Morgunblaðið - 13.09.1958, Blaðsíða 9

Laugardagur 13. sept. 195t>
MOnCUlVBLABIB
9
Of margir gera sér ekki grein fyrir
mikilvægi náttúrurannsókna
Frá grasasöfnun á Grænlandi i sumar
Spjallað við ungan grasafrœðing
nýkominn frá námi
Poul Michelsen í gróðurhúsinu
,,í suðrœnu sólarlandi"
NÝLEGA er kominn heim
eftir nám ytra ungur íslenzk-
ur grasafræðingur, Eyþór
Einarsson að nafni, og hyggst
hann nú leggja fram starfs-
krafta sína við rannsóknir á
íslenzku gróðurfari.
Eyþór er Norðfirðingur að ætt,
29 ára að aldri. Hann lauk stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum á
Akureyri vorið 1949. Sigldi hann
síðan til Hafnar og lagði stund
á náttúrufræði við Kaupmanna-
hafnarháskóla. Lauk hann mag-
isterprófi í þeirri grein með
grasafræði sem aðalfag í maí í
vor. Ritgerð Eyþórs fjallaði um
efni sem okkur íslendingum er
hugstætt, birkiskógana á norður-
hveli jarðar, fyrst og fremst á
íslandi, í Skandinavíu og í ’Suð
Vestur Grænlandi.
Vlð grasarannsóknir á Grænlandi
Blaðamaður Mbl. hitti Eyþór
skamma stund að máli nýlega og
spjallaði við hann um nám hans
og framtíðarstörf.
Skömmu eftir að Eyþór lauk
magisterprófi í grasafræði réðst
hann í leiðangur til Grænlands
sem farinn var í því skyni að
rannsaka gróðurfar í þeim hlut-
um Grænlands sem lítt voru áður
kunnir grasafræðingum. Var för
þessi kostuð af Carlsbergsjóðnum
danska en þeir félagar, 3 grasa-
fræðingar og 1 dýrafræðingur
höfðu samflot við Lauge Koch og
leiðangur hans sem í sumar var
við rannsóknir á Grænlandi.
Héldu þeir til Scoresbysunds
á austurströnd Grænlands en
verkefni þeirra var að gera
gróðurathuganir í innfjörðunum
sem ganga út frá meginfirðinum,
en þar hafði fram að þeim tíma
verið „hvítur blettur" á gróður-
korti Grænlands og var sáralítið
vitað um gróður allan á þeim
slóðum.
f förinni var m. a. einn þeirra
3 manna, danski grasafræðingur-
inn Kjeld Holmen, sem ritað
hafa Flóru Grænlands. Voru
þeir félagar í 7 vikur alls í leið-
angri þessum og segir Eyþór að
það hafi verið sérlega fróðleg og
skemmtileg för.
Úti við ströndina er gróðurfarið
að ýmsu leyti svipað hinu ís-
lenzka, þó er þar allt með meiri
heimskautablæ og hinar ráðandi
tegundir því sums staðar aðrar
en hér heima.
í innfjörðum eru staðhættir
hins vegar töluvert aðrir. Þar er
meginlandsloftslag og mjög þurrt
og hefir það sín áhrif á gróður-
inn.
Á Grænlandi finnast allmarg-
ar tegundir sem ekki hafa fundizt
hér á landi. Sumar þeirra eru
vestlægar og ná ekki lengra aust
ur á bóginn en til Austur-Græn-
lands, aðrar vaxa í Skandinavíu
eða enn lengra austur án þess þó
að finnast á fslandi.
Birki vex nokkuð í Grænlandi
sem kunnugt er, en ekki þó nema
á Suðvestur-Grænlandi.
Fundu ókunnar tegundir
— Hver varð árangurinn af
þessum rannsóknum ykkar, nátt-
úrufræðinganna?
— Á rannsóknarsvæði okkar
fundum við einstakar jurtir sem
ekki hafa fundizt á Grænlandi
áður, og einnig nokkrar tegundir
sem þekktar hafa verið á Græn-
landi, en ekki í austurhluta lands-
ins.
