Morgunblaðið - 24.02.1959, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 24. febr. 1959
Utg.: H.f. Arvakur. Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá VigUj
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
Á HNEFARÉTTUR AÐ RÁÐA
Á ÍSLANDI ?
Leitað í brakinu.
Var skekkja í hæðarmæli or-
sök flugslyssins við Gatwick?
Flakið var — „e/ns og risavaxin hond
heföi tekið heljarstóra pappirsörk og
bögglað hana saman"
r
ISLENDINGAR eru nú h. u.
b. 170 þúsund og því hin
minnsta eða með allra
minnstu þjóðum, sem sjálfstæðis
njóta. Við erum allir af sama
stofni. Þjóðin talar öll sama mál,
stéttamunur er hér enginn miðað
við það sem annars staðar tíðk-
ast og jöfnuður í efnahag er meiri
en annars staðar þekkist á
byggðu bóli.
Svo mætti ætla, að í þvílíku
þjóðfélagi væri ekki átakanlegt
misrétti á milli manna. Því mið-
ur er samt svo um það, sem meira
skiptir en flest annað, kosninga-
rétt til Alþingis. Þar er mjög
gert upp á milli manna eftir því
hvar þeir búa á landinu. Til þessa
liggja sögulegar ástæður, sem nú
eiga ekki lengur við. Misréttið
hefur í framkvæmd orðið ein-
um stjórnmálaflokki, Framsókn,
að gagni, því að hún hefur mark-
visst miðað að því að byggja völd
sín á ranglætiiiu. Allir aðrir hafa
orðið fyrir barðinu á því.
Valdagræðgi Framsóknar óx
hins vegar eftir því sem hún
nærðist lengur á rangindunum.
Þess vegna lét hún sér ekki leng-
ur nægja galla skipulagsins
sjálfs, heldur stofnaði við síðustu
kosningar til samtaka, Hræðslu-
bandalagsins, til þess að nota sér
allar veilur þess til hins ítrasta
og gekk mun lengra í því efni en
góðu hófi gegndi, jafnvel svo að
þorri manna taldi varða við lög.
★
Það hátterni varð til þess, að
ekki er lengur unnt að búa við
hina úreltu skipan. Framsókn
spyr nú, hvað liggi á um endur-
skoðun og breytingar. Sjálf veit
hún gerst ástæðuna til þess,
Hræðslubandalagið og klækirnir,
sem þá voru viðhafðir, án þess
að við yrði gert, gerðu óumflýj-
anlegt að hindrað yrði að slíkt
gæti oftar átt sér stað, og það
verður bezt gert með því að lög-
festa sanngjarna skipan.
Framsóknarflokkurinn hamast
nú af þessu tilefni og lætur svo
sem halla eigi á þá, sem í strjál-
býlinu búa. Því fer fjarri að svo
sé. Fólkið í þéttbýlinu ætlast ekki
einu sinni til að fá fullan rétt á
við hina, þó að það geti ekki
unað þeim margháttuðu rangind-
um, sem nú eiga sér stað. Og jafn-
vel Framsóknarmenn játa, að
ekki verði um flúið að bæta hag
þéttbýlisbúa á móts við aðra.
í Reykjavík hefur Framsókn
aldrei talið varhugavert að hafa
hlutfallskosningar. En nú ætlar
hún að ærast yfir því, að þær
eigi að lögbjóða út um land. Sjálf
beitti hún sér þó fyrir því, að
þær væru upp teknar um kosn-
ingar til Búnaðarfélags íslands
fyrir meira en 20 árum og hef-
ur vel gefizt.
Framsókn er þess vegna staðin
að því að játa nauðsyn þing-
mannafjölgunar í þéttbýli og að
fylgi við hlutfallskosningar.
