Morgunblaðið - 19.08.1959, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 19. ágúst 1959
Byrju&u búskap
fyrir síldarhýruna
fyrir HHHH20 árum
■■■■■■■■■
■■■■■■■■■■■■■■■■■»
AFLAHÆSTA skipið í síldveiði-
flotanum er, eins og kunnugt er,
Víðir II. frá Garði. Ritstjóranum
datt í hug, að úr því við næðum
ekki í skipverjana, sem enn eru
við síldvéiðar fyrir norðan, þá
skyldum við spjalla við ein-
hverja eiginkonuna um þessa
miklu búbót, sem maðurinn
kemur með af síldinni, en há-
setahluturinn á Víði II var um
þessa helgi kominn upp undir
75 þús. kr. Ég hringdi í Garð-
inn og bað um útgerðarmann-
inn, Guðmund á Hrafnkelsstöð-
um, til að fá upplýsingar um
mannskapinn á skipi hans. Hann
var í sumarfríi og mér var sagt
að það væri engin skrifstofa í
kringum útgerðina á þessum afla
sæla bát. Því tók ég mér far
suður á Reykjanes, til að leita
uppi einhverja af þessum heppnu
eiginkonum, því öll áhöfnin á
Víði er úr Garðinum og Sand-
gerði, nema tveir menn, sem eru
frá Ólafsfirði.
Þannig stóð á því að ég barði
að dyrum á litlu húsi í Sandgerði
í gær og stóð brátt inni í eld-
húsi hjá Sveinlaugu Sveinsdótt-
ur, konu Péturs Björnssonar,
vélamannsins á Víði II. Hún er
rétt nýkominn norðan af Ólafs-
firði, þar sem hún var í mánuð,
til að hitta eiginmanninn, þegar
skipið kæmi inn. En þennan
mánuð kom Víðir aðeins fjórum
sinnum, því síldin hefur ekki
verið nógu góð til að fara í sölt-
un og Ólafsfirðingar geta tekið
við svo litlu af bræðslusíld.
Ekki alltaf 75 þús. krónur
á sex vikum
— Eru þeir ekki ánægðir
■■■■■■■■
Sveinlaug Sveinsdóttir
— Og hvað á að gera við hýr-
una?
— Við ætlum að fara að
byggja. Hinir eru allir komnir í
góð hús, en við búum enn
þessum hræðilegu þrengslum,
þremur örsmáum herbergjum og
eldhúskytru. Hingað til hefur
allt farið í það hjá okkur að
koma upp krökkunum, sem eru
fimm. En síldveiðin í sumar ger-
ir út um það, að nú verður hægt
að byrja að byggja.
Það hefur að sjálfsögðu ekki
alltaf gengið svona vel, ekki allt-
af hafst upp 75 þús. kr. á sex
Nú gerír 75 þús. krhlufur
þeim fœrt að byggja
Samtal við konu vélamamisins á Víði IL
með aflann í sumar?
— Jú, mikil ósköp, geysilega
ánægðir. Það væri nú lika annað
hvort. Lánið leikur við þá. Þetta
er svoddan happafleyta. Nú hafa
þeir aflað mun meira en í fyrra,
þá voru þeir með eitthvað um
10 þús. mál, nú nærri 15 þús.
Maðurinn minn er búinn að
vera á Víði II. síðan hann byrj-
aði árið 1955 og manni þykir
orðið vænt um þetta skip, þó
maður eigi ekkert í því, segir
Sveinlaug og sýnir mér mynd
af Víði í reynsluferðinni. Nýja
skipið hans Guðmundar má
verða happasælt, ef það á að
vera eins og þetta.
Hershöfðingi Hitlers
verður að svara til saka
vikum, ekki einu sinni á mörg-
um árum. Pétur er búinn að
fara í 19 sumur á síld. Fyrsta
sumarið var hann á Geir goða
frá Keflavík, sem líka var happa-
fleyta. Þá fengu þeir um 5000
mál og komu með 3000 kr. heim.
Og með það byrjuðum við okk-
ar búskap. Þá var verðlagið auð-
vitað ekkert svipað því sem nú
er. Það er alltaf síldin sem gild-
ir. En hún er svo sem ekkert
að tilkynna hvað hún gerir.
