Morgunblaðið - 16.10.1959, Blaðsíða 10

10
MORCUNBL4ÐIÐ
Töstudagur 16. okt. 1959
Heímsókn
til
Pasternaks
Eftir teiknarann „Abu"
hjá Observer.
Húsmœðraskóli Suður-
lands settur
PEREDELKINO í útjaðri Moskvu
er einnig þekkt undir nafninu
rithöfundaþorpið. Þótt það sé
staðurinn sem Boris Pasternak
býr á, gat enginn hinna rúss-
nesku blaðamanna, sem ég hafði
kynnzt í Moskvu, sagt mér
greinilega, hvernig ég ætti að
komast þangað. Flestir vissu það
eiginlega ekki, aðrir gáfu óskýr
svör af einhverjum kenjum.
Ferðalagið þangað var flókið og
erfitt. Samt tókst mér að fá
sæmilegar leiðbeiningar hjá
gömlum rússneskum blaðamanni.
Eftir klukkustundarferð með
strætisvagni og járnbraut kom
ég til Peredelkino.
í þorpinu virtust allir kannast
við Pastemak, en fáir voru viss-
ir um hvar hann byggi. (Ég
vissi, að rússneska orðið yfir hús
er „dom“, og því var það eina
sem ég þurfti að segja „dom
Pasternak"). Loks bauðst bygg-
ingarverkamaður, sem var á
leið í vinnuna úr hádegismatn-
um, til þess að vísa mér leiðina.
Við fórum fram hjá hveitiökr-
um og eplatrjám og komum
loks að húsinu. Þá hafði ég kom-
izt að því, að rétta orðið fyrir
þess konar hús er ekki „dom“
heldur „dascha". Það er mjög
stórt hús og er byggt á dálítilli
hæð og hulið furutrjám. Þaðan
er mjög fallegt útsýni yfir hæðir
«g akra.
Félagi minn benti á merki,
sem voru fest upp hjá hliðinu
og skýrði það fyrir mér, að þetta
býddi „Aðgangur bannaður" og
iyrir neðan það „Varið yður á
hundinum". (En hundurinn sem
lá á stéttinni var þunglamalegur,
dapur og loðinn. Hann rétt tók
eftir komu minni og lá áfram
hreyfingarlaus í fleti sínu).
Mér hafði verið sagt að það
væri sonur rithöfundarins, tví-
tugur piltur, með gisinn skegg-
vöxt, sem hefði það hlutverk að
vísa öllum ókunnugum á dyr
kurteislega en ákveðinn. Boris
Pasternak veitir varla nokkrum
ókunnugum gesti viðtal nú orð-
ið allra sízt útlendum blaða-
manni. Gat samt ekki verið að
hann vildi tala við mig, útlendan
blaðateiknara? Þegar ég gekk að
húsinu, sá ég í gegnum glugg-
ana, að sonurinn var að spila á
spil við móður sína og tvær aðr-
ar konur í einu hliðarherberginu,
og hann tók eftir mér.
Meðan é'g stóð á stéttinni kom
þjónustustúlka og bað mig um
að fá mér sæti. Skömmu síðar
opnuðust dyrnar og Boris Past-
ernak sjálfur kom £ ljós. Hann
var hledur styttri, grennri og
unglegri heldur en ég hafði
ímyndað mér hann. Hann var í
bláum fötum, sem virtust við
stærð, í skyrtu, en bindislaus.
Ég kynnti mig, afsakaðj að ég
væri að ónáða hann. Við sett-
umst niður sitt hvorum megin við
borð. Hann bað mig að afsaka
að hann byði mér ekki inn. Fjöl-
skyldu hans geðjaðist ekki að
ókunnum gestum og hann spurði,
hvort við gætum ekki setið úti
á stéttinni. Ég svaraði því til, að
það væri ánægjulegt að sitja úti.
Það væri ekki kalt og útsýnið
væri fallegt.
Ætlið þér að teikna andlits-
mynd eða vangamynd“, spurði
hann. „Mér líkar ekki við vanga
svipinn á mér“. Ég kvaðst vilja
reyna bæði. Þegar ég byrjaði að
teikna, stöðvaði hann mig: „Ætti
ég ekki að greiða mér?“ — „Hár
yðar er ágætt“, sagði ég. Þrátt
fyrir það fór hann inn til að líta
í spegilinn. Ég varð hræddur
um það að hann myndi greiða
hárið svo vandlega að það eyði-
legði skemmtilegt óreiðúútlit
lokkanna sem féllu hvítir fram
á ennið. Ég var ánægður, þegar
hann kom aftur og sá að hann
hcfði ekki gert það.