Annars höfum við aðallega afl-
að frekari upplýsinga um út-
breiðslu allra tegunda á þessu
svæði og gert yfirlitsathuganir á
gróðurfarinu í heild.
Fyrir hvað ættuð þið að fá kaup?
— Voruð þið margir fslending-
arnir við nám við Hafnarháskóla
í náttúrufræðum?
— Nei, við vorum þrír og nú er
aðeins einn eftir. Annars er það
svo að þótt íslendingum við nám
í náttúrufræði hafi fækka"ð á
Norðurlöndum er mjög auðvelt
að hljóta starf þar ytra sem nátt-
úrufræðingur. Miklu auðvéldara
en hér heima, er mér víst óhætt
að segja, Mér þykir nokkuð á
skorta eins og fleirum að fólk
Eyþór Einarsson.
flest geri sér ljóst hvert hlutverk
okkar náttúrufræðinganna raun-
verulega er. Margir telja að nægi
legt sé það eitt að hafa Náttúru-
gripasafnið opið vissan tíma í
viku og þurfi þá ekki að ve'ta
meira fé til náttúrufræða en til
þess hrökkvi. Það er iíka svo
að þegar við sem langt háskóia-
nám eigum að baki okkar hverf-
um heim og orðum það á kurteis-
legan máta að æskilegt væri að
við hefðum sæmileg laun, eftir
svo langan námsferil þá segir
fólk:
Hvað, þið vinnið þó ekki nema
nokkra tíma á viku! Fyrir hvað
ættuð þið að fá kaup?
Þetta meinar það vafalaust
fyrst og fremst til þeirra vísinda-
manna, náttúrufræðinga og ann-
arra, sem hafa að einhverju leyti
ofan af fyrir sér með kennslu en
ekki hygg ég að allir geri sér
Ijóst að auk þess hvíla rannsókn-
arstörf á mjög mörgum sem við
kennslu fást og vinnutíminn er
örugglega æði miklu lengri en
stundirnar sem kennt er við ein-
hvern skólann. Þetta er hugarfar,
sem þarf að breytast.
Verkefnin næg
— Þú hefir næg verkefni við að
glíma hér á landi, Eyþór, í fræði-
grein þinni?
— Já, ekki skortir þau. Grasa-
fræðingar hafa aðeins starfað við
Náttúrugripasafnið um stundar-
sakir síðan 1926. Mikið verk við
rannsóknir á því sviði er því eðli-
lega óunnið. Væntanlega mun ég
eitthvað starfa við Nátturugripa-
safnið og þar verða verkefni mín
líklega fyrst og fremst þau að
auka þau grasasöfn sem þar eru
fyrir hendi. íslenzku söfnin fyrst
og fremst. Síðan að vinna að al-
mennum gróðurrannsóknum. Þar
er mikið verk óunnið og væri t. d.
mikil þörf á því að rannsaka út-
breiðslu hinna ýmsu tegunda
miklu nánar. Öspin hefir t. d.
fundizt allvíða á Austurlandi en
ekki er vitað nákvæmlega hver
útbreiðsla hennar þar er. Annars
er að mínu áliti ekki mikið vitað
um gróðurfar í þeim landshluta
og ekki sízt þörf á að vinna þar
að rannsóknum á þessu sviði.
Annars er takmarkað hverju
maður fær áorkað á þessu sviði.
Landið okkar er svo stórt.
— Þú hefir heyrt spjallað um
þá hugmynd að koma upp gras-
garði í Reykjavík?
— Já, um það hefi ég heyrt.
Það væri ákaflega gaman og
æskilegt að það áform kæmist í
framkvæmd. En víst mun það
kosta mikið fé.
Það er eitt af mörgum verk-
efnum á sviði grasafræðinnar sem
enn eru óleyst og bíða framtíðar-
innar.
Brjánslækjar-
kirkja liálfrar
aldar
Patreksfirði, 10. sept.
