Morgunblaðið - 04.02.1960, Blaðsíða 8

8
MORCVNBIAÐ1Ð
FimmtucTagnr 4. febrúar 1960.
Sigurður A. Magnússon
Ferðast um íslenzku
arstíðirnar
ÞEGAR ég kem út úr lestinni í
Belgrad er mér tjáð að næsta
lest til Aþenu fari ekki fyrr en
eftir 10 tíma. Það eru skelfilegar
fréttir, því kuldinn er vægast
sagt ónotalegur, yfir 20 stiga
frost. Eftir mikið stímabrak tekst
mér loks að koma farangrinum
í geymslu, en ég hef ekki hug-
mynd um hvað ég á að gera af
sjálfum mér.
Á þessari aðalbrautarstöð höf-
uðborgarinnar virðist allt ganga
á tréfótum, áreiðanlega engin
breyting síðustu 50 árin. Það er
erfitt að komast leiðar sinnar
fyrir manngrúanum, sem ráfar
um í hálfgerðu sinnuleysi, ber
sér til hita og bíður. Hér virðast
allir vera að bíða. Biðsalurinn er
yfirfullur af fólki, bæði sitjandi,
liggjandi og mest standandi. í
öðrum enda hans er heljarmikill
múrofn þar sem fólkið stendur
í þéttum hnapp.
Ég sé ekki annað ráð vænna
en reyna að ganga mér til hita
í borginni. Á götunum eru allir
á hraðri férð, dúðaðir í þykka
frakka eða aðrar skjólflíkur.
Annar hver maður virðist vera
sveitamaður ef dæma má af
klæðnaði. Þessir menn klæða sig
í gömlum íslenzkum stíl, þeir eru
í reiðbuxum, reimuðum eða
hnepptum niður á ökla, með sér-
kennilegar rosabullur á fótunum.
Einstaka maður er í leðurstígvél-
um, en fleiri gyrða buxurnar í
sokkana. Margir eru í sérkenni-
legum útsaumuðum treyjum
með skrýtin „pottlok“ á höfðinu.
Velklæddan mann ber ekki fyrir
augu í Belgrad.
Ég reika um götumar hverja
af annarri, finn miðbik borgar-
innar; þar eru nokkur stórhýsi
í smíðum, en mér er ómögulegt
að gera mér í hugarlund að ég
sé staddur í höfuðborg víðlends
ríkis. Borgin er kannski áþekk-
ust Akureyri nema auðvitað
mörgum sinnum mannfleiri; það
er einhver undarlegur smábæjar-
bragur á henni, eins og hún hafi
ekki enn vaknað til vitundar um
hið nýja hlutverk sitt.
Eftir klukkustundargöngu sezt
ég inn á kaffihús til að fá hlýju
í ískaldan kroppinn, en þar er
sami kuldinn ,og ódaunninn ó-
skaplegur. Ég fer enn á stjá og
stefni á brautarstöðina. Það hlýt-
ur að vera hægt að ná í pláss
við múrofninn með lagni. Hópur-
inn þar er sízt þynnri en áður,
en fólk er sifellt að koma og
fara, svo ég tek mér stöðu utar-
lega í þrönginni og mjaka mér
smám saman að múrnum eftir
því sem stæðin losna. En sú
blessuð hlýja! Það er eins og
að komast að arninum í ensku
húsi.
Ég stend við þennan heita múr
í tvo tíma og virði fyrir mér
mannsöfnuðinn meðan kuldinn
líður úr líkamanum. Það er að
sönnu sundurleit hjörð sem við
augum blasir, en kauðaskapurinn
í klæðaburði er öllum sameig-
inlegur, þó hann sé á mismun-
andi háu stigi. Þó klæðnaður sé
kennski ekki heppilegur mæli-
kvarði, þá má jafnan nokkuð af
honum ráða um lífskjör fólks
þegar heildin er skoðuð. í bið-
salnum virðast skíturinn og
hirðuleysið eiga sér lítil tak-
mörk. Fólkið maular brauð og
hvítan ost með svörtum hönd-
um innan um ryk og annan
óþverra, menn eru skirpandi og
snýtandi sér í lófana eða á gólf-
ið. Það er sannarlega úr vöndu
að ráða hvort sé þolanlegra,
kuldinn úti eða sóðaskapurinn í
hlýjunni inni.
Klukkan er rúmlega eitt þegar
ég gefst upp á stöðunni við múr-
ofninn og fer út í kuldann aftur.
Kannski get ég fengið mér að
borða á einhverju góðu hóteli og
dvalizt í hlýjunni þar svo sem
tvo tíma. Eftir langa leit kem
ég auga á nafnið „Hotel Astoria“
og finnst það lofa góðu. En þegar
í matsalinn kemur er hann eins
og þriðja flokks knæpa heima á
Islandi. Þar er samt sæmilega
hlýtt og maturinn hreint ekki af-
leitur, svo ég læt fyrirberast þar
fram undir klukkan þrjú við
glymjandi sönglist úr útvarpinu
sem er að æra úr manni hlust-
irnar.
