Morgunblaðið - 17.09.1959, Side 14

14
MORGUN JtLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. sept. 1959
H ofnfirðingar
Oss vantar duglagan
afgreiðslumann
frá næstu mánaðarmótum
að telja.
Upplýsingar á skrifstofu
blaðsins í Keykjavík.

Verzlunar- og
iðnaðarhúsnœði
innst á Laugaveginum til leigu. Tilboð
merkt: „4751“ sendist afgr. bl.
Afvinna
Dugleg stúlka helzt vön að pressa (þó ekki skilyrði)
óskast. Hátt kaup og 11. hlunnindi. Upplýsingar ekki
í síma.
ÞVOTTAHÚSIÐ EIGNIB
Brattagata 3A.
Fra m kvæmda rstióri
Félag sérleyfishafa óskar að ráða frá
byrjun okt. n.k. forstöðumann fyrir Bif-
reiðastöð íslands, sem jafnframt annist
önnur störf fyrir félagið.
Umsóknir sendist fyrir 22. þ. mán. í
pósthólf 185.
Greiðum: 6% vexti af venjulegum bókum
7% vexti af 6 mánaða bókum,
eða 1% hærra en bankar.
Afgreiðsla í skrifstofu
Skólavörðustíg 12, 4. hæð.
María Gísladóttir frá
Skáleyjum — minning
SUNNUDAGINN 9. ágúst 1959
lézt að Skáleyjum á Breiða
firði María Gísladóttir, 91 árs að
aldri.
Verður þessarar mætu og
merku sæmdarkonu hér að
nokkru getið. María var fædd að
Auðshaugi á Hjarðamesi 23. júní
1868. Foreldrar hennar voru
Gísli hreppstjóri Einarsson, Guð
mundssonar, bróður Eyjólfs Ein-
arssonar í Svefneyjum og Kristín
Jónsdóttir Ólafssonar í Hvallátr-
um. Björn Jónsson ritstjóri og
systurnar, Herdís og Ólína og
María voru þannig systrabörn. Þó
ekki sé lengra haldið í ættfærzlu
Maríu, nægir þetta til að sýna
að kjarnakvistir stóðu að henni
í báðar ættir. Fjögurra ára göm-
ul fluttist María ásamt foreldrum
sínum í Hvallátur, og þar dó móð
ir hennar ári síðar. Steinunn,
systir Maríu, tók þá við bú-
stjórn hjá föður sínum í Hval-
látrum, og þar varð það hennar
hlutverk að ganga telpunni í móð
ur stað, sem var yngst sinna
systkina. Naut hún þánnig móð-
urlegrar umsjár þessarar eldri
systur sinnar, unz hún giftist
Jóni Þórðarsyni og reisti með
honum bú að Haga á Barða-
strönd. Minntist María ávallt
þessarar systur sinnar með sér-
stakri hlýju. Þegar hún var átta
ára að aldri, kvæntist faðir henn-
ar seinni konu sinni, Kristínu
Pétursdóttur Jónssonar og
Margrétar Magnúsdóttur, systur
Jochums Péturssonar í Skógum
og fluttust þau hjónin í Skáleyj-
ar á Breiðafirði fjórum árum
síðar, en þá var María tólf ára
og átti hún heima í Skáleyjum
upp frá því, eða í sextíu og níu
ár. Hinn 3. janúar 1894 giftist
hún Jóhannesi Jónssyni, syni
Kristínar Pétursdóttur, og voru
þau hjónin því stjúpsystkin.
Ungu hjónin voru á vist með for-
eldrum sínum fram til ársins
1899, en þá andaðist Gísli. Tóku
þau, María og Jóhannes þá við
búi á hálfum Skáleyjum og
bjuggu þar af mikilli snyrti-
mennsku fram til ársins 1918, er
Jóhannes lézt, en María rak þó
búskap ásamt börnum sinum um
níu eða tíu ára skeið, en fékk þá
búið j hendur Gísla syni sínum,
er þar hefir búið síðan, en hjá
honum og tengdadóttur sinni,
Sigurborgu Ólafsdóttur frá Hval-
látrum, dvaldist hún svo til ævi-
loka.
