa og Bretar hafi lofað
að notfæra sér tillögurnar, ef fs-
lendingar gerðu hið sama. En
ekki sé fyllilega ljóst í hverju
þessar tillögur séu fólgnar.
Brezku herskipin
veita landhelgis-
brjótunum vernd
FJÖGUR brezk herskip veita
brezka togaraflotanum hér við
land vernd við veiðar innan fisk
veiðitakmarkarina, sem hófust á
miðnætti í fyrrinótt. Herskip
þessi eru öll úr 5. flotadeildinni,
sem hefir bækistöðvar sínar í
Hull. Hafa þau á undanförnum
árum annazt eftirlitsstörf með
brezka togaraflotauum í Norður-
höfum og eru skipstjórnarmenn
þeirra því öllum staðháttum hér|
kunnugir. Stærst skipa þessara er
tundurspillirinn H.M.S. Russel,
2000 tonn að stærð, og er hann
forystuskipið. Hin skipin eru
freigáturnar H.M.S. Hound, H.M.
S. Palliser og H.M.S. Eastbourne,
sem einnig gegnir hlutverki
birgðaskips flotans.
H.M.S. Russel, veitir togurum
þeim, sem í landhelgí veiða út
af Dýrafirði vernd, en hin þrjú
skipin fylgja togurum þeim, sem
veiða í landhelgi út af Horni, og
Hvalbak við Suð-Austuriand.
Kanadamenn
%
í OTTAWA hefir kanadiski utan-
ríkisráðh. Sidney Smith látið í
ljós vonir um að lausn fengist á
deilunni, eða þá að hún yrði látin
liggja niðri þangað til alþjóðleg
ráðstefna yrði kvödd saman.
Hann sagði neðri málstofu þings-
ins að Kanadastjórn hefði miklar
áhyggjur af deilu Breta og ís-
lendinga, og hefði hún tjáð ríkis-
stjórnum beggja landa áhyggjur
sínar.
Skipstjórinn, Ivan Barss sem
er fæddur í Kanada, hrópaði til
varðskipsins, að hann væri utan
við 4 mílna landhelgina, sem
hann viðurkenndi löglega.
Brezka freigátan Russel kom
þegar á vettvang að beiðni Cov-
„Vinsemd44 brezkra
togaraeigenda
LONDON, 1. september.
Einkaskeyti frá Reuter.
í DAG var tilkynnt af hálfu sam-
taka brezkra togaraeigenda, að
samtökin stæðu einhuga að baki
brezku stjórninni og ákvörðun
hennar „að snúast gegn öllum af-
skiptum af skipum okkar á höf-
um úti og tilraunum hennar til
þess að ná sanngjarnri lausn
deilumálsins“.
í yfirlýsingu samtakanna, sem
birt var í Grimsby, sagði, að
brezki sjávarútvegurinn hefði
fallizt í meginatriðum á tvær
miðlunartillögur, sem lagðar
voru fram á Parísarfundunum,
„enda þótt um töluverða eftir-
gjöf væri að ræða“.
íslendingar hafa hins vegar vís
að á bug hingað til hverri þeirri
tilraun, sem gerð hefur verið til
þess að finna sanngjarna lausn,
sagði ennfremur.
Ef íslendingar væru reiðubúnir
til þess að halda viðræðum áfram
mundu þeir mæta „vinsemd og
skilningi af hálfu brezka sjávar-
útvegsins11, sagði að lokum.
Bretar fallast a
rdðherrafund
LUNDÚNUM, 1. sept. — Tals-
maður brezka utanríkisráðuneyt
isins sagði í kvöld, að brezka
stjórnin mundi geta fallizt á ráð-
herrafund á vegum NATO um
landhelgisdeiluna. Talsmaðurinn
sagði ennfremur, að brezku
stjórninni þætti miður, hvernig
ástandið hefði orðið og þætti á-
kaflega leitt, að samningaviðræð-
urnar hefðu farið út um þúfur.
Þá skýrði hann ennfremur frá
því, að Macmillan hefði í dag
rætt málið við Allan Noble, að-
stoðarutanríkisráðherra.
Þá segir ennfremur í þessu
Reutersskeyti, að dr. Kristinn
Guðmundsson hafi rætt málið
við Brimelow ráðuneytisstjóra í
dag. Viðræðurnar hafi farið fram
í vinsemd og dr. Kristinn hafi
skýrt frá því, að íslenzku varð-
skipin mundu aðeins skjóta við-
Góð síld í reknet
frá ísafirði
ÍSAFIRÐI 1. sept. — Bátar héðan
fóru út á reknet á föstudags-
kvöldið var eftir storminn. Að-
eins tveir létu drífa, en hinir
sneru við vegna þess hve sjór
var mikill. Annar báturinn, Gunn
vör, fékk 100 tn, en hinn Guð-
björg, fékk 37. Síldin var söltuð
hér og reyndist góð.
Þeir aðilar, sem standa að sölt-
un hér eru Samvinnufélag ísfirð-
ina o. fl. í dag voru aflahæstu
bátarnir Guðbjörg og Auðbjörg
með 70 til 80 tn. Síldin var bæði
fryst og söltuð. — Togarinn ís-
borg landaði í síðustu viku 240
tonnum af karfa. Sólborg er nú
að landa um 320 tonnum af karfa.
—Guðjón.
entry City og sigldi upp á milli
íslenzka varðskipsins og brezka
togarans.
Albert sneri þá frá, en einn af
foringjunum um borð kallaði til
Coventry City, að skipið yrði
tekið, hvenær sem það kæmi inn
fyrir 4 mílur frá ströndinni.
