Morgunblaðið - 10.12.1959, Qupperneq 13

Fimmtudagur 10. des. 1959
MORGVNBLAÐIÐ
13
VERÐUR DÆMD EFTIR VERKUM SÍNUM
A L L T frá því að íslendingar
hófu endurheimt frelsis síns og
Alþingi var endurreist hefur það
þótt sjálfsagt, að ríkisstjórn —
hver sem hún var — undirbyggi
mál milli þinga og legði fjárlaga-
frumvarp og frumvörp um önnur
helztu mál og réttarbætur svo
fljótt fyrir Alþingi, sem nokkur
kostur væri. Stundum hefur raun
ar orðið á þessu nokkur misbrest-
ur en hingað til hefur ekki verið
um það deilt, að eftir þessu bæri
að keppa. Einstakir Alþingis-
menn hafa að sjálfsögðu frum-
kvæðisrétt að lagafrumvörpum
og öðrum tillögum en eðli máls-
ins samkvæmt hafa þeir ekki
jafna aðstöðu og ríkisstjórnin
með allt stjórnarráðið og embeett
ismenn ríkisins sér til styrktar,
til undirbúnings málum. Um eng-
in mál á þetta frekar við en efna-
hagsmál, slík sem nú bíða úr-
lausnar. Um þau verða ekki með
neinu móti gerðar heildartillögur
af öðrum en þeim, sem aðgang
hefur að öllum gögnum um af-
komu ríkis og atvinnuvega og
getur látið sérfræðinga vinna úr
þeim til undirbúnings ákvörðun-
um. Lausn þessarra mála er hins
vegar undirstaða flests annars,
sem gert verður á Alþingi, þ. á.
m. og ekki síst afgreiðslu fjár-
laga.
Þinghald er þess vegna þýðing
arlítið fyrr en fram eru komnar
tillögur um lausn þessarra mála,
ásamt nauðsynlegum gögnum svo
að þingheimur og almenningur
geti áttað sig á og dæmt um hin-
ar framkomnu tillögur. Það er
■tvímælalaus skylda ríkisstjórnar
að leggja þessar tillögur fyrir
þingið svo fljótt sem verða má,
til þess að störf þess geti hafist
og haldið áfram með eðlilegum
hætti.
Ákvörðun Alþingis sjálfs
Nú tók ný ríkisstjórn við völd-
um sama dag og Alþingi kom
saman. Af þessu leiðir, að hún
hefur engan tíma haft til venju-
legs undirbúnings til að greiða
fyrir störfum þingsins.
Þvert á móti stendur svo á,
að fjárlagafrumvarpið er samið
undir umsjá annars fjármálaráð-
herra en nú á að leggja það fram
og gera grein fyrir því — að því
ógleymdu, að það er að sjálfsögðu
ekki sniðið eftir þeim tillögum í
efnahagsmálum, sem hin nýja
stjórn á eftir að semja. Þess
vegna er ákveðið, að nýtt fjár-
lagafrumvarp skuli samið, og
mundi því starf fjárveitingnefnd-
ar að frumvarpinu nú gersamlega
unnið fyrir gýg.
Bráðabirgðalögin um landbún-
aðarverð varð nú einnig að leggja
fram af hinum nýja landbúnaðar-
ráðherra, sem allir vita, að er
efni þeirra andvígur.
Þegar svo stendur á getur eng-
an undrað, heldur er það eitt
eðlilegt, að hin nýja ríkisstjórn
fari fram á það við þingið, að fá
þinghlé til þess að geta undir-
búið mál og komið þeim í það
horf, sem venjulegt er, þegar Al-
þingi kemur saman. Þetta er því
nauðsynlegra þar sem vandi efna-
hagsmálanna er nú svo mikill og
aðkallandi, að lausn — hver sem
hún verður — má ekki dragast
lengur en óhjákvæmilegt er.
Fjarstæða er þess vegna að
telja það ofbeldi við þingið, þótt
stjórnin fari fram á það að fá
nokkurra vikna undirbúnings-
tíma og starfsfrið. Frestun þings-
ins verður einmitt ekki gerð,
nema meiri hluti þingsins veiti
samþykki sitt til hennar.