Hér hefir verið drepið á nokk-
ur helztu æviatriði Maríu Gísla-
dóttur í Skáleyjum. En hvernig
var hún svo, þessi kona? Ég
átti því láni að fagna, að þekkja
hana frá barnæsku og hún mun
ávallt Tioma mér í hug, er ég
var enn barn að árum. Þau
kynni ein hefðu nægt til ævi-
langrar vináttu og þakklætis, þó
ekki hefðu komið til nánari kynni
á þroskaárum mínum, sem raun-
ar hafa engu breytt um viðhorf
rnitt til þessarar göfugu konu,
aðeins aukið við þekkingu mína
á henni og leitt til dýpri skilnings
og raunhæfara mats.
Mér er ekki kunnugt um að
hún hafi nokkru sinni átt sér
óvildarmann, enda fæ ég ekki
skilið hvernig slíkt hefði mátt
verða.
Hún vildi öllum gott gjöra og
leitaði ávallt £ umsögn sinni að
einhverju góðu í fari hvers sam
ferðamanns. Hjartahlýja henn
ar og blessunaróskir náðu jafn
til ungs og aldraðs, til manns og
málleysingja.
María var fríð kona og gjörvi
le'g, sem barni fannst mér hún
beinlínis fögur, og þannig geym
ist mynd hennar í huganum, þótt
ég búist við að því mati ráði
fremur glaðlegt og laðandi við
mót hennar en kalt mat ein
hverra fegurðarsérfræðinga. Hún
var greind vel og starfsöm, stjórn
söm og að ég hygg stjómhög.
Hún var ákveðin, ef því var að
skipta og gat haldið fast á máli
sínu, en þó jafnan af hógværð
og stillingu.
María var einn af búendum
Vestureyja á því tímabili, er
einna hæzt ber í sögu þeirra
ýmsa lund. Svefneyjar sátu þá
Magnús Jóhannesson og Guðný
Jóhannsdóttir. • Hergilsey ,Snæ-
björn Kristjánsson og Guðrún
Hafliðadóttir. Hvallátur, Ólafur
Bergsveinsson og Ólína Jóns-
dóttir, Sviðnur, Eyjólfur Ólafs-
son og Kristín Guðmundsdóttir
og mótbýlisfólk hennar í Skál
eyjum voru Skúli Bergsveinsson
sinm, og Kristín Einarsdóttir, bróður
dóttir Maríu, svo nokkrir séu
nefndir. Má óhætt telja að vel
hafi verið skipað hvert rúm þess-
arar litlu en fögru eyjabyggðar.
Heimili þeirra eyjabænda voru
kunn að rausn og myndarskap og
ég hygg að María hafi þar í hópi
haldið sínum hlut og eins eftir
það, en hún missti sinn ágæta
mann, en hafði þá aðeins ungling
sér til aðstoðar við bústjórnina.
Sýnir það ásamt fleiru, hve mik-
illi atorku og kjarki hún bjó yf
ir, þegar móti blés. En þar mun
og hafa komið henni að göðu
haldi sú hjartahlýja og góðvild
er hún var svo rík af og gerði
hana að hvers manns hugljúfa.
Hún átti áreiðanlega velvild allra
eyjabúa óskipta, þó nánust muni
samskipti hennar og sambýlis-
Súpukjöt
Súpukjöt af ný slátruðum alikálfum
(Holdakyn).
Síld & Fiskur
Staht Wille
verkfærin eru komin.
Verzl. B. H. Bjarnason
fólksins eðlilega hafa verið. Var
sambýlið í Skáleyjum til fyrir-
myndar, og þó María muni þar
hafa átt sinn hlut að fullu, kem-
ur og til hlutur Skúla Bergsveins
sonar, þess ágæta og prúða
manns, og konu hans Kristínar
Einarsdóttur, frænku Maríu.
Enda ríkti einlæg vinátta milli
heimilanna og mun fáa skugga
hafa borið á.
