Morgunblaðið - 09.09.1959, Blaðsíða 6

6
MORWyBr/AÐIB
Miðvikudagur 9. sepf. 1959
Vini íslands j
árnað heilla j
Dr. Edvard Busch sexfugur í dag \
EDUARD Busch er sextugur í
dag. Þeir íslendingar, sem þekkja
hann — og þeir eru orðnir margir
— þekkja hann að góðu og ein-
ungis að góðu. Han hefir bætt
mein fleiri manna íslenzkra en
nokkur annar erlendur læknir
og raunar verið íslendingum
þarfari en nokkur einn maður
erlendur annar, er ég hefi haft
spurnir af. Það verða því marg-
ir hér norður við Dumbshaf, sem
hugsa hlýtt til hans í dag. Það
verður víðar að, sem honum ber-
ast góðar kveðjur og þá fyrst
og fremst úr heimalandi hans, en
það sem hann hefir gert fyrir
sitt fólk getur það tekið með
sjálfskyldu, en um það, sem hann
hefir fyrir okkur gert, norður
hér, gegnir öðru máli.
Það er margt gott um fámenn-
ið, en vankantar eru á því. Einn
af þeim er sá að við getum
ekki haldið uppi heilbrigðisþjón-
ustu í öllum greinum til jafns
við stórar þjóðir. Ekki af því
að hérlent fólk geti ekki lært
til jafns við aðra og væntanlega
hefir fjárskortur ekki átt að
Dr. Edvard Busch
hamla undanfarin ár, þó okkur,
sem finnum hvar skórinn krepp-
ir, finnist einatt að skilningur
yfirvalda á því, hvað heilbrigð-
isþjónusta kostar, sé ekki ætíð
nógu skarpur. Agnúinn er sá, að
í fámenninu fellur ekki nóg til
a' sumum kvillum, til þess að
halda læknum og hjúkrunarfólki
í þeirri æfingu, sem þarf til þess
að fást við þá með viðhlýtandi
árangri. Og þá þurfum við að
leita annað. Sá þáttur læknis-
fræðinnar, sem fjallar um að-
gerðir á heila, hefir verið utan-
garðs hjá okkur og verður vænt-
anlega enn um sinn, þó lands-
fólkinu fjölgi óðfluga. Þar hefir
afmælisbarnið verið okkur hauk-
ur í horni.
Eduard Busch er fæddur í
Kaupmannahöfn 9. sept. 1899.
Hann varð student 1917 og lauk
embættisprófi í læknisfræði 1924,
en doctorsprófi í febrúar 1930,
hvorttveggja við Hafnarháskóla.
Hgnn lagði stund á handlækn-
ingar og vann við ýmsa spítala
í Danmörku unz hann sneri sér
að neurokirurgi — skurðlækning
um á miðtaugakerfi. — Undir-
búningsfræðslu sína sótti hann
til Stokkhólms og Bandaríkj-
anna. Olivencrona hafði þá um
skeið helgað sig þessari grein, en
áður numið af Cushing í Vestur-
heimi, en Cushing hafði lagt
grundvöllinn vestan hafs og gert
það nær einn á báti og er það
afrek frábært.
1934 í apríl var sett á stofn við
Ríkisspítalann í Höfn deild fyr-
ir aðgerðir á miðtaugakerfi og
tók dr. Busch við forstöðu henn-
ar. Hún var lítil í fyrstu og vann
hann að heita má einn alla vinnu
þar fyrst í stað. Brátt fór árangur
inn að sýna sig. Það var ekki
lengur skilyrðislaus dauðadómur
að fá æxli í heila og deildin óx
jafnt og þétt. Nú eru þar 80 rúm
og þar vinna 10 fastir læknar
auk Röntgen- og svæfingalækna
og fjölda annarra ,sem hafa á
hendi sérstakar rannsóknir, þeg-
ar svo ber undir. Og ekki ein
asta hefir þessi deild stækkað,
heldur hafa 3 aðrar verið sett-
ar á stofn í Danmörku og allir
neurokirurgar Danaveldis eru
lærisveinar dr. Busch. Verður
ekki annað sagt, en að hann hafi
ávaxtað sitt pund vel.
Neurokirurgian er ung grein
og í örum vexti. Sá þroski, sem
hún hefir náð, er verk tiltölulega
fárra manna og þar er dr. Busch
í fremstu línu. Spítali hans i
Höfn stendur um allt jafnfætis
því, sem bezt gerist annarsstað-
ar í veröldinni, enda er þangað
stöðugur straumur neurokirurga
hvaðanæva að. Er það mikill
sómi Danmörku, jafnlitlu landi,
að eiga slíka stofnun og sýnir
það, sem raunar var vitað að
gæðin fara ekki eftir mergðinni.
