Morgunblaðið - 16.12.1959, Qupperneq 6

6
MORGUWBLAÐIÐ
Miðvikudagur 16. des. 1959
Eftirprentun á málverki eftir Jóhann Briem.
Nýjar eftirprentanir
1 SAMTALI við fréttamann Mbl.
I gær skýrði Ragnar Jónsson frá
nýjum eftirprentunum Helga-
fells. Hann komst að orði eitt-
hvað á þessa leið:
Málverkaprentun Helgafells
heldur áfram, þó nokkru hægar
en vonað var, enda reyndist nauð
synlegt að stækka safnið nokkuð
frá því sem upphaflega var ráð-
gert. Ýmsir hinna yngri málara
hafa enn ekki skilað myndum til
prentunar, en flestir þeirra munu
hafa þær tilbúnar um mitt næsta
ár og ennfremur hafa margir
þjóðkunnir málarar enn ekki val-
ið mynd í safnið, en munu gera
það í byrjun næsta árs. Þá verða
í safninu nokkrar myndir af högg
myndaverkum, prentaðar í þrem-
ur til fimm litum. Þá hefur þótt
æskilegt að hafa í safninu nokk-
uð greinilegt yfirlit yfir list fárra
málara og hafa fyrst verið valdar
í því skyni myndir eftir Kjarval,
Jón Stefánsson, Ásgrím, Scheving
og Þorvald Skúlason.
Vafalaust má nú telja að nokk-
urt safn málverka, meðal annars
frummyndir sumra verkanna,
sem prentuð hafa verið, verði
send til sýningar erlendis ásamt
prentununum, og þá t. d. allítar-
.legt yfirlit yfir verk eins málara
á hverjum stað.
Um 2000 málverkaprentanir
hafa þegar verið gefnar ýmsum
einstaklingum erlendis, auk
þeirra sem fólk hér hefur sent.
Er það gert í því skyni að kynna
list okkar meðal þeirra, sem mik-
ið sækja myndlistarsýningar,
eins og t. d. meðlimir frægra list-
klúbba. Kynning verkanna
meðal listamanna erlendis, einnig
safnstjóra, listkritikara og ann-
arra áhrifamanna, er í byrjun. En
slíkt er alveg lífsnauðsynlegur
undirbúningur undir sýningar í
stórborgum. Einnig hefur komið
til orða að bjóða hingað forstöðu-
mönnum nokkurra listasafna.
Ellefu nýjár málverkaprentan-
ir, sem gerðar hafa verið smám
saman á þessu ári, koma á mark-
aðinn samtímis í dag og þar á
meðal 5 eftir málara, sem ekki
hafa áður átt myndir í þessu
safni, Kristínu Jónsdóttur, Nínu
Tryggvadóttur, Jóhann Briem,
Gunnlaug Blöndal og Ásmund
Sveinsson og ennfremur nýjar
myndir eftir Ásgrím, Þorvald og
fimm eftir Kjarval.
Kristín Jónsdóttir valdi sjálf
sína mynd, taldi hana í hópi
sinna beztu, er það uppstilling,
blóm og ávextir. Mynd Nínu
Tryggvadóttur er valin af nefnd
er gekk frá bók þeirri er nýlega
kom út í Frakklandi og víðar,
um nútímalist. Er myndin prent-
uð þar í litum. Jóhann Briem og
Gunnlaugur Blöndal völdu mynd
imar í samráði við útgefanda og
sama er að segja um Ásmimd og
Kjarval.
Þó landslagsmyndir Kjarvals
séu stórfenglegar, eru fantasíur
hans margar ekki síðri, en meðal
hinna allra fegurstu og óvenju-
legustu eru nokkrar í eigu alda-
vinar hans, Jóns Þorsteinssonar,
íþróttakennara, og nefni ég þar
sérstaklega tvær, sem nú hafa
verið prentaðar, Höll vindanna
og Sólþokur, báðar þrungnar
ástríðum og mannviti, fegurð og
ævintýralegu hugarflugi. En
sjálfur benti hann sérstaklega á
mynd Kristjáns Gíslasonar af
drengnum (kannske er það
mynd af Ingimundi bróður hans),
sem situr í grasinu og leikur á
puntstrá en fuglarnir hópast í
kringum hann í þakklátri hrifn-
ingu, ein hin Ijúfasta mynd sem
listamaðurinn hefur gert.
Af þessum myndum sem nú
eru komnar er aðeins prentað
3—400 eintök.
Myndirnar eru aðeins seldar I
Unuhúsi og nokkrum stöðum úti
á landi.
— • —
Jólabækur Helgafells eru Ævi-
saga Stephans G. Stephanssonar
eftir Sigurð Nordal, Ævisaga
Gunnars Gunnarssonar eftir
Stellan Arvidson, endurminning-
ar Erlings Friðjónssonar frá
Sandi, Undir gervitungli eftir
Thor Vilhjálmsson, í sumardöl-
um, ljóðabók Hannesar Péturs-
sonar og Salka Valka, ennfremur
ensk útgáfa af Ungfrúnni góðu
eftir Laxness, handa fólki að
senda vinum sínum í enskumæL
andi löndum.