Ég geri mér það til dundurs
að líta í enskan upplýsingabækl-
ing um Júgóslavíú, og þar rekst
ég á merkilega grein um leiklist-
arlíf í Belgrad. Það er þá meira
menningarlíf í þessari borg en
ætla mætti við fyrstu sýn! í
greininni er sagt frá „Atelje
212“, litlum leikflokki, sem starf-
að hefur undanfarin þrjú ár og
hefur til umráða sal með 212
sætum. Hefur hann sýnt ýmis
af merkilegustu leikhúsverkum

Ferðapistlar frá
Balkanskaga
II.
samtímans. Þessi leikflokkur er
þannig rekinn að hann ræður
til sín leikara frá öðrum leik-
húsum, en hefur ekki fast starfs-
lið. „Atelje 212“ hefur þegar sýnt
verk eftir höfunda eins og Samu-
el Beckett, Eugene Ionescu, Jean
Paul Sartre og William Faulkner.
í desember sýndi flokkurinn
„Eggið“ eftir Felicien Marceau
undir stjórn franska leikstjórans
Rogers Blains. Næst sýnir hann
„Geitaeyjuna" eftir Ugo Betti,
síðan „Prófessor Tarana" eftir
Arthur Adanov og loks „Mis-
Frá sýningu á „Egginu“.
skilning" eftir Albert Camus. Þá
sýnir flokkurinn einnig nýjustu
verk eftir innlenda höfunda, t. d.
þá Milan Djokovic, Alexander
Obrenovic og Vitomir Zupan.
Forstöðumaður „Atelje 212“ er
leikstjórinn Bojan Stupica, og
hefur leikflokknum verið boðið
að taka þátt í Hátíð tilraunaleik-
húsa í Brússel á þessu ári. Ég
kann betur við Belgrad eftir
þessar upplýsingar!
Klukkan er að verða þrjú og
ég verð enn að arka út í kuld-
ann. Ég ráfa um göturnar í
klukkutíma en rekst þá til allrar
hamingju á kvikmyndahús sem
sýnir nýlega ameríska gaman-
mynd. Þar hlýtur að vera hlýtt.
Næstu tveim tímum er borgið.
Húsið er troðfullt og mér til
undrun kunna Júgóslavar vel að
meta barnalega fyndni Ameríku-
manna.
Bróðurparturinn af biðtíman-
um í Belgrad er liðinn. Það sem
eftir er verð ég að þrauka við
múrofninn. Belgrad er sennilega
ein kaldasta borg á jarðríki um
þetta leyti árs, og þó er hún
svört af kolareyk liðlangan dag-
inn. Hvert skyldi hitinn af þess-
um kolum fara?
Klukkan átta um kvöldið er
lagt upp í síðasta áfangann og
hef ég sjaldan orðið fegnari
nokkru framhaldi, jafnvel þó
lestin sé svo troðfull af fólki
að þar verði í bókstaflegum skiln
ingi ekki þverfótað. Menn eru
skorðaðir fast hver við annan,
bæði í klefum og göngum, og
— --1®.-.-^ - ■
TUNCARJWNtV
Heyknosar-
inn sparar
þurrkun um
þriðjung
LÖNGU er það þekkt að
vaxtarbroddur tækninnar er
í Ameríku. Hvergi í heimin-
um mun varið eins miklu fé
til tækni og tilrauna, er finna
eiga leiðir tif aukinna þæg-
inda og betri og fjölbreyttari
framleiðslu.
1 jafnmiklu nautgriparæktar-
landi og Bandaríkjunum er mik-
ið notað af votheyi. Það sem
margir telja ein höfuðfjanda vot-
heysnotkunarinnar er hin súra
lykt, sem fylgir þeim, sem gefa
þurfa heyið á jötur. Bandaríkja-
menn hafa leyst þennan vanda
fyrir alllöngu síðan. Nú er svo
komið að með því að styðja á
aðeins tvo -takka er súrheysgjöf-
in framkvæmd.
Hnífur í botni turnsins
Þessu er þannig fyrir komið að
neðst í votheysturninum er sett-
ur útbúnaður, er losar heyið og
blæs því fram í fóðurganginn til
kúnna.