Ekki verður Maríu í Skáleyj-
um svo minnzt, að ekki sé að
nokkru getið vináttu hennar við
Látraheimilið, sem var bæði löng
og traust. En þær Ólína í Hval-
látrum og María í Skálanesi voru
æskuvinkonur og hélzt sú vinátta
meðan báðar lifðu, enda áttu þær
rr.argt sameíginlegt og voru um
margt líkar.
María og Jóhannes ergnuðust
10 börn. Tvö dóu nýfædd, en til
fuliorðinsára komust: Guðmund-
ur, simagjaldkeri í Reykjavík,
kvæntur Sigríði Jóhannsdóttur
frá Flatey. Andrés Straumland
er kvæntur var Sigrúnu Páls-
dóttur frá Litlu-Heiði. Hann lézt
1945. Steinunn, hjúkrunarkona í
Reykjavík, ekkja eftir Valtý
Valtýsson, lækni á Kleppsjárns-
reykjum, Gísli bóndi og hrepp-
stjóri í Skáleyjum, kvæntur Sig-
urborgu Ólafsdóttur frá Hvallátr-
um, Jón, umsjónamaður á Hótel
Borg, Kristín, kennari á ísafirði,
Margrét, gift Birni Jónssyni
skólastjóra á Hvammstanga og
Ingveldur, búsett í Reykjavík,
gift Bergsveini Skúlasyni frá
Skáleyjum.
Auk þess ólust upp á heimili
þeirra nokkur fósturbörn að
meira eða minna leyti. Má af því
ráða að heimilið var all anna-
samt, einnig þegar þess er gætt,
að ávallt dvöldust þar nokkur
gamalmenni, sem nutu umsjár og
umhyggju húsmóðurinnar og er
það ætlun mín, að þeir muni á
einu máli, er nutu umsjár Maríu
að þar hafi verið gott að vera og
ekki mun öllum hent að feta í
fótspor þessarar hljóðlátu konu.
En ég hygg að henni væri ekki
að skapi mikil mælgi um unn-
in afrek hennar. Hún mundi gefa
guði einum dýrðina og þakka hon
m handleiðslu alla, því að hún
var einlæg trúkona og þangað
mun hún löngum hafa sótt styrk
sinn.
Ég tel að María í Skáleyjum
hafi verið gæfukona þrátt fyrir
sorgir og andstreymi. Hún átti
því láni að fagna að eiga góð
börn, sem hún kom öllum vel til
manns og öll hafa reynzt hinir
ágætustu þegnar. Hún átti líka
óskipt traust og kærleika allra
sinna barna, fósturbarna, tengda-
barna og barnabarna, sem flest
höfðu náin kynni af sinni góðu
ömmu. Hún var því auðug þrátt
fyrir að henni safnaðist aldrei
fé á veraldarvísu. Öll börnin
hennar gerðu sér far um að
gleðja hana og láta henni í té ‘
alla þá umönnun, sem þau gátu
veitt.
Úr Skáleyjum vildi hún ekki
fara, hún elskaði eyjuna sína,
þar vildi hún lifa og deyja.
Síðustu æviárin var hún þrot-
in að kröftum og naut hún þá
sérstakrar umhyggju tengda-
dóttur sinnar Sigurborgar úr
Hvallátrum, dóttur Ólínu æsku-
vinkonu hennar. Mun það jafnt
gleðiefni þeim vinkonum báð-
um að svo skyldi verða.
í stuttri minningagrein gerist
þess engin kostur að rekja langa
og merka sögu, svo sem vert
væri.
En nöfn þeirra sem afreka
miklu i hljóðlátu starfi mega
ekki gleymast.
Ég færi Maríu í Skáleyjum
þökk mína og annara samferða-
manna fyrir samfylgd og leið-
sögn.
í sögu Breiðafjarðareyja mun
nafn hennar geymast ásamt
nöfnum þeirrar kynslóðar, er
hún var síðasti fulltrúi fyrir.
Allur hinn stóri hópur barna
hennar, vina og vandamanna
blessa minningu hennar. Meðan
ísland eignast margar mæður
henni líkar, er vel fyrir öllu séð
og einskis að örvænta um hag
æss og gengi.
Theódór Danielsson.