Það er alveg hræðilegt fyrir
menn að fara á síld og koma svo
kannski með ekkert heim. Núna
hafa þeir þó trygginguna úr rík-
issjóði. En manni finnst að það
hljóti nú að vera takmörk fyrir
því hvað hægt er að taka mikið
úr ríkiskassanum.
1 þessa tvo áratugi hefur þetta
gengið svona upp og ofan hjá
okkur, þangað til Pétur kom til
þessa útgerðarfélags. Það hefur
ekki brugðizt árferði á þessu
happaskipi, Víði n. og gengið
vel á vertíðinni líka. Útgerðar-
maðurinn, Guðmundur á Hrafn-
kelsstöðum, er svo sjálfstæð per-
sóna og leggur sig svo fram um
að kynnast öllu nýju, og svo hef-
ur hann góðan manskap til sjós
og lands. Hér í Sandgerði rekur
hann einhverja veglegustu ver-
stöð landsins.
— Já, það er tilbreyting í því,
þó hann komi kannski ekki oft
inn. Þetta er annað sumarið, sem
ég fer til Ólafsfjarðar um síld-
veiðitímann. Maður finnur minna
til þess að vera ein, ef maður
sér manninn einstöku sinnum.
Skipstjórafrúin er á hverju
sumri á Ólafsfirði. en hún er
ættuð þaðan.
Þegar vel gengur sættir maður
sig við að eiga mami á sjónum
— En er ekki þreytandi að
eiga manninn alltaf á sjónum,
fjarri heimilinu?
— Jú, það veit trúa mín, það
verður hræðilega þreytandi að
vera alltaf einn. Sjómennirnir
mega aldrei vera að því að vera
húsbændur á heimilum sínum,
þó þeir séu sjaldan eins lengi
að heiman í einu og á síldveiði-
tímanum. Síðan netin komu eru
þeir líka talsvert að heiman á
vertíðinni. Vélamennirnir nota
þá oft tímann í landi í að lag-
færa hjá sér. Og oft er fast sótt
á sjóinn og þá eru áhyggjur í
sambandi við það. En ég held að
Eggert Gíslason, skipstjóri á
Víði II, sé ákaflega öruggur mað-
ur og það gerir mann rólegri,
þó það sé að sjálfsögðu sjaldan
neinum að kenna, þegar eitthvað
kemur fyrir.
— Kemur þetta ekki upp í
vana?
— Nei, ég held að það komi
aldrei upp í vana. Én þegar
vel gengur, sættir maður sig við
þetta. Maður er búinn að leggja
þetta á sig öll ungdómsárin, og
vonar að það lagist þegar maður
er kominn á efri ár. Það verður
ekki bæði sleppt og haldið, aflað
fjárins og setið heima.
— Og þér bregðið yður öðru
hverju norður, til að hitta mann-
inn, þegar hann kemur í land?
Kom sem ráðskona á verstöð
í Sandgerði fyrir 20 árum
— En þér, hvaðan eruð þér
ættuð?
— Ég er frá Vestmannaeyjum.
Kom hingað sem ráðskona í ver-
stöð fyrir 20 árum og ílendist
hér.
— Og uppkomnu börnin,
stunda þau sjóinn?
— Nei, en eldri telpurnar
tvær söltuðu síld frá 8 ára aldri.
Þær byrjuðu að sniglast í kring-
um stúlkurnar og hjálpa til og
fóru svo að salta sjálfar. Önn-
ur saltaði í 12 tunnur á dag 8
ára gömul. Þær eru giftar, en
önnur kemur heim í haust til að
salta. Þær konur, sem einu sinni
byrja á þessu eru miður sín, ef
þær eru með svo lítil börn heima
að þær komast ekki í söltunina.
Auk þessara tveggja dætra eig-
um við son á Reykjalundi, og
tvær dætur, 11 ára og 4 ára.
Þegar ég kvaddi Sveinlaugu
til að taka áætlunarbílinn til
Reykjavíkur, hugsaði ég um það,
að einhvern tíma yrði myndar-
legt hjá henni í nýja húsinu,
sem síldin í sumar gerir þeim
hjónunum fært að eignast. Því
þegar blaðasnápur ruddist svona
inn á mitt gólf hjá henni í litla,
gamla húsinu, daginn eftir að
hún kom úr mánaðarferðalagi,
var allt hreint og fágað, kökur
í skápunum og rjómaís í ís-
skápnum. E. Pá.
