Morgunblaðið - 31.07.1959, Blaðsíða 6

f
MORVL’lVTtLAÐlL
Föst'udagur 31. júlí 1959
Skipið var býsna stórt fyrir, en þegar búið er að „fylla í“ skarðið, sem sést á myndinni, verður
það 14 metrum Iengra en áður. — Myndin er tekin í Belnes-skipasmíðastöðinni við Rotterdam,
og skipið er einmitt hollenzkt — heitir hvorki meira né minna en „Prins Willem Georre
Frederik“.
Húsvíkingar fóru
skemmtiferð yfir
öræfin
Barrtrén á Þingvöllum
ÞINGVELLIR hafa verið mjög á
dagskrá á þessu sumri, umgengni
og hegðun aðkomumanna þar,
innlendra og erlendra, og sitt-
hvað fleira. Virðast blaðaskrif,
sem orðið hafa um þetta þegar
hafa haft mjög góð áhrif, og von-
andi verða þau varanleg.
En tilefni þess, að undirritað-
ur tekur sér penna í hönd að
þessu sinni eru ummæli merkis
manns, sem hér hefur dvalizt
undanfarið, Jean G. Baer prófess-
ors, forseta alþjóðlega náttúru-
verndarráðsins („The Internation
al Union for Conservation of
Nature an Natural Resources")
á þá leið, að barrtré, sem sett
hafa verið niður á Þingvöllum
eigi þar ekki heima, og að þau
beri að fjarlægja.
„Glöggt er gests augað“, og það
þarf ekki að koma á óvart, að
erlendur maður, sem kemur
hingað í fyrsta sinn, reki aug-
un í þessar framandi trjátegund-
ir, sem plantað hefur verið inn-
an um lyngið og kjarrið og mos-
ann og grasið á Þingvöllum og
í næsta nágrenni hins forna þing-
staðar. Sérstaklega er þetta skilj
anlegt, þegar gesturinn er for-
ustumaður alþjóðlegs félagsskap-
ar, sem hefur að markmiði vernd
un dýrgripa og helgidóma í ríki
náttúrunnar.
Sannleikurinn er sá, að ýmsir
hérlendir menn hafa einnig kom-
ið auga á þetta, og telja það
smekkleysu, og er sá er þessar
línur ritar einn í þeirra hópi.
En í viðtalinu við prófessor
Baer, sem birt er í Morgunblað-
inu, er ekki fyllilega Ijóst hvaða
svæði átt er við, þar sem ekki
ætti að planta barrtrjám, að hans
áliti, því að þar er _ ætt um Þing-
velli og þjóðgarðinn sem eitt og
hið sama, en það er naumast rétt.
Það sem venjulega er átt við
með þjóðgarðinum á Þingvöllum
er allt það svæði, sem þjóðgarðs-
girðingin umlýkur, stórar spild-
ur úr nokjcrum jörðum og jafn-
vel heilar jarðir í Þingvallasveit,
um 30—40 ferkílómetrar að víð-
áttu, en sjálfir Þingvellir, sem
eiga að vera þjóðarhelgidómur,
eru ekki nema lítill hluti þess
svæðis.
Það var upp úr aldamótunum
síðustu, að hafin var skógrækt,
eða e. t. v. réttara sagt skógrækt-
artilraun „á Þingvöllum", og
voru gróðursett nokkur þúsund
barrtrjáa plantna, þar sem nú eru
all-hávaxnar og gildar furur,
sem hækka og prýkka ár frá
ári. Er þetta á Þingvöllum?
Varla. Það er að vísu í landi
jarðarinnar Þingvalla, en það er
þó nokkru fjær sjálfum Þingvöll-
um og Lögbergi, hinum forna
þingstað, en „þar sem öxará
rennur ofaní Almannagjá“. Og
mér hefur alltaf fundist, að
þeir mætu menn, sem þarna
hófust handa og töldu þetta
svæði álitlegt til skógrækt-
ar og girnilegt til fróðleiks í
þeim efnum, hafi einmitt haft það
í huga, þegar þeir völdu þenn-
an stað, að halda sig í hæfilegri
fjarlægð frá sjálfum Þingvöllum
með sína væntanlegu nýju land-
nema, barrtrén.