Cœsar í Þjóðleikhúsinu
og Ríkisútvarpinu
ÞAÐ eru allar líkur á að leik-
húsgestir héT í Reykjavík og út-
varpshlustendur fái að heyra og
sjá talsvert um þá frægu sögu-
legu persónu, Júlíus Ceasar, um
þessi jól.
Þjóðleikhúsið frumsýnir hið
stórbrotna leikrit Shakespears,
Júlíus Ceasar á annan dag jóla og
sama kvöldið og kvöldið þar á
eftir verður flutt í útvarpinu leik
ritið Ceasar og Cleópatra eftir
Bernard Shaw.
Haraldur Björnsson leikur
Ceasar í Þjóðleikhúsinu en Þor-
steinn Ö. Stephensen fer með hlut
verk Ceasars í útvarpinu í leikriti
Shaws.
Leikrit Shakespears segir frá
síðustu dögum í stjórnartíð Ceas-
ars, frá morðinu á honum 15.
marz 44 f.K. og frá afleiðingun-
um, sem hlutust af morði Ceasars
og valdastreitunni í Róm eftir frá
fall hans.
„Júlíus Ceasar“ er talið eitt
stórbrotnasta verk Shakespears
og vilja margir álíta að skáldlegt
flug hans nái þar einna hæst.
Fræg er ræðan, sem Shakes-
skrifar úr
daglega lifinu
i
Strætisvasmar til
fyrirmyndar
Ný bók eftir Guð-
f innu Þorsteins-
dóttur
tlT er að koma hjá IÐUNNI bók,
■sem Vogrek nefnist, eftir Guð-
finnu Þorsteinsdóttur, sem kunn
er undir skáldasafninu Erla. Bók
þessi hefur að geyma frásagna-
þætti ýmis konar af þjóðlegum
toga.
Fyrir tveimur árum gaf sama
forlag út bókina Völuskjóðu eftir
sama höfund, og var henni mjög
vel tekið. Vogrek er að efni og
útliti samstæð hinni fyrri. Þar
segir m.a. frá hrakningum og
mannraunum ýmiss konar, horfn-
um búskaparháttum og heimilis-
Iwag, meinlegum örlögum og
mörgu sérkennilegu fólki. Loks
eru í bókarlok allmargar frásagn-
ir af dulrænum fyrirbærum.
Bfnið er þannig margþætt og
fjölbreytilegt.
Vogrek er ritað á íögru og
myndauðugu alþýðumáli og mun
v&falaust verða kærkomin bók
þeim, sem þjóðlegum fróðleik
unna, ekki siður en Völuskjóða
var á sinum tíma.
Nú er til þess ætlazt að allir
bifreiðastjórar, sem aka um
götur höfuðborgarinnar, kunni
að nota stefnuljós og geri það.
Að öðrum kosti eru þeir kærð-
ir, þegar til þeirra sést. Það
ættj ekki að vera mjög erfítt
fyrir sæmilega greint fólk að
læra að nota stefnuljós, enda
hafa margir bifreiðastjórar
komizt upp á lag með það á
mjög skömmum tíma. Enn eru
þó margir, sem ekki virðast
geta lært þetta, og ýmist gefa
engin merki með stefnuljósun-
um, þegar þeir ætla að beygja
eða fara ranglega að.
Ekki veit ég hvort strætis-
vagnabílstjórar eru skarpari
menn en bílstjórar almennt,
en þeir virðast hafa lært sína
lexíu fljótt og snarlega, og eru"
nú til fyrirmyndar hváð þetta
snertir. “
Ég hefi orðið var við að
sumir ökumenn eru ekki vissir
um hvort þeim beri að gefa
merki, nema ef einhver bif-
reið er í nánd. Ef betur er að
gáð, liggur það í augum uppi
að svo hlýtur að vera. Ef bil-
stjórinn ætti alltaf að líta í
kringum sig og vega og meta
hvort nauðsynlegt sé að gefa
merki, áður en hann beygir
eða skiptir um akrein, ja þá
er hætt við hann sé annað
hvort búinn að beygja áður en
til framkvæmda kemur eða
hafi blátt áfram misst af beygj
unni.
Aðrir eru ekki vissir um
hvort þeim beri að gefa merki
um að þeir ætli að beygja, ef
þeir eru komnir á þá akrein,
sem gerir ráð fyrir beygju. En
svo mun vera. Menn eiga að
o
gefa merki, þó þannig standi á.
Ökumenn verða að venja sig
á það að gefa merki, svo að
þeir geri það ósjálfrátt, rétt
eins og að stíga á hemlana,
þegar þess gerist þörf.
• Götuheitið í nf.
eða bef?