London, 31. ágúst.
Einkaskeyti frá Reuter.
Brezka stjórnin tilkynnti í dag
að hún væri reiðubúin til þess
að halda áfram viðræðum í ís-
lenzku fiskveiðideilunni, en ef
samkomulag næst ekki „verður
hún að vernda rétt brezkra skipa
á úthöfunum". Forsætisráðu-
neyti Bretland? gaf út tilkynn-
ingu um aðgerðir vegna útvíkk-
unar íslendinga á landhelgi sinni
úr 4 í 12 mílur. í yfirlýsingunni
er skýrt frá andstöðu Breta gegn
hinum nýju fiskveiðitakmörkum,
eins og fram kom í yfirlýsingu
stjórnarinnar frá 4. júní. Fram-
haldsfundur alþjóðaráðstefnu
eigi að fjalla um réttindin á haf-
inu, segir í tilkynningunni.
Bretar eru hvenær sem er
reiðubúnir til þátttöku í ráð-
herrafundi eða frekari umræðum
sérfræðinga eins og að undan-
förnu hafa farið fram innan At-
lantShafsbandalagsins til að leysa
íslenzku fiskveiðideiluna, sagði
opinber talsmaður hér í kvöld.
í London skýrði annar opinb.
talsm. svo frá, að Bretar væntu
þess að þær fyrirskipanir, sem
Blaðinu barst í gær eftirfar-
andi frá sjávarútvegsmála-
ráðuneytinu:
Það hefur korriið í ljós, að fisk
veiðiskip allra þjóða, sem veiðar
stunda við Island, nema Breta,
hafa virt hina nýju 12 mílna fisk-
veiðilandhelgi íslands.
Þannig liggur fyrir formleg
viðurkening frá Sovétríkjunum
og Austur-Þýzkalandi og vitað
er, að skip frá Noregi, Svíþjóð,
Danmörku, Færeyjum, Vestur-
Þýzkalandi og Belgiu munu virða
hina nýju fiskveiðilandhelgi.
Belgísk skip og þýzk, sem voru
að veiðum innan 12 mílna mark-
anna á sunnudag, færðu sig út
fyrir 12 mílna línuna áður en
reglugerðin gekk í gildi. Á tveim
ur stöðum við landið hafa brezk-
ir togarar undir stjórn brezkra
herskipa gert tilraunir til að
veiða innan hinnar nýju fiskveiði
landhelgi. Þar er um að ræða 11
skip, 9 á öðrum staðnum og 2
á hinum.
Alls staðar annars staðar við
landið hefur fiskveiðilandhelgm
verið laus við ágang brezkra
skipa af ótta við landhelgisgæzl-
una.
Það er því augljóst, að strax á
fyrsta degi hefur mikilvægum
áfanga verið náð, þar sem skip
allra þjóða, sem fiskveiðar
stunda við ísland, nema Breta,
viðurkenna í framkvæmd fisk-
veiðilandhelgi íslands. Tilraunir
Breta til veiða undir stjórn her-
skipa eru fyrirfram dæmdar til
að mistakast, þar sem slíkar veið
ar er ekki hægt að stunda með
neinum árangri.
Þá er einnig vitað um ýmsa
brezka togara, sem hafa haldið
sig fyrir utan 12 mílna mörkin
og vilja ekki veiða innan fisk-
veiðilandhelginnar.
Þeir brezkir togarar, sem veitt
hafa innan fiskiveiðilandhelg-
innar verða allir teknir á sínum
tíma og sektaðir. Nöfn þeirra og
númer hafa þegar verið tekin
upp, og fullnægjandi sannanir
liggja fyrir um sekt þeirra.
Tólf mílna fiskveiðilandhelgin
er því þegar orðin staðreynd, sem
ekki verið hvikað frá.
Albert aðvoraði Covcntry Clty
LONDON, 1. sept. — Reuter — Fréttaritari Reuters um borð í
brezka togaranum Coventry City, sem er að veiðum við ísland,
símaði í morgun, að íslenzka varðskipið Albert hefði komið á
vettvang og tilkynnt skipstjóranum að togarinn, sem er frá Grimsby,
væri 3% mílu innan hinnar nýju fiskveiðilandhelgi.
Macmilian mjög mœddur
vörunarskotum. Engin tilkynning
var gefin út að viðræðunum
loknum og segja fréttamenn, að
óvíst sé hvort eða hvenær samn-
ingaýiðræður milli Breta og ís-
lendinga hefjast á ný. —
Tvísýnt ástan d
TAIPEI, 1. september. — Samkv.
áreiðanlegum heimildum hefur
Bandaríkjastjórn heitið þjóðernis
sinnum á Formósu fullum stuðn-
ingi Bandaríkjahers, ef kínversk
ir kommúnistar freista þess að
taka Quemoy herskildi. Lundúna
fregnir herma, að brezka stjórnin
líti málið nú mjög alvarlegum
augum og óttist að til átaka
geti komið hvenær sem er. Miklir
liðsflutningar Bandaríkjamanna
fara nú fram á Kyrrahafi.
Kjarnorkubann
GENF, 1. sept. — Um 5 þús. vís-
indamenn frá 66 þjóðlöndum sitja
nú á ráðstefnu um kjarnorku í
þágu friðarins og var fluttur þar
boðskapair forystumanna stór-
veldanna. í boðskap Krúsjeffs
kom það fram, að hann væri fús
til þess að gera samning um
bann við kjarnorkuvopnum.