Morgunblaðið - 16.12.1959, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 16. des. 1959
MORCUNBLAÐ1Ð
15
Vetrar-
maður
á Hofi
MÁLVÍSINDAMAÐURINN
Sean Sweeney M.A. leit inn á
ritstjórnarskrifstofur blaðsins
á dögunum. Sweeney er mikill
íslandsvinur og einn námsvet-
ur sinn dvaldist hann sem vetr
armaður hjá Gísla bónda Páls-
syni á Hofi í Vatnsdal.
Sweeney hefur einkum lagt
stund á forntungurnar, grísku,
latínu, fornensku, íslenzku á
Hofi, og síðasta árið hefur
hann numið sanskrít í Nýju
og taflmennirnir frá Persíu
Dehli á Indlandi og í Nepal í hann lætur hið bezta af því
Himalaya. sem og allri dvölinni þar.
Sweeney er nú að hefja nám Hann kveðst hvergi hafa notið
í persnesku og fer til Persíu jafnvel dvalar sem á Islandi
eftir jólin. Hann segir okkur og segir að það sé því að þakka
merkilega hluti um skyldleika að íslendingar hafi ekki spillzt
íslenzkra og persneskra orða. af mökum við umheiminn og
íslenzka orðið mát er til í pers- því getað varðveitt sérkenni
Ferðabók dr. Helga Pjeturss.
nesku og þýðir þar að drepa.
Fíll er skrifað fil á persnesku
og er heiti á sama dýri. Nú
sagði Sweeney okkur frá hug-
mynd sinni um þessi orðasam-
bönd og er það á þessa leið:
Skáklistin hefur borizt frá
Persíu til Norðurálfu fyrr á
öldum um Tyrkland, Kænu-
garð og til Skandinavíu. Tafl-
mennirnir voru gerðir úr fíla
sín og tungu sinnar.
— Það væru ekki nema hálf
not af því að læra íslenzku við
háskóla erlendis, segir Sween-
ey. Þá hefði ég numið dautt
mál. En á Hofi lærði ég lif-
andi tungu og kynntist sér-
stæðu, alúðlegu og ógleyman-
legu fólki.
— Þú hefur líklega ekki í
, , , , . hyggju að gerast vetrarmaður
beim, og þyi hafi bæð! þessi aftur? spyrjum við-
orð komizt ínn 1 fornnorrænu.
Að sjálfsögðu er hér um til- — Ég vildi það gjarna, segir
gátu að ræða en ekki sönnun Sweeney um leið og hann
að undangenginni rannsókn, kveður, en hann er á förum til
en tilgátan er eigi að síður at-
hyglisverð.
Við spyrjum Sweeney um
íslenzkunám hans á Hofi og
Vesturheims og þaðan til
Persíu svo ekki er um vetrar-
mennsku á íslandi að ræða í
bráð.
Jólagjafa-
s jóður
FYRIR nokkrum árum kom góð-
viljaður maður með nokkra fjár-
upphæð til konu minnar með ósk
um að við hjónin keyptum fyrir
það einhvern jólaglaðning handa
fávitum. Undirritaður vakti þá
opinberlega athygli á þessari hug
mynd og gáfu fleiri gjafir í sama
skyni. Upp af þessari hugmynd
spratt Jólagjafasjóður stóru barn
anna. sem svo hefir verið nefnd-
ur, og fyrir fé úr honum hefir
siðan verið keyptur jólaglaðning-
ur handa fávitahælunum fyrir
hver jól. Hr. Georg Lúðvíksson
forstjóri Rikisspítalanna og frú
Ragnhildur Ingibergsdóttir lækn-
ir Kópavogshælisins hafa góðfús-
lega starfað fyrir sjóðinn undan-
farin ár, annazt fjárreiður og
innkaup, og kann ég þeirn mikl-
ar þakkir fyrir. Þcgar Styrktar-
félag vangefinna var stofnað
þótti okkur, sem að Jólagjafa-
sjóðnum stóðum, eðlilegast að fé-
lagið tæki hann í vörzlu sína, svo
ATHUGIÐ
að borið saman við útbreiðslu
er langtum 'iýrara að auglýsa
í Morgunblaðinu er i öðrum
blöðum. —
IHorgjjnlíla^ib
og úthlutun jólagjafa til fávita-
hælanna. Félagsstjórnin varð goð
fúslega við þeim tilmælum og
tekur skrifstofa Styrktarfélags
vangefinna við gjöfum í Jóla-
gjafasjóð stóru barnanna fyrir
þessi jól og í framtíðinni Skrif-
stofa félagsins er í Tjarnargötu
10C. Um leið og ég þakka þeim
innilega sem með mér hafa starf-
að að þessu máli undanfarin ár
er það ósk mín *g bæn að þessum
litla jólagjafasjóði fylgi góðhug-
ur og blessun hér eftir sem hing-
að til.
Gleðileg jól.
Emil Björnsson.