Allt öðru máli gegnir um fur-
urnar, ser.. plantað hefur verið í
hraunrimann meðfram veginum,
skammt frá Nikulásargjá („Pen-
ingagjá"). Þær stinga mjög í
augu á þessum stað, og þarf ekki
erlenda gesti til. En furutré og
önnur barrtré, sem vaxa upp úr
íslenzkum jarðvegi hafa í sér
fólgin fyrirheit um betra, feg-
urra og auðugra ísland, „þegar
aldir renna“, og eiga skilið betra
hlutskipti en að vera gestum og
gangandi á Þingvöllum þyrnir í
augum.
Því er ég sammála prófessor
Baer, að þessi tré eigi að fjar-
lægja, og auðvitað heldur fyrr
en seinna.
Þá hafa verið gróðursettar tölu
vert margar furuplöntur í þyrp-
ingu í djúpum hraunbolla rétt við
brúna yfir Nikulásargjá. Það virð
ist fara mjög vel um þessar plönt
ur. Þær eru sem óðast að vaxa
úr grasi, og væru augnayndi
hvar sem væri annarsstaðar. En
að fylla þennan hraunbolla, rétt
hjá Þingvallabænum, með furu-
trjám væri ekki síður fráleitt en
áminnst furugróðursetning á
hraunrimanum. Og sama máli
gegnir um grenitrén í Þingvalla-
túninu.
Það myndi væntanlega koma
til kasta Þingvallanefndar, Nátt-
úruverndarráðs og skógræktar-
stjóra, sem raunar mun eiga sæti
í Náttúruverndarráði, að taka á-
kvörðun um og ráða til lykta
mér hefur alltaf fundizt, að
slíkum atriðum, sem hér
um ræðir. En það sem hér
hefur verið sagt bera að líta
á sem lítið brot af „röddum al-
mennings", og er fram sett með
það í huga að ofannefndir aðilar
kynnu gjarnan að vilja heyra
slíkar raddir.
27. júlí 1959.
Guðmundur Marteinsson.
Komust fyrir eðlis-
ávísun bílstjórans
norður aftur
HÚSAVÍK, 28. júlí. — Ferðafé-
lag Húsavíkur fór í langp
skemmtiferð suður yfir öræfi
landsins fyrir skömmu, 16 manns
í tveimur herbílUm. Gekk ferðin
ágætlega suður um Hveraveili,
en erfiðlegar norður.
Farið var sem leið liggur úr
Blöndudal, austur Auðkúluheiði
og suður á Hveravelli á tveimur
dögum, skoðaðir Þjófadalir og
haldið áfram í Hveradali. Ætluðu
ferðamenn að ganga á Snækoll
en lentu uppi á Fannborg vegna
þoku. Þá var haldið í Hvítárnes
og síðan um Gullfoss og Geysi að
Laugarvatni.
Þaðan var haft samband vjg
Pál Arason í Reykjavík og ák\eð
ið að hittá hann í Skarði á Landi
kl. 3 þann dag, og hafa samílot
við hann norður, því enginn Hús-
víkinga hafði farið þessa leið
áður. Páll var með stóran Bed-
fordbíl fullan af farþegum, út-
lendingum og fslendingum, er
hann kom kl. 5. Átti einn bíll enn
að njóta leiðsagnar hans og voru
í honum J menn úr Kópavogi.
Komust við illan leik úr ánni
Er að Tungnaá kom var yfir-
ferð frestað til morguns og morg-
uninn eftir lagt í ána, sem renr.ur
í 5 álum. Þegar kom að þriðja
álnum, taldi Páll nauðsynleat. að
einhver kannaði botninn, en
hafði engan mann til þess. Bauðst
annar Húsavíkurbílstjórinn ti: að
vaða og náði vatnið honum upp
fyrir mitti. Bíll Páls fór fyrstur
og festist á stórum steini. Reynd-
ust öll ráð til að ná honum upp
haldlaus, enda enginn útbúnaður
í bílnum, nema of stuttur vír
kaðall. Voru tíndir til vírar og
annað úr hinum bílnum og hinn
Húsavíkurbílstjórinn óð yfir ál-
inn á undan tveim bílum. Síðan
reyndu þeir að draga bíl Páls i
land, en hin margsamansetta
taug slitnaði hvað eftir annað og
urðu Húsavíkurbílstjórarnir að
vaða út og tengja saman að nýju,
með hjálp tveggja annarra Hús-
víkinga og tveggja farþega frá
Páli. Báru þeir sumt af fólkina
í land. Er steininum hafði loks
verið rutt úr vegi, tókst öðrum
Húsavíkurbílstjóranum að koma
'bílnum í gang, þó afturdrifskaftið
væri brotið. í ánni voru bílarnir
£7% klst. og Guðmundur Gunn-
laugsson, bílstjóri frá Húsavík
var 6 klst. í ánni.