Það, sem hún nú óttast mest,
er ef litlu kjördæmin eru sam-
einuð í önnur stærri miðuð við
breytta þjóðhætti. Litlu kjördæm
in telur hún sér bezt henta fyrir
hinar sérstöku aðferðir, sem ein-
kenna kosningabaráttu Fram-
sóknar. Þær byggjast á því að
hindra frjálsa skoðanamyndun en
gera því auðveldari áhrif þess,
sem ræður yfir fjármagnl og at-
vinnu.
★
Framsókn berst nú ekki fyrir
hagsmunum fólksins í strjálbýl-
inu eða hamast af ást til bænda-
stéttarinnar. Það eru hennar eig-
in þrengstu flokkshagsmunir er
ráða gerðum hennar. Eðli Fram-
sóknar-viðbragðanna lýsir sér nú
daglega.
í síðustu viku var hér í blaðinu
birt grein um kjördæmamálið eft
ir sunnlenzkan bónda, Jón Sig-
urðsson. Greinin var röksam-
lega rituð og hélt sér að öllu við
málefnið.
En svar Tímans lét ekki á sér
standa. í næsta blaði hans var
birt grein, er hét „Hrunmenn
í Skollagróf“. Allt efni hennar
gengur út á, að Jón Sigurðsson
búi á bæ er nefnist Skollagróf
í Hrunamannahreppi. Þá þarf
Tíminn ekki framar vitnanna við.
Með þessu telur hann fundin full-
komin rök á móti málflutningi
Jóns. Málgagn „dreifbýlisins“
heldur auðsjáanlega, að það nægi
að svívirða bónda með því, að
hann búi á bæ, sem heiti Skolla-
gróf, og fyrir að bærinn sé í
Hrunamannahreppi!
Þetta er lítið dæmi, en sama
eðlis og ótal fleiri, sem nú sjást
í dálkum Tímans. Af þessu má
marka huginn, sem stendur á
bak við samþykktir, sem mið-
stjórn Framsóknar fær nú fylgis-
menn sína til að gera í nokkrum
hreppsnefndum, sem skipaðar eru
einlitum Framsóknarmönnum.
Þar er látið svo sem umhyggjan
fyrir bændum og fólki í strjál-
býlinu ráði öllu, en þegar betur
er skoðað er hugurinn sá, að með
hrópyrðum og hótunum er snúizt
gegn hverjum þeim, sem sjálf-
stæða skoðun dirfist að hafa.
★
Þeir, sem svo láta, hegða sér
ekki í samræmi við hug eða vilja
bændastéttarinnar. Að sjálfsögðu
sýnist mönnum innan hennar sitt
hverjum um kjördæmamálið,
eins og önnur efni. En bændur
skilja fullvel, að það er hvorki
í samræmi við hugsunarhátt né
hagsmuni þeirra, þegar Tíminn
svívirðir menn vegna heitis
fornra nafna á bæjum eða hrepp
um. Enn þá síður aðhyllast þeir
þá hótun, sem Tíminn endaði for-
ystugrein sína með sl. föstudag:
„Hversu þykir þér hnefi sá?“
Hnefaréttur er ekki í heiðri
hafður á íslandi. Ofbeldismenn
hafa fyrr og síðar notið hér lítill-
ar virðingar.
Engir vita og betur en fólkið í
strjálbýlinu, að þá fyrst væri hag
þess illa komið, ef hnefaréttur
ætti nú að verða mest ráðandi í
landinu.
íslenzku þjóðinni er nauðsyn
að halda við byggð í strjálbýli
og fólkiö þar má ekki verða út
undan um gæði lífsins. En vís-
asti vegurinn til að í þessu sigi á
ógæfuhlið, er ef upp á að taka
vald hnefans í stað skilnings,
samhugar og vilja til að láta alla
landsmenn njóta jafnréttis í öll-
um efnum, hvar sem þeir eru bú-
settir á landinu. Samheldni og
samvinnuvilji er ólíkt vænlegri
til heilla en einangrun og hótanir.