BRJÁNSLÆKJARKIRKJA verð
ur 50 ára á sunnudaginn kemur
og verður afmælisins minnzt með
hátíðamessu.
Það var Jón trésmíðameistari
Ólafsson frá ísafirði, sem byggði
kirkjuna sumarið 1908, og voru
nemendur hans við það verk með
honum þeir Zakarías Guðmunds-
son og Guðmundur Ebenezer-
son. Rögnvaldur Ólafsson, húsa-
meistari, hafði gert teikningar að
kirkjunni. Hún var vígð af sr.
Bjarna Símonarsyni prófasti á
Brjánslæk með aðstoð sr. Jóns
Þorvaldssonar á Stað á Reykja-
nesi.
Kirkjan er byggð úr timbri á
steingrunni, traustbyggð og vönd-
uð. Á sl. vori var gert við kirkj-
una og hún máluð hátt og lágt
og er nú söfnuðinum til hins
mesta sóma. Brjánslækur var
prestssetur í margar aldir, en nú
eru all-mörg ár síðan þar hef-
ur setið prestur og er prestakall-
inu þjónað af sóknarprestinum
í SauðlauKsdal. —Karl.
LUNDÚNXJM og WASHINGTON,
11. sept. — Reuter. — NTB. —
Ríkisstjórnir Bandarikjanna og
Bretlands sendu í dag sovézku
stjórninni orðsendingu þess efnis,
að þær séu fúsar til að hefja við-
ræður um alþjóða bann við til-
raunum með kjarnorkuvopn 31.
okt. n.k. í Genf.
í orðsendingu sinni fellst
Bandaríkjastjórn á að ljúka eigi
ráðstefnunni eins skjótt og mögu
legt er. Hins vegar geti hún ekki
fallizt á þá tillögu Sovétstjórnar-
innar, að fyrirfram verði ákveð-
ið, að ráðstefnan standi 2—3 vik-
ur. I brezku orðsendingunni er
tekið í sama streng og bent á, að
viðræður þessar séu svo mikil-
vægar, að ekki megi setja þeim
tímatakmörk.
★ ★ ★
Einnig segir í báðum orðsend-
ingunum, að fjalla verði á ráð-
stefnunni sjálfri um ágreinings-
atriði austurs og vesturs um til-
gang ráðstefnunnar. Rússar vilja
takmarka viðræðurnar við end-
anlega samþykkt um stöðvun til-
rauna með kjarnorkuvopn, en
komið verði á stofn alþjóðaeftir-
litskerfi til að fylgja eftir fram-
kvæmd bannsins. Einnig líta
Vesturveldin á slíkt bann sem
fyrsta skrefið til að koma á alls-
her j ar af vopnun.
Talsmaður brezka utanríkis-
VIÐ ÖKUM austur veginn í
glampandi sól og góðu skapi.
Ferðinni er heitið svona eitthvað
út í bláinn. Á Kambabrún tefjum
við litla stund og sjáum, að allt
sem hægt er að sjá þaðan, er á
sínum stað. „Áfram veginn í
vagninum ökum“, — og þarna
er Hveragerði. Fram hjá þeim
garði er ekki gott að fara, svo
sveigt er inn á aðalstræti þess.
Brátt blasir skilti við okkur:
Pottablóm í úrvali. Á hliðinu
stendur „Pálshús“. Hvaða Páll
býr hér? spyrjum við og nemum
staðar, förum úr vagninum og
komum inn í dálítinn Edensgarð.
ráðuneytisins sagði í kvöld, að
Bretar myndu standa við þá yfir-
lýsingu sína frá 22. ágúst, að
Bretar muni hætta tilraunum
með kjarnorkuvopn þann dag,
sem viðræðurnar hefjast, og
muni engar tilraunir gera í eitt
ár, svo framarlega sem sovézka
stjórnin hefji ekki tilraumr að
nýju.