Gugnuðu
eftir viku málþóf
Þeir, sem hér hafa haft í
frammi óhæfileg vinnubrögð, eru
forystumenn stjórnarandstöðunn-
ar, sem hafa sjálfir ásamt fylg-
ismönnum sínum, sem þeir hafa
Lausn efnahagsmálanna undirstaða
annarra starfa Alþingis
Útvarpsræða Bjarna Benediktssonar
kúskað til þess, haldið uppi mál-
þófi á þinginu nokkuð á aðra
viku um mál, sem hingað til
hefur þótt sjálfsagt að afgreiða
umræðulítið og oftast með af-
brigðum frá þingsköpum á ein-
um eða tveimum dögum. Þeim
loddaraleik lauk ekki fyrr en
sýnt var, að ef þeir létu ekki
af sínum óþinglegu vinnubrögð-
um yrði ákvæðum þingskapa
beitt til þess að binda endi á
málþófið. Er meira en hlálegt að
heyra Hermann Jónasson býsnast
yfir því, að umræður séu skorn-
ar niður, manninn sem beitti
sér í sinni fyrstu stjórnartíð, fyrir
miklu harðari ákvæðum um nið-
urskurð umræðna en áður höfðu
gilt og lét síðan beita þeim ótæpt.
Voru ófeimnir við
útgáfu bráðabirgðalaga
Jafn fráleitt er tal þessarra
manna um það, að það sé gegn
réttum stjórnarháttum, ef stjórn-
in leysir einstök vandamál í þing-
hléinu með útgáfu bráðabirgða-
laga. Stjórnskipulegur réttur til
slíkrar lagaútgáfu er óumdeildur.
Má þar um t.d. vitna til útgáfu
stjórnar Hermanns Jónassonar á
bráðabirgðalögum um heimild
fyrir ríkisstjórnina til íhlutunar
um sölu og útflutning á ýmsum
íslenzkum afurðum hinn 8. maí
1935, sem gefin voru út nokkru
eftir að þingi hafði verið frestað.
Og allra síst ferst núverandi
stjórnarandstæðingum að saka
aðra fyrir útgáfu bráðabirgða-
laga í upphafi stjórnartíma.
Minna má á, að þeir Hermann
Jónasson og Eysteinn Jónsson
komust fyrst í ríkisstjórn 29. júlí
1934.
En strax hinn 9. ágúst sama
ár gáfu þeir út bráðabirgðalög
um ráðstafanir til þess að greiða
fyrir viðskiptum um sláturafurð-
ir og ákveða verðlag á þeim og
hinn 10. sept. sama ár um með-
ferð og sölu mjólkur og rjóma
o. fl. Sízt munu aðstandendur
þessarra laga þó vilja gera lítið
úr þýðingu þeirra fremur en for-
ystumenn vinstri stjórnarinnar úr
þýðingu bráðabirgðalaganna frá
28. ágúst 1956 um festingu kaup-
gjalds og verðlags, sem var eitt
fyrsta verk þeirrar stjórnar eft-
ir að hún tók við völdum 24. júlí
sama ár.
Hermann vildi víkja
öðrum til hliðar
Eftir tali Framsóknarmanna og
kommúnista nú hefði mátt ætla,
að þeim hefði aldrei til hugar
komið að setja slík grundvallar-
ákvæði án þess að kveðja Alþingi
til funda og tryggja sér fyrir-
fram formlegt samþykki þess.
Reynslan sýnir annað. Mjólkur-
lögin frá 10. sept. 1934 áttu m.
a. s. ekki að meginefni að taka
gildi fyrr en löngu eftir að Al-
þingi skyldi komið saman. Til-
gangurinn með bráðabirgðalögun
um sýnist því einkum hafa ver-
ið sá, að láta ráð þáverandi stjórn
arandstöðu alls ekki komast að.
Víkja henni til hliðar, eins og
Hermann Jónasson stærði sig af
á Hólmavík fyrir rúmu ári, að þá-
verandi stjórn hans væri vel á
veg komin að gera með nær helm
ing þjóðarinnar.