ÞAÐ gerðist á þriðjudaginn í síð-
ustu viku — í niðaþoku. —
Tyrknesku Viscountflugvélinni
sem flutti Adnan Menderes, for-
sætisráðherra Tyrklands, og fylgd
arlið hans til Kýpurráðstefnunn-
ar í Lundúnum, hafði verið snúið
frá Lundúnaflugvelli vegna þok-
unnar. Átti hún að lenda á Gat-
wick-flugvellinum nokkru sunn-
ar, en þar var þokan ekki eins
þétt í svipinn.
En flugvélin lenti aldrei í Gat-
wick. — Er hún var að búa sig
til lendingar, þéttist þokan enn.
Átti þá að leiða hana á flugbraut-
ina með radar frá flugstöðinni —
en skyndilega ,,hvarf“ hún úr
radargeislanum — og „sást“ ekki
aftur.
★
Það var nokkrum mínútum
fyrir kl. 5 síðdegis, að Viscount-
flugvélin snerti trjátoppana í
Jordan-skóginum. Hún missti stél
og vængi á nær 300 metra leið
sinni gegnum trjáþykknið, en er
hún loks skall til jarðar brotn-
aði bolurinn í tvennt — og
fremsti hlutinn brotnaði gersam-
lega í spón. Eldur kom upp í ein-
um mótornum, en náði ekki að
breiðast verulega út í flakinu.
í flugslysi þessu létust tólf af
farþegum og áhöfn, en tíu sluppu
lífs og voru fluttir í sjúkrahús,
meira og minna særðir. — Mend-
eres forsætisráðherra var einn
þriggja, sem minnst særðust — og
komust þeir af sjálfsdáðum út úr
flakinu.
Einn af starfsmönnum brezka
flugmálaráðuneytisins, sem kom
á slysstaðinn, kvað aðstæður til
björgunar hafa verið mjög slæm-
ar. — „Ég hefi séð allmörg flug-
vélarflök um dagana,“ sagði
hann, „en ekkert eins illa leikið
og þetta. — Það var eins og risa-
vaxin hönd hefði tekið heljar-
stóra pappírsörk og bögglað hana
saman“.
Bóndakona hjúkraði
forsætisráðherranum
Hjónin Margaret og Anthony
Bailey, sem búa á gömlum bú-
garði í grennd við Gatwick, urðu
vör við slysið — heyrðu það raun
ar fremur en sáu. Þau óku þegar
af stað og voru meðal hinna
fyrstu á slysstaðinn.
„Þegar við vorum rétt að
stöðva bílinn" ,sagði hún í blaða-
viðtali, „sáum við hvar þrír menn
voru að staulast burt frá flak-
inu. Föt þeirra voru rifin og út-
ötuð í olíu. — Einn þeirra kallaði
upp, um leið og hann benti á lág-
vaxinn mann við hlið sér: „Þetta
er tyrkneski forsætisráðherrann“.
— Sjálfur kvaðst hann vera
einkaritari hans.
Við komum mönnunum þremur
inn í bílinn, og ég ók heim með
þá, en maðurinn minn varð eftir
við flakið. Þar sem ég hefi áður
starfað sem hjúkrunarkona, gat
ég veitt þeim nauðsynlegustu
hjálp. Ekki gat ég séð, að þeir
væru verulega slasaðir, en aft-
ur á móti höfðu þeir allir fengið
taugaáfall".
Hresstir á konjakki frá 1868
Hún gaf mönnunum þremur te
til hressingar, og á meðan hún
var að síma eftir sjúkrabíl, tók
tengdafaðir hennar upp konjakks
flösku frá 1868 og gaf þeim að
dreypa á. — Þeir Menderes dvöld
ust um eina og hálfa klukkustund
á búgarðinum. Þegar sjúkrabíll
kom loks til að sækja þá, höfðu
þeir hresstst nokkuð. Menderes
þakkaði Margaret Bailey innilega
fyrir veitta aðstoð — og brosti af
veikum mætti.
