Morgunblaðið - 07.10.1959, Blaðsíða 13

Miðvik'udagur 7. okt. 1959
MORCUNBLAÐIh
13
Magnús Víglundsson verksmiðjueigandi
Stefna Sjálfsfœ ðisflokksins og
hagsmunamál íslenzks iðnaðar
Flokkurinn hefur mótað
ákveðna og jákvœða
stefnu iðnaðinum til
eflingar
SÍÐUSTU vikurnar hefur þess
orðið nokkuð vart, að andstæð-
ingar Sjálfstæðisflokksins hafi
leitazt við að gera afstöðu flokks-
ins til íslenzka iðnaðarins tor-
tryggilega. Hafa þessir menn
reynt að sýna fram á, að Sjálf-
stæðisflokkurinn væri ekki verð
ur þess trausts, sem mikill fjöldi
iðnverkafólks og mestur hluti
iðnrekenda hafa sýnt flokknum
undanfarna tíma. En svo sem
kunnugt er, hefur þessi fylgis-
aukning Sjálfstæðismanna með-
al iðnverkafólksins leitt til þess
að þeir, ásamt Alþýðuflokksmönn
um, hafa nú um nokkurt árabil
farið með stjórn í Iðju, félagi
verksmiðjufólks. En Iðja er, sem
kunnugt er, annað stærsta verka
lýðsfélag landsins, og einmitt
þessu félagi höfðu kommúnisiar
um langt skeið beitt fyrir hið
pólitíska æki sitt. —
Bent hefur verið á, hinum nei-
kvæða málflutningi andstæðing-
anna til framdráttar ,að iðnaður-
inn eigi engan fulltrúa í öruggu
sæti á framboðslista Sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík við Alþing
iskosningar þær, er í hönd fara.
Þetta er að vísu rétt, og sjálfsagt
hefði iðnaðurinn kosið aðra til-
högun í þessu efni, þannig að
einn eða fleiri þingfulltrúar
hefðu komið beint af vettvangi
iðnaðarins sjáifs.
Flestir munu þó sammála um,
að hitt skipti meginmáli, hversu
til tekst vm framkvæmd rétt-
mæíra baráttumála þessa stóra
og þýðingarmikla atvinnuvegar,
og að málstaður hans eigi sem
fiesta stuðningsmenn a Alþihgi.
Skal nú vikið nokkuð að stefnu
Sjálfstæðisflokksins í iðnaðar-
málum, eins og hún nú hefur
verið fastmótuð.
★
Landsfundur Sjálfstæðisflokks-
ins fer, sem kunnugt er, með
æðsta vald í málefnum flokks-
ins. Þar er stefnan tekinr og þar
eru samþykktir gerðar, sem svo
eru í aðalatriðum stjórnarskrá
flokksins millT Landsfunda, að
svo miklu leyti sem hann fær póli
tiska aðstöðu til að koma stefnu-
málum sínum í framkvæmd
hverju sinni.
Landsfundurinn, sem haldinn
var sl. vetur var fjölsóttari en
nokkru s'.nni fyrr, svo sem að
líkum lætur hjá flokki, sem er í
jafn örum vexti og raun er á um
Sjálfstæðisflokkinn. Á þessum
fundi voru máiefni íslenzka iðn-
aðarins tekin tii rækilegrar yfir-
vegunar, sem svo leiddi til svo-
felldrar samþykktar:
„Landsfundurinn vill benda á,
að iðnað,urinn er nú þcgar orð-
inn sá atvinnuvegur þjóðarinnar,
sem flestir landsmanna hafa lífs-
framfæri sitt af. Funduúnn telur
því augljóst, að iðnaðurinn geti
ekkl gegnt hlutverki sínu í efna-
hagskerfinu, nema honum sé skip
að á sama bekk og öðrum atvinnu
vegum. Þetta er sérstaklega þjð-
ingarmikið, þar sem reynslan hef
ur sannað í öllum löndum, að lífs
kjör fólksins batna í réttu hliut-
falli við aukna iðnþróun.
Með þessa skýru og ákveðnu
stefnu í huga lýsti svo Landsxund
urinn yfir eindregnum vilja Sjálf
stæðisflokksins til að leysa helztu
og brýnustu vandamál iðnaðarins,
svo sem endurkaup hráefnavíxla,
húsnæðisþörf, og að vinna að
aukningu Iðnlánasjóðs, en um það
mál hafa tveir þingmenn flokks-
ins, þeir Jóhann Hafstein og
Magnús Jónsson, flutt frumvarp
á Alþingi á undanförnum árum.
Þetta merka frumvarp hefur þó,
illu heilli, æfinlega hreppt tor-
leiði á Alþingi, en frumvarpið
gerir ráð fyrir, að hluti hins inn
lenda tollvörugjalds renni beint
í Iðnlánasjóð, og er stórt spor í
réttlætisátt, ef að lögum yrði.