Nóg við peninga að
gera á stóru heimili
Fréttamaður Mbl. leit inn
hjá ku.u Sigurðardóttur á Sæ-
bóli í Sandgerði í gær, en
maður hennar er háseti á afla
skipinu Víði II.
— Finnst yður ekki gott til
þess að hugsa, að maðurinn
skuli koma með a. m. k. 75
þúsund krónur heim úr sild-
inni?
_ — Almáttugur, hvort það er.
Eg segi nú ekki margt.
— Hvað ætlið þið nú helzt
að gera við þessa peninga? —
Eruð þið nokkuð að byggja?
— Nei, nei. Við eigum þetta
gamla hús. En það vetður
víst nóg við þá að gera samt
á svona stóru heimili. Börnin
eru 5, það elzta 7 ára.
EINN af helztu hershöfðingjum
Hitlers á stríðsárunum Hasso von
Manteuffel skriðdrekahershöfð-
ingi verður á næstunni leiddur
fyrir hæstarétt í Dússeldorf sak-
aður um morð fyrir 15 árum.
Samkvæmt ákæruskjali á hers-
höfðinginn að hafa fyrirskipað að
ungur þýzkur hermaður yrði skot
inn án dóms og laga.
Gamall nazisti
Von Manteuffel er bæjarfull-
trúi í bænum Neuss í Westfalen
og er formaður hins svonefnda
þjóðernissinnaflokks, sem er tal-
inn hálfgerður nazistaflokkur en
er lítill og áhrifalaus. Hershöfð-
inginn er nú 62 ára og þótti á
stríðsárunum einn harðskeytt-
asti herforingi Þjóðverja, einkum
á Rússlandsvígstöðvunum.
Sakarefni í málinu gegn von
Manteuffel eru þau, að hann
hafði látið skjóta þýzkan her-
mann þann 13. janúar 1944, án
þess að dauðadómur hefði verið
kveðinn upp yfir honum. Þennan
dag höfðu Rússar náð einu fram-
virki Þjóðverja og tveir hinna
þýzku hermanna, sem virkið
vörðu sneru á flótta til megin-
stöðva hersins. Þetta var álitin
vanræksla hjá þeim og voru þeir
dregnir samdægurs fyrir herrétt.
Annar þeirra var sýknaður en
hinn dæmdur í tveggja mánaða
fangelsi. En von Manteuffel gaf
út skipun um að láta taka þann,
sem tveggja mánaða fangelsi
hlaut og skjóta hann tafarlaust á
staðnum öðrum raggeitum í hern-
um til viðvörunar. Réttarhöld
yfir hershöfðingjanum hefjast í
Dússeldorf 17. ágúst.
Rækjuveiðar
hef jast aftur
fyrir vestan
ÍSAFIRÐI, 13. ágúst. — Fimm-
rækjubátar hafa nýlega byrjað
veiðar á ný. Hefir afli verið góð-
ur og mikil vinna í sambandi við
nýtingu rækjunnar.
Rækjuverksmiðja Guðmundar
og Jóhanns hefir fengið svo-
nefnda rækjupillingar- og skel-
flettingarvél frá Bandaríkjunum.
Er hér um stórvirka vél að ræða,
og munu afköst hennar við skel-
flettingu rækjunnar vera á við
60—70 manns. — Vélin kostar
hingað komin um 1,3 milljónir
króna, en hún mun verða sett
upp á næstunni.
Þá mun Björgvin Bjarnason
hafa fengið aðra vél af svipaðri
tegund, en nokkru minni. Verður
hún starfrækt á Langeyri við
Álftafjörð, en þar er Björgvin
að koma á fót rækjuverksmiðju.
Nokkrir aðkomubátar hafa nú
byrjað veiðar í þorskanet hér í
ísafjarðardjúpi. Var aflinn allt
upp í 4 lestir fyrstu dagana, en
í morgun var hann minni.
— G. K.
skrifar ur
dagleqq íífínu
]
Undurfallegt gulgrænt
mosahraun.
Isunnudagsblaði Morgunblaðs-
ins var frétt um að Þrengsla
vegurinn nýi væri nú að komast
út úr Þrengslunum svokölluðu
og birtist góð yfirlitsmynd rneð
fregninni.