Leiðsögumaðurinn brást
Næst var ekið úr leið að Veiði-
vötnum, því Páll þurfti að koriia
að Tjaldvatni tveimur farþegum,
og þaðan að Köldukvísl, en þang
að var komið kl. 5 morguninn
eftir. Reyndist leiðin 128 km en
ekki 40, eins og leiðsögumaður-
inn gaf upp. Gekk ferðin seint,
því fyrrnefndan bíl þurfti að
draga upp allar brekkur og jafn-
vel á sléttlendi. Leiðsagnar Pá s
gátu Húsvíkingar lítið notið,
vegna þess að hann rataði sýni-
lega ekki og sofnaði er líða tók
á nóttina og var það eingör.gu
fyrir eðlisávísun annars bílstjór-
ans á Húsavíkurbílnum að kom-
izt var alla leið að Köldukvísl.
Við ána höfðu beðið þrír ferða-
bílar frá Páli og höfðu norðan-
bílstjórar lent í villum á Sprengi-
sandi og verið lengi á leiðinni.
Fóru tveir bílanna suður um en
einn sneri við norður með ferða-
fólkið að sunnan, þá sem ekki
voru búnir að fá nóg af volkinu.
Norðurbílar héldu svo niður að
Mýri í Bárðardal, en ekki til
Dyngjufjalla eins og áætlað haíði
verið.
Húsvíkingar héldu áfram og
tjölduðu i Jökuldal og síðan að
Mýri í Bárðardal. Undruðust þeir
stórum að hægt væri að fara með
hópa af óvönu fólki og það marga
útlendinga yfir öræfin með slíxri
leiðsögn og engum varatækjum,
ef eitthvað kæmi fyrir.
Sig. P- Björnsson.
úr
skrifar , .
daqleqa lifinu
II
Kaup á notuÖum bílum
Bæklingur frá Neytenda-
samtökunum.
Fyrir 5 árum gáfu Neytenda-
samtökin út fyrsta leiðbeinga-
bækling sinn, og fjallaði hann
um kaup á notuðum bílum. —
Upplag hans er nú þrotið, og nú
er komin út önnur útgáfa, auk-
in og endurbætt. Bæklingurinn
er seldur í bókaverzlunum, en
ekki sendur meðlimum nema
þeir óski þess sérstaklega. Eftir-
taldar bókaverzlanir hafa bækl-
inginn: Bókaverzlun Isafoldar,
Sigfúsar Eymundarssonar og
Braga Brynjólfssonar.
Auk almennra ráðlegginga
varðandi skoðun notaðra bíla,
sem til sölu eru, eru í bæklingn-
um lögfræðileg ráð varðandi
kaupin. Eru þau ýmis atriði, sem
kaupendum bifreiðar er nauð-
synlegt að athuga, áður en geng-
ið er frá samningum. Getur það
munað kaupendur miklu, en oft
hefur verið leitað til skrifstofu
Neytendasamtakanna vegna mis-
taka, sem orðið hafa vegna óað-
gæzlu eða vanþekkingar á forms
atriðum. Loks hefur verið aukið
við efni bæklingsins frá fyrri út-
gáfu með ýmsum spurningum um
bifreiðar og svör við þeim. Marg-
ar skemmtilegar teikningar eru
í bæklingnum, sem skrifaður er
í léttum dúr.
I sprettfæri
við Bankastræti
ÉR leit inn maður í gær. Hann
hafði lent 1 hinum mestu
hrakningum. Ekki úti á heiðar-
vegum eða öræfum, heldur hér
í sjálfri höfuðborginni. Hann
hafði útlending í heimsókn hjá
sér í tvo daga, og þurfti að hafa
ofan af fyrir honum. Þóttist iiann
ekki vera í neinum vandræðum
með það, og ákvað að sýna mann-
inum þessa uppvaxandi borg okk
ar.