Útbúnaðurinn í turnbotninum
er trekt, en í henni er hnífur eða
tætari, sem sker neðan af stál-
inu í turninum og hrynur heyið
þá ofan í trektina. Við botn
trektarinnar er tengdur blásari,
sem blæs heyinu fram í fóður-
gangsendann. Á jötubarminn, er
veit frá kúnum, eða i jötunni.
ef um hjarðfjós er að ræða, er
komið fyrir snigli, sem flytur
síðan súrheyið fyrir kýrnar. Það
þarf því aðeins að styðja á tvo
hnappa, annan, sem setur af
stað hnífinn og blásarann og
hinn er snýr sniglinum, og gjöf-
inni er lokið.
Sparnaður, þrifnaður
Það er ekki að efa að hér
munu margir verða til þess að
láta smíða þennan útbúnað í
turna sína, þar sem að þessu er
ekki aðeins gífurlegur vinnu-
sparnaður heldur og mikill
Þessi mynd sýnir heyknos-
arann og tengingu hans við
sláttuvélartraktorinn. Knos-
arinn er knúinn með drif-
tengingu frá afivélinni. í
horni myndarinnar neðst til
hægri er skýringarmynd, er
sýnir hvernig heyið tætist
inn milli valsanna.
þrifnaður fyrir hirðingarmann i
fjósinu. Þetta mun og kæta
marga húsmóðurina í sveit, sem
þá þarf ekki lengur að finna súr-
heyslyktina af þeim, sem í fjósið
gengur.
lestarverðirnir verða að hálf-
klifra yfir fólkið til að komast
ferða sinna. Það er rifizt og ragn-
að, stympazt og hrundið, og tím-
inn virðist aldrei ætla að líða.
Vegir eru sagðir slæmir í Júgó-
slavíu og bílar fáir, þannig að
járnbrautir eru í rauninni ein-
ustu samgönguæðar landsins,
enda sér það á í þessari ferð.
Hermenn eru fjölmennir í lest-
inni, svo eru þar heilar fjöl-
skyldur með allt sitt hafurtask
og loks áhöfn af grísku skipi sem
selt var til Júgóslavíu sem brota-
járn. Grikkir eiga eins og kunn-
ugt er mörg skip undir flöggum
Panama og Líberíu, og eru þau
nú sem óðast að ganga úr sér.
Ég heyrði grísku sjómennina
ræða það sín á milli, að ekki
væri beinlínis notalegt að sigla
á þessum ryðkláfum sem kynnu
að sökkva undir sjálfum sér þá
minnst vonum varði.
Nóttin líður seint við óþæg-
indi, rifrildi, formælingar og
stympingar. Grikkir og Júgó-
slavar sitja ekki beint á sátts
höfði, og veldur þar sennilega
mestu gagnkvæm vankunnátta á
tungum þessara nágrannaþjóða.
Undir morgun rýmkast verulega
um okkur, því lestin er að smá-
tæmast eftir því sem við nálg-
umst landamærin. Ég lendi í
klefa með griska skipstjóranum,
kornungu glæsimenni, og félög-
um hans. Það er kominn léttleiki
í fas manna, því við eigum betri
tíma framundan. Strax .við
landamærin batnar veðrið til
muna, það er eiginlega gott ís-
lenzkt vorveður, hvanngræn tún,
raki í lofti og hlýindi. Veður-
blíðan eykst eftir því sem sunn-
ar dregur í Makedoníu.
Til Þessalóníku er komið um
ellefuleytið og þar njótum við
vorblíðunnar í fullum mæl4
sötrum griska kaffið lútsterka og
skoðum nýju járnbrautarstöðina,
mikið mannvirki. Ég er kominn
á fornar slóðir og finnst ég allt
í einu hafa vaknað af vondum
draumi.
Á hádegi heldur lestin áleiðis
til Aþenu, ellefu tíma stím. Sam-
kvæmt öllum skynsamlegum lög-
málum ætti ég nú að halla mér
út af eftir svo til svefnlausa tvo
sólarhringa, en slíkt flökrar ekki
að mér. Það er furðulegt með
grískt landslag að margbreytnin
er svo ótrúleg, að maður stendur
með fúsu geði upp á endann heil-
an dag til að virða það fyrir
sér. Að minnsta kosti var svo
um mig. Það er einna áþekkast
þvi að horfa á góða landslags-
kvikmynd, sem er þannig klippt
að maður hefur sífellt eitthvað
nýtt fyrir augum. Ólýmpos-fjall
gnæfir yfir okkur í feiknarlegri
tign og gefur sjálft skýringu á
því, hvers vegna Forn-Grikkir
völdu guðum sínum bústað þar
uppi. Ekkert fjall hef ég „guð-
dómlegra" augum leitt.
Klukkan ellefu um kvöldið er-
um við í Aþenu í íslenzkri mið-
sumarblíðu eins og hún verður
bezt. Það er dálítið kul þetta
kvöld, en næsti morgunn rennur
yfir borgina heiður, fagur, sól-
heitur — andstæða alls sem ég
upplifði í Belgrad. Akrópólis
Framh. á bls. Þt.