ÞAÐ er dálítið skemmtileg til-
viljun, ef tilviljun skal kalla, að
samtímis því, sem verið er að
gefa út Ferðabók Þorvaldar Thor-
oddsens, þá ágætu bók, skuli nú
gefin út bók eftir Helga Pjeturss,
að nokkru hliðstæðs efnis og í
næsta svipuðum búningi, mjög
vönduðum. Þorvald og Helga
bar hæst íslenzkra raunvísinda-
manna á fyrsta áratug tuttugustu
aldarinnar. Ekki voru þeir alltaf
sammála, en vel munu þeir nú
sóma sér hlið við hlið í bókahill-
um þeirra, er safna góðum bók-
um.
Það er eins og snilldarmeðferð
móðurmálsins sé einstaka manni
í blóð borin. Oft vill á því bera,
að íslendingar, sem dvalið hafa
langdvölum við háskólanám er-
lendis, hafi týnt að nokkru til-
finningu fyrir móðurmálinu. En
rösklega hálfþrítugur að aldri og
hafandi nýlega lokið háskóla-
námi skrifar Helgi Pjeturss ferða
sögu sína frá Grænlandi á svo
tærri og hreinni íslenzku, að un-
un er að lesa. Og enn þann dag
í dag er þessi ferðasaga það grein
arbezta, sem íslendingar hafa
skrifað um það land, sem næst
okkur liggur. í frumútgáfunni er
ferðasagan nú svo sjaldséð, að
ærin ástæða var til að gefa hana
út að nýju.
Annar þriðjungur bókarinnar
er safn greina og ritgerða eftir
Helga um ferðalög hans og rann
sóknir hérlendis. Það, sem þarna
er jarðfræðilegs efnis, fjallar að
mestu um móbergsmyndunina, en
það var mesta vísindaafrek Helga
að ráða gátu hennar. Athyglis-
gáfa hans um jarðfræðileg fyrir-
bæri var með ágætum. Skemmti-
leg aflestrar eru ferðasögubrot
hans: í Öræfum, Úr dagbók ferða
manns, Arnarhreiðrið og fleiri.
Leiftrar þar víða af frá'agnar-
snilld. Hin fvrstrx*' a þessara
greina er djásn verðugt hinni
svipmiklu sveit. No.kkur ann-
marki finnst mér það ,að ekki
skuli þess getið um allar greinar
þessa bókarhluta, hvar þær voru
fyrst prentaðar.
Síðasti en ekki sízti hluti bók-
arinnar er ferðasögur Helga Pjet-
urss frá ýmsum Evrópulöndum.
Þar kemur hann víða við í
tvennri merkingu, og eru þessar
ferðasögur órækt vitni þess,
hversu forvitinn, fjöllesinn og
fjölfróður hann var. Málið er
fagurt og hreint eins og á ferða-
-ögunni frá Grænlandi, en stíll-
inn víða svipmeiri. Ég nefni sem
dæmi lýsingu á Weimar og dóm-
Til leigu
1 hæð í nýju húsi í miðbænum er til leigu. Stærð
um 250 ferm. Hentug fyrir skrifstofur eða lækninga-
stofur. Listhafendur leggi nöfn sín inn á, afgr. Mbl.
merkt: „Leiga— 8033.“
Góð bújörð
Jörðin Otradalut v/ Bíldudal til sölu og laus til
ábúðar í næstu fardögum, góðar byggingar, rafmagn,
súgþurrkun, mjólkursala. Uppl. gefa Gísli Jónsson
alþingismaður, Ægisgötu 10, Rvk, sími 24040 og
11740 og Pétur Þorsteinsson, kaupfélagsstjóri,
Bíldudal.
Dr. Helgi Pjeturss.
kirkjunni í Mílanó. Þjóðfélags-
skoðanir þær, sem birtast í þess-
um ferðasögum, eru viðfelldnar,
en þarna gætir þegar nokkurs of-
mats Helga á norræna kynstofn-
inum og ofurmennishyggju í stU
Nietzsches. Síðasta ferðasagan er
frá Svíþjóð 1947 og er enga hröm
un að finna í frásögn eða stíl,
þótt ritað sé af hálfáttræðum
manni.
„Andarímur þykja mér fínar,
en Hallgrímsrímur vil ég ekki“.
Sá er þetta ritar hefur ekki sér-
legar mætur á heimsspeki Helga
Pjeturss, en hefur því meira
yndi af náttúrulýsingum hans og
ferðasögum. Þess var áður getið,
að fagurt og hreint málfar virð-
ist hafa verið Helga Pjeturss í
blóð borið. En til snilldarmeð-
ferðar máls nægja eigi meðfædd-
ar gáfur. Sjálfur skrifar Helgi
á einum stað: „Enginn lærir að
rita vel, sem ekki leggur kapp
á að lesa aftur og aftur beztu
rit og beztu staði í beztu ritum“.
Þetta eru orð að sönnu og sam-
kvæmt þeim mun hverjum ís-
lendingi ,er vanda vill síns móð-
urlands málfar, hollt að lesa
Ferðabók Dr. Helga Pjeturss og
það oftar- en einu sinni.
Sigurður Þórarinsson.
Halló Halló
muádct
Hinar vinsælu
Daniela Crepe-
eru komnar í verzlanir aftur
SI-SLETT P0PLIN
(N0-IR0N)
MINEEVAc/3E***fe>*
STRAUNING
ÓÞÖRF