Hvernig kemur hann þá fyrir
þessi maður, sem í aldarfjórð-
ung hefir tekið virkan þátt í að
byggja upp eina af yngstu grein-
um læknisfræðinnar, sem lagði
kjölinn í sínu föðurlandi og hef-
ir alla tíð dregið þar þyngsta
hlassið? Hann er í lægra meðal-
lagi á vöxt, kvikur í hreyfing-
um, snaggaralegur, fljóthuga og
fljótmæltur, vinnuþrekið geysi-
legt og vinnuhraðinn'. Það fer
enginn í grafgötur um skoðanir
hans og tilfinningarnar eru rík-
ar.
Við sjúklinga er hann ljúfur og
kátur og kannske þolinmóðari við
íslendinga en heimafólk. Þar
kemur fram ljúfmennskan, þeir
standa höllum fæti vegna máls
og fjarlægðar frá sínum.
Við starfsfólk sitt er hann
kröfuharður, þó ekki heimti hann
af því jafnmikið og sjálfum sér,
en hann metur líka það sem vel
er gert. Margar af hjúkrunar-
konum. spítalans hafa verið þar
í fjölda ára og sumar allt frá
upphafi. Það hefir löngum þótt
bera mönnum gott vitni að þeir
væru hjúasælir.
Ötalinn er sá eiginleiki, sem
hann hefir til að bera í ríkum
mæli og ætíð hefir verið hátt
metinn úti hér, en það er gest*
risnin. Hann er einn gerstrisn-
astur maður og veitulastur, sem
ég hefi kynnzt. Þar á kona hans
óskilið mál. Gestrisni þeirra
hjóna verður þeim ógleyman-
leg, sem hennar hafa notið.
Nú þegar Eduard Busch hefir
sex tugi vetra að baki
og aldarfjórðungs brautryðjenda
starf, sendi ég honum mínar hjart
anlegustu óskir um langa og
gifturíka framtíð. Veit ég, að þá
mæli ég fyrir munn allra þeirra,
sem átt hafi því láni að fagna
að kynnast honum.
Bjarni Jónsson. 'í '■
Fegursti gorður Hafnurfjarðar
SVO sem undanfarin ár, hefur
sérstök nefnd, skipuð af Fegr-
unarfélagi Hafnarfjarðar unnið
að því að dæma um fegurstu
garða bæjarins.
Samkvæmt úrskurði nefndar-
innar fyrir árið 1959, hefur
stjórn félagsins ákveðið þetta:
Heiðursverðlaunin hljóti garð-
urinn.Kirkjuvegi 4, eign Jónasar
Bjarrtasonar læknis.
Heiðursviðurkenningu hljóta:
1 suðurhluta bæjarins: Garður
inn Ölduslóð 9, eign Sveins Þórð-
arsonar viðskiptafræðings.
í vesturhluta bæjarins: Garð-
urinn Merkurgötu 7, eign Jóns
Andrésson vélstjóra.
Þá hefur nefndin einnig ákveð-
ið að veita viðurkenningu fyrir
sérstakt framtak um að koma upp
nýjum skúrðgarði. Þá viðurkenn
ingu hlýtur Ólafur Sigurðsson
fiskimatsmaður vegna garðsins
Kirkjuveg 9.
Fegrunarfélagið hefur oft áð-
ur veitt sérstakar viðurkenning-
ar til stofnana og atvinnufyrir-
tækja fyrir fagurt og snyrtilegt
útlit og góða umgengni.
Að þessu sinni þótti ekki tilefni
til veitingar slíkrar viðurkenn-
ingar, en þó skal það tekið fram
að allflest þeirra fyrirtækja og
stofnana, sem áður hafa fengið
viðurkenningar félagsins bera
enn af um fagurt.og snyrtilegt
útlit, en önnur hafa ekki bætzt
í þann hóp, á þessu ári, að áliti
dómnefndar.
skrifar ur
dqqlegq lifinu
Jarðskorpan hér ekki
eins þunn og ætlað er
íslenzkir og ssenskir mselingamenn unnu
að mælingum á henni
Rigning, rigning, rigning!
IGNING, rigning, rigning. —
Sama vatnsveðrið dag eftir
dag. Heimsins ósköp getur maður
orðið leiður á þessum rigningum,
ekki sízt þegar þær byrja svona
snemma, eiginlega meðan okkur
finnst við eiga rétt á sumri og
sól. En þetta er svo sem ekkert
einsdæmi. Það hafa fyrr komið
ágúst- og septembermánuðir, þeg-
ar aldrei hefur stytt upp. Þannig
er veðráttan hér um slóðir og ekk
ert við því a.ð gera. Þegar svona
tíð er, kæmi það sennilega lítið á
óvart þó náttúran tæki rhájið að
sér og léti börnin fæðast í regn-
galla.
En þessi þráláta rigning á auð-
vitað sínar orsakir, eins og allt
annað. í tvær vikur er búið að
vera háþrýstisvæði fyrir suður-
og súðausturlandi og hver lægðin
af annarri hefur farið norðariega
yfir landið, eins og algengt er á
veturna, og því rignir á okkur.