Þvílíkur hugsunarháttur er
fjarri núverandi stjórn. Hún
Bjarni Benediktsson
ætlar sér að engan að setja til
hliðar, heldur mun leita sam-
starfs við alla þá aðila sem hér
hafa réttmætra hagsmuna að
gæta„ þingmenn, stéttasamtök og
aðra. Stjórnin biður um það eitt
að fá tíma til þess að undirbúa til-
lögur sínar í meginmálum fyrir
Alþingi til ákvörðunar og að-
stöðu til þess að leysa einstök
vandamál, sem að kunna að
steðja á þessu tímabili. Allt mun
þetta síðan lagt fyrir Alþingi svo
fljótt sem föng eru á, en það
mun koma saman aftur ekki síð-
ar en hinn 28. janúar næstkom-
andi. En auðvitað hefur engum
í ríkisstjórninni komið til hug-
ar, að lögfesta heildarlausn efna-
hagsmálanna með bráðabirgða-
lögum svo sem sumir stjórnar-
andstæðingar hafa fullyrt nú í
umræðunum.
Úrskurður kjósenda
Stefnuyfirlýsingar Sjálfstæðis-
manna og Alþýðuflokks voru svo
líkar fyrir kosningar, þrátt fyr-
ir ágreining þeirra um einstök
atriði, að engum blandaðist þá
hugur um, að ef þeir fengju sam-
an meirihluta á Alþingi bæri
þeim að mynda stjórn og reyna
að leysa þann voða, sem yfir
vofir, í samræmi við yfirlýsingar
sínar. Hermann Jónasson reyndi
raunar áðan að láta svo sem aílt
annað hefði verið gefið í skyn
fyrir kosningar. Óteljandi um-
mæli Tímans og Þjóðviljans
sanna, að í þessu sem mörgu
öðru fór Hermann Jónasson með
rangt mál. Bæði Tíminn og Þjóð-
•viljinn fullyrtu fyrir kosningar,
að stefna Sjálfstæðismanna og
Alþýðuflokks í hinum stærstu
málum væri hin sama. Á grund-
velli þessara yfirlýsinga greiddu
kjósendur atkvæði. Úrskurður
þjóðarinnar var ótvíræður. Nú-
verandi stjórnarflokkar fengu
saman nær 55% atkvæða en
Framsókn og kommúnistar ein-
ungis um 42%. Myndun núver-
andi ríkisstjórnar er þess vegna
bein framkvæmd og fullnæing á
úrskurði mikils meirihluta þjóð-
Þingleg málsmeðferð
Það eitt er í samræmi við kosn-
ingaúrslitin, að þessir flokkar
semji um þau ágreiningsatriði,
sem eru þeirra í milli og úr-
lausnar krefjast. Framsóknar-
menn býsnast nú yfir því, að
Sjálfstæðismenn skuli ekki strax
við 1. umræðu hafa greitt at-
kvæði á móti bráðabirgðalögun-
um um verð á landbúnaðarvör-
um. Með því hefði málinu verið
neitað um þinglega meðferð og
fyrrverandi hæstv. ríkisstjórn
verið sýnd frekleg óvirðing, önn
ur og meiri en tíðkuð er þótt
mikill málefna-ágreiningur sé
fyrir hendi.
Fjóröungur 13 ára
barna reykir
1 VOR áður en skólum lauk sendi
borgarlæknir spurningalista til
nemenda í unglingaskólum bæj-
arins, með það fyrir augum að
komast að því hve mikill hluti
unglinganna reykti að staðaldri.
Kom í ljós að 17% 13 ára stúlkna
reykja og 34,4% 13 ára drengja.
Reykja börnin misjafnlega mikið,
frá 10 sígarettum á mánuði og
upp í 1—20 á dag.
Reykingar meðal unglinganna
fara síðan vaxandi. 49,1% af 16
ára drengjum reykir og 24,7%
stúlkna á sama aldri, en árið eftir
virðist draga úr reykingum
stúlkna því af 17 ára stúlkum
reykja ekki nema 19%. Drengirn
ir virðast aftur á móti halda
áfram að auka reykingarnar og
56,2% þeirra reykir 17 ára.
Þessi háa hundrastala reykinga
meðal stálpaðra barna mun koma
flestum á óvart, þar eð hætt er
við að krakkarnir feli það fram-
an af a.m.k. fyrir foreldrum og
kennurum að þau eru farin að
reykja.
Flugfélagið veitir skóla-
fólki afslátt
FLUGFÉLAG íslands hefir á-
kveðið að veita skólafólki, sem
ætlar að ferðast í jólafríinu með
flugvélum félagsins, afslátt á far-
gjöldum.