Hinsvegar ber iðnaðinum jafn-
rétti við hina tvo aðalatvinnuveg
ina, landbúnað og sjávarútveg,
um aðgang til stofnlána. Er þetta
FYRRI GREIN
jafnrétti iðnaðinum lífsnauðsyn,
til að geta hagnýtt nýungar í vél-
tækni og staðið erlendri iðnfram
leiðslu fyllilega á sporði. Verður
í síðari grein vikið nánar að Iðn-
lánasjóði.
Þá gerði Landsfundurinn sam-
þykktir um nauðsyn þess að
koma upp stóriðnaði á íslandi,
°g byggist sá iðnaður fyrst og
fremst á . hagnýtingu náttúru-
auðæfa landsins. Er barátta
Sjálfstæðisflokksins fyrir stór-
iðnaði í fullu samræmi við þá
yfirlýstu stefnu hans, að „lífskjör
um lætur, stærsti og öruggasti
markaðurinn fyrir landbúnað, og
tæpur helmingur íbúa höfuðstað-
arins hefur framfæri af iðnaði.
Þetta hafa stjórnendur Reykja-
víkurbæjar gert sér Ijóst, og það
er alkunna, að borgarstjórinn í
Reykjavík, Gunnar Thoroddsen,
hefur barizt einarðlega fyrir
framgangi ýmissa hagsmunamála
iðnaðarins, bæði á Alþingi og
annarsstaðar.
Þannig vill Sjálfstæðisflokkur-
inn í senn stuðla að eðlilegri
þróun og uppbyggingu þess iðn-
aðar, sem nú er til í landinu,
jafnhliða því, sem stóriðnaði,
með náttúruauðæfi landsins að
bakhjarli, verði komið á fót. Þann
ig eigi iðnaðurinn sinn hluta að
því, að bæta og tryggja lífs-
kjör fólksins í landinu á kom-
andi tímum. Og mér vitanlega er
full samstaða um framkvæmd
þessarrar stefnuskrár hjá Sjálf-
stæðisflokknum og forystuliði
hans.
¥
Ég hefi nú leitazt við að gera
grein fyrir meginstefnu Sjálf-
stæðisflokksins í iðnaðarmálum,
og mun nú rekja nokkur hags-
munamál iðnaðarins sem komist
hafa í framkvæmd fyrir forgöngu
hans. Verður þó aðeins stiklað á
stóru, svo sem að líkum lætur,
í einni blaðagrein.
Iðnaðurinn er yngstur hinna
þriggja höfuðatvinnuvega íslend-
inga, og hefur að mestu verið
byggður upp á þrem síðustu ára-
tugum. Það lætur að líkum, að
þessi umfangsmikli atvinnuveg-
ur, sem fleirri. landsmanna hafa
atvinnu við og framfæri af en
hvorn hinna höfuðatvinnuveg-
anna, hafi við margþætt vanda-
atriðum hyggileg og jákvæð
stefna gagnvart iðnaðinum.
Næstu árin fóru Sjálfstæðis-
mennirnir Bjöm Ólafsson og
Ingólfur Jónsson með embætti
iðnaðarmálaráðherra, og höfðu
og hafði þetta öryggisleysi um
hráefnaútvegun hamlað eðlileg-
um þroska iðnaðarins mjög, og að
auki einatt skapað tilfinnanlegt
misrétti.
2 Á þessum árum átti iðnaður-
inn, eins og raunar oftast fyrr og
síðar, við örðugleika að etja
vegna skorts á starfsfé og stofn-
lánum. Fól iðnaðarmálaráðherr-
ann, Bjöm Ólafsson, dr. Benja-
mín Eiríkssyni, að framkvæma
athugun á þessum málum, og
fékk ríkisstjórnin síðan ni»ur-
stöður þeirrar athugunar til með-
ferðar. — I.eiddi sú athugun fjár-
hagsörðugleika iðnaðarins skýrt í
ljós, en fjárhagsaðstaða bank-
I vélsmiðjunni Héðni.
forgöngu um ýmsar réttarbætur
sem iðnaðurinn býr við enn í dag.
Skal nokkurra þeirra hér getið.
Á grundvelli framangreindra
tillagna Bjarna Benediktssonar
skipaði Bjöm Ólafsson nefnd til
Iðnaðarmenn hjá Sameinuðu verksmiðjuafgreiðslunni.
fólksins hatni í réttu hlutfalli
við aukna iðnþróun.“
Hagsmunir bænda og annarra,
sem vinna við landbúnað, eru í
órjúfandi tengslum við hag og
afkomu neytendanna við sjávar-
síðuna, og þá fyrst og fremst við
hinar fjölmennu stéttir iðnaðar-
fólks. Til þess að öruggur mark-
aður sé í kaupstöðunum fyrir af-
urðir landbúnaðarins, þarf hag-
ur neytendanna að vera góður,
og kemur þá auðvitað öryggi um
atvinnu fyrst og fremst til greina.