Þeir löbbuðu nú af stað, þar eð
Reykvíkingurinn hefur ekki um-
ráð yfir, enda báðir fílefldir
og hraustir karlmenn. En eitt
höfðu þeir gleymt að taka með í
reikninginn, þegar þeir þóttust
geta gengið um úthverfi bæjar-
ins og hafa nóg að skoða meiri
hluta dagsins. Eftir nokkra stúnd
spurði útlendi maðurinn hvar
hvar væri næsta almenningssal-
erni. í Bankastræti, var svarið.
Hann kvaðst þurfa að skreppa
þangað, og þangað var haldið þó
það væri upp undir klukkutíma
ferð. En gönguferðin var löng, eg
aftur spurði sá útlendi hvar væri
næsta almenningssalerni. í
Bankastræti, var svarið. Þá voru
þeir staddir uppi í Hlíðarhverfi.
Þetta þótti gestinum undarlegt og
þó varð hann ennþá meira undr-
andi, er hann fékk að vita, að
hvar sem hann væri staddur í
þessum víðáttumikla bæ væri
hvergi að komast á klósett neina
í Bankastræti.
Kvaðst Reykvíkingurinn hafa
strengt þess heit þar á staðnum,
að aldrei skyldi hann fara með
útlendan gest svo langt frá mið-
bænum, að þeir væru ekki í
sprettfæri við almenningssal-
ernið í Bankastræti.
Salerni í göngin
undir Miklubrautina
SEM þeir félagar stóðu og veltu
fyrir sér þessu hræðilega
vandamáli á Miklubrautinni,
blöstu við þeim göngin, sem /er-
ið er að gera undir götuna. Og
þá laust þessari spurningu niður
í hugum þeirra: Því í ósköpunum
er ekki sett almenningssalerni í
undirganginn? Víða erlendis eru
fyrirmyndir að þessu. T. d. undir
Ráðhústorginu í Kaupmanx.a
höfn. Þar er bæði salerni o;
böggla geymsla fyrir þá, sem ieið
eiga um þennan fjölfarna stað.
Og meðan við vorum að ræða
lausn á vandamálinu á þessum
slóðum, datt mér i hug, hvort
ekki væri fullt eins eðlilegt að
almenningssalerni væri opið í
stóru strætisvagnabiðstöðvunum,
eins og þeirri 'við Miklatorg. Þar
bíður fjöldi manns eftir stræcxs-
vögnum og undarlegt er það. ef
einhver lendir ekki í mestu vand-
ræðum af þeim sökum að ekkert
slíkt þarfahús er í nánd.
Sveitasæla og fjósalykt
ALMENNINGSSALERNI eru
heilmikill þáttur í bæjarliíi
hvers bæjar, þó þau séu kannski
ekki skemmtilegt umræðuefm. í
Parísarborg hafa þeir m. a. kom-
ið fyrir nokkurs konar salernum
fyrir karlmenn á hverju götu-
horni. Eru þau kölluð svuntur“,
af því að þau hylja þann sem þar
er staddur aðeins niður að hnjám.
Mörgum þykir lítill menningar-
auki að þessum „svuntum“, eink-
um þegar heitt er í veðri og mik-
il uppgufun.
íslenzk kona, sem hefur búið
áratugi erlendis og er búin að fá
mjög svo rómantískar hugmynd-
ir um sveitalífið á íslandi, var
einu sinni stödd í París. Var hún
að segja kunningjum sínum 'rá:
— Vitið þið bara hvað. Ég er far-
in að hugsa svo ákaft um sveita-
bæinn, heima á íslandi, þar sem
ég ætla mér að setjast að í ell-
inni, að þegar ég gekk um fjöl-
farið Parísarstræti áðan, þá farm
ég greinilega þessa ilmandi fjósa
lykt.
Einn úr hópnum leit með sam-
úð á hana og sagði: — Mér þykir
leitt að verða að segja þér hvað-
an lyktin kom, kæra vinkona.
Allir ráku upp skellihlátur.