Að því athuguðu hafa Norðlend-
ingar og Austfirðingar sloppið
furðanlega vel.
Hér á Suðurlandi hafa bændur
varla getað náð inn tuggu í lang-
an tíma, og mun ástandið víða orð
ið allískyggilegt, ef ekki batnar
fljótlega. Um síðustu helgi stytti
víðast hvar upp síðdegis á laugar
dag og hélzt þurrt fram eftir
sunnudegi. Þó það gleddi okkur
bæjarbúana, sem gátum brugðið
okkur út fyrir bæinn og jafnvel
til berja, þá höfðu bændur lítið
gagn af því. Til þess var of lengi
að þorna á eftir alla rigninguna
og auk þess var frost alls staðar
í innsveitum aðf^ranótt sunnu-
dags.
Já, ágúst hefur vissulega verið
erfiður, og september virðist ekki
ætla að byrja vel a.m.k.
Verkamannabuxurnar og
mannamótin.
YRIR skömmu var um það rætt
hér í dálkunum hve óvið-
kunnanlegt það væri, þegar fólk
kæmi á dansleiki í sveitum í
verkamannabuxum. Nú hefur Vel
vakanda borizt bréf, þar sem
haldið er uppi vörnum fyrir þess
háttar klæðnaði sem ballfötum:
„Já, það var þetta með verka-
mannabuxurnar og mannamótin,
sem ég ætlaði að minnast á. Haf
ið þér aldrei heyrt auglýsingar í
okkar ágæta Ríkisútvarpi, sem
hljóða eitthvað á þessa leið: Rang
æingar, Árnesingar o.s.frv. Kaupa
konu- eða hlöðudansleikur á þess
um eða hinum staðnum? Á siíka
dansleiki er beinlínis æílast til að
karlar og konur komi klædd síð-
buxum, skíðabuxum eða verka-
mannabuxum. Þetta hefur orðið
mjög vinsælt meðal unga fólksins
einkum unglinganna, bæði utan
bæjar og innan} ekki sízt í sveit-
um, þar sem fólk á ekki of mikið
af skartklæðnaði. En öll föt er
hægt að hafa þvæld og draslara-
leg!
Þessi svokölluðu hlöðuböll
munu vera upprunnin í Banda-
ríkjunum vegna „rock and roll“
æðisins. Ég kann ekki illa við að
sjá ungar stúlkur klæddar í hrein
ar og velpressaðar verkamanna-
buxur og skemmtilega stakka eða
peysur við, því mér finnst öllu
skemmtilegra að sjá ungar stúlk-
ur dansa „rock n roll“ eða „jive“
í síðbuxum eða víðum pilsum,
heldur en í þröngum eða víðum
„danskjólum“, og þá háum hælum
með. Einnig.er unga fólkið óþving
aðra og yfirleitt frjálslegra í þess-
um klæðnaði en í skartklæðum,
þegar karlmennirnir eru kófsveitt
ir í jökkum og með stífa flibba.
Öðru máli gegnir að sjálfsögðu
um árshátíðir og meiriháttar há-
tíðir. Þá finnst mér sjálfsagt að
bæði karlar og konur skarti sínu
bezta.“
EYSTEINN Tryggvason, jarð-
skjálftafræðingur, kom fyrir
helgina úr mælingaferð með
sænskum vísindamanni, Marcusi
Bath dósent við Uppsalaháskóla,
og tveimur aðstoðarmönnum,
sænskum og íslenzkum. Voru
þeir að mæla þykkt jarðskorp-
unnar á íslandi, en það hefur
ekki verið gert áður. Niðurstaða
liggur ekki fyrir um mæling-
arnar, en að því er Eysteinn
Tryggvason skýrði blaðinu frá í
gær, er jarðskorpan ekki e ins
mikið þynnri en á meginlöndum
og búizt hafði verið við.
Mælingarnar voru gerðar að
tilhlutun Gunnars Böðvarssonar
og eru tillegg til alþjóðarann-
sókna. Þykkt jarðskorpunnar
hefur mikið verið rannsökuð á
meginlöndum, en ekki á einstök-
um eyjum langt úti í hafi. Var
búizt við að þar væri undirstað-
an önnur og skorpan miklu
þynnri. En af þessum mælingum
má sjá, að hún eí ekki eins mik-
ið þynnri og ætlað var. Tóku
Svíarnir mælingarniðurstöðurn-
ar með sér til Svíþjóðar, og munu
vinna að einhverju leyti úr þeim
þar.
★
Mælingarnar hafa tekið 6 vik-
ur, að því er Eysteinn Tryggva-
son skýrði blaðinu frá. Gerðar
voru 15 mælingar á 250 km leið
á línu, sem dregin var frá Græna
vatni í Krísuvík og norður undir
Ketu á Skaga. Mælt er með
sprengingum, þannig að tekinn
er tíminn sem jarðskjálftabylgj-
urnar frá sprengingunum eru að
fara frá Grænavatni á sprengi-
staðinn.