Ég gerði nokkrar teikningar af
öllu andliti hans, en komst brátt
að því að ég gat ekki náð því
vel, hvernig hann bar höfuðið
og ýtti því dálítið fram á við,
svo að bráðlega lagði ég aðal
áherzluna á vangasvipinn.
Á meðan var hann að tala.'
Hann talaði um það hvað hann
elskaði garðyrkju, hvernig hann
hefði sjálfur plægt og ræktað
allan garðinn sinn. „Þegar ég
var yngri þ.e.a.s. fyrir tveimur
árum, þá vann ég í garðinum á
hverjum degi. Nú get ég ekki
unnið mikla líkamlega vinnu“.
Hann talaði ensku stirðlega en
vel. „Ég get vel lesið og skrifað
ensku, en ég hef enga æfingu
í að tala hana“. Við og við vant-
aði hann orð og hann spurði ihig
hvernig ætti að segja þetta. —
„— Hvernig mynduð þér segja
það á ensku?“
[ Hann kvaðst hafa fengið mörg
hundruð bréf frá öðruin lönd-
um og hann reyndi að svara þeim
öllum persónulega. Ritstjóri
ensks tímarits biður hann um
grein, Indverskur rithöfundur
spyr, hvort hann vilji skrifa for-
mála að leikritaútgáfu Chekovs.
Fólk sendir honum bækur og
aðrar gjafir. Amerískir stúdent-
ar skrifa og spyrja hann um skoð-
anir hans á ýmsum þáttum bók-
menntanna. Hann komst við • af
góðsemi alls þessa fólks síðustu
mánuði.
Hann talaði um það, að enski
gagnrýnandinn Edmund Wilson
hefði fundið alltof marga duld-
ar meiningar í Sívagó lækni. „Ef
þér finnið stein, þá getur hann
gefið skýringar á fortíð jarðar-
innar. En múrsteinn gefur eng-
ar jarðfræðiskýringar". Hann
sagði, ah sér hefði líkað einna
bezt við gagnrýni Stuart Hamps-
hire, sem hafði bent á það, að
sterkustu áhrifin hefði hann frá
Shakespeare.
Hann minntist á leikritið, sem
hann er nú að skrifa. Það fjallar
um frelsun þrælanna í Rússlandi
á 19. öld og stefið í því er að
aldrei sé hægt að slökkva frelsið,
ekki einu sinni í þrælkunarbúð-
um.
Hann talaði eins og lítill
drengur, sem segir einfaldlega og
spennandi frá ævintýrum sínum.
Hann virtist fullur af bjartsýni
og ekki var að heyra nein von-
brigði eða gremju í rödd hans.
„Haldið þér að þér komið til
Englands?“, spurði ég. „Mig
langar mikið til að heimsækja
systur mína, svaraði hann, „en
ég veit ekki hvenær“. Hann
kvaðst vona að það yrði bráð-
lega. Ég heyrði orðróm um það
í Moskvu að í náinni framtíð yrði
komið á sáttum milli Pasternaks
og rithöfundasambandsins. Sum-
ir segja að deilan standi nú að-
eins um það ,hverjir eigi að hafa
frumkvæðið í sáttaviðleitninni.
Er ég kvaddi, sagði ég honum
frá blaðateikningu, sem ég gerði,
þegar Zivagomálið var mest á
döfinni. Það var teikning af
minningarspjaldi, sem var fest á
vegginn á rússnesku „dascha“:
BORIS PASTERNAK
RITHÖFUNDUR
REYNDI AÐ LIFA HÉR.
Hann hló.
(Observer — Öll réttindi áskilin)
HÚSMÆÐRASKÓLI Suðurlands
að Laugarvatni var settur í 18.
sinn þ. 4. okt. s.l. — Séra Eiríkur
Stefánsson, fyrrum prófastur að
orfastöðum ávarpaði námsmeyj-
ar og flutti bæn. En námsmeyjar
sungu sáima fyrir og eftir ræðu
prests. — Því næst flutti skóla-
stjóri, Jensína Halldórsdóttir,
ýtarlega ræðu, lýsti starfshátt-
um skólans og vék að hlutverki,
sem húsmæðraskólarnir hefðu á
stefnuskrá sinni, minnti náms-
meyjar á nauðsyn þess að nota
með kostgæfni allan skólatím-
ann, þá gæti hann veitt þeim
farsælan undirbúning þess um-
fangsmikla ábyrgðarstarfs, sem
byði húsmóðurinnar. Bað náms-
meyjar vera minnugar þeirra
bæna og heilræða, sem ástvinir
þeirra hefðu lagt þeim á hjarta,
er að heiman var haldið í þenn-
an áfanga. — Skólastjóri drap
m.a. á þann merka og mikilvæga
þátt, sem Bjarni Bjarnason fyrr-
verandi skólastjóri hefði átt í
stofnun skólans, vexti hans og við
gangi, fór mjög hlýjum orðum
um samstarf þeirra Bjarna frá
öndverðu, lét þess getið, að
Bjarni Bjarnason hefði verið for
maður skólanefndar frá stofnun
hans, en nú eftir eigin ósk dreg-
ið sig í hlé frá því starfi.