★ ★ ★
Stjórnmálamenn í Moskvu létu
í dag í ljós þá skoðun, að engar
hindranir ættu nú að vera í vegi
fyrir þriggja velda ráðstefnu um
stöðvun tilrauna með kjarncrku
vopn. Bent ei á, að sjónarmið
Sovétríkjanna hafi xomið fram
í viðtali Krúsjeffs forsætisráð-
herra við Pravda 31. ágúst s.l.,
svo að ekki ætti að vera þörf á,
að ríkisstjórnir þessara þriggja
landa skiptust frekar á skoðim-
um um málið. í þessu viðtali
krafðist Krúsjeff þess, að skil-
yrðislaust yrðu stöðvaðar allar
tilraunir með kjarnorkuvopn og
ásakaði Vesturveldin um, að þau
vildu draga þetta á langinn.
í orðsendingu til Sovétstjórn-
arinnar 22. ágúst s.l. lögðu Bretar
og Bandaríkjamenn til, að ráð-
stefna um bann við tilraunum
með kjarnorkuvopn yrði haldin
31. okt. í New York. í svarbréfi
Sovétstjómarinnar var lagt til,
að ráðstefnan yrði haldin í Genf.
Þar er margt að sjá. Við kveðjum
dyra á litlu íbúðarhúsi, sem fer
svo vel í garðinum. Það kemur
í ljós, að þarna býr Poul Michel-
sen garðyrkjubóndi og kona hans
Sigríður Ragnarsdóttir, fædd og
uppalin í Reykjavik, meira að
segja fyrir vestan læk. Poul Mich-
elsen er fæddur á 'Sauðárkróki
17. júlí 1917. Lærði garðyrkju í
Fagrahvammi hjá Ingimar Sig-
urðssyni garðyrkjubónda og einn
ig í Danmörku í nokkur ár og
á einmitt 25 ára garðyrkjuafmæli
á þessu ári. Fyrir tveim árum
stofnaði hann sína eigin garð-
yrkjustöð að Pálshúsi. Á hann
nú þegar 380 ferm. undir gleri
og ræktar nær eingöngu potta-
blóm. Býður hann okkur til
vermihúsa. Var engu líkara í
þessu glaða sólskini en við vær-
um komin í suðrænt sólarland.
Þvílíkt litskrúð. Blóm í öllum
regnbogans litum og dýrleg
vinberin hengu í klösum úr loft-
inu. Eins og ósjálfrátt fer ég að
litast um eftir suðrænum aldin-
um. Og sjá. Þarna vex dálítið
fíkjutré með þroskuðum ávöxt-
um, og vitanlega er þarna ban-
anaplanta, en of ung er hún til
að bera ávexti. En auðvitað eru
það pottablómin, sem eru aðal-
vöxtur hússins, og kennir þar
margra grasa. Aðallega blómstr-
andi, en einnig grænar plönt-
ur í miklu úrvali. 150-200 eru
tegundirnar. Þarna voru t.d. ný
litaafbrigði af coleus, sem er svo
fallegur innan um grænar plönt-
ur, einnig ný litbrigði af croton,
ljómandi falleg. Líklega einar
átta tegundir af efeu, nokkrar
tegundir af burknum og fleira
og fleira, sem of langt er upp að
telja. Við spjöllum dálitla stund
saman um þessa litlu, ungu og
skemmtilegu garðyrkjustöð, þar
sem snyrtimennskan er í önd-
vegi og fjölsltyldan vinnur sam-
an. Það hlýtur að spá góðu. En
sjón er* sögu ríkari, og ekki er
króur að koma í Pálshús. —Ó.
★ KAUPMANNAHÖFN, 11.
sept. — NTB. — Ólafi Noregs-
konungi og Ástríði prinsessu var
tekið með kostum og kynjum í
Kaupmannahöfn í dag, er þau
komu þangað í opinbera heim-
sókn. Heimsóknin mun standa
yfir í þrjá daga. í kvöld var peim
haldin veizla í Kristjánsborgar-
nöll.
Vesturveldin fallust n róðsteinu
um bunn við kjurnorkuvopnn-
tilruunum