Slíkir afslættir hafa verið veitt
ir fyrir nokkur undanfarin jól
og hafa námsmenn notfært sér
þau hlunnindi í æ ríkara mæli til
þess að dveljast með skyldmenn-
um sínum um hátíðarnar.
Námsmannaafsláttur þessi er
25% frá núverandi tvímiðagjaldi
og gildir á öllum flugleiðum Flug
félags íslands innanlands.
Afslátturinn er háður eftirfar-
andi skilyrðum:
1. Að keyptur sé tvímiði og
hann notaður báðar leiðir.
2. Vottorð frá skólastjóra, er
staðfesti að viðkomandi stundi
nám við skólann.
3. Að farseðillinn sé notaður á
tímabilinu frá 15. des 1959 til 15.
jan. 1960.
Það skólafólk, sem hugsar sér
að notfæra sér þessi hlunnindi,
ætti að panta sér far með góðum
fyrirvara, því búast má við því
að síðustu ferðir fyrir jól verði
fljótt fullskipaðar.
Framsóknarmenn eru raun-
ar illræmdir á meðal allra, sem
með þeim hafa unnið, fyrir óbil-
girni í samstarfi. Þar af meðal
annars kemur einangrun þeirra
nú. En þó efast ég um, að jafnvel
þeir hefðu beitt samstarfsflokk
sinn slíkum aðförum. Fyrir Sjálf-
stæðismenn kom það aldrei til
greina. Við virðum • og höldum
eigin orð, en við virðum einnig
réttar samstarfsreglur.
Fer fram á starfsfrið
Hér sem ella skiptir þó mál-
efnaleg lausn vandans sjálfs
mestu máli. Þar mun ríkisstjórn-
in leggja sig alla fram um, að
samkomulag á milli aðila sjálfra
geti tekist og með tiltækilegum
ráðum reyna að afstýra vand-
ræðum.
Mikið liggur við fyrir þjóðina
alla að vel takist í þessu og þó
enn meira að leysa sjálfan megin
vanda efnahagsmálanna, svo að
hruni verði afstýrt og sjálfstæði
þjóðarinnar verði tryggt. En um
það er nú að tefla. Um tillögur
ríkisstjórnarinnar er fyrst tíina-
bært að ræða þegar þær koma
fram. Ógnartal Lúðvíks Jósefsson
ar hljómar innantómt, þegar
menn hafa í huga þá tvöföldu
gengislækkun, sem hann var að-
ili að fyrst 1956 og síðan með
„bjargráðunum" 1958. Og drógust
þau raunar mun lengur en hann
segir nú, að tillögur okkar muni
frestast.
Um hvernig til takist ef
best fyrir okkur alla, á báða bóga,
að spara stóru orðin fyrir fram.
Þau gera engum gagn. En að rétt
um lýðræðisreglum á þjóð og
þing kröfu til þess, að ríkis-
stjórnin leggi fram tillögur sínar
og greinargerðar eins fljótt og
við verður komið.
Ríkisstjórnin viðurkennir þessa
skyldu óg fer nú fram á það eitt
að fá starfsfrið til þess að leysa
hana af höndum. Síðan mun þessi
ríkisstjórn eins og aðrar verða
dæmd eftir verkum sínum.
Lúcíu-háffið
ÍSLENZK sænska félagið efnif
að vanda til Lúcíu-hátíðar á
Lúcíu-daginn, sunnudaginn 13.
desember. Verður hún í Þjóðleik
húskj all aranum og hefst kl. 20,30
stundvíslega. Þar mun Sigur-
björn Einarsson biskup flytja
ræðu. Sýnd verður sænsk kvik-
mynd, gerð í tilefni af aldaraf-
mæli Selmu Lagerlöf. Árni Jóns
son, söngvari, syngur og Lúcía
(Anna Geirsdóttir) og þernur
hennar syngja Lúcíusöngva yfir
kaffiborðum. Síðan verður stíg-
inn dans, þar á meðal sænskir
þjóðdansar, til kl. 1. Miðar verða
seldir við innganginn sama verði
og síðastliðið ár og er félagsmönn
um heimilt að taka með sér gesti
meðan húsrúm leyfir. Þeir, sem
vildu tryggja sér aðgöngumiða 1
tíma, geta tilkynnt þátttöku sína
í síma 1-39-87 frá 9—5 fyrir
föstudagskvöld.