Hagsmunir sveitafólksins og
fólksins við sjóinn fara því þétt
saman, og er skilningur á þess-
arri einföldu staðreynd nú óð-
»m að vakna, en þarf enn mjög
að eflast.
í Reykjavík er, svo sem að lík-
mál að glima, og að vaxtarverkir
fylgi svo bráðum þroska. Enda
hefur sú orðið raun á.
Af hálfu Félags íslenzkra Iðn-
rekenda, og amíarra samtaka iðn-
aðarins, hafa þessi vandamál stöð
ugt verið rædd og reifuð við
stjórnarvöld landsins undanfarin
ár. Og það var þegar í febrúar-
mánuði 1952, sem Bjarni Bene-
diktsson, þáverandi utanríkisráð-
herra, varð fyrstur stjórnmála-
manna til' þess að gera á opin-
berum vettvangi tillögur um
rannsókn á vandamálum iðnaðar-
ins og aðstöðu hans allri, svo
auðið væri að gera sér fyllilega
ljóst hverrar fyrirgreiðslu af
hálfu ríkisvaldsins væri þar þörf.
Var þarna mótuð I veigamiklum
að rannsaka aðstöðu iðnaðarins,
og skyldi hún gera tillögur til
ríkisstjórnarinnar um aukna fyr-
irgreiðslu af opinberri hálfu þess
um atvinnuvegi til handa. Skilaði
nefnd þessi síðan greinargóðu á-
liti, ggamt tillögum byggðum á
athugunum hennar. Örlög þess-
arra tillagna urðu, sem betur fór,
ekki gleymska og afskiptaleysi,
svo sém oft vill verða, heldur viar
ýmsum þýðingarmiklum atriðum
þeirra þegar komið í fram-
kvæmd, og skal hér getið hinna
helztu:
1. Aðstaða iðnaðarins til hrá-
efnakaupa var stórlega bætt.
Kunni iðnaðurinn vel að meta
þessa réttarbót, enda í fersku
minni áralöng barátta við gjald-
eyrisyfirvöldin, oft án árangurs,
anna var þá ekki talin gera mögu
lega eins víðtæka aðstoð við iðn-
aðinn og þörf var á. En það
vannst á, fyrir forgöngu Björns
Ólafssonar, að gert var- sam-
komulag við gjaldeyrisbankana
þess efnis, að iðnaðurinn skyidi
njóta sérstakra kjara í sambandi
við fyrirframgreiðslur vegna hrá-
efnakaupa til framleiðslunnar.
Var þarna 'stigið gréinilegt spor
'til að ráða bót á fjárþörf iðnaðar-
ins, og hefur hann búið að þess-
ari réttarbót síðan.
3. Árið 1953 skipaði ríkisstjórn-
in nefnd til að endurskoða þá-
gildandi tollalöggjöf, með sér-
stöku tilliti til iðnaðarins. Nefnd
þessi gerði síðan, í samráði við
félagssamtök iðnaðarins, tillögur
til breytinga á tollskránni. Maffln
atriði þessarra tillagna náðu sro-
an fram að ganga á Alþingi árið
1954, og átti Ingólfur Jónsson,
þáverandi iðnaðarmálariðherra,
góðan hlut að þeim málalokum.
Hift er svo annað mál, að nú
er orðin aðkallandi þörf á endur-
skoðun tollskrárinnar að nýju,
með tilliti til aðstöðu iðnaðarins,
og breyttra aðstæðna I viðskip+a-
málum þjóðarinnar á síðustu tím-
um.
4. Þá var á þessum árum hækk-
* uð verulega heimild til afskrifta
af iðnaðarvélum, og einnig var
heimiluð endurgreiðsla tollgjalda
af innfluttum hráefnum, sem not
uð eru til framleiðslu útfluttra
iðnaðarvara. Einnig var ákveðið
að endurgreiða tollgjöld af efni
til skipasmíða.
5. Á Alþingi 1952 var sam-
þykkt hækkun á framlagi til Iðn-
aðarmálastofnunar íslands, og
þannig leitast við að gera þá
stofnun þess umkomna, að gegna
hliðstæðu þjónustu hlutverki fyr-
ir íslenzka iðnaðinn, og Búnaðar-
félagið og Fiskifélagið hafa á
hendi fyrir landbúnað og sjávar-
útveg
Eitt þýðingarmesta hagsmuna-
mál iðnaðarins er lagf.oring á
hinum úreltu og óviðunandi út-
svars- jg skattalögum, en fram-
kvæmd þessarra laga, og þá al-
veg sérstaklega hin tillitslausa
Frh. á bls. 23