Póstnotandi á Akureyri hef-
ur skrifað Velvakanda bréf í
sambandi við nýútkomna
fréttatilkynningu um jólapóst-
inn r ' ' 'ststofunni. Þar er
m. a sem nefnist „Rétt
utanás... iit sendanda færir
honum rétt áritað bréf“. Um
þetta segir póstnotandi:
Vildir þú ekki í allri vin-
semd vekja athygli póstmanna
og annarra á því, að ekki á að
skrifa staðarnöfn á bréf á þann
hátt sem gert er í sumum
dæmunum í fréttatilkynningu
póststofunnar í Reykjavík.
Þar eru sum götunöfnin rituð
í nefnifalli, en það er ekki ís -
lenzka, heldur ber að rita þau
í þágufalli — eins og raunar
er gert í öðrum dæmum þarna
á blaðinu, þar sem skrifað er
t. d. Árnanúpi (þgf.), en ekki
Árnanúpur (nf.) og Fossatúni
og Selfossi.
Þá getur hann þess að aftan
á fréttatilkynningunni séu til-
greind tvö verð til Vestur-
Evrópu, þar sem getið er um
helztu fluggjöld til útlanda.
Annað til N- og V-Evrópu, en
þar er 20 gr. bréf verðlagt á
kr. 3,50, en á hinum staðnum
eru 20 gr. bréf til A- og V-
Evrópu verðlögð á kr. 4,00.
Hve mikið á maður að greiða
undir bréf sín til V-Evrópu,
spyr Póstnotandi að lokum.
• Prentvilla
Velvakandi spurðist fyrir
um verðið hjá póstmeistaran-
um í Reykjavík. Og það kom
á daginn að prentvillupúkinn,
óvinur okkar blaðamannanna,
hafði líka verið á ferðinni hjá
honum og breytt A- og V-
Evrópu. Þá voru prentuð 5000
ný eintök af fréttatilkynning-
um með leiðréttri þessari
villu ag þeim dreift aftur.
Kvaðst póstmeistarinn vona að
leiðréttingin hafi einnig kom-
izt til Akureyrar, þó frétta-
tilkynningin hafi í rauninni
aðeins verið ætluð Reykvík-
ingum. En sem sagt, það kost-
ar kr. 3.50 undir 20 gr. bréf.
Um hitt atriðið, faliið á
götunafninu, væri gaman að
heyra nánar, frá einhverjum
af málfræðingum okkar.
pear lætur Marcus Antoniu*
halda yfir líki Ceasars í Róm.
Leikritið „Ceasar og Cleópatra**
eftir Shaw er gjörólíkt harmleik
Shapespears en eigi að síður stór-
merkilegt verk. Leikurinn fjallar
eins og nafnið bendir á um
Júlíus Ceasar og Cleópötru hina
fögru drottningu.
„Iletjur í hafróti64
og tvær
barnasögur
UT er komin skáldsagan „Hetjur
í hafróti", eftir hollenzka skáldið
Jan de Hartog í þýðingu Gissurar
Ó. Erlingssonar. Hartog er höf-
undur leikritsins Rekkjan, er
sýnt var hér í Þjóðleikhúsinu fyr-
ir fáum árum.
Hetjur í hafróti kom fyrst út
árið 1939, en hefur síðan verið
endurprentuð hvað eftir annað i
Hollandi og kom nýlega út í 32.
útgáfu þar. Þá hefur verið þýdd
m.a. á ensku, þýzku og spænsku.
Sagan gerist á heimshöfunum
þremur, Atlantshafi, Kyrrahafi
og Indlandshafi. Hún er saga
mikillar baráttu við óblíð náttúru
öfl.
Söguhetjan hefst upp í skip-
stjórastöðu af eigin ramleik
þrátt fyrir óvild valdamanna, er
leggja allar hugsanlegar tálman-
ir á braut hans.
Prentsmiðja Guðmundar Jó-
hannssonar gefur bókina út.
Þá hefur sami útgefandi nýlega
sent frá sér tvær barnabækur.
Eru það Ævintýri músanna eftir
K.H. With í þýðingu Guðmundar
M. Þorlákssonar og Jólasögur
handa börnum, er Guðmundur M.
Þorláksson hefur tekið saman og
þýtt.
Eiui barizt
í Paraguay
BUENOS AIRES, 14. desember.
— Talið er, að um 3000 upp-
reisnarmenn berjist nú gegn
hernum í Paraguay víðs vegar um
landið, en aðalátökin eru samt i
nánd við argentínsku landamær-
in. Foringi uppreisnarmanna er
sagður 26 ára gamall stúdent, en
aðalskipulagsmaður uppreisnar-
innar mun vera maður að nafni
Mendez, sem áður var aðalbanka.
stjóri þjóðbankans í Paraguay.
Annars er af ýmsum talið, að sam
band sé á milli uppreisnarfor-
ingjanna og stjórnar Castro á
Kúbu. — Síðari fregnir herma,
að stjórnarhermenn hafi tekið
á sitt vald eina útvarpsstöðina,
sem uppreisnarmenn hafa sett
upp til þess að hvetja aiþýðu
manna til að rísa upp gegn ein-
ræðisherranum og slást í lið með
uppreisnarherjunum.