Eftir tillögu skólastjóra og
með samþykki yfirboðara skól-
ans verður námstítninn lengdur
um hálfan mánuð frá því sem
verið hefur.
Sú breyting hefur orðið á
kennaraliðinu, að ungfrú Gerður
Jóhannsdóttir hefur fengið sex
mánaða orlof, dvelst hún við
nám í háskóla í Bandaríkjunum
á vegum Fulbright stofnunarinn-
ar á íslandi. — í stað Gerðar
kennir í vetur frú Erna Helga
Þórarinsdóttir húsmæðrakennari.
Gjafir höfðu borizt frá velunn-
urum skólans: Vegleg, áletruð
skólabjalla frá námsmeyjunum
1958—1959, — formaður Sam-
bands sunnlenzkra kvenna, frú
Halldóra Guðmundsdóttir, færði
skólanum að gjöf frá samband
inu eftirprentun af fögru mál-
verki eftir Jón Stefánsson list-
málara. Frú Sigríður Böðvars-
dóttir í Miðdalskoti afhenti
myndarlega fjárupphæð, sem
safnað hafði verið meðal Laug-
vetninga og dalbúa.
Skólastjórinn bar fram þakkir
fyrir rausn og hlýhug í garð skól
ans, sagði skólann settan og bauð
öllum viðstöddum til sameigin-
legrar kaffidrykkju, þar sem
veitt var af miklum höfðings-
brag.
Þórður Kristleifsson.
Hrútasýning
á Selfossi
BÚNAÐARSAMBAND Suður-
lands heldur héraðssýningu á
hrútum á Selfossi sunnudaginn
18. okt. n.k. Hefst sýningin kl.
1 e.h. með því að kynnt verða
úrslit dóma á hrútunum í Selfoss
bíó. Á sýninguna koma hrútar
úr öllum sveitum Árnessýslu,
einn hrútur fyrir hverjar 1000
vetrarfóðraðar kindur. Alls mæta
um 80—90 hrútar á sýningunni,
úrval þeirra hrúta sem komið
hafa á hrútasýningarnar á þessu
hausti. Hrútarnir verða flokkað-
ir í þrjá verðlaunaflokka, heið-
ursverðlaun, 1. fl. A og 1. fl. B. í
dómnefnd á sýningunni verða
ráðunautarnir dr. Halldór Páls.
son frá Bf. íslands, Sigfús Þor.
stéinsson Blönduósi og Leifur Jó.
hannesson, Stykkishólmi.
Unnið verður að dómarastörf.
um á laugardag en sýningin verð
ur opnuð almenningi kl. 1 e.h.
á sunnudag, eins og áður segir. í
sambandi við sýninguna verður
kjötsýning í sláturhúsi Slátur-
félags Suðurlands á Selfossi, þar
sem sýnt verður fram á hver á.
hrif vaxtarlag hefur á kjötgæði.
Á héraðssýningunni verða hrút.
ar af báðum þeim fjárstofnum
sem bændurnir í sýslunni búa
við þ.e. vestfirzka fjárstofninum
og þingeyska *járstofninum. Með.
al hrútanna eru margir af mest
umtöluðu hrútum sýslunnar.
Passíusálmarnir í útvarpinu
EG ER alin upp við Passíusálm-
ana, föstulestra og passíusálma-
söng. Og þær stundir eru mér
dýrmætur fjársjóður, umvafður
kyrrð og friði heilagrar lotning-
ar. Ég tel nfig eiga þar dýrmæt-
astan andans arf, sem ekki verð-
ur metinn til fjár í ríkisbanka-
eignum.
„Kenn þeim unga hvern veg
hann á að ganga, og mun hann
ekki frá honum víkja á gamals
aldri“.