Lögreglumenn í Surrey fóru á
mótorhjólum fyrir sjúkrabílnum
og vísuðu leiðina til Lundúna
gegnum niðdimma þokuna. Þeg-
ar Þangað kom, tók Lundúnalög-
reglan við og vísaði veginn til
sjúkrahússins. — Þar dvelst
Menderes enn. Hann er sagður
við sæmilega líðan, en hins veg-
ar ekki vitað, hvenær honum
muni leyft að hverfa af sjúkra-
húsinu.
„Mitt ætlunarverk að gæta
forsætisráðherrans
Þegar læknir hafði skoðað
Menderes forsætisráðherra í
sjúkrahúsinu, átti einkaritari
hans, Sefik Fenmen, stutt viðtal
við blaðamenn í anddyri sjúkra-
hússins. Hann var lítið meiddur,
en náfölur og taugaóstyrkur. —
Hann kvað Menderes ekki hættu-
lega slasaðan og líða sæmilega, en
hann væri mjög dapur, vegna
þess hve margir hefðu látizt og
slasazt mikið í þessu ægilega
slysi.
Fenmen hafði setið næstur
Menderes í flugvélinni og stutt
hann út úr brakinu. — „Það var
mitt ætlunarverk“, sagði hann,
„að gæta forsætisráðherrans. Við
skreiddumst báðir saman út úr
flakinu. Ég einsetti mér að koma
honum í burtu eins fljótt og
mögulegt var, vegna hættunnar
á sprengingu".
Þúsund fetum of lágt.
Brezku blöðin birtu mjög ýtar-
legar fréttir af slysi þessu, og
komu þar fram ýmsar tilgátur
um orsakir þess. — Eftir þeim að
dæma, er helzt hallazt að því, að
hæðarmælir flugvélarinnar hafi
verið í ólagi, eða þá að flugmað-
urinn hafi litið skakkt á hann.
— Flugvélin hefði átt að vera í
a.m.k. 1500 feta hæð, þegar flug-
stjórinn tilkynnti, að hann væri
í aðflugi til lendingar. En aðeins
örfáum sekúndum síðar hafi hún
rekizt á trén í Jordan-skóginum
— hljóti hún því að hafa flogið a.
m.k. 1000 fetum of lágt. Blöðin
segja, að flugvélin hafi hins veg-
ar haft rétta stefnu í aðfluginu
— og sú staðreynd, að hún hvarf
úr radargeislanum frá flugstöð-
inni sé því enn frekari sönnun
þess, að hún hafi flogið of lágt
Fyrstu fréttir hermdu hins vegar,
að flugvélin hefði sveigt af réttri
leið í aðfluginu.
Bent er á, að slys þetta virðist
hafa gerzt með sama hætti og
þegar Electra-flugvélin steyptist
í Austurá í New York á dögun-
um, en þar fórust 65 manns. Hún
hafi einnig haft rétta stefnu á
flugbrautina og ekkert virzt vera
að — en samt fór sem fór. Eftir
slysið var fyrirskipað að taka
hina nýju gerð hæðarmæla, sem
notuð var í Electravélunum, úr
þeim og setja mæla af eldri gerð
í staðinn.
★
í fréttum sínum af slysinu
birtu sum ensku blaðanna stutt-
ar frásagnir allmargra manna, er
komu að flaki Viscount-flugvél-
arinnar skömmu eftir að hún
fórst. — Fara hér á eftir glefsur
úr nokkrum þessara frásagna. —
Sá fyrsti, sem kom á slysstað-
inn, var 58 ára gamall garðyrkju-
maður frá Rusper, sem er þarna
rétt hjá. Honum fórust orð eitt-
hvað á þessa leið í frásögnum,
sem birtust m.a. í Daily Express
og Daily Telegraph — en þær
voru ekki alveg samhljóða:
,Framh. á bls. 11