Ekki er ég nægilega kunnugur
málinu til að vita hve mikil bót
verður að þessum nýja vegi, en
hitt þykist ég vera farinn að sjá,
að umhverfi hans sé miklum mun
fallegra en hins gamla. Ég ók
fyrir skömmu eftir þeim kaí'ia,
sem búið er að opna fyrir um-
ferð, þ. e. a. s. meðfram Bláfjöll-
unum og þangað til beygt er út
á gamla veginn neðan við Skiða-
skálann, og gat ég ekki haft aug-
un af hrauninu á þessum vegar-
spotta. Það er svo undurfall?gt
mosagróið og gulgrænt á lit. Satt
að segja man ég ekki eftir að
hafa séð svona fallega gulgræn-
an mosa. Væntanlega hafa fleiri
en ég veitt þessu athygli, það
vona ég a. m. k., því annars hef
ég kannski verið í svona góðu
skapi í bæði skiptin, sem ég þyk-
ist hafa veitt þessu athygli.
Nú má vel vera, að þegar vog-
urinn er kominn alla leið, breyt-
ist þessi skoðun. Við missum t.
d. að mér skilst útsýnið af Kamba
brún. En mér er kunnugt um að
í staðinn xiggur leiðin ekki langt
frá hinum kynlega Raufarhóls-
helli, þegar farið er niður af
heiðinni að austan. Og varla trúi
ég því, að ekki fáist líka fallegt
útsýni af brúninni þar, þó hún
sé kannski ekki eins há og Kamba
brún.
Götuljóskúlurnar endur-
nýjaðar að degi til.
LUGTARKARL“ hefur skrifað
Velvakanda eftirfarandi
bréf, í tilefni af því, að það fór
í taugarnar á einum vini mínum
að sjá logandi á götuljósunum í
hverfinu, þar sem hann býr, í
nokkra daga:
„Einum vini þínum finnst asna
legt að si-'. „logandi götuljós í sól-
skininu" og óttast, að formúlan
um ljósatíma hafi gleymst.
Um fjöldamörg ár var það hlut
verk reiðs „Borgara“ í Vísi að
hneykslast á þessu sama og fékk
jafnan þá skýringu, sem nann
gleymdi svo aftur eftir nokkur
ár.
Og enn kvað hann:
Götuljósperurnar hafa það sam
eeiginlegt við aðrar ljósakúlur
að þær endast ekki eilíflega. —
Vinnuflokkur er stöðugt á ferð
og endurnýjar peruf þar sem
þess er þörf. Hvort ljóskúla er
heil eða ónýt má marka af þvi„
hvort ljós kemur á hana, þegar
straumur er settur á, eða ekki.
Þar sem verkið er unnið í dag-
vinnu, þarf að hafa straum á heil-
um götum að degi til, svo sjá
megi hvar endurnýjunar er þö,,f.
Svona er þetta gert.
Ef þessi asnaskapur skyldi
raska sálarró borgaranna al-
mennt, mætti náttúrlega vinna
þetta verk í næturvinnu, þegar
logar á götljósunum hvort sem
er, eða láta karla á daginn klifra
upp í luktarstaur, skrúfa Ijós-
kúluna úr og hrista hana til að
sjá, hvort hún er í lagi. Þeita
hvorutveggja þykir óhandhægt“.
Verkið tekur langan tíma.
ÞÁ vitum við það. Nei, það er
alveg áreiðanlegt að borgar-
arnir vilja heldur þola ljósin að
degi til, heldur en að þurfa að
borga mönnum næturvinnukaup
fyrir að skipta um ljóskúlur. Nóg
eru útgjöldin úr bæjarkassanum
samt.
Þessa skýringu hefði Velvak-
andi auðvitað átt að láta sér
detta í hug. Það ruglaði mig
bara dálítið í ríminu, að þetta
skyldi taka svona langan tíma.
En ef aðrar eins rusl-ljósakúhtr
eru í götuljósunum, eins og ég
verð sjálfur að nota á heimili
mínu, af því ég fæ ekki annað,
þá er ekki undarlegt þó klifra
þurfi upp í marga staura til að
taka úr ónýtar og setja aðrar
nýjar í staðinn. Og verkið taki
lagan tíma.