Sé ungu barninu ekki kennt að
bera hljóðláta lotningu fyrir
heilagri stund, verður æskumann
inum erfitt að sitja á strák sín-
um. Börn eru eins og þau eru
höfð. Þeir eldri ganga á undan
með dæmin fögur og ófögur, vit-
andi vits, eða óafvitandi. Passíu-
sálmana og ekki sízt efni þeirra
ætti þjóðin að heiðra, á allan
hátt, meðan hún ber nðfnið krist-
in þjóð, og hefir ábyrgð á upp-
fræðslu nýrrar kynslóðar. Við er-
um að heiðra Hallgrím Pétursson,
trúarhetjuna og sálmaskáldið okk
ar góða, með ýmsum sýnilegum
vegsemdum. Erum við nú ekki
að „heiðra hann þar með vör-
unum“ en geymum hjartað á öðr-
um stað, langt í burtu“? eins og
höfundur Biblíunnar segir, þeg-
ar passíusálmunum er valinn stað
ur innan um allskonar þvarg og
ófagnað, sem aðeins vanþroskað-
asti hugsunarháttur gerir sér gott
af. Og þar með hefur ungu kyn-
slóðinni verið varnað að hlýða á
þá, á þeim tíma þear öll börn
eiga að vera sofnuð, og iöngu
sofnuð. x
Þarf innihald passíusálmanna
að vera svo knosað af mönnum,
sem hafa „hjartað langt í burtu“.
Eða þurfum við að láta annarra
landa fólk vekja okkur til virð-
ingar á okkar forfeðra dýrasta
arfi? Passíusálmarnir eru ekki
lengri nú ,en þeir vor 1, og aldrei
heyrðist talað um að þeir þættu
of langir. Ef þeir þykja það nú,
er það beinlínis af því að þeir
eru ekki álitnir mega taka upp
tímann frá öðru efni í dagskrá
útvarpsins. Og þá er það einlæg
ósk mín: Takið þá alveg úi úr
dagskrá ríkisútvarpsins! og legg-
ið þá í heilu lagi á hilluna. Því
hollara er þjóðinni að eiga þá í
þögulli bók, en skafa þá strax út
úr eyrum alþjóðar með glæpa-
sögum og kynóragargi.
Það eru ekki allir jafn andlega
vandlátir á einu heimili, að skrúfa
megi fyrir tækið. Fyrir alla muni,
sýnið þeim ekki lengur þá van-
virðu , vegna upprennandi kyn-
slóða. Höfum við ekki nóg af alls
kyns tónlist allan Guðs langan
daginn, þó rýmt væri til aðeins í
níu vikur úr árinu, t.d. í miðdags
útvarpinu, fyrir sjálfum Passíu-
sálmunum okkar og þeir sungir
einraddaðir með eiðeigandi hug-
vekjulestri?
• Þá fyrst gæfist börnunum tæki
færi er þau eru komin heim ur
skólunum að fylgjast með og
læra lögin, og þekkja sálmana.
Og einnig yrði þá tækifæri þeim
eldri að móta á ný föstulestra-
stund á heimilinu. Enginn kann
að dæma árangurinn fyrirfram.
Jtaddir upplesaranna liðin ár,
hafa verið hverju heyrandi ejra
fullboðlegar, en það er ekki nóg.
Ekki nógur heiður Passíusálmun-
um okkar, sem eiga meiri heiður
en þann, að vera nefndir „dýr-
mæt perla“ í bókmenntum þjóð-
ar vorrar.
★
Þá Þorratunglið tínætt er
tel ég það lítinn háska,
að næsta sunnudag íjefna ber
níu vikur til Páska.
Jólin, nýárið og þréttándinn
voru liðin hjá, og Þorri genginn
í garð. Þá var þessi vísa rifjuð
upp, og um leið reikaði hugurinn
til Passíusálmanna.
Fyrsti sunnudagur í níu vikna-
föstu rann upp. Þá heyrði maður
sagt, föstulestrarnir byrja á morg
un. Það voru sérstök tímamót á
heimilinu. Þá var venja að stytta
kvöldvökutímann, og lesa lestur-
inn við dagsbirtu. Það var heldur
leiðara að fara fyrr í rúmið, —
en það kom annað í staðinn, hug-
urinn fylltist nýrri þrá fullri eft-
irvæntingar, það voru reyndar
byrjaðir útmánuðir,- og birtan tek
in að lengjast um hænufet, dag
hvern. Mamma lét ríflega í eld-
inn undir miðdagsmatarpottinn,
svo maturinn syði á meðan hús-
lésturinn stæði yfir, okkur krökk
unum var hóað saman og sagt að
koma inn, pabbi tók Péturshug-
vekjur ofan af hillu ásamt Passíu
sálmunum, gekk fram að glugg-
anum, mamma tók hugvekjurnar,
en pabbi opnaði sálmana, við
krakkarnir settumst hvert á sitt
rúm. Þið syngið með, börn, sagði
pabbi, og eldri systkinin stóðu
upp og drógu sig nær bókinni
hans, mamma hafði aðra sálma,
og sat út við gluggann á rúminu
sínu.
Við yngri krakkarnir sátum
hreyfingarlaus og fylgdumst með
laginu og orðunum, „Upp, upp
Framh. á bls. 14.